Tło doktrynalne Nowej Perspektywy na Pawła

utworzone przez | kwi 20, 2023 | Egzegezy, Ekumenizm, Herezja Remonstrancji, Soteriologia: nauka o zbawieniu

Konflikt o usprawiedliwienie

Gal. 2:16 Wiedząc, że człowiek nie jest usprawiedliwiony z uczynków prawa, ale przez wiarę w Jezusa Chrystusa, i my uwierzyliśmy w Jezusa Chrystusa, abyśmy byli usprawiedliwieni z wiary Chrystusa, a nie z uczynków prawa, dlatego że z uczynków prawa nie będzie usprawiedliwione żadne ciało.

Obecny atak na doktrynę usprawiedliwienia przez samą wiarę w konserwatywnych kościołach Reformowanych i Prezbiteriańskich przez ludzi federalnej wizji i ich teologicznych sojuszników ma swoją historię. Ta historia obejmuje

  • kontrowersje Synodu Dort z Arminianami
    .
  • kontrowersje Reformacji z Rzymem
    .
  • spór Apostoła Pawła z judaizującymi orędownikami usprawiedliwienia przez uczynki prawa
    .
  • bój Jezusa Chrystusa z faryzeuszami

Współczesne odejście od ewangelicznej prawdy o usprawiedliwieniu z łaski w kościołach Reformowanych i Prezbiteriańskich jakie powoduje federalna wizja ma również podłoże kościelne i teologiczne. Federalna wizja rozkwita we współczesnej kościelnej atmosferze ekumenizmu, zwłaszcza ekumenizmu ponownego zjednoczenia kościołów protestanckich z Kościołem rzymskokatolickim.

Stosunki ekumeniczne z Rzymem wymagają od protestantów złożenia w ofierze doktryny usprawiedliwienia wyłącznie przez wiarę (a wraz z tą fundamentalną prawdą, wszystkich doktryn łaski). Wybitnym, potężnym agentem ponownego zjednoczenia ewangelickiego protestantyzmu z Kościołem rzymskokatolickim jest organizacja, która nazywa siebie Ewangelikami i Katolikami Razem (EKR).

Nowe spojrzenie na Ewangelię Reformacji

Rzym. 3:20 Dlatego z uczynków prawa nie będzie usprawiedliwione żadne ciało w jego oczach, gdyż przez prawo jest poznanie grzechu.

Jeśli chodzi o środowisko teologiczne, federalna wizja jest pod silnym wpływem teologii nowego spojrzenia na Pawła. Jak sama nazwa wskazuje, nowa perspektywa jest najnowszą teologią pism Apostoła Pawła. Badacze Nowego Testamentu, którzy nauczają nowej perspektywy, to niereformowani, bardziej krytyczni liberałowie.

  • E. P. Sanders napisał książkę w 1977 r., która wysunęła na pierwszy plan nowe rozumienie teologii Pawła[1].
    .
  • James D. G. Dunn ukuł zwrot „nowe spojrzenie na Pawła”.

Nowa perspektywa zarzuca, że Luter i Reformacja źle zrozumieli nauki Pawła dotyczące usprawiedliwienia, zwłaszcza w Liście do Rzymian i Galacjan,  Podstawą tego wstrząsającego światem zarzutu (który uważa szesnastowieczną reformację kościoła za gigantyczną pomyłkę) jest odkrycie przez tych uczonych, że Żydzi, których potępił Jezus Chrystus i Apostoł Paweł, w rzeczywistości nie byli winni grzechu usprawiedliwienia uczynków.

Uczeni nazywają tych Żydów i ich wierzenia „judaizmem drugiej świątyni”. Badacze nowej perspektywy przestudiowali dokumenty pozabiblijne z tamtych czasów. Dokumenty te, jak zapewniają nas uczeni, ujawniają, że Żydzi pierwszego wieku naszej ery wierzyli, że zbawienie jest z łaski.

E.P. Sanders… wykazał, że judaizm zawsze był przede wszystkim religią łaski, a posłuszeństwo człowieka rozumiane jest jako odpowiedź na tę łaskę. Przymierze zostało zawarte z boskiej inicjatywy, a prawo zapewniało ramy życia w ramach przymierza.[2]

Wniosek jest taki, że Paweł nie mógł zwalczać herezji zbawienia z zasług  uczynkami, a zwłaszcza usprawiedliwienia własnymi dobrymi uczynkami. Przedstawianie przez protestantyzm nauczania faryzeuszy, którzy sprzeciwiali się Jezusowi, oraz wierzeń Żydów, którzy sprzeciwiali się Pawłowi, było „karykaturą (a nawet czymś gorszym)[3]” Luter błędnie odczytał swój własny sprzeciw wobec rzymsko-katolickiej nauki o usprawiedliwieniu przez wiarę i cofnął się do nauczania Pawła, a następnie wykorzystał własne błędne odczytanie Pawła, aby przeciwstawić się Rzymowi.

W nowej perspektywie Luter jest złoczyńcą, a nawet schizmatykiem, o co zawsze oskarżał go Rzym. Luter podzielił Kościół z powodu poważnego niezrozumienia doktryny, która leżała u podstaw sporu. Wpływ nowej perspektywy na federalną wizję jest widoczny w ostrej krytyce Lutra ze strony ludzi federalnej wizji. Ta krytyka jest skierowana konkretnie na rozumienie usprawiedliwienia przez Lutra. Potępiając to rozumienie usprawiedliwienia poza uczynkami i broniąc nowej perspektywy spojrzenia na usprawiedliwienie poza uczynkami w Liście do Galacjan (bez wspominania o nowej perspektywie), Steve Schlissel napisał:

„Każdy, kto nie jest do końca zarażony chorobą Lutra, widzi, że List do  Galacjan nie dotyczy Prawa nadanego przez Boga, ale prawa sprzeniewierzonego i niewłaściwie stosowanego w tradycjach żydowskich, a zwłaszcza narzuceniu poganom cech Synaju”.[4]

Poprzez ten osąd perspektywy Lutra na temat usprawiedliwienia w Liście do Rzymian i Galatów, nowa perspektywa obala całą szesnastowieczną Reformację kościoła, ponieważ sercem Reformacji, jak wszyscy wiedzą, była doktryna Lutra o usprawiedliwieniu wyłącznie przez wiarę.
.

Dalsze konsekwencje herezji

2 Kor. 5:21 On bowiem tego, który nie znał grzechu, za nas grzechem uczynił, abyśmy w nim stali się sprawiedliwością Bożą.

Nie tylko Reformacyjna nauka o usprawiedliwieniu ma nową perspektywę. Wraz z doktryną Reformacji o usprawiedliwieniu odeszła także

  • cała jej doktryna zbawienia,
  • doktryna Chrystusa
  • i doktryna Boga.

Taki jest związek między doktryną o usprawiedliwieniu wyłącznie przez wiarę a dziełem Chrystusa, że jeśli usprawiedliwienie nie jest boską deklaracją przypisującą wierzącemu grzesznikowi zasługi Chrystusa, to życie i śmierć Jezusa Chrystusa nie mogą być zasługą posłuszeństwa Chrystusa w imieniu wybranych ludzi. W szczególności śmierć Chrystusa nie mogła być karnym zadośćuczynieniem sprawiedliwości Bożej w miejsce innych, poprzez przypisanie Chrystusowi winy innych przez Boga.

Predestynacja, źródło usprawiedliwienia i zbawienia u Pawła, również musi być teraz postrzegana z perspektywy radykalnie odmiennej od perspektywy Lutra i Kalwina. Predestynacja nie jest wiecznym dekretem wyznaczającym niektórych ludzi do zbawienia w suwerennej łasce, a innych na potępienie w suwerennej sprawiedliwości.

Efez.1:3-4 3. Błogosławiony niech będzie Bóg i Ojciec naszego Pana Jezusa Chrystusa, który pobłogosławił nas wszelkim duchowym błogosławieństwem w miejscach niebiańskich w Chrystusie. 4. Jak nas wybrał w nim przed założeniem świata, abyśmy byli święci i nienaganni przed jego obliczem w miłości.
.
Przysłów 16:4 PAN uczynił wszystko dla samego siebie, nawet niegodziwego na dzień zła.

Nowa perspektywa jest radykalna. Postrzegając fundamentalną prawdę o usprawiedliwieniu inaczej niż Reformacja, wszystko postrzega inaczej. Nowa perspektywa to radykalnie odmienna religia od Reformacji.
.

Kwestia usprawiedliwienia

Rzym. 3:24 A zostają usprawiedliwieni darmo, z jego łaski, przez odkupienie, które jest w Jezusie Chrystusie.

Usprawiedliwienie u Pawła, zgodnie z nową perspektywą, to uznanie przez Boga, że ktoś jest członkiem przymierza, czyli nowotestamentowego kościoła. Podczas gdy Reformacja uważała, że usprawiedliwienie jest zbawczym aktem Boga, uwalniającym usprawiedliwionego od winy za grzech i wiecznego potępienia, na jakie naraża go wina, i czyni go godnym życia wiecznego (Kol. 2:13-14; 2 Tym. 1:9; Tyt. 3:5), nowa perspektywa postrzega usprawiedliwienie jako, jeśli nie wyłącznie, członkostwo w kościele. Wybitny teolog nowej perspektywy, James D. G. Dunn, pisze:

„[W usprawiedliwieniu] Bóg przymierza uważa, że partner przymierza nadal pozostaje w partnerstwie, pomimo ciągłych niepowodzeń tego ostatniego. Ale partner przymierza nie mógłby nie zostać przemieniony przez żywą relację z życiodajnym Bogiem” [5].

Jak wskazuje Dunn, skoro usprawiedliwienie (w teologii nowej perspektywy) polega na przemianie życia,

  • jest aktem Boga który „czyni usprawiedliwionym” (jak zawsze nauczał Kościół rzymskokatolicki),
    .
  • a nie wyłącznie aktem, który „uznaje za sprawiedliwego” (co było nauczaniem Reformacji) [6]

Według nowej perspektywy nauczanie Pawła o usprawiedliwieniu w Liście do Rzymian i Galacjan było skierowane nie tyle przeciwko odwiecznej ludzkiej determinacji, by stać się sprawiedliwymi przez własne uczynki i w ten sposób zasłużyć na zbawienie, ale przeciwko żydowskiemu błędowi wykluczania pogan, którzy nie przestrzegali żydowskich praw ceremonialnych, z nowej społeczności przymierza.

 „Trudno jest podtrzymać twierdzenie, że Paweł polemizował ze sprawiedliwością uzyskaną przez siebie samego” [7]

Raczej

„Paweł zaciekle sprzeciwiał się swojemu wcześniejszemu przedchrześcijańskiemu założeniu, że sprawiedliwość Boża [która w nowej perspektywie nie jest odpuszczeniem grzechów, ale członkostwem w przymierzu] jest tylko dla Izraela i tylko dla pogan, jeśli stali się Żydami i przyjęli charakterystyczne obowiązki przymierza Boga z Izraelem” [8]

„Uczynki prawa” w polemice Pawłowej w Liście do Rzymian i Galacjan nie oznaczają zatem wszystkich uczynków posłuszeństwa całemu prawu Bożemu, w tym prawu moralnemu, przez które grzesznik usiłuje osiągnąć swoją sprawiedliwość przed Bogiem. „Paweł najwyraźniej nie łączył „uczynków zakonu” z „dobrymi uczynkami”[9].

„Uczynki prawa” to raczej uczynki polegające na przestrzeganiu żydowskich praw ceremonialnych, zwłaszcza na obrzezaniu, przepisach żywieniowych Starego Testamentu i przestrzeganiu sabatów Starego Testamentu. Takie czyny były „znacznikami” członkostwa w przymierzu, przez które ci żydowscy chrześcijanie, którym sprzeciwiał się Paweł, zamierzali wykluczyć wierzących z pogan.

„Uczynki, które on [Paweł] miał na myśli, nie były uczynkami dokonanymi w celu osiągnięcia sprawiedliwości, ale przykazaniami prawa praktykowanymi w celu zachowania prawości przymierza, zwłaszcza przez oddzielenie od pogan”[10].

Dunn wyszczególnia „obrzezanie, pokarm prawa i szabat”[11]
.

Wiara a usprawiedliwienie

Rzym. 3:30 Ponieważ jeden jest Bóg, który usprawiedliwi obrzezanych z wiary i nieobrzezanych przez wiarę.

Nowa perspektywa wyjaśnia wiarę, przez którą zostaje się usprawiedliwionym, zarówno jako drogę do stania się członkiem przymierza, jak i znak identyfikujący przynależność do przymierza. To, że Bóg usprawiedliwia przez wiarę, oznacza, że uznaje czyjąś wiarę za dowód, a wręcz podstawę, że ma on „prawość”, to znaczy jest członkiem przymierza. W przeciwieństwie do żydowskiego błędu domagania się posłuszeństwa prawom ceremonialnym jako znaku i podstawy członkostwa w nowym przymierzu, Paweł domaga się wiary.

„To wiara, a nie uczynki, jest jedyną podstawą przyjęcia w Chrystusie i dlatego powinna być wystarczającą podstawą także dla wzajemnego przyjęcia przez tych, którzy są w Chrystusie” [12]

W nowej perspektywie usprawiedliwienie, które Reformacja postrzegała jako łaskawy akt Boga, staje się kwestią ludzkiej pracy i wartości, dosłownie od początku do końca. Usprawiedliwienie zależy od wiary, czyli w nowej perspektywie aktywności wiary. Czynność wiary jest „podstawą” uznania przez Boga kogoś za „prawego”, czyli za będącego w przymierzu.

Boski akt usprawiedliwienia osoby jest jedynie uznaniem przez Boga tego, co jest prawdziwe o tej osobie, ponieważ wierzy: jest członkiem przymierza. Nie jest dziełem Bożym uznanie osoby za kogoś, kim nie jest, to znaczy za niewinnego, i przez ten właśnie akt uczynienie go tym, za kogo uważa go Bóg. Nowa perspektywa nie jest w stanie przeniknąć do sedna nauki Pawła o usprawiedliwieniu: Bóg usprawiedliwia „bezbożnych”

Rzym. 4:5 Temu zaś, kto nie pracuje, lecz wierzy w tego, który usprawiedliwia bezbożnego, jego wiara zostaje poczytana za sprawiedliwość. 

To, czy usprawiedliwiony pozostanie w przymierzu, zależy od tego, czy nadal wierzy, jak również od tego, czy nadal jest posłuszny Bogu, okazując w ten sposób wierność przymierzu. Pod koniec dnia, na Sądzie Ostatecznym, Boże usprawiedliwienie niektórych, uznając ich za wciąż objętych przymierzem i godnych życia wiecznego dzięki ich własnej wierności przymierzu przez całe życie, będzie zależało od ich wiary i posłuszeństwa.
.

Trwoga niepewności zbawienia

1 Jana 5:13 To napisałem wam, którzy wierzycie w imię Syna Bożego, abyście wiedzieli, że macie życie wieczne i abyście wierzyli w imię Syna Bożego.

Ponieważ samo usprawiedliwienie przez wiarę (nauczane nie przez nową perspektywę, ale przez Pawła i jak słusznie wyznała Reformacja) jest sercem Ewangelii zbawienia z łaski, wypaczenie tej ewangelicznej prawdy nieuchronnie prowadzi do utraty pewność zbawienia. Nowa perspektywa uczy o realnej możliwości apostazji w sensie odpadnięcia prawdziwych wierzących ku śmierci duchowej i wiecznemu potępieniu.

„Apostazja pozostaje realną możliwością dla wierzącego Pawła… Istnieje ewidentnie realna możliwość, że wierzący mogą żyć kata sarka [według ciała]; a jeśli to zrobią, umrą… Paweł przewiduje możliwość „zniszczenia” dzieła zbawienia w osobie… utraty [dla wierzącego świętego] perspektywy życia zmartwychwstałego” [13].

Wpływ nowej perspektywy na federalną wizję względem apostazji wierzących, świętych przymierza jest niewątpliwy.
.

Usprawiedliwienie a krzyż

1 Piotra 2:24 On nasze grzechy na swoim ciele poniósł na drzewo, abyśmy obumarłszy grzechom, żyli dla sprawiedliwości; przez jego rany zostaliście uzdrowieni.

Nowa perspektywa jest niejasna, jeśli chodzi o związek usprawiedliwienia z krzyżem Chrystusa, a jeszcze bardziej niejasna jest jej doktryna o krzyżu. Dunn zadowala się stwierdzeniem, że wszystkie biblijne opisy krzyża Chrystusa, łącznie z opisem ofiary, są jedynie „metaforami”. Nie wskazują

„dosłownych faktów, jak gdyby na przykład śmierć Chrystusa była dosłownie ofiarą złożoną przez Boga”[14].

Dunn nie wie i najwyraźniej nikt nie może wiedzieć, czym była śmierć Chrystusa w rzeczywistości. Najwyraźniej wiedza o tym, czym był krzyż, jest niepotrzebna dla wiary chrześcijańskiej. Dlatego Dunn może wygłosić naprawdę zdumiewające stwierdzenie, że

„jest również wątpliwe, czy nie można obejść się bez śmierci Chrystusa w jakiejkolwiek teologii, która nazywa się chrześcijańską”[15].

Nie mając pewności co do znaczenia krzyża, nowa perspektywa jest pewna, że doktryna Reformacji o krzyżu jest błędna. Odrzucając reformacyjną naukę o usprawiedliwieniu jako przypisaniu grzesznikowi przez wiarę zasług życia i śmierci Chrystusa, w nowej perspektywie odrzuca się także nauczanie Reformacji, że krzyż był przypisaniem przez Boga winy wszystkich wybranych Jezusowi Chrystusowi. Odrzuca doktrynę zastępczego zadośćuczynienia przez zasługujące zadośćuczynienie boskiej sprawiedliwości w imieniu wybranych. Dunn zaprzecza, jakoby

„doktryna Pawła o odkupieniu [była] zasadą zastępstwa (Jezus umarł, a grzesznik wyszedł bez kary)”[16].

Jest to odrzucenie doktryny o krzyżu, wyznawanej w artykule 21 Belgijskiego Wyznania Wiary:

Jezus Chrystus… wydał się za nas Ojcu, aby uśmierzyć Jego gniew przez pełne zadośćuczynienie, kiedy ofiarował się na drzewie krzyża i przelał swoją drogą krew, aby oczyścić nasze winy, … doświadczając straszliwej kary za nasze grzechy  … Cierpiał wszystkie te męki dla odpuszczenia naszych grzechów.[17]

W jakiś niewytłumaczalny, niepoznawalny sposób (inny niż zadośćuczynienie zastępcze Reformacji), zgodnie z nową perspektywą, śmierć Jezusa zniszczyła grzech dla całej ludzkości.

„Śmierć Chrystusa… [była] śmiercią wszystkich, grzesznego ciała… Rak grzechu w ludzkim ciele zostaje zniszczony przez zniszczenie rakowatego ciała”[18].

Jeśli to coś znaczy, oznacza to, że ukrzyżowany Jezus był „rakowatym ciałem”, w rzeczywistości „rakowatym ciałem” wszystkich ludzi bez wyjątku, co jest zarówno heretyckie, jak i bluźniercze. Na tej podstawie — niewyjaśnionym zniszczeniu raka grzechu w rakowatym ciele Jezusa — Bóg może teraz przyjąć wszystkich ludzi do przymierza, umożliwiając im korzystanie z błogosławieństw przymierza, pod warunkiem wiary (zamiast pod warunkiem zachowania żydowskich przepisów ceremonialnych).
.

Arminianizm u podstaw

Po bliższym zbadaniu nowe spojrzenie na śmierć Chrystusa i na związek śmierci Chrystusa z usprawiedliwieniem wcale nie wydaje się nowe. Wykazuje niesamowite podobieństwo do dawnej perspektywy Arminianizmu.

Każdy wierzący, który ma wystarczające wykształcenie, aby czytać Listy do Rzymian 1-5 i Galacjan i który ma odrobinę oświecenia przez Ducha Świętego, może i z łatwością stwierdzi, że ta nowa doktryna o usprawiedliwieniu jest fałszywą, a nawet absurdalną interpretacją doktryny Pawła. Niemniej jednak nowa perspektywa, szczególnie nowa perspektywa dotycząca doktryny o usprawiedliwieniu u Pawła, ma potężny wpływ w konserwatywnych kościołach Reformowanych i Prezbiteriańskich. Silnie wpływa na ludzi federalnej wizji.

Głównym agentem tego wpływu jest anglikański biskup N. T. Wright.
.

Błędy Wrighta

2 Kor. 6:14 Nie wprzęgajcie się w nierówne jarzmo z niewierzącymi. Cóż bowiem wspólnego ma sprawiedliwość z niesprawiedliwością? Albo jaka jest wspólnota między światłem a ciemnością?

N.T. Wright jest rzecznikiem nowej perspektywy dla ewangelików, zwłaszcza teologów w konserwatywnych kościołach Prezbiteriańskich i Reformowanych. On skradł ich uszy, jeśli nie ich serca. Byłem świadkiem popularności Wrighta wśród tych teologów. Kilka lat temu Calvin Theological Seminary w Grand Rapids w stanie Michigan sponsorowało całodniowe seminarium prowadzone przez Wrighta. Dom był pełen kilkuset pastorów Reformowanych i Prezbiteriańskich oraz profesorów teologii z praktycznie każdego seminarium i wyznania w Ameryce Północnej.

Wright przeprowadził nas przez List do Rzymian. Najwyraźniej, choć sprytnie, ujmująco i pozornie egzegetycznie, zaprzeczył, doktryna po doktrynie, zrozumieniu przez Reformację każdego kardynalnego nauczania w Liście do Rzymian, od całkowitej deprawacji po predestynację. Szczególnie reformacyjna doktryna o usprawiedliwieniu przez wiarę znalazła się pod aksamitnym młotem Wrighta.

Na wstępie wyraźnie stwierdził, że praktycznym rezultatem, a nawet praktycznym celem jego i nowej perspektywy doktryny o usprawiedliwieniu jest ustanowienie „wspólności przy stole”, czyli komunii w sakramencie Wieczerzy Pańskiej, pomiędzy protestantami i rzymskimi katolikami. Na zakończenie tego nieubłaganego podważania wszystkiego, o co mężczyźni i kobiety Reformacji walczyli i w setkach tysięcy przypadków oddawali życie, kilkuset duchownych i teologów konserwatywnych kościołów Prezbiteriańskich i Reformowanych w całej Ameryce Północnej przekazało heretykowi entuzjastyczną owacja na stojąco.

„Niekiedy słyszę pytanie: Czy katolicy, którzy przychodzą na wasze nabożeństwo mogą przystępować do Komunii? Odpowiedź brzmi: Tak […] Stół Pański to społeczność wszystkich chrześcijan bez względu na przynależność konfesyjną lub zrozumienie Komunii.” Paweł Bartosik, głowa Ewangelicznego Kościoła Reformowanego, źródło

Ludzie federalnej wizji mają Wrighta jako mówcę na swoich konferencjach, czytają jego książki, cytują z jego książek jako autorytatywnych w kwestii wielkich doktryn wiary chrześcijańskiej, wyraźnie aprobują wiele jego ważne spostrzeżenia na temat teologii Pawła i przyjęli jego interpretacje ważnych fragmentów pism Pawła.

Jest jedna rzecz, której nie robią. Nie potępiają nowego spojrzenia Wrighta na Pawła jako heretyckiego; jako bezprawnej publicznej krytyki Wyznań Reformacji, w tym trzydziestu dziewięciu artykułów Kościoła Anglikańskiego (które są wiążące dla anglikańskiego biskupa NT Wrighta); i jako zniweczenia Chrystusowej reformacji Jego Kościoła w XVI wieku.
.

Redefinicja usprawiedliwienia

Reformowani i Prezbiteriańscy wierzący powinni wiedzieć z pism Wrighta (kusi się, by powiedzieć „grafomanii” Wrighta), czego on naucza o fundamentalnej prawdzie Ewangelii o usprawiedliwieniu wyłącznie przez wiarę. Według Wrighta „nie jest całkowicie myląca” reformacyjna doktryna, że

„można być zbawionym jedynie dzięki niezasłużonej łasce Bożej, przywłaszczanej nie przez dobre uczynki, ale przez wiarę”,

Niemniej jednak doktryna ta

„nie oddaje sprawiedliwości bogactwu i precyzji doktryny Pawła, a nawet zniekształca ją w różnych punktach”.

W rzeczywistości, mając taki pogląd na usprawiedliwienie,

„możesz rzeczywiście stracić z oczu serce ewangelii Pawłowej”[19]

Usprawiedliwienie u Pawła nie odnosi się do tego,

„jak istoty ludzkie wchodzą w żywą i zbawiającą relację z żywym i zbawczym Bogiem”[20]. …[od setek lat] systematycznie wyrządzano gwałt temu tekstowi”[21].

Usprawiedliwieniem dla Pawła była raczej

„eschatologiczna definicja Boga… tego, kto w rzeczywistości był członkiem Jego ludu… Nie tyle chodziło o soteriologię, ile o eklezjologię; nie tyle o zbawienie, ile o kościół”[22].

Usprawiedliwienie to

„deklaracja, że oni [wierzący] stali się chrześcijanami”[23].

Wright twiedzi, że polemika Pawła w Liście do Galacjan przeciwko usprawiedliwieniu przez prawo nie była skierowana przeciwko błędowi „legalizmu” (jak myślała i wyjaśniała Reformacja). Podobnie w Liście do Rzymian

„Paweł nie myślał… o odparciu proto-pelagianizmu, którego w każdym razie jemu współcześni nie byli winni”[24].

Jego kontrowersje dotyczyły raczej błędnego poglądu niektórych żydowskich chrześcijan, że obrzezanie i inne przestrzeganie prawa ceremonialnego są wymagane, jeśli chrześcijanie pochodzenia pogańskiego mają być dopuszczeni do wieczerzy Pańskiej. Usprawiedliwienie w Liście do Galacjan to „sposób rozpoznania, kto jest członkiem rodziny przymierza”. Jest to

„doktryna, która podkreśla, że wszyscy, którzy podzielają wiarę w Chrystusa, siedzą przy tym samym stole, bez względu na różnice rasowe”[25]

Odrzucenie Reformowanego poglądu

Doktryna „przypisanej sprawiedliwości Chrystusa”, która była fundamentalna dla nauczania Reformacji o usprawiedliwieniu wyłącznie przez wiarę, a tym samym dla Reformacji, według Wrighta nie ma podstaw w tekście Pisma Świętego. Rozumienie tego zwrotu przez Reformacje to „nonsens”[26]. Wright odrzuca imputację jako wyjaśnienie usprawiedliwienia.

„Nie ma sensu mówić, że sędzia przypisuje… swoją sprawiedliwość… oskarżonemu. Sprawiedliwość nie jest przedmiotem, substancją ani gazem, który można przepuścić przez salę sądową”[27].

Zatem sprawiedliwość, którą posiadają usprawiedliwieni, nie jest „sprawiedliwością samego Boga”.

„Sprawiedliwość Boga [we fragmentach Pawła, które traktują o usprawiedliwieniu] to wierność przymierzu” [28].

Sprawiedliwość w pismach Pawła jest „stanem przymierza”, a nie przebaczeniem grzechów i przypisanym, pełnym zasługi posłuszeństwem Jezusa Chrystusa. „Sprawiedliwość, która jest z Boga przez wiarę” (Filip. 3:9) nie jest legalną postawą przed Bogiem w doskonałej zgodności z prawem, które Bóg wypracował w życiu i śmierci Chrystusa i którym obdarza winnego grzesznika przez przypisanie. Jest to raczej

„status przynależności do przymierza”[29]

Wiara zatem nie może być narzędziem, za pomocą którego grzesznik otrzymuje przypisaną mu sprawiedliwość Bożą w Chrystusie. Tak też nie jest, według Wrighta i nowej perspektywy.

„Wiara jest oznaką członkostwa w przymierzu”[30]

W terminologii, która wymyka się łagodnym krytkom federalnej wizji i nowej perspektywy, ale która jest niezwykle istotna w wyrażaniu tego, że uzyskuje się i czyni godnym usprawiedliwienia (jak to pojmuje Wright i jak rzekomo naucza Paweł) dzięki własnym wysiłkom, Wright opisuje wiarę jako „podstawę” usprawiedliwienia.

„Obecne usprawiedliwienie oświadcza, na podstawie wiary, jakie przyszłe usprawiedliwienie potwierdzi publicznie (zgodnie z [Rzym.] 2:14-16 i 8:9-11) na podstawie całego życia”[31].

W teologii Wrighta wiara jest podstawą usprawiedliwienia.

Pismo Święte nigdy nie odnosi się do wiary jako „podstawy” usprawiedliwienia. „Podstawą” usprawiedliwienia jest krzyż Jezusa Chrystusa. Wiara jest środkiem lub narzędziem usprawiedliwienia. Jeśli wiara jest podstawą usprawiedliwienia, grzesznik może i przypisuje sobie zasługi za swoje usprawiedliwienie, podobnie jak nauczanie rzymskiego katolicyzmu i Arminianizmu.

To właśnie chlubienie się samym sobą Apostoł jest zdecydowany zniszczyć doktryną o usprawiedliwieniu przez wiarę (nie na podstawie wiary) w Lisście do Rzymian i Galacjan (oraz Listach do Efezjan, Filipian i wszystkich innych jego pismach).

Gal. 6:14 Nie daj Boże, abym się miał chlubić z czegoś innego, jak tylko z krzyża naszego Pana Jezusa Chrystusa

Usprawiedliwienie przez dobre uczynki

Jak wynika z ostatniego cytatu Wrighta, ten zwolennik nowej perspektywy uczy także usprawiedliwienia przez dobre uczynki: „przyszłe usprawiedliwienie… na podstawie całego życia”. Dla Wrighta chociaż usprawiedliwienie nie następuje przez uczynki posłuszeństwa prawu ceremonialnemu, opiera się ono na uczynkach posłuszeństwa prawu moralnemu. Zwłaszcza publiczne usprawiedliwienie na Sądzie Ostatecznym będzie oparte na dobrych uczynkach.

To jest wyjaśnienie Wrighta do Listu do Rzymian 2:13, kluczowego tekstu we współczesnej kontrowersji wokół usprawiedliwienia w kościołach Reformowanych i Prezbiteriańskich. W tekście czytamy:

Rzym. 2:13 Gdyż nie słuchacze prawa są sprawiedliwi przed Bogiem, ale ci, którzy wypełniają prawo, będą usprawiedliwieni.

Podczas gdy Luter i Kalwin wyjaśniali, że tekst uczy tego, co byłoby wymagane, gdyby grzesznicy byli usprawiedliwieni przez prawo, co jednak nie może mieć miejsca, ponieważ wykonawcą prawa jest ten, kto doskonale przestrzega prawa, Wright wyjaśnia, że tekst naucza o tym co ma miejsce w rzeczywistości: że grzesznicy będą usprawiedliwieni przez prawo.

„Pierwsza wzmianka o usprawiedliwieniu w Liście do Rzymian jest wzmianką o usprawiedliwieniu z uczynków – najwyraźniej za aprobatą Pawła (2:13)… Wierzę, że właściwym sposobem zrozumienia tego jest zobaczenie, że Paweł mówi o ostatecznym usprawiedliwieniu… w dniu ostatecznym”[32].

Według Wrighta decydującym usprawiedliwieniem będą uczynki!

  • A co z krzyżem Chrystusa, który jest podstawą usprawiedliwienia w Liście do Rzymian i Galacjan i poza którym nie ma usprawiedliwienia?
    .
  • A co z krzyżem Chrystusa, który jest przedmiotem usprawiedliwiającej wiary?
    .
  • A co z krzyżem Chrystusa, który Reformacja uważała za posłuszeństwo Chrystusa, które staje się naszym przez wiarę:

„poleganie i spoczywanie na posłuszeństwie samego Chrystusa ukrzyżowanego, które staje się naszym, gdy w Niego wierzymy”[33]?

Odrzucenie mocy krzyża

W teologii Wrighta, jak już wskazałem, krzyż Chrystusa nie jest sprawiedliwością Bożą, wypracowaną dla wybranych grzeszników przez cierpienie Chrystusa, karę, jakiej domagała się boska sprawiedliwość za ich grzechy i przypisaną na rachunek winnego grzesznika przez wiarę. Wright zaprzecza imputacji. „Posłuszeństwo” Chrystusa nie ma na celu zgromadzenia skarbca zasług, które można następnie „policzyć” wierzącemu, jak w niektórych Reformowanych schematach myślenia”[34]

„Jest zatem prostym błędem kategorycznym, jakkolwiek czcigodnym w niektórych tradycjach reformowanych, w tym części mojej własnej, przypuszczać, że Jezus „przestrzegał prawa” i w ten sposób uzyskał „sprawiedliwość”, którą można zaliczyć tym, którzy w Niego wierzą. Myślenie w ten sposób oznacza przyznanie, mimo wszystko, że „legalizm” był mimo wszystko prawdziwy – z Jezusem jako ostatecznym legalistą”.[35]

Jeśli chodzi o naturę krzyża, Wright jest zauważalnie niejasny. Lubi mówić ogólnikami:

„zgładzenie grzechu Adama”[36]; „środek, dzięki któremu panowanie grzechu i śmierci zostaje zastąpione panowaniem łaski i sprawiedliwości”[37]; „pokonał grzech na krzyżu”[38].

Pytanie brzmi: jak? W jaki sposób krzyż rozprawił się z grzechem, aby go cofnąć? Jaka była natura śmierci Chrystusa? Jako główne znaczenie ukrzyżowania Wright proponuje

„zdecydowane zwycięstwo nad„ zwierzchnościami i mocami ”.[39]

Jest to doktryna krzyża znana jako „Christus Victor” (Chrystus Zwycięzca). We współczesnej teologii przedstawia się ją

  • nie jako wyjaśnienie krzyża, które wyraża efekt bardziej podstawowego zadośćuczynienia boskiej sprawiedliwości poprzez zapłacenie przez Chrystusa kary za grzech Bogu w miejsce innych,
    .
  • ale jako wyjaśnienie, które zastępuje doktrynę zadośćuczynienia zastępczego, penalnego.

Pozostaje pytanie: jak i dlaczego krzyż Chrystusa zwyciężył zwierzchności i moce? Jaka była natura krzyża, który przyniósł tak wielkie i chwalebne zwycięstwo? Wright i nowa perspektywa nie odpowiedzą na to pytanie. Ich odmowa jest potępiająca.
.

Uniwersalne odkupienie

Wright jasno stwierdza, że odrzuca Reformacyjną doktrynę krzyża jako zastępczego zadośćuczynienia boskiej sprawiedliwości – kary Bożej wymierzonej Jezusowi Chrystusowi w miejsce wybranego kościoła Jezusa. Tę doktrynę krzyża Wright odrzuca jako prymitywną teorię:

„Dlatego prawdą jest, że Paweł mówi o karze, na którą wszyscy zasłużyli, zamiast tego na krzyżu. Ale Paweł zniuansował tutaj ten pogląd na dwa sposoby, które oddalają go od bardziej prymitywnych teorii znanych w niektórych gałęziach teologii. Po pierwsze, ostrożnie mówi, że na krzyżu Bóg ukarał (nie Jezusa, ale) „grzech”.… Po drugie, jego argumentacja funkcjonuje w ramach całej matrycy myślowej, według której śmierć Jezusa można interpretować w ten sposób, ponieważ reprezentuje Izrael, a Izrael reprezentuje ludzkość jako całość.” [40]

Jak wskazuje ten cytat, odrzucenie przez Wrighta doktryny zastępczego, karnego zadośćuczynienia idzie ręka w rękę z fałszywą doktryną o krzyżu Chrystusa jako powszechnym zadośćuczynieniu (chociaż dla Wrighta krzyż tak naprawdę nie był zadośćuczynieniem): „ludzkości jako całości”. Rzecznik nowej perspektywy dla konserwatywnych kościołów Prezbiteriańskich i Reformowanych jasno wyraża swoje poparcie dla powszechnego odkupienia:

„Bóg rozmyślnie dał Torę [Prawo], aby była środkiem do skupienia grzechu ludzkości w jednym miejscu, a mianowicie w Jego ludzie, Izraelu – po to, aby mógł on następnie zostać jeszcze bardziej skoncentrowany, przyciągnięty razem do przedstawiciela Izraela, Mesjasza — aby raz na zawsze zostało to załatwione.[41]

Ludzie federalnej wizji także promują teorię powszechnego odkupienia. Norman Shepherd krytycznie odnosi się do „kalwinisty”, który „zabezpiecza się przed zasięgiem świata” w Ew. Jana 3:16 ze względu na doktrynę wybrania. Wbrew temu zabezpieczeniu Shepherd odważnie twierdzi, że

„ewangelista reformowany może i powinien głosić każdemu na podstawie Ew. Jana 3:16: Chrystus umarł, aby was zbawić”[42].

Usprawiedliwienie i krzyż są ze sobą ściśle powiązane. Błądzić w kwestii usprawiedliwienia oznacza koniecznie zaprzeć się krzyża.
.

Wyszydzenie prawdy

Nigdy nie wystarczy, aby heretyk zaprzeczał prawdzie. On też musi się temu przeciwstawić. Wright szydzi z doktryny Reformacji o usprawiedliwieniu wyłącznie przez wiarę, której podstawą jest wielka, legalna wymiana w śmierci Chrystusa. Odnosząc się do tekstu On bowiem tego, który nie znał grzechu, za nas grzechem uczynił, abyśmy w nim stali się sprawiedliwością Bożą. (2 Kor 5:21) Wright stwierdza:

„transakcja prawna, zimny interes, prawie sztuczka myślowa dokonana przez Boga, który jest logiczny i poprawny, ale nie taki, jakiego byśmy chcieli czcić”[43]

Odrzucenie prawdy o usprawiedliwieniu wyłącznie przez wiarę, jaką wyznała Reformacja, jest tym samym odrzuceniem Reformacji w całości. Wright szczerze mówi o całkowitym porzuceniu Reformacji przez siebie i nową perspektywę:

„Zbłąkane baranki [Wright i inni orędownicy i uczniowie nowej perspektywy] nie wracają do owczarni reformacji… Nadszedł czas, aby iść dalej” [44]

Powrót do Rzymu

Psalm 106:35 Lecz zmieszali się z tymi narodami i nauczyli się ich czynów; 

Odrzucenie Reformacji z konieczności zmusza ludzi nowej perspektywy i ich zwolenników do powrotu do Kościoła rzymskokatolickiego – od owczarni Wielkiego Pasterza do koźlarni papieskiej.

„Doktryna Pawła o usprawiedliwieniu przez wiarę [jak wyjaśnił Wright] popycha kościoły, w ich obecnym rozdrobnionym stanie, do zadania ekumenicznego. Nie może być słuszne, aby sama doktryna, która głosi, że wszyscy, którzy wierzą w Jezusa, siedzieli przy tym samym stole (List do Galacjan 2), była używana jako sposób na powiedzenie, że niektórzy, którzy inaczej definiują doktrynę usprawiedliwienia, siedzą przy innym stole.
.
Innymi słowy, doktryna o usprawiedliwieniu nie jest jedynie doktryną, co do której katolicy i protestanci mogliby po prostu dojść do porozumienia w wyniku twardych wysiłków ekumenicznych. Sama w sobie jest doktryną ekumeniczną, doktryną, która gani wszystkie nasze małe i często związane z kulturą ugrupowania kościelne, i która oświadcza, że wszyscy wierzący w Jezusa należą do jednej rodziny… Doktryna o usprawiedliwieniu jest w rzeczywistości wielką doktryną ekumeniczną.” [45]

Shepherd wyraża ten sam ekumeniczny cel teologii federalnej wizji, a zwłaszcza jej doktrynę warunkowego przymierza zakładającego usprawiedliwienie z uczynków.

„Czy jest nadzieja na porozumienie między katolicyzmem a ewangelickim protestantyzmem w sprawie drogi zbawienia? Czy mogę zasugerować, że jest przynajmniej promyk nadziei, jeśli obie strony są chętne do przyjęcia przymierza zrozumienia drogi zbawienia [jak nauczał Shepherd i ludzie federalnej wizji]„ [46].

Porównajmy z tą odpowiedzią na pytanie: „Czy istnieje nadzieja na wspólne zrozumienie między katolicyzmem a ewangelickim protestantyzmem w kwestii drogi zbawienia?” odpowiedź, jakiej udzieliłby prawdziwy syn Reformacji:

„Absolutnie żadna, dopóki Kościół rzymskokatolicki utrzymuje usprawiedliwienie przez wiarę i uczynki, a tym samym zbawienie z woli człowieka i uczynków od początku (warunkowe wybranie) do końca (wytrwanie aż do czyśćca z woli i uczynków człowieka oraz wyzwolenie z czyśćca dzięki własnej zapłacie za grzechy człowieka).”

Nowa perspektywa szczerze uznaje swoją ekumeniczną atrakcyjność dla Kościoła rzymskokatolickiego.

„Dwa czynniki uniemożliwiły utrzymanie się tej sytuacji [„debaty katolicko-protestanckiej”, koncentrującej się na doktrynie o usprawiedliwieniu]. Jednym z nich był Sobór Watykański II, w efekcie którego usunięcie większości starego programu katolicko-protestanckiego przestało być problemem.”[47]

Ekumeniczny cel ludzi nowej perspektywy, zgodny z federalną wizją, a także nieodłączna ekumeniczna tendencja teologii obu tych ruchów, zwłaszcza w odniesieniu do ponownego zjednoczenia kościołów protestanckich z Kościołem rzymskokatolickim, dobrze współgra z duchem wieku. W którą stronę wieje w kościołach ta wichura, wskazało ostatnio utworzenie ekumenicznej organizacji, która nazywa siebie Ewangelicy i Katolicy Razem.

Czołowi ewangelicy i prominentni katolicy połączyli siły, aby współpracować we wspólnej misji. Podstawą tej unii i jej wspólnej misji jest jedność dotycząca usprawiedliwienia – jedność osiągnięta poprzez rezygnację z doktryny Reformacji o usprawiedliwieniu na rzecz doktryny Kościoła rzymskokatolickiego.

Na podstawie D. Engelsma Ewangeliczna prawda o usprawiedliwieniu

Przypisy

[1] E. P. Sanders, Paul and Palestinian Judaism (London: SCM/Philadelphia, PA: Fortress Press, 1977).
[2] James D. G. Dunn, Teologia Pawła Apostoła (Edynburg: T&T Clark, 1998), 338.
[3] Tamże
[4] Schlissel, “Justification and the Gentiles,” w Wilkins and Garner, The Federal Vision, 255.
[5] Dunn, Theology of Paul, 344
[6] Tamże, s. 344
[7] Tamże. s. 370
[8] Tamże, s. 371
[9] Tamże, s. 365
[10] Tamże, s. 360
[11] Tamże
[12] Tamże, s. 359
[13] Tamże. S. 497-8
[14] Tamże, s. 231
[15] Tamże, s. 233
[16] Tamże. s 386
[17] Belgijskie Wyznanie Wiary artykuł 21
[18] Dunn, Theology of Paul, 386.
[19] N. T. Wright, What Saint Paul Really Said: Was Paul of Tarsus the Real Founder of Christianity? (Grand Rapids, MI: Eerdmans, 1997), 113. Książka ta jest bardzo polecana przez wiodącego badacza nowej perspektywy, Jamesa D. G. Dunna.
[20] Tamże, s. 116
[21] Tamże. s. 117
[22] Tamżze, s. 119
[23] Tamże. s. 125
[24] Tamże. s. 129
[25] Tamże, s. 122
[26] Tamże, s. 123
[27] Tamże, s.98
[28] Tamże, s. 99
[29] Tamże, s. 124
[30] Tamże, s. 125
[31] Tamże, s. 129
[32] Tamże, s. 126
[33] Belgijskie Wyznanie Wiary 23
[34] N. T. Wright, Justification: God’s Plan & Paul’s Vision (Downers Grove, IL: IVP Academic, 2009), 228.
[35] Tamże, s. 232
[36] Wright, What Saint Paul Really Said, 48.
[37] Tamże, s. 47
[38] Tamże, s. 49
[39] Tamże, s. 47
[40] N. T. Wright, The Climax of the Covenant: Christ and the Law in Pauline Theology (Minneapolis, MN: Fortress Press, 1991), 213.
[41] Tamże,  s. 196
[42] Shepherd, Call of Grace, 84–85
[43] Wright, What Saint Paul Really Said, 110.
[44] Wright, Justification, 29.
[45] Wright, What Saint Paul Really Said, 158
[46] Shepherd, Call of Grace, 59.
[47] Dunn, Theology of Paul, 338. Drugim czynnikiem jest nazistowska próba eksterminacji Żydów. To zło spowodowało, że protestanccy uczeni nowej perspektywy porzucili starą perspektywę postrzegania Pawła jako antysemity.

Zobacz w temacie

Print Friendly, PDF & Email