Znaczenie wiary w zbawieniu

 

Niewysłowiony dar łaski

Centralnym punktem przesłania rozważanego tekstu jest Boża chwała goszcząca stale na ustach chrześcijan wyrażona podziękowaniami za łaskę zbawienia. Zbawienie odnosi sę zasadniczo do dwóch dzieł:

1) uświęcenia Ducha przez wlanie substancji życia, odrodzenie, będącego suwerennym dziełem Ducha Świętego (odrodzenie)

2) wiary w prawdę czyli przypisanie sprawiedliwości Chrystusa (usprawiedliwienie)

Dalszą konsekwencją odrodzenia jest tocząca się wojna o umysł między nowym człowiekiem zrodzonym przez Ducha, nową, świętą naturą a starym człowiekiem grzechu, starą naturą – jest to progresywne uświęcenie.

Za uświęcenie Ducha i usprawiedliwiającą wiarę w prawdę cała chwała należy się Bogu, co wynika z nieustannych podziękowań składanych w całości autorowi zbawienia. Podziękowania wyrażone są za przedwieczną Elekcję, która steruje dwoma elementami zbawienia: uświęceniem i usprawiedliwieniem.

Ponieważ Elekcja, czyli przedwieczny wybór do zbawienia, sama w sobie jest niezależnym od ludzkich uczynków, cech czy właściwości, suwerennym dekretem wynikającym z Bożego upodobania (Efez. 1:4-5, 9, 11; 1 Piotra 1:2) to podległe Elekcji elementy zbawienia, uświęcenie i usprawiedliwienie, muszą konsekwentnie być suwerennymi dziełami Boga. A wiara odniesiona do uświęcenia i  uprawiedliwienia nie może być aktywna, co potwierdza doksologia:

• Skoro zbawiony odaje Bogu chwałę za usprawiedliwienie, które uzyskuje dzięki wierze w prawdę, wiara w tym procesie nie może  być aktywna.
  .
• Również ponieważ oddaje Bogu chwałę za uświęcenie Ducha, wiara odnosząca sie do tej sfery nie może byč aktywna (w rzeczywistości odrodzenie jest przed wiarą)

Innymi słowy grzesznik przez swoją wiarę nie wnosi nic ani do usprawiedliwienia ani do odrodzenia. Wiara w odrodzeniu nie istnieje a w usprawiedliwieniu jest bierna.

Pozostaje jednak pytanie: co z wiarą w progresywnym uświęceniu?

---

Wiara a Reprobacja

Werset 13 posiada swój naturalny kontekst i jest nim sprawiedliwe potępienie tych wszystkich, którym Bóg zsyła ostry obłęd aby nie wierzyli prawdzie Ewangelii ku zbawieniu ale raczej aby pokładali swoją nadzieję w kłamstwie. Wersety 12 i 13 stanowią względem siebie antytezę:

• potępieni nie mogą uwierzyć ponieważ uniemożliwia im to grzech i wola Boża, aktywna w zaślepieniu
  .
• wybrani wierzą wbrew grzesznej nauturze, dzięki Bożej łasce odnowienia ku zbawieniu.

Szczególnym czynnikiem odróżniającym potępionych od wybranych jest wiara posiadająca swoje źródło nie w człowieku, ale w Bożej, szczególnej, udzielanej niektórym łasce bez ich żadnej zasługi. Przez to wyjątkowe dzieło Boże, z serc ocalonych płynie gorące uwielbienie dawcy życia. Odrodzeni przez Ducha czczą Pana rozumiejąc swoją nędzę i bezradność. W kontekście doktryny potępienia istotę całkowitego uzależnienia zbawienia grzesznika od Boga wyjaśnia Kalwin:

“Musimy zatem rozważać Sądy Boże nad potępionymi w taki sposób, aby mogły być dla nas, jak gdyby, zwierciadłami, gdy rozważamy Jego miłosierdzie względem nas. Musimy bowiem wyciągnąć ten wniosek, że to wyłącznie dzięki wyjątkowej łasce Bożej nie zginiemy nędznie wraz z nimi.” [1]

Nikt nie może wzbudzić w sobie zbawiającej wiary z powodu śmiertelnego działania grzechu. Potępieni nie otrzymują od Boga daru wiary.
.

---

Wiara o Elekcja

Wybrani do zbawienia po odrodzeniu otrzymują dar wiary w prawdę, jest to dar łaski.

Łaska odrodzenia przez Ducha i usprawiedliwienia przez wiarę w prawdę jest niezasłużona a Bóg w żaden sposób nie był zobowiązany do zbawienia jakiegokolwiek człowieka. Jedynie ze względu na swe upodobanie spośród ogromnej rzeszy grzeszników wybrał niektórych aby się nad nimi zmiłować.

To miłosierdzie kosztowało życie Syna Bożego – pełne cierpienia od poczęcia aż po krzyżową śmierć (Filip. 2:6-8) w posłuszeństwie Bożemu Prawu  (Mat. 5:17; 22:36-39; Jan 19:30; 1 Piotra 2:22).

List do Tesaloniczan naucza, że wynikający z niezasłużonej miłości wybór Boży jest do zbawienia. Zbawienie o jakim naucza rozważany przez nas tekst odnosi się do wielkiego dzieła pojednania [2] wybranych grzeszników z Bogiem, jakie na krzyżu osiągnął Chrystus poprzez zadośćuczynienie [3]  za grzechy wybranego ludu, odkupionego [4] za cenę przelanej Jego świętej, Boskiej krwi (Efez. 1:17; Kol. 1:14; Dzieje 20:28; Obj. 5:9).

Mając wszystko powyższe na uwadze dochodzimy do wniosku, że co do kwestii zbawienia wybranych nauczanej przez werset 13 będziemy mówić o doktrynie wiecznej Elekcji realizowanej w historii przez dwa konkretne elementy zbawienia, są to opdowiednio:

1) uświęcenie Ducha

2) wiara w prawdę

Oba są zapewnione przez Boga. To Bóg udziela Ducha, który uświęca, czyli odradza grzesznika. To Bóg także udziela daru wiary, w szczególności w obiektywną prawdę Ewangelii. Uświęcenie przez Ducha i usprawiedliwienie przez wiarę są związane ze zbawieniem mającym swoje źródło w Chrystusie, ustanowionym jeszcze przed powstaniem czasu zbawicielem ludu, jaki został dany Mu jako pośrednikowi (wcielonemu Bogu) przez Ojca (Jan 6:37; Jan 17:6, 9, 11,12, 24; Jan 18:9).
.

---

Porządek zbawienia

Zgodnie z biblijnym porządkiem zbawienia Boża przedwiedza i Elekcja realizowane są przez skuteczne powołanie grzesznika do życia (odrodzenie czyli uświęcenie Ducha) i wiary w prawdę (usprawiedliwienie) za pomocą głoszenia Ewangelii.Mówi o tym podsumowujący werset 14:

werset 14 Do tego powołał was przez naszą ewangelię, abyście dostąpili chwały naszego Pana Jezusa Chrystusa.

Ponieważ nieodrodzony grzesznik nie może wierzyć, gdyż jest duchowo martwy, konieczna jest uprzednia regeneracja, czyli uświęcenie Ducha. Następnie tak odrodzony, żywy duchowo chrześcijanin zaczyna wierzyć prawdzie Ewangelii a przez to następuje jego usprawiedliwienie. Kolejność jest następująca

1) Elekcja
2) Powołanie
3) Odnowienie (uświęcenie Ducha)
4) Wiara (w prawdę)
5) Usprawiedliwienie

I konsekwentnie, najbardziej interesujący nas punkt

6) Uświęcenie (osoby)

Rozważany przez nas tekst idealnie reprezentuje biblijny porządek zbawienia:

Bóg od początku wybrał was  do zbawienia  [przedwieczna Elekcja] przez uświęcenie Ducha [odrodzenie] i wiarę w prawdę [usprawiedliwienie]

Aby wierzyć w prawdę najpierw ogłoszona musiała być Ewangelia. Kwestia ta jest bezsporna.
.

---

Uświęcenie Ducha czyli odnowienie

W kwestii zbawienia najpierw czytamy o Duchu, który uświęca, co łatwo odniesiemy do doktryny regeneracji. Regeneracja oznacza odrodzenie i wskazuje na nową naturę, nowego człowieka będącego dziełem Ducha (który jest stworzony według Boga w sprawiedliwości i w prawdziwej świętości. Efez. 4:24). Przez uświęcenie rozumie się tutaj wewnętrzną świętość nowego, odrodzonego przez Ducha Świętego człowieka. Jest to całkowicie nowe, duchowe stworzenie.

2 Kor. 5:17 Tak więc jeśli ktoś jest w Chrystusie, nowym jest stworzeniem; to, co stare, przeminęło, oto wszystko stało się nowe. 

Ten nowy, duchowy, żywy różni się od starego cielesnego człowieka, na co wskazują jego wcześniej niespotykane cechy:

A) Zasada życia duchowego,  odnosząca się także to bezgrzeszności nowego, duchowego człowieka

1 Piotra: 1:23 Będąc odrodzeni nie z nasienia zniszczalnego, ale z niezniszczalnego, przez słowo Boże, które jest żywe i trwa na wieki.
.
1 Jana 3:9 Każdy, kto się narodził z Boga, nie popełnia grzechu, bo jego nasienie w nim pozostaje i nie może grzeszyć, gdyż narodził się z Boga.

B) Zasada duchowego światła w umyśle: oświecony rozum, prawdziwe poznanie Boga, skupienie uczuć na sprawach boskich i duchowych, miłość do Boga i bliźniego

1 Jana 5:20 A wiemy, że Syn Boży przyszedł i dał nam rozum, abyśmy poznali prawdziwego Boga, i jesteśmy w tym prawdziwym, to jest w jego Synu, Jezusie Chrystusie. On jest prawdziwym Bogiem i życiem wiecznym.
.
Jan 17:3 A to jest życie wieczne, aby poznali ciebie, jedynego prawdziwego Boga i tego, którego posłałeś, Jezusa Chrystusa.
.
1 Jana  4:7 Umiłowani, miłujmy się wzajemnie, gdyż miłość jest z Boga i każdy, kto miłuje, narodził się z Boga i zna Boga.

C) To także zgięcie woli ku woli Boga i ku drodze zbawienia przez Chrystusa

Mat. 6:10 Niech przyjdzie twoje królestwo, niech się dzieje twoja wola na ziemi, tak jak w niebie.
.
Efez. 3:13 Dlatego zginam swoje kolana przed Ojcem naszego Pana Jezusa Chrystusa;
.
Rzym. 8:5 Ci bowiem, którzy żyją według ciała, myślą o tym, co cielesne, ale ci, którzy żyją według Ducha, myślą o tym, co duchowe.

Odnowienie czynione przez Ducha odnosi nas zatem do nowej natury i restytucji utraconego przez Adama i Ewę obrazu Bożego. Nowe życie posiada niezniszczalną, bezgrzeszną jakość, to nowy, święty człowiek, oraz nowa jakość bezwarunkowej miłości do Boga oraz bliźniego. Nowe życie stworzone jest na Boży obraz – zdolność rozumowego poznania Boga – akceptację propozycji Pisma Świętego o Bogu. I zostaje on przywrócony odrodzonemu człowiekowi przez Ducha. 

Tylko tak odnowiony, zregenerowany człowiek posiada dolność (tzw. potentia) do wiary. Dzięki Duchowi Świętemu zaczyna wierzyć w prawdę Ewangelii, którą usłyszał. Odrodzenie uprzedza wiarę. Najpierw Bóg człowieka niewierzącego odradza aby ten wierzył (1 Kor. 2:2; 2:12-14; 1 Jana 5:1; Efez. 1:1-3; 2 Kor. 3:15-16; 2 Kor. 4:13; 1 Tym. 1:13; 2 Tes. 2:13). Stąd uświęcenie Ducha, czyli regeneracja umożliwiająca uwierzenie siłą rzeczy całkowicie wyklucza koncepcję wiary z procesu odrodzenia.

Oczywiście heretycy odrzucają biblijny porządek ustanawiając w jego miejsce grzeszną naturę jako źródło wiary, zbawienia a zatem i Bożej Elekcji.

Zapamiętajmy: uświęcenie Ducha, tj. regeneracja, odrodzenie nowego, prawdziwie świętego człowieka odbywa się bez udziału wiary osoby odrodzonej.
/

---

Wiara w prawdę

Zdefiniujmy teraz wiarę. Ponieważ tekst naucza nas o wierze w prawdę jako instrumencie zbawienia rozumiemy, że Słowo Boże naucza nas tutaj o wierze rozumianej jako subiektywna pewność co do obiektywnej prawdy teologii Ewangelii oraz pewność, przekonanie i ufność co do spełnienia Bożych obietnic zawartych w Ewangelii.

A) Wiara jako pewność i przekonanie określona została w Liście do Hebrajczyków:

Hebr. 11:1 A wiara jest podstawą (gr. ὑπόστασιςhypostasis – pewnością) tego, czego się spodziewamy, i dowodem (gr. ἔλεγχος elenchos – przekonaniem co do) tego, czego nie widzimy

B) Wiara jako ufność w Boże obietnice polega na całkowitym przekonaniu co do prawdomówności Boga oraz co do Jego wiarygodności w realizacji przymierza łaski, jakie On ustanowił ze swoim ludem.

2 Kor. 5:6-86. Tak więc mamy zawsze ufność, wiedząc, że dopóki mieszkamy w tym ciele, tułamy się z dala od Pana.7. (Przez wiarę bowiem kroczymy, a nie przez widzenie.) 8. Mamy jednak ufność i wolelibyśmy raczej wyjść z ciała i zamieszkać u Pana.
.
Efez. 3:12 W nim mamy śmiałość i przystęp z ufnością przez wiarę jego.

C) Wiara jest darem łaski (2 Piotra 1:1; Filip. 1:29; Dzieje 18:27; Efez. 2:8; Efez. 6:23; 1 Kor. 3:5; Rzym. 12:3; Dzieje 13:48). Darem lecz nie ofertą. Ci którzy otrzymują dar łaski zwany wiarą są zawczasu ożywieni aby wierzyć. Ponieważ to nie jest oferta, daru wiary nie można odrzucić. Wiarę się otrzymuje w darze. Zupełnie jak człowiek rodzi się obdarowany talentami i nie decyduje czy chce je posiadać, albo jak osoba wystawiona na promieniowanie radioaktywne. Niezależnie od woli, dawka zostaje przyjęta. Zupełnie jak wiara.

D) Ponadto wiara jest działaniem Boga w człowieku (Jan 6:29; Gal. 5:22; Dzieje 3:16; Kol. 2:12; Efez. 1:19-20). To nie oznacza, że Chrystus wierzy za chrześcijanina. Raczej oznacza to, że całe uzdolnienie do wiary, pełne przekonanie i ufność jaką przejawia chrześcijanin jest wynikiem Bożej mocy działającej w nim. Wiara jest wiarą chrześcijanina ale wiara nie dodaje od chrześćijanina nic ani do usprawiedliwienia ani do uświęcenia.

E) Zbawieni otrzymują dar wiary jako łaskę, którą zapewnił krzyż. Stąd wszelkie przekonanie o prawdzie nie ma ludzkiego podłoża, wiara nie zaczyna się ani nie kończy na człowieku lecz ma swój początek i koniec w Chrystusie

Hebr. 12:2 Patrząc na Jezusa, twórcę i dokończyciela wiary, który z powodu przygotowanej mu radości wycierpiał krzyż, nie zważając na hańbę, i zasiadł po prawicy tronu Boga.

F) Historycznie wiarę prawidłowo zdefiniował Jan Kalwin:

“Teraz będziemy mieli pełną definicję wiary, jeśli powiemy, że jest to mocne i pewne poznanie Boskiej łaski wobec nas, oparte na prawdzie wolnej obietnicy w Chrystusie, objawionej naszym umysłom i zapieczętowanej na naszych sercach przez Ducha Świętego.” [5]

Na marginesie warto przypomnieć, że wiara nie może być utracona ponieważ jest efektywnym działaniem Pana Boga. (1 Kor. 2:2, 5; Kol. 2:12; 1 Piotra 1:19-21)

Zapamiętajmy: wiara w prawdę Ewangelii możliwa jest dopiero po regeneracji, tylko święty, odnowiony człowiek może wierzyć a sama wiara jest Bożym działniem w chrześcijaninie.
.

---

Wiara a usprawiedliwienie

Wiara jest świadomością odrodzonego człowieka o usprawiedliwieniu grzechu, jaki nad nim ciąży z powodu działania starej, ciągle obecnej, cielesnej natury. Chrześcijanin rozumie, że to nie jego wola, nie jego uczynki, nie jego siła przekonania ale że to Chrystus usprawiedliwia a wiara jest tego niezłomnym zapewnieniem.

A) Wiara zatem jest konieczną rzeczywistością zbawienia ponieważ bez wiary nie można podobać się Bogu: bo ten, kto przychodzi do Boga, musi wierzyć, że on jest i że nagradza tych, którzy go szukają (Hebr. 11:6).

B) O ile Boża chwała jest Jego motywacją do działania w zbawieniu o tyle Chrystus stojący w centrum Ewangelii to niekwestionowanym objawieniem tej chwały w historii o czym zapewnia nas List do Hebrajczyków:

Hebr. 1:3 Który, będąc blaskiem jego chwały i wyrazem jego istoty i podtrzymując wszystko słowem swojej mocy, dokonawszy oczyszczenia z naszych grzechów przez samego siebie, zasiadł po prawicy Majestatu na wysokościach;

C) Wiara w tym procesie nie jest aktywna ponieważ nic do procesu usprawiedliwienia przez Chrystusa nie można dodać ani z niego ująć. Wiara w usprawiedliwieniu jest biernym instrumentem przywłaszczającym grzesznikowi zasługi Chrystusa. Wiara nie wnosi nic do usprawiedliwienia, ponieważ zgodnie z definicją wiary nie patrzy na nic co jest w człowieku lecz sięga poza niego, wkracza do sfery Boskiej. Wiara patrzy na Boga i Chrystusa – z pełnym przekonaniem co do prawdy Bożych Słów i ufnością w spełnienie Bożych obietnic. Wiara zbawiająca pełne przekonanie o całkowitej skuteczności usprawiedliwiających zasług Chrystusa.

D) Gdyby wiara usprawiedliwiająca była aktywna, wtedy należałoby ją uznać za element synergistyczny, uzupełniający dzieło Boże o ludzkie uczynki. Pismo przeczy tej koncepcji

Rzym. 3:28 Tak więc twierdzimy, że człowiek zostaje usprawiedliwiony przez wiarę, bez uczynków prawa.

E) Historyczne potwierdzenie tej Biblijnej doktryny znajdziemy w szeroko rozumianej teologii Reformowanej. Jest to zarazem doktryna kalwińska jak i konfesyjn.

Posłuchajmy Kalwina, wypowiedzi gdzie wiarę w usprawiedliwieniu nazywa bierną:

„Bo wiara, jeśli chodzi o usprawiedliwienie, jest rzeczą bierną, nie wnoszącą niczego od siebie, by zjednać sobie łaskę Bożą, lecz przyjmującą to, czego potrzebujemy od Chrystusa”. [6]

Oddajmy glos Konfesji Belgijskiej, podsumowującej nauczanie Pisma Świętego. Tutaj również wiara pozbawiona jest elementu uczynkowości. Konfesja ukazuje nam prawdę o wierze jako o narzędziu przywłaszczającym grzesznikowi wszystkie zasługi Chrystusa, będące jedyną podstawą usprawiedliwienia grzesznika przed Bogiem. Zwróćmy uwagę na nacisk jaki kładzie Konfesja na usprawiedliwienie niezależnie od własnych uczynków grzesznika:

Duży Katechizm Westminsterski mówi tym samym głosem. Wiara to instrument umożliwiający bierne przyjęcie zasług Chrystusa. Jest to zatem jednolite świadectwo chrześcijaństwa Reformowanego:

W jaki sposób wiara usprawiedliwia grzesznika w oczach Bożych?
.
Wiara nie usprawiedliwia grzesznika w oczach Bożych z powodu innych łask, które zawsze jej towarzyszą, lub dobrych uczynków, które są jej owocami, ani też sama łaska wiary lub jakiś czyn z niej wynikający nie jest przypisany mu ku usprawiedliwieniu. Ale wiara jest tylko instrumentem, poprzez który grzesznik przyjmuje i stosuje do siebie Chrystusa oraz jego sprawiedliwość. [8]

Zapamiętajmy: wiara w usprawiedliwieniu jest bierna, to instrument przyjmujący zasługi Chrystusa.
.

---

Wiara a uświęcenie

Dochodzimy powoli do kulminacji rozważania, szóstego punktu porządku zbawienia. Najpierw koniecznym jest przedstawienie wyjaśnienia, jak dotarliśmy do tego  miejsca:

Gdy odrodzony, nowy człowiek wierzy, chrześćijanin zostaje usprawiedliwiony w swoim umyśle. Uświęcenie Ducha, tj. regeneracja, odrodzenie nowego, prawdziwie świętego człowieka odbyło się bez udziału wiary grzesznika. Wiara w prawdę Ewangelii możliwa była dopiero po regeneracji, tylko święty, odnowiony człowiek mógł zacząć wierzyć a sama wiara okazuje się Bożym działniem w grzeszniku. Wiara w usprawiedliwieniu jest bierna, to instrument przyjmujący zasługi Chrystusa. W tym kontekście rozważyć musimy swoisty progres uświęcenia. Wyjaśnijmy to.
.

Pomocne definicje

Uświęcenie progresywne w ogólnym ujęciu obejmuje całe życie chrześcijańskie,  obejmuje umysł i daje stopniowe zwycięstwo nowej, doskonale świętej natury nad całkowicie grzesznym i niereformowalnym ciałem. Jednak w tym życiu nigdy pełni uświęcenia umysłu nie będzie. Grzech pozostaje i zanieszczyszcza umysł powodując stałą walkę ciała przeciw Duchowi Świętemu (Gal. 5:17). Bóg stawia chrześcijaninowi nie tyle warunki zbawienia (którym są uświęcenie Ducha czyli odrodzenie nowego człowieka i usprawiedliwienie przez wiarę w prawdę) lecz przedstawia wzorzec: mówi przecież świętymi bądźcie bo ja jestem święty wskazując na siebie jako nieosiągalny wzór do naśladowania w całej jego rozciągłości.

1 Piotra 1:15-16 15. Lecz jak ten, który was powołał, jest święty, tak i wy bądźcie świętymi we wszelkim waszym postępowaniu; 16. Gdyż jest napisane: Świętymi bądźcie, bo ja jestem święty.

Uświęcenie progresywne następuje po odrodzeniu (uświęceniu Ducha, bez wiary grzesznika), po usprawiedliwieniu i przypisaniu doskonałej sprawiedliwości Chrystusa (przez bierną wiarę odrodzonego), gdy nasze grzechy są całkowicie przebaczone w Chrystusie.

Uświęcenie progresywne to proces, dzięki któremu Duch Święty upodabnia nasze umysły do umysłu Chrystusa we wszystkim, co robimy, myślimy i pragniemy. To bardzo burzliwy proces. Polem walki jest umysł (1 Kor. 2:16; Filip. 2:5), o który, zgodnie z Rzymian 7 konkurują nowa natura, człowiek odrodzony, prawdziwie święty, niezniszczalny i usprawiedliwiony sprawiedliwością Chrystusa (Mam bowiem upodobanie w prawie Bożym według wewnętrznego człowieka) oraz stara natura, grzeszna i ulegająca zepsuciu i niereformowalna (widzę inne prawo w moich członkach, walczące z prawem mego umysłu). List do Efezjan będzie kluczowy:

Efez. 4:22-24

(stan wyjściowy) Że – co się tyczy poprzedniego postępowania –

(progres) powinniście zrzucić z siebie

(stary, niereformowalny człowiek) starego człowieka , który ulega zepsuciu przez zwodnicze żądze;

(progres) I odnowić się

(pole bitwy) w duchu waszego umysłu;

(progres) I przyoblec się

(nowy, doskonały człowiek, nowa zasada życia) w nowego człowieka, który jest stworzony według Boga w sprawiedliwości i w prawdziwej świętości.

Zwróćmy uwagę na odnoszące się do progresu słowa

• zrzucić, – względem starej, grzesznej natury, niepoprawialnego ciała
  .
• przyoblec się, – względem usprawiedliwionego i prawdziwie świętego, duchowego człowieka, który nie może być bardziej usprawiedliwiony ani bardziej prawdziwie święty
  .
  
• odnowić – względem pola zmiany, umysłu poprzez zmianę sposobu myślenia co wpływa na zmianę postępowania

Tak więc progres uświęcenia nie odnosi się ani do starej ani do nowej natury, których nie da się zmienić, stąd nie ma tu żadnego progresu. Grzeszna natura się nie poprawi ani nie pogorszy, ona jest całkowicie zdeprawowana. Nowy człowiek nie może się ani zepsuć, ani ulec zniszczeniu (tym bardziej śmierci, jak nauczają heretycy Arminianie i ich duchowi bracia rzymscy katolicy), ani polepszyć gdyż jest prawdziwie święty. To dwaj ustaleni, śmiertelni wrogowie.

Progres uświęcenia odnosi się raczej do umysłu i wskazuje na trwale powiększającą się kontrolę nowego człowieka nad umysłem poprzez coraz większą dominację nad nim wraz utratą dominacji przez starą naturę.
.

---

Wiara czynna czy bierna?

Ta kontrola odbywa się przez wiarę. Serce chrześcijanina jest uświęcone przez wiarę w Chrystusa i stale się oczyszcza z grzechu.

Dzieje 26:18 Dla otworzenia ich oczu, aby odwrócić ich od ciemności do światła, od mocy szatana do Boga, aby otrzymali przebaczenie grzechów i dziedzictwo między uświęconymi przez wiarę we mnie.

Ale czy jest to wiara aktywna? Tzn. czy konsekwentnie uświęcenie jest wynikiem współpracy Boga i człowieka? Czy człowiek może wnieść cokolwiek do swojego uświęcenia?

A) Tekst Drugiego Listu do Koryntian zdaje się to sugerować, czytamy w nim o dopełnieniu uświęcenia, co może sugerować konieczność dodania pewnych wartości do uświęcenia, czy współpracy grzesznika z Bogiem w tym procesie:

2 Kor. 7:1 Mając więc te obietnice, najmilsi, oczyśćmy się z wszelkiego brudu ciała i ducha, dopełniając uświęcenia w bojaźni Bożej.

Jednka nie takie jest znaczenie tego fragmentu. John Gil wyjaśnia znaczenie słowa dopełniając:

“Sens tego słowa jest taki, że ma on postępować drogą prawości i świętości aż do końca; do końca swego życia ma wytrwać tak w wierze, jak i w świętości, tak jak ma nadal wierzyć w Chrystusa, tak ma nadal żyć trzeźwo, sprawiedliwie i pobożnie aż do końca swoich dni; do tego potrzebna jest boska moc, która uchroni go od grzechu,“ [9]

Wyjaśnienie Johna Gilla jest prawidłowe. Dopełnienie związane jest nie z ludzką mocą, czy aktywną wiarą ale z mocą Bożą jako jedyną siłą uzdalniającą chrześcijanina do trwania w pobożnym, uświęconym życiu.

B) Ponadto uświęcenie przez wiarę odnosi nas do wiary. Wiara nigdy nie patrzy na wierzącego, lecz kieruje swoje oczy ku Bogu – jedynemu źródłu i wykonawcy możliwych zmian. To Bóg sprawia w nas zarówno chcenie jak i wykonanie, to On uzdalnia nas do zmiany myślenia i to On pracuje w nas nad zmianami

2 Kor. 3:5 Nie żebyśmy sami z siebie byli w stanie pomyśleć coś jakby z samych siebie, lecz nasza możność jest z Boga.
.
Jan 15:5 Ja jestem winoroślą, a wy jesteście latoroślami. Kto trwa we mnie, a ja w nim, ten wydaje obfity owoc, bo beze mnie nic nie możecie zrobić.
.
Filip. 2:13 Bóg bowiem sprawia w was i chęć, i wykonanie według jego upodobania.

Wiara, bierna wiara w uświęceniu, chwyta się mocno Bożych obietnic zmiany umysłu – gdzie to Bóg sprawia w nas chęć, możność, wykonanie zmiany, ponieważ bez Boga nic nie możemy zrobić. Co do zasady w uświęceniu progresywnym jesteśmy zwykłymi żebrakami. Możemy jedynie prosić o Boże działanie i zwycięstwo nowego człowieka nad starym.

C) Oczywiście prawdziwe progresywne uświęcenie nie jest możliwe bez odkupieńczego dzieła Chrystusa na krzyżu, ponieważ dopiero po przebaczeniu grzechów możemy zacząć prowadzić święte życie. Te dobre uczynki kosztowały życie Bożego Syna.

Tyt. 2:14  Który wydał samego siebie za nas, aby nas wykupić od wszelkiej nieprawości i oczyścić sobie lud na własność, gorliwy w spełnianiu dobrych uczynków.

D) Wiara w uświęceniu jest dziełem Ducha Świętego w człowieku z którego wypływają miłość i dobre uczynki. Wiara zatem jest biernym obserwatorem woli Bożej zaś czynnym elementem jest miłość. Miłość jest efektywnym działaniem wiary. Jednak sama wiara nie jest działaniem. Wiara obserwuje prawo. Prawo nakazuje miłość. Miłość wypływa z wiary na podstawie pewności co do nakazu wyrażonego przez prawo. Bóg powiedział: miłuj!. Wiara to przyjęła. Aktywna miłość wypłynęła z biernej wiary. Wiara nie działa. Miłość działa. A gdy miłość działa wiemy, że wierzymy dzięki działającej miłości, która de facto jest rozlana w naszych sercach przez Ducha Świętego, który został nam dany (Rzym. 5:5)

1 Tym. 1:5 Końcem zaś przykazania jest miłość płynąca z czystego serca, z prawego sumienia i wiary nieobłudnej
.
Gal. 5:6 Bo w Chrystusie Jezusie ani obrzezanie nic nie znaczy, ani nieobrzezanie, ale wiara, która działa przez miłość.
.
1 Jan 3:14 My wiemy, że przeszliśmy ze śmierci do życia, bo miłujemy braci. Kto nie miłuje brata, pozostaje w śmierci.

E) Konfesja Belgijska wskazuje na tą nową jakość życia nazywając ją nawet odrodzeniem. Nie jest to zaprzeczenie porządku zbawienia, gdzie wiara miałaby poprzedzać odrodzenie (uświęcenie Ducha). Gdy mowa o odrodzeniu rozumie się nowy rodzaj świętego życia w uświęceniu umysłu.

“Wierzymy, że prawdziwa wiara wzbudzona w człowieku przez słuchanie Słowa Bożego i działanie Ducha Świętego odradza go i czyni nowym człowiekiem, sprawiając w nim nowe życie, i uwalnia go z niewoli grzechu” [10]

Ponadto wiara nie jest uczynkowa, lecz Konfesja ukazuje wiarę jako korzeń uczynków. Co to oznacza? Dobre uczynki uświęcone przez łaskę wynikają z poznania obiektywnej prawdy – chrześcijanin wie co się Bogu podoba ponieważ subiektywnie przyswoił i uznał za prawdę to co Bóg nakazuje. Ale to Boża łaska jest aktywnym elementem tych uczynków, bez której byłyby one zupełnie bez wartości.

“Uczynki te, które biorą się z właściwego korzenia wiary, są dobre i miłe Bogu, gdyż Jego łaska je uświęciła.” [11]

Jan Kalwin podkreśla rolę wiary w sprawowaniu dobrych uczynków zatem odnosi się do doktryny progresywnego uświęcenia. Wiara polega na silnym przekonaniu (por. Hebr. 11:1) skierowanym ku Bogu: wiara nie jest czynna lecz biernie potwierdza, że dobry uczynek będzie podobał się Bogu

“Co więcej, tutaj nawet nalegamy, aby żaden człowiek nie podejmował się żadnego dzieła bez wiary, to znaczy, jeśli wcześniej nie miał silnego przekonania, że spodoba się to Bogu.” [12]

Wyjaśnienie wiary małych dzieci

Zbawcza wiara jest dziełem Boga w wybranych, odrodzonych i nazwanych grzesznikami, przez które ci ostatni są wszczepieni w Chrystusa i przyjmują i przyswajają sobie Chrystusa i wszystkie jego dobrodziejstwa, polegając na nim w czasie i wieczności. Chrystus zasłużył na wiarę dla nas i obdarza nią. Nie ma żadnych warunków zbawienia. Wiara nie jest ręką, która przyjmuje zbawienie, ponieważ naturalny człowiek nie ma ręki, którą mógłby je przyjąć.

Wiara jest więzią, więzią duchową, przez którą jesteśmy tak zjednoczeni z Chrystusem, że przez nią żyjemy z niego (wszczepienie w winorośl: Jan 15). Wszystkie błogosławieństwa zbawienia są w Chrystusie przez Ducha. Jest to dar Boży (Efez. 2:8-9)

Istnieje rozróżnienie między potentia wiary a actus. Dziecko rodzi się ze wszystkimi swoimi zdolnościami, nawet jeśli nie działają one aż do czasu późniejszego. Duchowy habitus (potentia) jest dany poprzez odrodzenie, ale rozwija się w świadomą aktywność (actus) poprzez słowo Ewangelii stosowane przez Ducha. Dziecko urodzone niewidome nigdy nie zobaczy, a to samo dotyczy duchowości (człowieka naturalnego), ale owocem Ducha Świętego jest zdolność do pojmowania i przyswajania sobie prawdy duchowej poprzez Ewangelię. Moc wiary może być wytworzona w sercu najmniejszego dziecka, jak i dorosłego. Możemy bez wątpienia założyć, że w sferze przymierza Bóg zazwyczaj daje tę moc wybranym w niemowlęctwie. Więź wiary zawarta w jakimkolwiek wieku nie może zostać zerwana.

Serce, z którego pochodzi wszystko, jest albo wierzące, albo niewierzące, i to jest serce, które Bóg odradza. Z serca duchowy habitus kontroluje zarówno intelekt, jak i wolę, a te reagują, gdy wiara działa (nawrócenie) po głoszeniu Ewangelii (Rzym. 10). [13]

---

Wnioski

Bóg odradza przez Ducha. Odrodzony, nowy człowiek zdobywa zdolność do wiary. Dzięki Duchowi Świętemu wierzy. Wiara usprawiedliwia jako instrument poprzez bierne przywłaszczenie zasług Chrystusa: jego sprawiedliwości wypracowanej przez życie i śmierć, przypisanej grzesznikowi, oraz uświadamia o przypisaniu Chrystusowi grzechów grzesznika, za które On zadośćuczynił na krzyżu. Wiara nic nie może dodać do dzieła usprawiedliwienia.

Wiara także biernie rozumie jaka jest wola Boża w uświęceniu umysłu. I ta wiara patrzy na Boga z ufnością i pewnością, że jest On mocny do uzdolnienia chrześcijanina do życia w zgodnej z Bożym prawem świętości. Wiara nic nie może dodać do dzieła uświęcenia.

Teraz to, że wiara zbawiająca nie może być aktywna jest historycznie potwierdzona przez Lutra i Kalwina, dwa fundamenty teologiczne Reformacji Protestanckiej. Obaj potwierdzili Biblijną doktrynę komentując nagminnie nadużywany przez papistów (oraz współczesnych neo-kalwinistów) tekst Galacjan.

Gal. 5:6 Bo w Chrystusie Jezusie ani obrzezanie nic nie znaczy, ani nieobrzezanie, ale wiara, która działa przez miłość.

Jan Kalwin odrzuca czynną wiarę w usprawiedlieniu. Wiara w usprawiedliwieniu nie współpracuje z miłością. W kwestii uświęcenia wiara nie jest aktywna, ale, jak mówi Kalwin, towarzyszy jej aktywna miłość. Warto zwrócić uwagę także na paralelę, jaką czyni Kalwin między miłością a ceremoniami starego przymierza: “[Paweł] określa wiarę, której towarzyszy miłość, tak przed przyjściem Chrystusa ceremonie były wymagane” – ponieważ ceremonie starej dyspensacji nie przyczyniały się do uświęcenia, miłość także nie może. Wiara zatem rozumie Boże wymagania, miłość je realizuje. Ale uświęcenia dokonuje sam Bóg!

“W odniesieniu do obecnego fragmentu Paweł nie wdaje się w spór, czy miłość współpracuje z wiarą w usprawiedliwieniu; ale, aby uniknąć pozorów przedstawiania chrześcijan jako bezczynnych i przypominających klocki drewna, wskazuje, jakie są prawdziwe ćwiczenia wierzących. Kiedy zajmujesz się dyskusją na temat usprawiedliwienia, uważaj, aby nie dopuścić do jakiejkolwiek wzmianki o miłości lub uczynkach, ale zdecydowanie trzymaj się wyłącznej cząstki. Paweł nie zajmuje się tutaj usprawiedliwieniem ani nie przypisuje żadnej części jego pochwały miłości. Gdyby tak zrobił, ten sam argument udowodniłby, że obrzezanie i ceremonie, w poprzednim okresie, miały pewien udział w usprawiedliwianiu grzesznika. Tak jak w Chrystusie Jezusie określa wiarę, której towarzyszy miłość, tak przed przyjściem Chrystusa ceremonie były wymagane. Ale to nie ma nic wspólnego z uzyskaniem sprawiedliwości, jak sami papieże dopuszczają; i nie należy również zakładać, że miłość posiada jakikolwiek taki wpływ.” . [14]

Luter odrzuca aktywną wiarę w usprawiedliwieniu. W uświęceniu natomiast uznaje wiarę za pobudkę do czynienia dobrych uczynków oraz element wywołujący miłość. Pobudzenie przez wiarę do dobrych uczynków oznacza zrozumienie Bożej woli wobec chrześcijanina, zaś wywołanie miłości jest niczym innym jak nakłoniem umysłu związane z tym zrozumieniem Bożej woli. Miłość jest aktywnym działaniem opartym o Boże Prawo. Wiara w uświęceniu jest bierna.

“Bo co do wiary (w usprawiedliwieniu), czyli wewnętrznej natury, siły i użycia wiary, mówił wcześniej, gdzie pokazał, że jest ona naszą sprawiedliwością, a raczej naszym usprawiedliwieniem przed Bogiem.… [w uświęceniu] łączy ją z miłością i uczynkami, to znaczy, mówi o jej zewnętrznym przeznaczeniu, które ma nas pobudzać do czynienia dobrych uczynków i wywoływać w nas owoce miłości, dla dobra bliźniego.” [15]

W ostrej opozycji to teologii Protestanckiej i Reformowanej stoi wyznanie współczesnych legalistów, którzy zbawiającą wiarę uznają za aktywną w każdym działaniu, która ku ich przekleństwu staje się podstawą usprawiedliwienia oraz podstawą uświęcenia.

„Jeśli ktoś mówi, że wiara to proste wierzenie, co ma przez to na myśli?  Czy to oznacza, że wiara nie jest czynna? I jest to coś w mojej głowie i tyle? Wierzę, że wiara w Nowym Testamencie, zbawiająca wiara […] to sposób życia.” [16]

Współczesnych inno-ewangelików wyznających aktywną zbawczą wiarę wzywamy do upamiętania.

Kazanie wygłoszone dnia 29.09.2024

Przypisy

[1] Jan Kalwin, Komentarz do 2 Tes. 2:13, źródło
[2] O pojednaniu Herman Hanko stwierdza: “Bóg w Chrystusie pojednał nas ze sobą przez śmierć Chrystusa. Bóg jest pojednawcą. Dokonuje pojednania, usuwając przyczynę naszego wyobcowania, a mianowicie nasz grzech. Dzięki Duchowi Chrystusa zostajemy suwerennie przywróceni do więzi małżeńskiej i stajemy się wierni. Nie mamy z tym nic wspólnego, poza tym, że jesteśmy obiektami Jego wielkiego i cudownego dzieła pojednania. I znowu, za zadość czyniącą ofiarą stoi cud miłości Boga do Jego ludu, którego miłość nie zmienia się i która pozostaje wieczna w niebiosach.” [źródło]
[3] Ponownie Hanko w kwestii zadośćuczynienia: “Podobnie jak w przypadku terminów odkupienie i pojednanie, zadośćuczynienie oznacza również Boże dzieło dokonania zbawienia w zadośćczyniącej ofierze Chrystusa. Bóg jest święty, sprawiedliwy i wolny od grzechu. Bóg stworzył człowieka dobrego i prawego. Człowiek zgrzeszył i, jak nauczają dni Pańskie 4 i 5, człowiek zaciąga dług z powodu swojego grzechu, dług, który musi zostać spłacony, abyśmy mogli zostać przywróceni do łaski Bożej. Byłoby zaprzeczeniem Bożej natury jako świętej i sprawiedliwej, gdyby Bóg nie żądał spłaty długu, jaki człowiek jest Mu winien z powodu swojego grzechu. Ale człowiek nie może spłacić tego długu, nie tylko dlatego, że pozostaje grzesznikiem, ale dlatego, że sama spłata długu przez człowieka jest niemożliwa.” [tamże]
[4] I znowu Hanko o odkupieniu: “Odkupienie to słowo, które Pismo Święte zaczerpnęło z klasycznej greki. Zarówno w klasycznej grece, jak i w grece używanej w czasach Apostołów, słowo odkupienie odnosiło się do zapłaty ceny za niewolnika. Gdyby na przykład ktoś przypadkiem zobaczył niewolnika na targu niewolników w Rzymie, i chciał go kupić, nie w celu uczynienia go swoim własnym niewolnikiem, ale w celu zabezpieczenia jego wolności, zapłaciłby cenę równą wartości niewolnika. Zapłaciwszy cenę, uwolniłby niewolnika. Pismo Święte używa tego terminu, aby opisać aspekt cierpiącej i zadośćczyniącej ofiary Chrystusa. On nas zbawia.” [tamże]
[5] Jan Kalwin,Instytuty, 3.2.7
[6] Tamże, 3.18.3
[7] Konfesja Belgijska 22, Usprawiedliwienie przez wiarę w Jezusa Chrystusa
[8] Duży Katechizm Westminsterski, Pyt i odp 73
[9] John Gill, Komentarz do 2 Kor. 7:1
[10] Konefsja Belgijska 24
[11] Tamże
[12] Jan Kalwin, Instytuty 3.15.7
[13] Herman Hoeksema, Saving Faith źródło
[14] Jan Kalwin, Komentarz do Gal. 5:6
[15] Marcin Luter, Komentarz do Gal. 5:6
[16] John MacArthur, The Lordship Controversy, źródło

---

Zobacz w temacie

• Ordo Salutis – porządek zbawienia
• Ciągle całkowicie zdeprawowany? – określenie i refutacja błędu
• Ciągle całkowicie zdeprawowany? – pozytywna definicja doktryny
• Ciągle całkowicie zdeprawowany? – praktyczna aplikacja doktryny
  .
• Czym jest wiara?
• Czym jest wiara Reformowana?
• Dar wiary
• Jego wiara w nas?
• Odnowienie naszego umysłu
• Wiara w wiarę
• Przez wiarę i z wiary
• Zbawiająca wiara
• Zbawienie a trwała wiara
• Zwycięstwo przez łaskę
• O skutecznym wyznaniu Chrystusa
• Usprawiedliwienie i uświęcenie: ich różnice i wzajemne relacje, część 1
• Usprawiedliwienie i uświęcenie: ich różnice i wzajemne relacje, część 2
  .
• O grzechu niewiary
• Uczynki wiary według Johna MacArthura
• Synergia wiary i uczynków
  .
• Reformowany inaczej, część 1
• Reformowany inaczej, część 2
• Reformowany inaczej, część 3
• Reformowany inaczej, część 4
• Reformowany inaczej, część 5
• Reformowany inaczej, część 6
• Reformowany inaczej, część 7
• Reformowany inaczej, część 8