Łaskawe usprawiedliwienie, część 1

Źródło usprawiedliwienia

Z tego, co dotychczas nauczano o usprawiedliwieniu, zwłaszcza że usprawiedliwienie jest przez wiarę i tylko przez wiarę, wynika ważny wniosek: usprawiedliwienie jest łaskawe — całkowicie łaskawe. Ze względu na centralne miejsce prawdy o usprawiedliwieniu w całej chrześcijańskiej Ewangelii zbawienia, doktryna o usprawiedliwieniu wyłącznie przez wiarę potwierdza i zapewnia, że zbawienie w całości jest wyłącznie z łaski.

To, że usprawiedliwienie tylko przez wiarę jest usprawiedliwieniem z łaski, nie jest tylko implikacją teologiczną. Pismo Święte i wyznania Reformowane wyraźnie nauczają, że usprawiedliwienie jest Bożym aktem łaski, to znaczy, że usprawiedliwienie jest „z łaski”. Ponieważ usprawiedliwienie jest tylko przez wiarę, niezależnie od uczynków grzesznika, usprawiedliwienie jest przez łaskę. Takie jest nauczanie Apostoła w jednym z wybitnych fragmentów na temat usprawiedliwienia: Rzymian 3 i 4.

Rzym. 3:24 …zostają usprawiedliwieni darmo (δωρεὰν dorean)  z jego łaski….

Greckie słowo δωρεάν dorean tłumaczone jako „darmo” oznacza „w darze”, to znaczy „bez kosztów, bez ceny lub zasługujące”. Można by przeczytać ten tekst w ten sposób: „Dostępują usprawiedliwienia z Jego łaski, za darmo”.

---

Wiara a łaska

Relacja między wiarą i łaską w usprawiedliwieniu, tak jak w całym zbawieniu, jest wskazana w Liście do Rzymian 4:16: „jest z wiary, aby było z łaski”. Jako środek usprawiedliwienia, wiara objawia i zapewnia, że usprawiedliwienie jest łaskawym aktem Boga. Istotnie, Bóg określił wiarę jako środek usprawiedliwienia, aby usprawiedliwienie i całe zbawienie mogło być zgodne z łaską.

Również wyznania Reformowane opisują usprawiedliwienie jako łaskawe. Katechizm Heidelberski wyjaśnia, że bycie

„sprawiedliwym przed Bogiem… tylko przez prawdziwą wiarę w Jezusa Chrystusa” oznacza, że „Bóg, bez żadnej mojej zasługi, z samej łaski, udziela mi i przypisuje mi doskonałe zadośćuczynienie, sprawiedliwość i świętość Chrystusa.”[1]

Twierdząc, że wiara jest „jedynym narzędziem usprawiedliwienia”, Westminsterskie Wyznanie Wiary wyjaśnia, że Bóg „usprawiedliwia darmowo”.[2] Westminster dodaje, że „usprawiedliwienie jest tylko z wolnej łaski”.[3]

Doktryna o usprawiedliwieniu wyłącznie przez wiarę jest Ewangelią usprawiedliwienia z łaski, a ze względu na fundamentalne znaczenie usprawiedliwienia dla całego zbawienia jest Ewangelią zbawienia z łaski. Herezja usprawiedliwienia przez wiarę i uczynki jest zaprzeczeniem usprawiedliwienia z łaski i zbawienia z łaski.
.

---

Stawką jest Ewangelia

Rzym. 11:6 A jeśli przez łaskę, to już nie z uczynków, inaczej łaska już nie byłaby łaską. Jeśli zaś z uczynków, to już nie jest łaska, inaczej uczynek już nie byłby uczynkiem.

Stawką w sporze o usprawiedliwienie, zarówno w kontekście konfliktu Protestantyzmu Reformowanego z Rzymem, jak i walki ortodoksyjnej wiary Reformowanej z nową perspektywą dotyczącą Pawła i federalną wizją, jest Ewangelia łaski. Usprawiedliwienie z wiary i uczynków jest usprawiedliwieniem niełaskawym, to znaczy usprawiedliwieniem grzesznika przez jego własne wysiłki.

Usprawiedliwienie z wiary i uczynków jest obaleniem całej Ewangelii zbawienia dzięki łasce Bożej. Podobnie jak odrzucenie XVI-wiecznej Reformacji Kościoła, współczesne ataki w obrębie Protestantyzmu, a nawet w konserwatywnych kościołach Prezbiteriańskich i Reformowanych, na usprawiedliwienie wyłącznie przez wiarę, są atakami na biblijną Ewangelię łaski. Najwyraźniej nie można postawić bardziej potępiającego zarzutu doktrynie o usprawiedliwieniu z uczynków.

Należy wykazać, że usprawiedliwienie jedynie przez wiarę jest podstawą Ewangelii zbawienia z łaski, tak że kłamstwo usprawiedliwienia przez wiarę i uczynki jest zepsuciem i utratą całej Ewangelii łaski.

Po pierwsze, usprawiedliwienie grzesznika następuje przez wiarę, a nie przez jego własne uczynki.

Po drugie, wiara jest jedynie narzędziem usprawiedliwienia, a nie podstawą czy fundamentem usprawiedliwienia.

Po trzecie, sprawiedliwość, dzięki której wierzący grzesznik zostaje usprawiedliwiony, to wyłącznie posłuszeństwo Chrystusa zamiast grzesznika i w imieniu grzesznika, a nie posłuszeństwo samego grzesznika. Co więcej, ta sprawiedliwość znajduje się na zewnątrz grzesznika, w Jezusie Chrystusie w niebie, a nie w grzeszniku jako duchowa moc czyniąca grzesznika człowiekiem sprawiedliwym, godnym uzyskania korzystnego wyroku Boga.

Sprawiedliwość usprawiedliwienia jest, jak to opisali Reformatorzy, sprawiedliwością „obcą”, a nie sprawiedliwością wrodzoną. Jest to sprawiedliwość przypisana winnemu grzesznikowi, a nie wlana w niego.
.

---

Obrona Ewangelii

Ostateczną obroną łaski w nauce o usprawiedliwieniu przez samą wiarę jest prawda, że sama wiara, przez którą grzesznik zostaje usprawiedliwiony, nie jest jego własnym dziełem, nie jest jego własnym wkładem w jego usprawiedliwienie. Wiara jest raczej darem Boga dla wybranego grzesznika.

2 Piotra 1:1 Szymon Piotr, sługa i apostoł Jezusa Chrystusa, do tych, którzy otrzymali wiarę równie cenną jak nasza, dzięki sprawiedliwości naszego Boga i Zbawiciela, Jezusa Chrystusa.
.
Filip. 1:29 Gdyż wam dla Chrystusa dane jest nie tylko w niego wierzyć, ale też dla niego cierpieć;
.
Dzieje 18:27 Kiedy chciał udać się do Achai, bracia go zachęcili i napisali do uczniów, aby go przyjęli. Gdy tam przybył, bardzo pomagał tym, którzy uwierzyli dzięki łasce Bożej.
.
Efez. 2:8 Łaską bowiem jesteście zbawieni przez wiarę, i to nie jest z was, jest to dar Boga.
.
Efez. 6:23 Pokój braciom i miłość wraz z wiarą od Boga Ojca i Pana Jezusa Chrystusa
.
1 Kor. 3:5 Kim bowiem jest Paweł? Kim Apollos? Tylko sługami, przez których uwierzyliście, a to tak, jak każdemu dał Pan.
.
Rzym. 12:3 Mówię bowiem przez łaskę, która mi jest dana, każdemu, kto jest wśród was, aby nie myślał o sobie więcej niż należy, ale żeby myślał o sobie skromnie, stosownie do miary wiary, jakiej Bóg każdemu udzielił.
.
Dzieje 13:48 Kiedy poganie to usłyszeli, radowali się i wielbili słowo Pańskie, a uwierzyli wszyscy, którzy byli przeznaczeni do życia wiecznego.

Wiara, która usprawiedliwia nie tylko jest jedynie środkiem usprawiedliwienia, ale i nie jest podstawą czy warunkiem usprawiedliwienia, ale także wiara jest łaskawym darem Boga dla grzesznika, a nie własną zasługą grzesznika w jego usprawiedliwieniu. Jego wiara jest łaskawym działaniem Ducha Jezusa Chrystusa w nim.

Jan 6:29 To jest dzieło Boga, abyście wierzyli w tego, którego on posłał.
.
Gal. 5:22 Owocem zaś Ducha jest miłość, radość, pokój, cierpliwość, życzliwość, dobroć, wiara;
.
Dzieje 3:16 A przez wiarę w jego imię, temu, którego widzicie i znacie, imię to przywróciło siły. To wiara, która jest przez niego, dała mu pełne zdrowie na oczach was wszystkich.
.
Kol. 2:12 Pogrzebani z nim w chrzcie, w którym też razem z nim zostaliście wskrzeszeni przez wiarę, która jest działaniem Boga, który go wskrzesił z martwych.
.
Efez. 1:19-20 I czym jest przemożna wielkość jego mocy wobec nas, którzy wierzymy, według działania potęgi jego siły. Okazał ją w Chrystusie, gdy go wskrzesił z martwych i posadził po swojej prawicy w miejscach niebiańskich
.
Hebr. 12:2 Patrząc na Jezusa, twórcę i dokończyciela wiary, który z powodu przygotowanej mu radości wycierpiał krzyż, nie zważając na hańbę, i zasiadł po prawicy tronu Boga.

Łaskawe zbawienie jest rzeczywistością tylko o tyle, o ile zbawienie, szczególnie i centralnie, usprawiedliwienie, dokonuje się „przez wiarę”. Wymaga to, aby wiara, przez którą grzesznik zostaje zbawiony, była „darem Bożym”.

Nie da się wystarczająco mocno podkreślić konieczności wyznania, że wiara, przez którą grzesznicy dostępują usprawiedliwienia, jest darem Bożym. Ostatnim wysiłkiem wrogów łaskawego usprawiedliwienia, a tym samym łaskawego zbawienia, aby dokonać obalenia Ewangelii łaski, jest stwierdzenie, że wiara, która usprawiedliwia, jest dziełem samego grzesznika i jest warunkiem, od którego zależy jego usprawiedliwienie i zbawienie, wkład grzesznika w akt usprawiedliwienia oraz wkład, który czyni grzesznika godnym uznania go przez Boga za sprawiedliwego.

Wiara jest nauczana jako podstawa usprawiedliwienia, a nie środek; mówi się, że grzesznik jest usprawiedliwiony na podstawie wiary, a nie przez wiarę. Aktywność wiary staje się sprawiedliwością grzesznika przed Bogiem, a nie posłuszeństwo Chrystusa, które wiara jedynie obejmuje i przyjmuje.

Ostatecznie to pytanie rozstrzyga walkę ortodoksyjnej wiary Reformowanej z Rzymem, Arminianizmem i federalną wizją : czy wiara jest darem Boga dla (wybranego) grzesznika, który jest usprawiedliwiony? Następnie, jak Kanony z Dort naciskają na tę kwestię, czy wiara jest darem Boga, nie tylko obdarzeniem przez Niego zdolnością do wiary, ale także w odniesieniu do samego działania wiary – poznania samego Chrystusa i zaufania jedynie Chrystusowi ze względu na prawość?
.

---

Pozycja ortodoksyjna

Ortodoksyjna wiara Reformowana wyznaje, że wiara jest darem Bożym i w ten sposób chroni Ewangelię łaski, w Kanonach Dort:

Dlatego też wiarę należy uważać za dar Boży, i to nie dar jaki człowiek może przyjąć lub nie z własnej woli ponieważ jest ona ofiarowana człowiekowi przez Boga, lecz w rzeczywistości człowiek jest nią obdarzony, jest zlana na niego i jest on owiany jej tchnieniem;
.
ani nawet dlatego, ze Bóg zlewa moc i zdolność do uwierzenia, a potem oczekuje, by człowiek poprzez używanie swej własnej wolnej woli zgadzał się na warunki zbawienia i rzeczywiście wierzył w Chrystusa, lecz ponieważ Ten, który sprawuje w człowieku zarówno chcenie jak i wykonanie, sprawuje w człowieku chcenie i uwierzenie, i rzeczywiście sprawia On wszystko we wszystkim.[4]

Szkocki prezbiterianin George Smeaton wyraził znaczenie prawdy dla Ewangelii usprawiedliwienia, że wiara jest darem Bożym:

Reformatorzy powiązali wiarę jako organ receptywny lub rękę, przez którą ludzie otrzymują przypisaną sprawiedliwość, która usprawiedliwia nas w możliwie najbliższy sposób, z działaniem Ducha Świętego jako jej sprawcy lub przyczyny.
.
O ile utrzymywali pierwszy punkt, że usprawiedliwienie przed Bogiem pochodzi jedynie z wiary, o tyle z nie mniejszą mocą utrzymywali drugi punkt, że wiara w sercu pochodzi jedynie od Ducha Bożego. I przy każdej okazji oświadczali, że jeśli dopuści się w człowieku jakąkolwiek naturalną moc lub naturalną zdolność do wiary bez działania Ducha Świętego, to nieuchronnie obali to na drugim etapie samą naukę o łasce, która została położona jako podstawa wszystkiego. [5]

• Usprawiedliwienie jest całkowicie łaskawym wyrokiem Boga wydanym na niektórych grzeszników.
  .
• Sprawiedliwość przypisana w usprawiedliwieniu jest darem – darmowym darem.
  .
  
• Podstawą usprawiedliwienia jest dar: posłuszeństwo przez całe życie i śmierć Jezusa Chrystusa.
  .
• Treścią usprawiedliwienia jest dar: sprawiedliwość zastępczego posłuszeństwa w życiu i śmierci Jezusa Chrystusa.
  .
• Boży akt w świadomości grzesznika jest darem: uznanie grzesznika za sprawiedliwego.
  .
• Wiara, przez którą grzesznik otrzymuje sprawiedliwość Bożą w Jezusie Chrystusie, jest darem. Wszystko jest darem, według łaski, danym darmo.

Cóż to za prezent! Jezus Chrystus, wcielony Syn Boży, z całym swoim zbawczym życiem i dziełem, jako sprawiedliwość wierzącego przed Bogiem. Ponieważ sprawiedliwość względem Boga jest podstawą wszelkich błogosławieństw zbawienia, dar sprawiedliwości implikuje dar życia wiecznego, lub inaczej mówiąc, życie wieczne jako dar – darmowy dar; prezent niezasłużony; prezent, którego odbiorca nie jest godny; dar, którego ci, którzy go otrzymują, sami nie posiadają dzięki swoim wysiłkom; dar, dla którego otrzymania ci, którzy go otrzymują, nie odróżniają się niczym od tych, którym Bóg go nie daje.

W usprawiedliwieniu absolutnie nic nie jest własnym wkładem, dziełem, spełnionym stanem, zasługą czy wartością człowieka.
.

---

Pięć punktów Kalwinizmu to Ewangelia

Jako kamień węgielny Ewangelii, prawda łaskawego usprawiedliwienia objawia i broni wszystkich doktryn o łasce, wszystkich tak zwanych pięciu punktów Kalwinizmu.

• Totalna deprawacja
• Usilna i bezwarunkowa elekcja
• Limitowane odkupienie
• I nieodparta łaska
• Przetrwanie świętych

Pokażę to w odniesieniu do dwóch podstawowych doktryn Ewangelii łaski.

Po pierwsze, jeśli chodzi o łaskawe (bezwarunkowe) wybranie, źródło zbawienia, skoro usprawiedliwienie grzesznika jest łaskowe, możliwa jest tylko jedna odpowiedź na pytanie, dlaczego Bóg usprawiedliwia pewnych grzeszników, a nie innych? Mówiąc bardziej osobiście, dlaczego Bóg usprawiedliwia mnie, a nie mojego bliźniego, a czasem nawet mojego brata lub siostrę z ciała?

Odpowiedź nie może brzmieć, ponieważ ja wierzyłem, podczas gdy mój sąsiad, a nawet brat lub siostra nie uwierzyli. To nie może być odpowiedź, ponieważ wiara nie jest przyczyną usprawiedliwienia, a jedynie środkiem i, zdecydowanie, ponieważ moja wiara jest dla mnie darem Boga. Odpowiedzią może być jedynie łaskawy, suwerenny wybór mnie przez Boga w wieczności, ku chwale chwały Jego łaski, podczas gdy On wiecznie i suwerennie potępił bliźniego, a nawet mojego brata lub siostrę, potępiając go za jego nieprawość.

Efez. 1:3-6 3. Błogosławiony niech będzie Bóg i Ojciec naszego Pana Jezusa Chrystusa, który pobłogosławił nas wszelkim duchowym błogosławieństwem w miejscach niebiańskich w Chrystusie. 4. Jak nas wybrał w nim przed założeniem świata, abyśmy byli święci i nienaganni przed jego obliczem w miłości. 5. Przeznaczył nas dla siebie, ku usynowieniu przez Jezusa Chrystusa, według upodobania swojej woli; 6. Dla uwielbienia chwały swojej łaski, którą obdarzył nas w umiłowanym;
.
Judy 1:4 Wkradli się bowiem pewni ludzie, od dawna przeznaczeni na to potępienie, bezbożni, którzy łaskę naszego Boga zamieniają na rozpustę i wypierają się jedynego Pana Boga i naszego Pana Jezusa Chrystusa.

W tym kontekście godne uwagi jest to, jak blisko Apostoł powiązał usprawiedliwienie i wybranie w Liście do Rzymian. Usprawiedliwienie ogłoszone w rozdziałach 3–5 i rozwinięte w odniesieniu do jego owocu w postaci uświęcenia w rozdziałach 6 i 7 oraz w pierwszej części 8 ma swoje źródło w wyborze nauczanym w drugiej części rozdziałów od 8 do 11. Rzymian 8:33 wyraża ścisły związek między łaskawym usprawiedliwieniem a wybraniem:

„Któż będzie oskarżał wybranych Bożych? Bóg jest tym, który usprawiedliwia.”

Po drugie, usprawiedliwienie jako wyrok Boży przypisując poszczególnym grzesznikom sprawiedliwość, zwłaszcza śmierć Chrystusa, które to przypisanie jest łaskawe gdzie podstawą sprawiedliwości jest zastępcza śmierć głowy przymierza, implikuje doktrynę ograniczonego, lub określonego, odkupienia.

Rzym. 8:30 Tych zaś, których przeznaczył, tych też powołał, a których powołał, tych też usprawiedliwił, a których usprawiedliwił, tych też uwielbił.

Jeśli jednak odkupienie krzyża byłoby powszechne, to

• albo wszyscy ludzie w końcu zostaną usprawiedliwieni i zbawieni;
  .
• albo krzyż nie realizuje celu Bożego, jakim jest usprawiedliwienie wszystkich ludzi bez wyjątku;
  .
• albo też krzyż nie jest podstawą odpuszczenia grzechów i sprawiedliwości.

Teologia usprawiedliwienia danego kościoła ma nieuniknione implikacje dotyczące doktryny tego kościoła o odkupieńczej śmierci Chrystusa.
.

---

Wypaczenie Ewangelii

To, co jest prawdą w odniesieniu do doktryny o odkupieniu krzyża Chrystusa, jest również prawdą w odniesieniu do całej Ewangelii łaski. Heretycka nauka o usprawiedliwieniu, która w takiej czy innej formie jest zawsze błędem usprawiedliwienia z wiary i uczynków grzesznika, oznacza wypaczenie i zaprzeczenie całej Ewangelii łaski.

Rzym nie tylko zaprzecza usprawiedliwieniu na podstawie samej wiary; Rzym zaprzecza całej Ewangelii łaski, nauczając fałszywej ewangelii zbawienia przez własne uczynki i pracę człowieka. Arminianizm ma nie tylko to, co Kanony z Dort nazywają „nowym i dziwnym usprawiedliwieniem człowieka przed Bogiem”[6], ale także, ze względu na swoją doktrynę o usprawiedliwieniu, nową i dziwną ewangelię – ewangelię zbawienia, która opiera się na własnej, skutecznej woli człowieka.

Rzym. 4:5 Temu zaś, kto nie pracuje, lecz wierzy w tego, który usprawiedliwia bezbożnego, jego wiara zostaje poczytana za sprawiedliwość.

Dzisiaj w rzekomo konserwatywnych kościołach Reformowanych i Prezbiteriańskich herezja federalnej wizji otwarcie odrzuca nie tylko reformacyjną doktrynę o usprawiedliwieniu przez wiarę, czyli usprawiedliwienia z łaski, ale także otwarcie zaprzecza wszelkim naukom o łasce ze szczególnym uwzględnieniem zbawienia w przymierzu [7]. Koniecznie! Albowiem łaskawe usprawiedliwienie jest sercem Ewangelii, łącznie z Ewangelią zbawienia opartego na przymierzu.

Dzisiaj, podobnie jak w XVI wieku, prawdziwy Kościół powołany jest przez Boga do głoszenia Ewangelii usprawiedliwienia przez samą wiarę, stanowczo walcząc z fałszywą ewangelią usprawiedliwienia z uczynków i woli grzesznika. Prawdziwy Kościół musi to czynić dla zbawienia wybranego ludu Bożego. Żaden grzesznik nie będzie usprawiedliwiony przed sądem Bożym na podstawie własnych uczynków, woli i wartości.

1 Tym. 6:12 Staczaj dobrą walkę wiary, uchwyć się życia wiecznego, do którego też zostałeś powołany i o którym złożyłeś dobre wyznanie wobec wielu świadków.

Co jeszcze ważniejsze, prawdziwy Kościół powołany jest do głoszenia Ewangelii usprawiedliwienia przez samą wiarę, stanowczo walcząc z fałszywą ewangelią usprawiedliwienia z uczynków i woli grzesznika, dla chwały Bożej. Fałszywa nauka o usprawiedliwieniu z uczynków i woli grzesznika nie kończy się na doksologii:

Rzym. 11:36 Z niego bowiem, przez niego i w nim jest wszystko. Jemu chwała na wieki. Amen

---

Na podstrawie David Engelsma, Ewangeliczna prawda o usprawiedliwieniu

Przypisy

[1] Katechizm Heidelberski Pyt. I Odp. 60
[2] Westminsterskie Wyznanie Wiary 11.1
[3] Tamże, 11.3
[4] Kanony z Dort 3/4.14
[5] George Smeaton, The Doctrine of the Holy Spirit (London: Banner of Truth, 1958), s. 308.
[6] Kanony z Dort 2 § 4
[7] Dokładne wykazanie tej obserwacji na temat współczesnej teologii, która nazywa siebie wizją federalną (przymierze), można znaleźć w mojej książce Federalna wizja. Informacje na temat śmiałego, otwartego popierania odrzucenia doktryn o łasce dotyczących zbawienia na mocy przymierza, zakorzenionych w fałszywej doktrynie o usprawiedliwieniu przez wiarę i uczynki, zob. Shepherd, Call of Grace.

---

Zobacz w temacie

• Łaskawe usprawiedliwienie, część 1
• Łaskawe usprawiedliwienie, część 2
• Łaskawe usprawiedliwienie, część 3
  .
• Wczesnochrześcijańskie doktryny łaski
• Kanony Synodu w Efezie z 431 roku
• Synod w Orange – „Kalwinizm” w 529 roku?
• Kanony Synodu w Dort z 1619 roku
• Konsensus Helwecki z 1675 roku
  .
• Łaskawe wezwanie Chrystusa do spracowanych i obciążonych
• Łaska Ojca, Syna i Ducha Świętego
• Utracalność zbawienia czy brak wiary?
• Wypadliście z łaski
• Zwycięstwo przez łaskę
• Znaczenie łaski
  .
• Wolna wola
• Czy wszyscy mamy wolną wolę?
• John Wesley, fałszywy apostoł wolnej woli, część 1
  .
• Aby wszyscy doszli do pokuty
• Zawodny pośrednik
• Potępiony, choć dzięki Bogu doskonały i sprawiedliwy
• Ofiara za grzechy każdego człowieka?
• O grzechu niewiary