Spis treści
Znaczenie terminu
Termin “spiracja” oznacza tchnąć i został wprowadzony przez Kościół łaciński dla określenia sposobu procesji Ducha Święteg, kiedy nasz Pan przekazał Ducha Świętego swoim uczniom, Jan 20:22 tchnął na nich i powiedział: Weźcie Ducha Świętego.
W dalszej części artykułu zostaną przedstawione argumenty o spiracji Ducha Świętego tak od Ojca jak i od Syna. Tym samym potwierdzone zostaną
- Boskość i wieczność Ducha Świętego
- Boskość i wieczność Syna
- Odrębność osób Ojca, Syna i Ducha Świętego
- Trynitarne zrozumienie istoty Boga
Biblijne ramy doktryny
Pomocnymi w zrozumieniu doktryny spiracji będą następujące potwierdzone przez Słowo Boże założenia
- On jest Duchem Ojca,
1 Kor. 6:11 lecz zostaliście usprawiedliwieni w imię Pana Jezusa i przez Ducha naszego Boga.
.
- On jest Duchem Syna,
Rzym. 8:9 Lecz wy nie jesteście w ciele, ale w Duchu, gdyż Duch Boży mieszka w was. A jeśli ktoś nie ma Ducha Chrystusa, ten do niego nie należy.
.
- On jest posłany przez Ojca,
1 Piotra 1:12 którzy wam głosili ewangelię przez Ducha Świętego zesłanego z nieba.
.
- On jest posłany przez Syna,
Jan 15:26 Gdy jednak przyjdzie Pocieszyciel, którego ja wam poślę od Ojca,
.
- Ojciec nigdy nie jest posłany przez Ducha Świętego
. - Syn nigdy nie jest posłany przez Ducha Świętego (choć był prowadzony przez Ducha, por. Mat. 4:1; Marek 1:12; Łuk. 4:1, natomiast tekst Łuk. 4:18 używa słowa ἀποστέλλω apostello które mówi raczej o oddzieleniu do zadania niż o pochodzeniu).
Wniosek: Duch Święty jest posłany przez Ojca i Syna, jest Duchem tak Ojca jak i Syna, jest również odrębną osobą Bożą.
.
Ojciec i Syn a spiracja Ducha
Prawowierna doktryna jest taka, że tak jak Chrystus jest Bogiem przez wieczne synostwo, tak Duch Święty jest Bogiem przez wieczną procesję. On wychodzi od Ojca i od Syna.
Jan 15:26 Gdy jednak przyjdzie Pocieszyciel, którego ja wam poślę (πέμψω pempso) od Ojca, Duch prawdy, który wychodzi (ἐκπορεύεται ekporeutai) od Ojca, on będzie świadczył o mnie.
ἐκπορεύομαι ekporeumai – wypływa, rozprzestrzenia się, wychodzi, nacisk słowa położony jest na rezultat
Część mowy: czaswonik
Tryb: orzekający
Czas: teraźniejszy
Strona: deponens medialny / bierna
Osoba: trzecia
Liczba: pojedyncza
Duch Święty wychodzi i rozprzestrzenia się z Ojca wiecznie (por. Hebr. 9:14). Przyimek ἐκ oznacza z oraz poza co tłumaczy się z głębi źródła rozciągając wpływ na obiekt. Zatem Duch Święty wychodzi z Ojca i Syna, słowo poza wskazuje zaś na omniprezencję Ducha Świętego. Tak jak Duch Święty wychodzi od Ojca, tak też od Syna. Syn mówi przecież, że Pocieszyciel zostanie posłany przez Niego.
Aktywne działanie Ducha
Obserwujemy tu również, że Duch Święty nie jest biernym podmiotem działania Boga (wysłania) lecz bierze w tym procesie aktywny udział. Świadczy o tym strona czasownika czyli deponens medialny wskazujący na działania refleksyjne podmiotu, którym jest właśnie Duch. W prosty sposób można to zobrazować przez analogię do j. polskiego. Otóż gdy ktoś wyciąga się z dołu rozumiemy, że osoba ta jest tak sprawcą czynności jak i podmiotem jej działania. Tak samo Duch Święty wychodzi się z Boga. Brzmi to troszkę niegramatycznie ale oddaje sens zdania greckiego.
Posłanie Ducha a wyjście
Wprawdzie w późniejszych czasach kościół grecki nauczał o spiracji Ducha wyłącznie od Ojca, jednak błąd ten oparty był na założeniu, że posłanie (gr. πέμπω pempo) oznacza transmisję, termin który posiada konotację pośrednictwa. Jednak słowo to oznacza również wydać, wypuścić i odnosi się do źródła. Przykładem użycia tego słowa znaczeniu wysłania tego, co do wysyłającego należy znajdziemy u Jana w Objawieniu, gdzie Jezus wysyła anoła, który do niego należy
Obj. 22:16 Ja, Jezus, posłałem (ἔπεμψα epempsa) mojego (μου mou) anioła
μου mou to zaimek dzierżawczy, który dodatkowo znajdue się w przypadku dopełniacza, który odpowiada na pytania kogo? czego? i tak w grece koine jak i w j. polskim okresla stan posiadania. Anioł, którego Jezus wysyła jest Jego aniołem. Analogicznie Duch Święty posyłany przez Syna jest Jego Duchem, pochodzi zatem z Ojca i z Syna.
Ponadto nie ma wątpliwości, że gdy Chrystus tchnął Ducha na uczniów, Duch Święty wyszedł z Syna, zatem spiracja ma swoje źródło tak u Ojca jak i u Syna.
Jan 20:22 (Syn) tchnął na nich i powiedział: Weźcie Ducha Świętego.
Tekst rozstrzygający
A teraz tekst stanowiący bezsporny dowód na pochodzenie Ducha Świętego od Syna
Gal. 4:6 Bóg posłał do waszych serc Ducha swego Syna, wołającego: Abba, Ojcze!
- Bez wątpienia Bóg rozumiany tu jest jako Ojciec, ponieważ następna część fragmentu odnosi się do osoby Syna
- Duch, który jest posyłany należy do Syna Bożego
- Bóg w takim rozumieniu dysponuje podmiotem (Duchem Świętym), który prymarnie określony jest tutaj jako należący do Syna,
- Ojciec przyjmuje rolę pozornego pośrednika (w tym wąskim ujęciu), podobnie jak Syn w Jana 15:26
- Zatem skoro Duch wychodzi od Ojca lecz należy do Syna, musi wychodzić również od Syna
- Grecki czasownik ἐξαποστέλλω eksapotello – wysłać – odnosi się do osoby, która kwalifikuje się do zadania, a to podkreśla osobowy charakter Ducha Świętego
Tekst Galacjan zrównuje istoty Ojca, Syna i Ducha Świętego jednocześnie dokonując rozróżnienia trzech subsystencji (osób).
Jedna i ta sama Istota Syna i Ducha
Kolejny argument to zrównanie istoty Ducha i Syna wyrażone przez dwa fragmenty Pisma
Jan 14:16 A ja będę prosił Ojca i da wam innego (ἄλλον allon – inny ale taki sam co do rodzaju) Pocieszyciela (Παράκλητον Parakleton), aby z wami był na wieki;
.
1 Jana 2:1 Moje dzieci, piszę wam to, abyście nie grzeszyli. Jeśli jednak ktoś zgrzeszy, mamy orędownika (Παράκλητον Paraklēton) u Ojca, Jezusa Chrystusa sprawiedliwego..
Logika jaka stoi za przytoczonymi fragmentami jest bardzo prosta. Skoro Duch to Parakletos oraz Syn to Parakletos oraz allos odnosi się do inności ale w zakresie tego samego rodzaju należy rozumieć, że w istocie Syn i Duch są tacy sami, jednak są inni co do subsytencji czyli osoby (Syn to nie Duch Święty i vice versa)
.
Historia doktryny
Przez pierwsze trzy stulecia Kościół nie nazwał doktryny o stosunkach Ducha Świętego z Ojcem i Synem.Kredo Nicejsko- Konstantynopolskie (AD 381) zadeklarowało jedynie, że “Duch Święty pochodzi od Ojca” – ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον ek tou Patros ekporeuomenon – a greccy ojcowie, Bazyli, Grzegorz z Nazjanzu, Cyryl z Aleksandrii i inni ogólnie trzymali się tego poglądu; Epifaniusz dodał do formuły, ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον (od Ojca Pochodzi), klauzulę wyjaśniającą, ἐκ τοῦ Υἱοῦ λαμβάνον ek you Hyion lambanon (od Syna otrzymany).
Jan 16:15 Wszystko, co ma Ojciec, jest moje. Dlatego powiedziałem, że weźmie z mojego i wam oznajmi.
Jan z Damaszku (675-749) przedstawia Ducha jako postępującego od Ojca przez Syna, tak jak Nowacjan (200-258) uczynił przed nim, polegając na Jana 15:26. Dzięki modyfikacji Nowacjana formuła przyjęta na soborze w Konstantynopolu (AD 381) i dołączona do Kreda Nicejskiego została zachowana w kościele greckim.
Nicejsko-Konsatntynopolskie Wyznanie Wiary naucza
“Wierzę w Ducha Świętego, Pana i Ożywiciela, który od Ojca pochodzi, który z Ojcem i Synem wspólnie odbiera uwielbienie i chwałę, który mówił przez proroków.”
W 1014 roku dodano do Nicejsko-Konstantynopolitańskiego Wyznaia dodano Filoque
Wierzę w Ducha Świętego, Pana i Ożywiciela, który od Ojca i Syna pochodzi, który z Ojcem i Synem wspólnie odbiera uwielbienie i chwałę, który mówił przez proroków.
Atanazyjskie Wyznanie Wiary naucza
“Duch Święty pochodzi od Ojca i Syna, nie jest stworzony, ani uczyniony, ani zrodzony, lecz postępuje”.
Artykuł Kościoła Anglikańskiego mówi:
“Duch Święty, pochodzący od Ojca i Syna, ma jedną substancję, majestat i chwałę co Ojciec i Syn, sam wieczny Bóg”.
Belgijskie Wyznanie Wiary 8
„Ojciec jest przyczyną, źródłem i początkiem wszystkich rzeczy widzialnych i niewidzialnych. Syn jest słowem, mądrością i obrazem Ojca. Duch Święty jest odwieczną siłą i mocą, pochodzący od Ojca i Syna”
Westminsterskie Wyznanie Wiary 2.3
„Trzy osoby jednej substancji, mocy i wieczności stanowią Trójcę Świętą-Bóg Ojciec, Bóg Syn i Bóg Duch Święty. Ojciec nie pochodzi od nikogo, nie został z nikogo zrodzony. Syn jest odwiecznie z Ojca zrodzony. Duch Święty od Ojca i Syna odwiecznie pochodzi.”
Tertulian (150 – 240)
Przepisy przeciw heretykom
Rozdział XXVIII Jedna tradycja wiary jaka w zasadzie jestpodobna we wszystkich kościołach jako dowód na to, że transmisja wiary była dobra i prawdziwa
.
Załóżmy, że wszyscy popełnili błąd; że Apostoł mylił się składając swe świadectwo; że Duch Święty nie ma takiego szacunku dla żadnego (kościoła), aby prowadzić go do prawdy, chociaż został posłany z tym zadaniem przez Chrystusa, [Jan 14:26] i za to poprosił Ojca, aby był Nauczycielem prawdy; [Jan 15:26] przyznać także, że On, Namiestnik Boga, Zastępca Chrystusa (łac. Vicarius Christi), [Tertulian nie znał innego Vicarius Fili Dei niż Duch Święty] zaniedbał Jego urząd, pozwalając kościołom przez pewien czas zrozumieć inaczej, (i) inaczej wierzyć, to, co Sam głosił przez Apostołów, – czy jest prawdopodobne, że tak wiele kościołów i to tak wielkich, zbłądziło do jednej i tej samej wiary?
.Jan 14:26 Lecz Pocieszyciel, Duch Święty, którego Ojciec pośle w moim imieniu, on nauczy was wszystkiego i przypomni wam wszystko, co wam powiedziałem.
.
Jan 15:26 Gdy jednak przyjdzie Pocieszyciel, którego ja wam poślę od Ojca, Duch prawdy, który wychodzi od Ojca, on będzie świadczył o mnie.
Komentarz Tertuliana nie pozostawia wątpliwości co do jego rozumienia Ducha Świętego jako osoby Boga.
- Jest osobą, świadczą o tym piastowane urzędy nauczyciela, namiestnika i zastępcy
- Zastępca musi z racji piastowanego urzędu posiadać te same cechy, co pierwotny władca, to jest główny kwalifikator
- Jest suwerenny, zezwala na pewne wydarzenia, nawet potencjalnie
- Jest źródłem prawdy, którą sam głosił przez Apostołów
- Jest przewodnikiem, prowadzi wierzących
Na marginesie warto zwrócić uwagę, że powszechną wiarą w całym katolickim (gr. καθολικός katholikos – uniwersalny, powszechny) kościele II i III wieku było uznawanie Ducha Świętego (a nie papieża w Rzymie) za zastępcę Chrystusa.
Wnioski
Ojciec nigdy nie został posłany przez Syna, również ani Ojciec, ani Syn nigdy nie zostali posłani przez Ducha Świętego. Zarówno Ojciec, jak i Syn posyłają Ducha Świętego. Ponieważ Pismo Święte głosi wyraźnie, że Duch pochodzi od Ojca, tak też nauczamy, że On pochodzi od Syna.
Implikacje jakie płyną z powyższych wniosków są następujące:
- Duch Święty jest prawdziwie Bogiem
- Jako Bogu należna jest Mu wszelka cześć, chwała i adoracja
- Odrzucenie Boskości Ducha Świętego prowadzi do bałwochwalstwa i wiecznego zatracenia, jest to inny duch przed jakim przestrzegał Paweł (por. 2 Kor. 11:4)
Doktryna spiracji jest biblijnie potwierdzona
“Trzymajcie się najmocniej i nigdy nie wątpcie, że ten sam Duch Święty, który jest jednym Duchem Ojca i Syna, pochodzi od Ojca i Syna. Albowiem Syn mówi: „Kiedy przyjdzie Duch Prawdy, który wyszedł od Ojca”, gdzie nauczał, że Duch jest Jego, ponieważ jest Prawdą“ – Fulgencjusz z Ruspe (462 – 533 A.D.), List do Piotra o wierze 2,54
P.s. Śmiertelny, grzeszny i omylny człowiek, czyli rzymski pontiff, nie posiada kwalifikacji dopuszczających go do bycia zastępcą Chrystusa na ziemi. Ma je za to Duch Święty.
Na podstawie Biblical Cyclopedia
Zobacz w temacie
- Doktryna perychorezy
- Doktryna samoistności Boga
- Słowo stało się ciałem – stanowisko Ligonier na temat Chrystologii
- Reformacja przeciw antytrynitarnym herezjom
- Stwórca i dokupiciel gwarantem zbawienia
- Doktryna Filoque: podwójna procesja Ducha Świętego
