Doktryna Filoque: podwójna procesja Ducha Świętego

utworzone przez | maj 16, 2023 | Egzegezy, Pneumatologia: nauka o Duchu Świętym, Trynitologia

Istotne pytanie

Gal. 4:6 A ponieważ jesteście synami, Bóg posłał do waszych serc Ducha swego Syna, wołającego: Abba, Ojcze!

Dlaczego klauzula Filioque jest podstawową doktryną? Jakich jasnych tekstów używamy na potwierdzenie i jaki to ma związek z Ewangelią? Czy jest to kwestia Ewangelii, ponieważ kiedy wschodni kościół ją odrzucił, odchodzili od Chrystusa?

Filioque to łaciński termin, który oznacza „i od Syna” dodany dodana do Wyznania Nicejskiego lub Nicejsko-Konstantynopolitańskiego przez zachodni kościół w 1014 roku doprowadziając do schizmy między kościołami zachodnimi i wschodnimi (później prawosławnymi) w 1054 roku. Kościół prawosławny nadal odrzuca ten dodatek do wyznania wiary i jego doktryny.

Wyznanie Nicejskie, jak zostało napisane na pierwszym Soborze Nicejskim w 325 roku, kończyło się słowami „I w Ducha Świętego.”.

Wierzymy w jednego Boga Ojca Wszechmogącego, Stworzyciela wszystkich rzeczy widzialnych i niewidzialnych.
.
I w jednego Pana Jezusa Chrystusa, Syna Bożego, zrodzonego z Ojca, jednorodzonego, to jest z istoty Ojca, Boga z Boga, Światłość ze Światłości, Boga prawdziwego z Boga prawdziwego, zrodzonego, a nie uczynionego, współistotnego Ojcu, przez którego wszystko się stało, co jest w niebie i co jest na ziemi,
.
który dla nas ludzi i dla naszego zbawienia zstąpił i przyjął ciało, stał się człowiekiem, cierpiał i zmartwychwstał trzeciego dnia, wstąpił do nieba, przyjdzie sądzić żywych i umarłych.
.
I w Ducha Świętego.

Na pierwszym soborze w Konstantynopolu w 381 roku ten artykuł Wyznania został rozszerzony i brzmiał:

Wierzę w Ducha Świętego, Pana i Ożywiciela, który od Ojca pochodzi, który z Ojcem i Synem wspólnie odbiera uwielbienie i chwałę, który mówił przez proroków.

Artykuł o Kościele, chrzcie, zmartwychwstaniu i przyszłym świecie dodano wówczas na końcu wyznania wiary.

Podwójna procesja

W 1014 roku łacińskojęzyczny lub zachodni kościół dodał słowo „Filioque”, tak że artykuł brzmi w tłumaczeniu na język polski:

Wierzę w Ducha Świętego, Pana i Ożywiciela, który od Ojca i Syna pochodzi, który z Ojcem i Synem wspólnie odbiera uwielbienie i chwałę, który mówił przez proroków.

Wyrażenie „i Syna” ustanawia podwójną procesję Ducha Świętego, prawdę, że Duch Święty pochodzi zarówno od Ojca, jak i od Syna, a więc przez implikację Filioque ustanawia również pełną boskość Ducha Świętego. Jest to wyznanie większości protestantyzmu.

Belgijskie Wyznanie Wiary 8

„Ojciec jest przyczyną, źródłem i początkiem wszystkich rzeczy widzialnych i niewidzialnych. Syn jest słowem, mądrością i obrazem Ojca. Duch Święty jest odwieczną siłą i mocą, pochodzący od Ojca i Syna„

Westminsterskie Wyznanie Wiary 2.3

„Trzy osoby jednej substancji, mocy i wieczności stanowią Trójcę Świętą-Bóg Ojciec, Bóg Syn i Bóg Duch Święty. Ojciec nie pochodzi od nikogo, nie został z nikogo zrodzony. Syn jest odwiecznie z Ojca zrodzony. Duch Święty od Ojca i Syna odwiecznie pochodzi.”

Relacja Ojca, Syna i Ducha Świętego

Słowo „procesja” jest zatem używane do opisania relacji między Ojcem i Duchem, relacji między Synem i Duchem oraz wyjątkowego charakteru Ducha Świętego jako trzeciej Osoby Trójcy Świętej.

A) Relacja Ojca do Syna polega na tym, że On rodzi  Syna (jest Ojcem w stosunku do Syna).

Hebr. 1:5 Do którego bowiem z aniołów powiedział kiedykolwiek: Ty jesteś moim Synem, ja ciebie dziś zrodziłem? I znowu: Ja będę mu Ojcem, a on będzie mi Synem?

B) Relacja Syna do Ojca polega na tym, że jest On zrodzony przez Ojca (jest Synem w stosunku do Ojca).

Jan 1:18 Boga nikt nigdy nie widział. Jednorodzony Bóg, który jest w łonie Ojca, on nam o nim opowiedział.

C) Związek Ojca z Duchem polega na tym, że On posyła lub tchnie (spiruje) Ducha (Duch jest Duchem Ojca)

Mat. 10:20 Bo nie wy mówicie, ale Duch waszego Ojca mówi w was.

D) Związek Ducha z Ojcem polega na tym, że pochodzi On od Ojca, jest posłany lub przez Ojca tchnięty (jest Duchem w stosunku do Ojca).

Jana 15:26 Gdy jednak przyjdzie Pocieszyciel, którego ja wam poślę od Ojca, Duch prawdy, który wychodzi od Ojca, on będzie świadczył o mnie.

E) Związek Syna z Duchem polega na tym, że On posyła lub tchnie (spiruje) Ducha (Duch jest Duchem Syna)

Jan 20:22 A to powiedziawszy, tchnął na nich i powiedział: Weźcie Ducha Świętego.

F) Związek Ducha z Synem polega na tym, że pochodzi On od Syna, jest przez niego posłany lub przez niego tchnięty (jest Duchem w stosunku do Syna).

Gal. 4:6 A ponieważ jesteście synami, Bóg posłał do waszych serc Ducha swego Syna, wołającego: Abba, Ojcze!

Należy zrozumieć, że słowa takie jak „zrodzony” i „precesujący” nie oznaczają, że Syn lub Duch mają początek lub są w jakikolwiek sposób mniejsi od Ojca. Opisują odwieczny związek między Osobami Trójcy Świętej i ich wyjątkowymi osobowościami. Innymi słowy, Syn jest wiecznie zrodzony z Ojca, a Duch wiecznie pochodzi od Ojca i Syna.
.

Trójca ad intra i ad extra

Relacje te znajdują odzwierciedlenie w objawieniu się Trzech Osób w czasie, to znaczy że:

  • Ojciec jest także Ojcem Chrystusa w Jego ludzkiej naturze, a Chrystus jest Jednorodzonym Synem wcielonym.
    .
  • Duch, jako Duch Pięćdziesiątnicy i Duch Chrystusa, który żyje w Kościele, jest również posłany i pochodzi od Ojca i Syna.

Oznacza to oczywiście tylko tyle, że Bóg z czasem objawia, kim i czym jest, wiecznie i jako Trójca Święta. Jest to ważny punkt, ponieważ jeśli Duch pochodzi od Ojca i Syna w czasie, to samo musi być prawdą w wieczności.
.

Procesja Ducha a kwestia Ewangelii

Protestanci wierzą, że w Trójcy musi istnieć doskonała symetria, harmonia i równość oraz że Duch wiecznie i równo pochodzi od Ojca i Syna. Zaprzecza temu prawosławie. Czy zatem Kościoły prawosławne zaprzeczają pełnej boskości Ducha lub całkowitej równości Ducha z Ojcem i Synem (stara herezja arianizmu)?

Historia Kościoła ukazuje tendencję prawosławia do arianizmu, tendencję do podporządkowywania Ducha w pewnym sensie Ojcu i Synowi (herezja subordynacjonizmu). Jeśli to prawda, sprawa rzeczywiście stałaby się kwestią Ewangelii.

Czy ta sprawa podwójnej procesji jest biblijna? Tak. Ewangelia Jana, fragment, w którym występuje słowo „wychodzi”, naucza o podwójnym pochodzeniu Ducha:

Jan 15:26 Gdy jednak przyjdzie Pocieszyciel, którego ja wam poślę od Ojca, Duch prawdy, który wychodzi od Ojca, on będzie świadczył o mnie”.

To zesłanie lub przyjście Ducha w czasie do kościoła odzwierciedla wieczną Trójcę. Dlatego zarówno w wieczności, jak i w czasie Duch pochodzi od Ojca i Syna i jest przez nich posłany.
.

Bóg niezgłębiony

Wzmianki w Piśmie Świętym o Duchu jako Duchu Ojca (Mat. 10:20) i Syna (Gal. 4:6) również nauczają podwójnej procesji Ducha. Syn oświadczył, że Duch „On mnie uwielbi, bo weźmie z mojego i wam oznajmi.” (Ew. Jana 16:14). Nie mamy zatem wątpliwości, że podwójne pochodzenie Ducha (od Ojca i Syna) jest nie tylko doktryną Reformowaną, ale nauczaniem biblijnym.

Jak chwalebny jest Trójjedyny Bóg: trzy w Osobach i jeden w Istnieniu! Jak niezgłębiona jest Trójca Święta:

  • Ojciec nie jest z nikogo,
  • Syn jest wiecznie zrodzony z Ojca,
  • a Duch wiecznie pochodzi zarówno od Ojca, jak i od Syna!

Hiob 11:7-9 Czy wybadasz tajemnice Boga? Czy zgłębisz doskonałość Wszechmocnego? Są wyżej niż niebiosa, co możesz z tym uczynić? Głębsze niż piekło, czy możesz je poznać? Ich miara jest dłuższa niż ziemia i szersza niż morze.”

Musimy wielbić tylko Jego, ponieważ „Jego wielkość jest niezbadana” (Psalm 145:3)!

Na podstawie  źródło

Zobacz w temacie

Print Friendly, PDF & Email