Czy jest jakiś pożytek ze świadectwa zmysłów w tajemnicach wiary; czy też należy go całkowicie odrzucić? Potwierdzamy pierwsze i zaprzeczamy drugiemu

utworzone przez | lip 7, 2023 | Teologia systematyczna

Treść pytania

Jan 6:54-55 54. Kto je moje ciało i pije moją krew, ma życie wieczne, a ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym. 55. Moje ciało bowiem prawdziwie jest pokarmem, a moja krew prawdziwie jest napojem.

I. Kwestię tę wysuwają przeciwko nam papiści, którzy posunęli się nawet do stwierdzenia, że świadectwa zmysłów nie należy uważać za tajemnice wiary, ponieważ tajemnice są ponad zmysłami, i wiara musi polegać na wierze w to, czego nie widzimy.

Uczynili to aby osłabić argument, który wyciągamy ze świadectwa zmysłów, aby obalić fikcję przeistoczenia i cielesnej obecności Chrystusa w Eucharystii i ustanowić rzeczywistość substancji chleba i wina, ponieważ zmysły widzą, dotykają i smakują tylko chleba i wina.

II. Chociaż ortodoksyjni nie chcą, aby świadectwo zmysłów było wysłuchiwane we wszystkich tajemnicach, to jednak utrzymują, że należy zwrócić należytą uwagę na ich świadectwo, gdy dyskusja dotyczy rzeczy zmysłowych i cielesnych, które wchodzą w sferę ich działalności.

Jan 20:29 Jezus mu powiedział: Tomaszu, uwierzyłeś, ponieważ mnie ujrzałeś. Błogosławieni, którzy nie widzieli, a uwierzyli.

III. Jeśli chodzi o stan sprawy, należy zauważyć, że istnieją trzy rodzaje rzeczy, które można poznać, mianowicie

  • te, które są poznawane przez wiarę [pisail],
  • przez zmysły [noetai]
  • przez intelekt [aisthetail]

Tak też są trzy władze im odpowiadające:

Zmysły postrzegające rzeczy zmysłowe,

Rozum postrzegający rzeczy zrozumiałe

Wiara postrzegająca rzeczy duchowe i nadprzyrodzone.

Ale ponieważ zmysły nie żądają dla siebie sądu o rzeczach, które są przedmiotem rozumu, tym mniej rozum i zmysły mogą sądzić o rzeczach wiary; ale każda rzecz jest zajęta własnymi przedmiotami, a ponieważ nie należy ich mieszać, tak też nie należy ich sobie przeciwstawiać.
.

IV. Nie chodzi więc o to, czy w każdym przypadku należy brać pod uwagę świadectwo zmysłów, tak abyśmy nie przyznawali niczego poza tym, co zmysły mogą uchwycić. Przyznajemy bowiem, że istnieje wiele tajemnic, do których rozum, a tym bardziej zmysły, nie mogą się wznieść, takich jak

  • tajemnice Trójcy Świętej,
  • tajemnice Wcielenia
  • itp.

Chodzi raczej o to, czy kiedy zmysły osądzają należący do nich przedmiot i nie idą poza ich właściwą sferę, to czy ich świadectwo musi zostać odrzucone lub przyjęte?

Pytanie brzmi, czy wiara może przeciwstawić się dobrze ukierunkowanemu osądowi zmysłów i obalić go. Temu zaprzeczamy.
.

V. Niektóre tajemnice są całkowicie duchowe i znajdują się daleko poza naszym zrozumieniem; takie jak tajemnice Trójcy Świętej, tajemnice wcielenia itp.

Ale inne są umieszczane w rzeczach zmysłowych i cielesnych (tj. czy Bóg posługuje się nimi jako narzędziami i środkami do realizacji swoich celów, czy też chce nas nimi prowadzić do jaśniejsze poznanie bardziej wzniosłych tajemnic, takich jak

  • cuda Chrystusa,
  • typy i postacie Starego Testamentu
  • sakramenty Nowego

Te pierwsze są właściwie przedmiotem naszej wiary i w żaden sposób nie uderzają w zmysły. Ale co do tego ostatniego (w którym rzecz duchowa łączy się z rzeczą cielesną), rzecz duchowa pozostaje zawsze przedmiotem wiary, a rzecz cielesna przedmiotem zmysłów.

Powstaje zatem pytanie, czy wiara może posługiwać się świadectwem zmysłów w rzeczach cielesnych. Na przykład, kiedy osądza substancję chleba i wina w Eucharystii oraz nieobecność ciała Chrystusa, czy musimy to odrzucić?
.

Świadectwo zmysłów udowodnione

VI. O tym, że nie należy odrzucać świadectwa zmysłów, świadczy:

1) Przykład Chrystusa, który na dowód realności swego ciała po zmartwychwstaniu odwołuje się do zmysłów:

Łuk. 24:39 Popatrzcie na moje ręce i nogi, że to jestem ja. Dotknijcie mnie i zobaczcie, bo duch nie ma ciała ani kości, jak widzicie, że ja mam. 

Nigdy by tego nie zrobił, gdyby świadectwa zmysłów były fałszywe i niepewne. Dlatego anioł używa tego argumentu:

Mat. 28:6 Nie ma go tu. Powstał bowiem, jak powiedział. Chodźcie, zobaczcie miejsce, gdzie leżał Pan.

W Dziejach Apostolskich Apostołowie użyli tego samego dowodu, gdy obiecali, że Chrystus przyjdzie w taki sam sposób, w jaki widzieli go odchodzącego

Dzieje 1:11 I powiedzieli: Mężowie z Galilei, dlaczego stoicie, wpatrując się w niebo? Ten Jezus, który został od was wzięty w górę do nieba, przyjdzie tak samo, jak go widzieliście wstępującego do nieba. 

Jan i Piotr znaleźli główny dowód prawdziwości i boskości Ewangelii w świadectwie zmysłów.

1 Jana 1:1-2 1. To, co było od początku, co słyszeliśmy, co widzieliśmy na własne oczy, na co patrzyliśmy i czego dotykały nasze ręce, o Słowie życia; 2. (Bo życie zostało objawione, a my je widzieliśmy i świadczymy o nim, i zwiastujemy wam to życie wieczne, które było u Ojca, a nam zostało objawione).
.
2 Piotra 1:17 Otrzymał on bowiem od Boga Ojca cześć i chwałę, gdy doszedł go taki głos od wspaniałej chwały: To jest mój umiłowany Syn, w którym mam upodobanie. 

2) Bóg posługuje się głoszeniem Słowa i kontemplacją Jego dzieł, aby doprowadzić nas do wiary. Teraz środki te bezsprzecznie zakładają nie tylko użycie zmysłów (bez których zarówno Słowo, jak i dzieła Boże byłyby nieznane), ale także wierność i prawdziwość ich świadectwa. Bo jeśli zmysły dają się oszukać, jaką pewność może w nas wzbudzić Słowo lub dzieła Boże?

3) Duch Święty posługuje się ćwiczeniami zmysłów, opisując działania intelektualne (jak widzenie, słyszenie, smakowanie itp.), które nie mogłyby być wykonane, gdyby ich świadectwo nie było pewne.

4) Wierność Boża nie pozwoli nam uwierzyć, że chciał igrać z ludźmi, odwołując ich do świadectwa, które mogłoby zwieść i być fałszywe.
.

Źródła wyjaśnienia

VII. Chociaż zmysły nie są absolutnie nieomylne, nie wynika z tego, że ich świadectwo jest nic nie warte. Istnieją bowiem pewne warunki, w których nie dają się oszukać:

1) Gdy przedmiot znajduje się w odpowiedniej odległości;

2) Gdy medium jest czyste i wolne od wszystkiego, co mogłoby zniekształcić obraz;

3) Gdy narząd jest właściwie wykorzystywany;

4) Gdy wszystkie zmysły (przynajmniej te, które potrafią rozpoznać dany przedmiot) są skonsultowane i dokonują tego samego osądu;

5) Gdy zmysły działają ostrożnie i nie pochopnie, w przeciwnym razie mogłyby zostać oszukane;

6) Gdy umysł jest wolny i bez gorączki lub delirium, w przeciwnym razie często myślelibyśmy, że widzieliśmy i słyszeliśmy rzeczy, których nie widzieliśmy ani nie słyszeliśmy.

Jeśli zwrócimy uwagę na wszystkie te warunki, stanie się oczywiste, że wszystkie one tak bardzo zgadzają się w świadectwie o realności chleba i wina w Eucharystii, że w żadnym wypadku nie może to być błędne ani wątpliwe.
.

VIII. Zmysły nie zostały zwiedzione w przypadku Marii Magdaleny, która uważała Chrystusa za ogrodnika

Jan 20:15 Jezus ją zapytał: Kobieto, czemu płaczesz? Kogo szukasz? A ona, sądząc, że to ogrodnik, odpowiedziała mu: Panie, jeśli ty go wziąłeś, powiedz mi, gdzie go położyłeś, a ja go zabiorę. 

Została ona zwiedziona przez pośpiech w ocenie, który natychmiast skorygowała, gdy rozpoznała (uszy pomagały oczom) Zbawiciela po głosie

Jan 20:16 Jezus powiedział do niej: Mario! A ona, obróciwszy się, powiedziała do niego: Rabbuni! – co się tłumaczy: Nauczycielu. 

Ani też zmysły nie zawiodły w przypadku uczniów z Emaus, którzy nie poznali Chrystusa

Łuk. 24:31 Wtedy otworzyły się im oczy i poznali go, lecz on zniknął im z oczu. 

Ten fragment świadczy o tym, że ich wiedza była niedoskonała i niejasna, ale nie fałszywa, ponieważ wierzyli, że jest prawdziwym człowiekiem, który chodził z nimi, ale nie myśleli, że jest Chrystusem.

Ani też w przypadku pojawienia się aniołów w ludzkiej postaci; bo chociaż nie byli prawdziwymi ludźmi, to jednak byli prawdziwymi ciałami, a nie fantazmatami, w których się pojawiali, i zawsze łączyło się z nimi coś nadprzyrodzonego. Dlatego ludzie mogli powiedzieć, że nie byli zwykłymi ludźmi; było raczej w nich coś nadprzyrodzonego, jak światło, które otaczało anioła zwiastującego narodziny Chrystusa i lśniące szaty, w których pojawili się aniołowie będący świadkami zmartwychwstania Chrystusa.

Łuk. 2:9 I oto stanął przy nich anioł Pana, a chwała Pana zewsząd ich oświeciła. I ogarnął ich wielki strach.
.
Łuk. 24:4 A gdy zakłopotały się z tego powodu, nagle dwaj mężowie stanęli przy nich w lśniących szatach.

Dlatego zmysłom i rozumowi nie było trudno wyrobić sobie o nich właściwy osąd. Jeśli niektórzy zostali oszukani (co być może czasami się zdarzało), błąd nie leżał po stronie przedmiotu, który wyraźnie się ujawnił, ale po stronie podmiotu i zasady sądu zmysłów.
.

IX. To, że ktoś został dotknięty ślepotą przez Boga, tak że nie jest w stanie właściwie i wyraźnie widzieć żadnego przedmiotu, różni się od tego, że zmysły (dobrze uporządkowane) są oszukiwane w świadectwie, które składają (właściwie usposobione) o przedmiocie we własnej sferze.

To pierwsze (a nie drugie) jest powiedziane o Sodomitach, którzy nie mogli znaleźć drzwi do domu Lota

1 Mojż. 19:11 Mężczyzn zaś, którzy byli u drzwi domu, od najmniejszego aż do największego, porazili ślepotą, tak że na próżno usiłowali znaleźć drzwi. 

Oraz o żołnierzach syryjskich, którzy nie mogli zobaczyć miasta Samarii

2 Król. 6:18 A gdy Syryjczycy zeszli do niego, Elizeusz modlił się do PANA i powiedział: Proszę, dotknij ten lud ślepotą. I PAN dotknął go ślepotą według słowa Elizeusza..

X. Jeśli Chrystus przeszedł przez tłum, który chciał Go zrzucić głową w dół ze wzgórza , nie należy zatem wierzyć, że uczynił swoje ciało niewidzialnym i niedostrzegalnym dla zmysłów; raczej ukrył się w tłumie, aby uniknąć ich wściekłości lub oślepić ich, lub nagle uciszyć lub stłumić ich podniecenie

Łuk. 4:30 Lecz on przeszedł między nimi i oddalił się. 

Tak jak twierdził Ambroży (Expositio Evangeli … Lucam 4.56 [PL 15.1713] o Łuk. 4:30) i Bede (In Lucae Evangelium Expositio [PL 92.378] o Łuk. 4:30).

Na podstawie Francis Turretin, Instytuty Teologii Elenktycznej, Temat 1: Teologia

Zobacz w temacie

Print Friendly, PDF & Email