Arianizm: topos bram piekieł

utworzone przez | lut 20, 2025 | Historia chrześcijaństwa, Trynitologia

Złego naprawdę złe początki

Dzieje 28:28-29

28. Uważajcie na samych siebie i na całe stado, w którym was Duch Święty ustanowił biskupami, abyście paśli kościół Boga, który on nabył własną krwią.

29. Gdyż wiem, że po moim odejściu wejdą między was wilki drapieżne, które nie będą oszczędzać stada.

Historia Ariusza, jednego z najwybitniejszych heretyków w historii chrześcijaństwa, od samego początku napiętnowana jest grzechem.

Data urodzenia Ariusza, północnoafrykańskiego kapłana, który dał swoje imię jednej z najbardziej kłopotliwych schizm chrześcijaństwa, jest niepewna. Wydaje się, że urodził się w Libii. Był najprawdopodobniej uczniem Lucjana z Antiochii.

Ariusz był dogłębnym greckim racjonalistą. Odziedziczył niemal powszechnie uznawaną chrystologię Wschodu. Pracował w Aleksandrii, centrum orygenistycznych nauk o podporządkowaniu Syna Ojcu [1]. Połączył to dziedzictwo z racjonalistyczną chrystologią, która utraciła równowagę, jaką Orygenes utrzymywał w swojej teologii podporządkowania, kładąc nacisk na wieczne zrodzenie Syna.

Podczas biskupstwa Piotra z Aleksandrii (300-311) Ariusz został mianowany diakonem w tym mieście i rozpoczął burzliwą karierę pasterską, która przeszła do historii. Został szybko ekskomunikowany za związek z Melecjanami [2], przywrócony przez Achillasa, biskupa Aleksandrii (311-12), i otrzymał święcenia kapłańskie oraz kościół Baukalis.

Gdzieś między 318 a 323 Ariusz wszedł w konflikt z biskupem Aleksandrem w sprawie natury Chrystusa. W serii mylących synodów próbowano zawrzeć rozejm między zwolennikami Aleksandra a zwolennikami Ariusza.

W marcu 324 Aleksander zwołał synod prowincjonalny, który uznał rozejm, ale wyklął Ariusza.

Rozwój schizmy

1 Kor. 11:18-19 18. Najpierw bowiem słyszę, że gdy się zbieracie jako kościół, są wśród was podziały (σχίσματα schismata), i po części temu wierzę. 19. Bo muszą być między wami herezje (αἱρέσεις haireseis), aby się okazało, którzy są wypróbowani wśród was.

Ariusz odpowiedział publikacją Thalii (która istnieje tylko w formie cytowanej w obaleniu przez Atanazego) i odrzuceniem rozejmu.

W lutym 325 r. Ariusz został potępiony na synodzie w Antiochii. W tym czasie interweniował cesarz Konstantyn i to on zwołał pierwszy sobór powszechny, Sobór Nicejski. Sobór ten zebrał się 20 maja 325 r. i następnie potępił Ariusza i jego naukę. Obecny w otoczeniu Aleksandra na tym soborze był Atanazy. Brał niewielki udział w sprawach Soboru Nicejskiego, ale gdy w 328 r. został biskupem Aleksandrii, miał stać się

  • nieustępliwym wrogiem Ariusza i arianizmu
    .
  • oraz niezłomnym obrońcą formuły nicejskiej.

Po potępieniu Ariusz został wygnany do Ilyrii. Tam kontynuował pisanie, nauczanie i apelował do coraz szerszego kręgu politycznych i kościelnych zwolenników arianizmu.

Około 332 lub 333 roku Konstantyn nawiązał bezpośredni kontakt z Ariuszem, a w 335 roku spotkali się w Nikomedii. Tam Ariusz przedstawił wyznanie, które Konstantyn uznał za wystarczająco ortodoksyjne, aby umożliwić ponowne rozpatrzenie sprawy Ariusza. Dlatego też po poświęceniu Kościoła Zmartwychwstania Pańskiego w Jerozolimie Synod Jerozolimski ogłosił ponowne przyjęcie Ariusza do komunii, nawet gdy umierał w Konstantynopolu.

Ponieważ poglądy ariańskie były promowane przez wielu aktywnych biskupów i członków dworu, a sam Ariusz przestał odgrywać istotną rolę w sporze, jego śmierć w 335 lub 336 roku nie przyczyniła się do zmniejszenia wrzawy w kościele. Zamiast rozwiązać problemy, Sobór Nicejski rozpoczął ogólnocesarską debatę chrystologiczną, potępiając Ariusza.
.

Poglądy heretyka

Straż przed błędem Ariusza i arianizmem ustanowiona przez Symbol i anatemy przyjęte Sobór Nicejski służy jako zarys fundamentalnego stanowiska Ariusza. Nicejskie

„w jednego Pana Jezusa Chrystusa, Syna Bożego, zrodzonego z Ojca, jednorodzonego, to jest z istoty Ojca”

– miało zrównoważyć centralne twierdzenie Ariusza, że ​​Bóg jest niezmienny, jedyny, niepoznawalny, tylko jeden. Dlatego Ariusz uważał, że żadna substancja Boga nie może być w żaden sposób przekazywana ani dzielona z żadną inną istotą. Soborowe

„Bóg prawdziwy z Boga prawdziwego, zrodzony, a nie stworzony”

– odrzuciło twierdzenie Ariusza, że ​​skoro Bóg był niezmienny i niepoznawalny, Chrystus musiał być stworzonym bytem, ​​stworzonym z niczego co jest z Boga, najpierw w stworzonym porządku, ale należał do stworzenia. Ariusz ograniczył koncepcję preegzystencji Chrystusa, nawet przy włączeniu do arianizmu dominującej chrystologii Logosu. Logos, pierworodny, stworzony przez Boga, wcielił się w Chrystusa, ale, jak twierdził Ariusz,

„był czas, kiedy go nie było”.

Nicejskie

„współistotnego Ojcu”

– uczyniło grecki termin homoousios hasłem ortodoksów.
.

Dalsze odszczepeinia i ich potępienie

2 Tym.  3:13 Lecz ludzie źli i zwodziciele coraz bardziej będą brnąć w zło, błądząc i innych wprowadzając w błąd.

Arianizm rozwinął dwa ugrupowania, sam Ariusz należałby do pierwszego lub bardziej umiarkowanego ugrupowania.z których

  • jedno uważało, że Chrystus miał substancję podobną do Ojca (homoiousios)
    .
  • bardziej skrajne skrzydło nalegało, że jako istota stworzona Chrystus był niepodobny do Ojca w substancji (anomoios).

Anatemy soboru zostały rozszerzone na wszystkich tych, którzy twierdzili, że

„był czas, kiedy Go nie było”
.
„przed swoim stworzeniem nie było Go”
.
„został stworzony z niczego”

Sprzeczne z

Jan 5:8 …Zanim Abraham był, ja jestem.
.
Hebr. 7:3 …niemający ani początku dni, ani końca życia,
.
Mich. 5:2 … jego wyjścia są od dawna, od dni wiecznych

Następnie

„Syn Boży ma inną substytucję lub esencję”

Sprzeczne z

Jan 10:30 Ja i Ojciec jedno jesteśmy.
.
Kol. 2:9 Gdyż w nim mieszka cieleśnie cała pełnia Bóstwa.
.
Filip. 2:6 Który, będąc w postaci Boga,…
.
1 Jana 5:7 Trzej bowiem świadczą w niebie: Ojciec, Słowo i Duch Święty, a ci trzej jedno są.

Następnie

„Syn Boży jest stworzony lub zmienny lub podlegający zmianom”.

Sprzeczne z

Hebr. 1:12 Ty zaś jesteś ten sam, a twoje lata się nie skończą
.
Hebr. 13:8 Jezus Chrystus wczoraj i dziś, ten sam i na wieki.

Zwłaszcza ostatnia anatema atakowała inną naukę ariańską. Ariusz i późniejszy Ariusz nauczali, że Chrystus wzrastał, zmieniał się, dojrzewał w swoim rozumieniu boskiego planu zgodnie z Pismem Świętym, a zatem nie mógł być częścią niezmiennego Boga. Nie był Bogiem Synem; raczej, nadano Mu po prostu tytuł Syna Bożego jako zaszczyt.
.

Bramy piekieł

Mat. 16:16, 18 16. Szymon Piotr odpowiedział: Ty jesteś Chrystusem, Synem Boga żywego… 18. i na tej skale zbuduję mój kościół, a bramy piekła go nie przemogą.

Choć Chrystus obiecał, że zbuduje swój Kościół na objawieniu Chrystusa jako współistotnego Syna Bożego (Błogosławiony jesteś, Szymonie, synu Jonasza, bo nie objawiły ci tego ciało i krew, ale mój Ojciec, który jest w niebie, werset 17), obserwator w tamtych czasach mógł pomyśleć, że reprezentujący bramy piekieł arianizm zatriumfuje w kościele.

  • Począwszy od Konstancjusza dwór był często ariański.
    .
  • Atanazy z Aleksandrii był pięć razy wygnany, przerywając swój długi biskupstwo.
    .
  • Seria synodów odrzuciła symbol nicejski na różne sposoby – Antiochia w 341, Aries w 353;
    .
  • W 355 Liberiusz z Rzymu i Osjusz z Kordoby zostali wygnani, a rok później Hilary z Poitiers został wysłany do Frygii.
    .
  • W 360 w Konstantynopolu wszystkie wcześniejsze wyznania wiary zostały odrzucone, a termin substancja (ousia) został zakazany.
    .
  • Syn został po prostu ogłoszony „podobnym do Ojca, który go zrodził”.

Ortodoksyjny kontratak na arianizm wskazał, że teologia ariańska sprowadziła Chrystusa do roli półboga i w efekcie ponownie wprowadziła politeizm do chrześcijaństwa, ponieważ Chrystus był czczony wśród arian, tak jak wśród ortodoksów, ponieważ Pismo naucza:

Jan 5:23 Aby wszyscy czcili Syna, jak czczą Ojca. Kto nie czci Syna, nie czci i Ojca, który go posłał.

Koncepcja Chrystusa jako „półboga” czy też drugiego, pomniejszego boga jest całkowicie odrzucona w proroczym objawieniu Izajasza:

Izaj. 43:10 Wy jesteście moimi świadkami, mówi PAN, i moim sługą, którego wybrałem, abyście poznali mnie i wierzyli mi, i zrozumieli, że to ja jestem. Przede mną nie został stworzony żaden Bóg ani po mnie nie będzie

Jednak na dłuższą metę najbardziej wymownym argumentem przeciwko arianizmowi był nieustanny soteriologiczny okrzyk bojowy Atanazego, że tylko Bóg, sam Bóg, prawdziwie Bóg Wcielony mógł pojednać i odkupić upadłego człowieka dla świętego Boga, tak jak nauczałIzajasz, mówiąc o Bogu jako jedynej skale, tak jak wierzył Hiob mówiąć, że Jego odkupiciel żyje a nie że dopiero będzie żył.

Izaj. 44:6, 8 6.Tak mówi PAN (Jahwe), Król Izraela i jego Odkupiciel, PAN zastępów: Ja jestem pierwszy i ja jestem ostatni, a oprócz mnie nie ma Boga 8. Nie bójcie się i nie lękajcie. Czy od dawna nie oznajmiałem wam wszystkiego i nie opowiadałem? Wy sami jesteście moimi świadkami. Czy jest Bóg oprócz mnie? Nie ma innej Skały; nie znam żadnej.
.
Hiob 19:9 Wiem bowiem, że mój Odkupiciel żyje i że w ostateczny dzień stanie na ziemi.

To gruntowna praca Ojców Kapadockich — Bazylego Wielkiego, Grzegorza z Nyssy, Grzegorza z Nazjanzu — przyniosła ostateczne rozwiązanie, które okazało się teologicznie akceptowalne dla Kościoła. Oddzielili oni pojęcie substancji „ousia” od pojęcia osoby „hipostasis’”, co pozwoliło ortodoksyjnemu obrońcy pierwotnej formuły nicejskiej i późniejszej umiarkowanej lub półariańskiej partii zjednoczyć się w rozumieniu Boga jako jednej substancji i trzech osób.

Chrystus zatem jest jednej substancji z Ojcem (homoousion), ale odrębną osobą. Dzięki temu zrozumieniu Sobór Konstantynopolitański w 381 r. mógł potwierdzić nicejskie wyznanie wiary. Zdolny cesarz Teodozjusz I stanął po stronie ortodoksji, a arianizm zaczął słabnąć w imperium.


.

Pokłosie

2 Tym. 2:17 A ich mowa szerzy się jak gangrena. 

Walka z arianizmem nie była jednak jeszcze zakończona, ponieważ Wulfilla, słynny misjonarz plemion germańskich, przyjął homoeańskie oświadczenie Konstantynopola z 360 r. Wulfilla nauczał podobieństwa Syna do Ojca i całkowitego podporządkowania Ducha Świętego. Nauczał Wizygotów na północ od Dunaju, a oni z kolei przenieśli ten półarianizm z powrotem do Włoch. Wandalowie byli nauczani przez wizygockich kapłanów i w 409 r. przenieśli ten sam półarianizm przez Pireneje do Hiszpanii. Dopiero pod koniec VII wieku ortodoksja miała ostatecznie wchłonąć arianizm.

Arianizm odrodził się w epoce nowożytnej w formie skrajnego unitaryzmu, a Świadkowie Jehowy uważają Ariusza za prekursora C. T. Russella. Starożytna herezja często powraca zgrabnie zawinięta w subtelny pakiet oszustwa i błędu.
.

Chrystus, Bóg błogosławiony na wieki

Rzym. 9:5 [Izraelici] Do których należą ojcowie i z których według ciała pochodzi Chrystus, który jest nad wszystkimi, Bóg błogosławiony na wieki. Amen.

 [3] Wyznajemy, że Jezus Chrystus to prawdziwy i wieczny Bóg. Wierzymy, że Jezus Chrystus jest zgodnie ze swoją boską naturą

Jest Synem Bożym nie tylko od czasu przyjęcia ludzkiej natury, lecz od wieczności [Jan. 8:23, 58; 9:35-37; Dzieje. 8:37; Rzym. 9:5], jak zaświadczają o tym zestawione ze sobą fragmenty Pisma Świętego.

Mojżesz uczy, że Bóg stworzył świat [1 Mojż. 1:1], a św. Jan, że wszystko powstało przez Słowo, które nazywa Bogiem [Jan. 1:3]. Apostoł ten tłumaczy, że Bóg stworzył świat przez swojego Syna [Hebr. 1:2]  i dalej, że Bóg stworzył świat przez Jezusa Chrystusa [Kol. 1:16].

Jasno z tego wynika, że Ten, który zwie się Bogiem, Słowem, Synem i Jezusem Chrystusem, istniał, już wtedy gdy wszystko przez Niego zostało stworzone [Kol. 1:16]. Dlatego prorok Micheasz stwierdza: „ jego wyjścia są od dawna, od dni wiecznych..” [Mich. 5:2] A Hebrajczyków mówi: „Nie ma początku dni ani końca życia.” [Hebr. 7:3]. Dlatego jest On tym prawdziwym, wiecznym i wszechmocnym Bogiem, którego wzywamy, czcimy i któremu służymy.

[4] Kto więc może pośredniczyć między nami a Bogiem, kto może nas uratować?

Jedynie ktoś, kto będąc prawdziwym człowiekiem byłby zarazem bezwzględnie sprawiedliwy, a co więcej – swą mocą przewyższałby wszystkie inne stworzenia, czyli ktoś, kto byłby także prawdziwym Bogiem. (Rzym. 1:3; Jer.23:5-6; Hebr.2:17; 1 Kor.15:21; 2 Kor.5:21; Izaj. 53:9; Hebr. 7:26)
.

Szatańskie wersety

Obj. 2:24-25 24. Wam zaś i pozostałym w Tiatyrze, którzy nie mają tej nauki i którzy nie poznali – jak mówią – głębin szatana, oświadczam: Nie nałożę na was innego brzemienia. 25. Trzymajcie się jednak tego, co macie, aż przyjdę.

Thalia  lub „Uczta ”  była najobszerniejszym dziełem teologicznym Ariusza. Została napisana w stylu poetyckim i miała na celu udostępnienie jego nauk szerokiej publiczności. Przetrwała jedynie we fragmentarycznych cytatach. Poza kilkoma zachowanymi listami Ariusza (Dok.  1, 15 i 24) i kilkoma rozproszonymi cytatami,  Thalia  jest naszym jedynym dowodem z pierwszej ręki z pióra samego Ariusza.

Zachowane cytaty pochodzą z kilku dzieł Atanazego oraz Epifaniusza i Hilarego. Nie można ustalić, czy każdy z cytatów wymienionych poniżej rzeczywiście pochodził z Thalii, czy zostały zachowane dosłownie i czy autorzy zawsze dostarczali nam cytatów bezpośrednich, a nie pośrednich. Spójność myśli i podejścia jest jednak oczywista, a cytaty zachowane w różnych starożytnych źródłach ściśle pokrywają się pod względem sformułowań i treści.

Poniższy tekst grecki pochodzi z wydania Martina Tetza z 1998 r.  Oratio contra Arianos  I ( AW  1.2) i wydania H.-G. Opitza z 1940 r.  De synodis  ( AW  2.6-7). Dodaliśmy numery wierszy.

Athan. De synod. 15.3
1. Αὐτὸς γοῦν ὁ Θεὸς καθό ἐστιν, ἄῤ ῥητος ἅπασιν ὑπάρχει. Ἴσον, οὐδὲ ὅμοιον, οὐχ ὁμόδοξον ἔχειμόνος οὗτος. Ἀγέννητον δὲ αὐτόν φαμεν διὰ τὸν τὴν φύσιν γεννητόν, τοῦτον ἄναρχον ἀνυμνοῦμεν διὰ τὸν ἀρχὴν ἔχοντα, ἀΐδιον δὲ αὐτὸν σέβομεν διὰ τὸν ἐνχρόνῷ γεγαότα. 1. …I tak Bóg sam, taki, jaki jest, jest niewysłowiony dla wszystkich. On sam nie ma sobie równego, nikogo podobnego i nikogo o tej samej chwale. Nazywamy Go niezrodzonym, w przeciwieństwie do Tego, który z natury jest zrodzony. Wychwalamy Go jako bez początku, w przeciwieństwie do Tego, który ma początek. Czcimy Go jako ponadczasowego, w przeciwieństwie do Tego, który w czasie zaistniał.
6. Ἀρχὴν τὸν Υἱὸν ἔθηκε τῶν γενητῶν ὁ ἄναρχος, καὶ ἤνεγκεν εἰς Υἱὸν ἑαυτῷ τόνδε τεκνοποιήσας, Ἴδιον οὐδὲν ἔχει τοῦ Θεοῦ καθ’ ὑπόστασιν ἰδιότητος· οὐδὲ γάρ ἐστιν ἴσος, ἀλλ’ οὐδὲ ὁμοούσιος αὐτῷ. 6. Ten, który jest bez początku, uczynił Syna początkiem rzeczy stworzonych. Stworzył go jako syna dla siebie, rodząc go. On [syn] nie ma żadnej z odrębnych cech istoty Boga, ponieważ nie jest równy ani nie jest tej samej istoty co On.
10. Σοφὸς δέ ἐστιν ὁ Θεός, ὅτι τῆς σοφίας διδάσκαλος αὐτός. Ἱκανὴ δὲ ἀπόδειξις, ὅτι ὁ Θεὸς ἀόρατος ἅπασι, τοῖς τε διὰ Υἱοῦ καὶ αὐτῷ τῷ Υἱῷ ἀόρατος ὁ αὐτός. 10. Bóg jest mądry, bo On sam jest nauczycielem mądrości – Wystarczającym dowodem jest to, że Bóg jest niewidzialny dla wszystkich: jest niewidzialny zarówno dla rzeczy stworzonych przez Syna, jak i dla samego Syna.
13. Ῥητῶς δὲ λέξω, πῶς τῷ Υἱῷ ὁρᾶται ὁ ἀόρατος, τῇ δυνάμει ᾗ δύναται ὁ Θεὸς ἰδεῖν ἰδίοις τε μέτροις ὑπομένει ὁ Υἱὸς ἰδεῖν τὸν Πατέρα, ὡς θέμις ἐστίν. 13. Powiem konkretnie, jak Syn widzi to, co niewidzialne: mocą, którą Bóg jest w stanie widzieć, każdy według własnej miary, Syn może znieść widzenie Ojca, jak to jest określone
16. Ἤγουν Τριάς ἐστι δόξαις οὐχ ὁμοίαις· ἀνεπίμικτοι ἑαυταῖς εἰσιν αἱ ὑποστάσεις αὐτῶν, μίατῆς μιᾶς ἐνδοξοτέρα δόξαις ἐπ’ ἄπειρον. Ξένος τοῦ Υἱοῦ κατ’ οὐσίαν ὁ Πατήρ, ὅτι ἄναρχος ὑπάρχει. 16. Istnieje więc Triada, nie w równych chwałach. Ich byty nie są ze sobą zmieszane. Jeśli chodzi o ich chwały, jedna jest nieskończenie bardziej chwalebna od drugiej. Ojciec w swojej istocie jest obcy Synowi, ponieważ istnieje bez początku.
20. Σύνες ὅτι ἡ μονὰς ἦν · ἡ δυὰς δὲ οὐκ ἦν, πρὶν ὑπάρξῃ. Αὐτίκα γοῦν, Υἱοῦ μὴ ὄντος, ὁ Πατὴρ Θεός ἐστι. Λοιπὸν ὁ Υἱὸς οὐκ ὢν (ὑπῆρξε δὲ θελήσει πατρῴᾳ), μονογενὴς Θεός ἐστι, καὶ ἑκατέρων ἀλλότριος οὗτος. 20. Zrozum, że Monada [wiecznie] była; ale Dyada nie była, zanim nie zaistniała. Z tego natychmiast wynika, że ​​chociaż Syn nie istniał, Ojciec był nadal Bogiem. Stąd Syn, nie będąc [wiecznym], zaistniał z woli Ojca, jest Jednorodzonym Bogiem, a ten jest obcy [wszystkim] innym

 

[R. Williams (Arius, 310) sugeruje, że część poświęcona Duchowi Świętemu mogła zostać tutaj pominięta.]
24. Ἡ Σοφία σοφία ὑπῆρξε σοφοῦ Θεοῦ θελήσει. Ἐπι νοεῖται γοῦν μυρίαις ὅσαις ἐπινοίαις Πνεῦμα, δύναμις, σοφία, δόξα Θεοῦ, ἀλήθειά τε καὶ εἰκὼν καὶ Λόγος οὗτος. Σύνες, ὅτι καὶ ἀπαύγασμα καὶ φῶς ἐπινοεῖται. 24. Mądrość stała się Mądrością z woli Mądrego Boga. Stąd jest postrzegany w niezliczonych aspektach: jest Duchem, Mocą, Mądrością, chwałą Boga, Prawdą, Obrazem i Słowem. Zrozum, że jest również postrzegany jako Blask i Światło.
27. Ἴσον μὲν τοῦ Υἱοῦ γεννᾷν δυνατός ἐστιν ὁκρείττων· διαφορώτερον δὲ, ἢ κρείττονα, ἢ μείζονα, οὐχί. Θεοῦ θελήσει ὁ Υἱὸς ἡλίκος καὶ ὅσος ἐστίν, ἐξ ὅτε καὶ ἀφ’ οὗ, καὶ ἀπὸ τότε ἐκ τοῦ Θεοῦ ὑπέστη, ἰσχυρὸς Θεὸς ὢν, τὸν κρείττονα ἐκ μέρους ὑμνεῖ. 27. Ten, który jest wyższy, jest w stanie zrodzić kogoś równego Synowi, Ale nie kogoś ważniejszego, czy wyższego, czy większego. Z woli Boga Syn ma wielkość i cechy, które ma. Jego istnienie od kiedy i od kogo i odtąd — wszystko to pochodzi od Boga. On, choć potężny Bóg, w części chwali swojego wyższego.
38. Τίς γοῦν λόγος συγχωρεῖ τὸν ἐκ Πατρὸς ὄντααὐτὸν τὸν γεννήσαντα γνῶναι ἐν καταλήψει; δῆλον γὰρ, ὅτι τὸ ἀρχὴν ἔχον, τὸν ἄναρχον, ὡς ἔστιν, ἐμπερινοῆσαι ἢ ἐμπεριδράξασθαι, οὐχ οἷόν τέ ἐστιν. 38. Jakie rozumowanie pozwala, aby ten, który jest od Ojca, pojął i poznał swojego rodzica? Bo jasne jest, że to, co ma początek, nie jest w stanie pojąć ani pojąć istnienia tego, co nie ma początku.

 

Atanazy, Or. Contra Ar 1.5  
41. Κατὰ πίστιν ἐκλεκτῶν Θεοῦ, συνετῶν Θεοῦ, παίδων ἁγίων, ὀρθοτόμων, ἅγιον Θεοῦ πνεῦμα λαβόντων, τάδε ἔμαθον ἔγωγε ὑπὸ τῶν σοφίας μετεχόντων, ἀστείων, θεοδιδάκτων, κατὰ πάντασοφῶν τε. Τούτων κατ᾽ ἴχνος ἦλθον ἐγὼ βαίνων ὁμοδόξως ὁ περικλυτός, ὁ πολλὰ παθὼν διὰ τὴν Θεοῦ δόξαν, ὑπό τε Θεοῦ μαθὼν σοφίαν καὶ γνῶσιν ἐγὼ ἔγνω. 41. Według wiary wybranych Bożych, mających rozeznanie Boga, Jego świętych dzieci, dzielących właściwie, otrzymujących Ducha Świętego Bożego, nauczyłem się tych rzeczy od tych, którzy mają udział w mądrości, uzdolnionych, nauczanych przez Boga i mądrych we wszystkich rzeczach. Kroczyłem ich śladami, z tymi samymi poglądami. Ja, mąż sławny, cierpiący wiele dla chwały Bożej; i nauczany przez Boga, nabyłem mądrości i wiedzy.

 

[wydaje się, że to cytaty z Or. c. Ar. 1.6.1-5]
47. οὐδὲ θεὸς ἀληθινός ἐστιν ὁ λόγος. Εἰ γὰρ καὶ λέγεται θεός, ἀλλ᾽ οὐκ ἀληθινός ἐστιν· ἀλλὰ μετοχῇ χάριτος, ὠσπερ καὶ οἱ ἀλλοι πάντες. Οὑτως καὶ αὐτὸς ὀνόματι μόνον θεός . 47. Logos nie jest prawdziwym Bogiem. Bo chociaż jest nazywany Bogiem, nie jest prawdziwym [Bogiem], ale przez udział łaski, tak jak wszyscy inni, jest nazywany Bogiem tylko z imienia.
51. καὶ πάντων ξένων καὶ ἀνομοίων ὄντων τοῦ θεοῦ κατ ̓ οῦσίαν οὕτω καὶ ὁ λόγος ἀλλότριος μὲν καὶ ἀνόμοιος κατὰ πάντα τῆς τοῦ πατρός οὐσίας καὶ ἰδιότητός ἐστι · τῶν δὲ γενητῶν καἰ κτισμάτων ἴδιος καὶ εἷς αὐτῶν τυγχάνει. 51. A ponieważ wszystkie byty są obce i różne od Boga w istocie, tak też Logos jest obcy i niepodobny we wszystkim do istoty i właściwości Ojca, lecz należy do rzeczy powstałych i stworzonych, jak jedna z nich.
55. καὶ τῷ υἱῷ ὁ πατὴρ ἄρρητος ὑπάρχει καὶ οὔτε οραν οὔτε γινώσχειν τελείως καὶ ἁχριβῶς δύναται ὁ Λογος τὸν ἑαυτοῦ Πατέρα· 55. Ojciec jest niewypowiedziany/niewidzialny nawet dla Syna, a Logos nie może doskonale i dokładnie widzieć ani znać swojego Ojca;
57. ἀλλὰ καὶ ὅ γινώσκει καὶ ὅ βλέπει ἀναλόγως τοῖς ἰδίοις μέτροις οἷδε καὶ βλέπει, ὥσπερ καὶ ἡμεῖς γινώσκομεν κατὰ τὴν ἰδίαν nieszczęśliwy. Καὶ γὰρ καὶ ὁ υἱός οὐ μόνον τὸν πατέρα ἀκριβῶς οὐ γινώσκει– λείπει γὰρ αὐτῷ εἰς τὸ καταλαβεῖν – ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ υἱὸς τὴν εἁυτοὺ οὐσίαν οὐκ οἷδε. 57. Ale nawet to, co On wie i widzi, On wie i widzi proporcjonalnie do swojej własnej miary, tak jak i my wiemy według naszej własnej mocy. Bo nie tylko Ojca Syn nie zna dokładnie, Bo nie potrafi Go pojąć, ale Syn nie zna nawet swojej własnej istoty.
63. μεμερισμέναι τῇ φύσει, καί ἀπεξενωμέναι και ἀπεσχοινισμέναι, καὶ ἀλλότριαι, και ἀμέτοχοί εἶσιν ἀλλήλων αἱ οὐσίαι τοῦ Πατρὸς και τοῦ Υἱοῦ και τοῦ ἁγίου Πνεύματος, καὶ ἀνόμοιοι πάμπαν ἀλλήλων ταῖς τε οὐσίαις καὶ δόξαις εἰσὶν ἐπ᾽ ἄπειρον. 63. Istoty Ojca, Syna i Ducha Świętego są w naturze odrębne, odseparowane, rozłączone, obce i nieuczestniczące w sobie nawzajem, a w istocie i chwale są zupełnie różne od siebie, aż do nieskończoności.
67. ὁμιότητα δόξης καὶ οὐσίας ἀλλόριον εἶναι παντελῶς ἑκατέρων. 67. Pod względem chwały i istoty [Słowo] jest zupełnie inne [zarówno od Ojca, jak i Ducha Świętego].
68. διῃρημένον δὲ εἶναι καθ ̓ ἑαυτὸν καὶ ἀμέτοχονκατὰ πάντα τοῦ πατρός τὸν υἱόν. 68. Syn jest odrębny sam w sobie i w żadnym razie nie jest uczestnikiem Ojca

 

Lub. c. Ar. 1.9.4-7
69. Οὐκ ἀεὶ ὁ Θεὸς Πατὴρ ἦν, ἀλλ᾽ ὕστερον γέγονεν · 69. Bóg nie zawsze był Ojcem, ale stał się nim później;
70. οὐκ ἀεὶ ἦν ὁ Υἱός, οὐ γὰρ ἦν πρὶν γεννηθῇ . 70. Syn nie był zawsze, bo nie było Go przed Jego narodzeniem; 
71. Οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ Πατρός · ἀλλ᾽ ἐξ οὐκ ὄντων ὑπέστηκαὶ αὐτός . 71. Nie jest On od Ojca, lecz, jak inni, powstał z niczego;
72. Οὐκ ἔστιν ἴδιος τῆς οὐσίας τοῦ Πατρός· κτίσμα γάρ ἐστι καὶ ποίημα . 72. Czyż nie jest On właściwy istocie Ojca, gdyż jest stworzeniem i dziełem? 
73. Καὶ οὐκ ἔστιν ἀληθινὸς Θεὸς ὁ Χριστὸς, ἀλλὰ μετοχῇ καὶ αὐτὸς ἐθεοποιήθη . 73. Chrystus nie jest prawdziwym Bogiem, ale On, podobnie jak inni, został uczyniony Bogiem przez uczestnictwo
74. Οὐκ οἶδε τὸν Πατέρα ἀκριβῶς ὁ Υἱὸς, οὔτε ὁρᾷ ὁ Λόγος τὸν Πατέρα τελείως, 74. Syn nie ma dokładnej wiedzy o Ojcu, ani Słowo nie widzi Ojca doskonale
75. καὶ οὔτε συνιεῖ, οὔτε γινώσκει ἀκριβῶς ὁ Λόγος τὸν Πατέρα· 75. Nie rozumie on ani nie zna Ojca w pełni. 
76. οὐκ ἔστιν ὁ ἀληθινὸς καὶ μόνος αὐτὸς τοῦ Πατρὸς Λόγος, 76. On nie jest jedynym Słowem Ojca,
77. ἀλλ᾽ ὀνόματι μόνον λέγεται λόγος καὶ σοφία, καὶ χάριτι λέγεται Υἱὸς καὶ δύναμις. 77. ale z nazwy jest nazywany tylko Słowem i Mądrością, a z łaski jest nazywany Synem i Mocą
78. Οὐκ ἔστιν άτρεπτος, ὡς ὁ Πατήρ, ἀλλὰ τρεπτός ἐστι φύσει, ὡς τὰ κτίσματα 78. Nie jest niezmienny jak Ojciec, ale zmienny w naturze jak stworzenia
79. καὶ λείπει αὐτῷ εἰς κατάληψιν τοῦ γνῶναι τελείως τὸν Πατέρα, 78. i nie jest w stanie pojąć doskonałej wiedzy o Ojcu

 

Lub. c. Ar. 1: 11.1
80. ἦν ποτε ὅτε οὐκ ἦν ὁ Υἱός 80. Był czas, kiedy Syna nie było

 

Lub. c. Ar.  1.11.3
81. οὐκ ἦν ὁ Υἱὸς πρὶν γεννηθῇ 81. Syn nie istniał przed narodzeniem

 

Lub. c. Ar.  1.14.1
82. εἰ μὴ ἦν ποτε ὅτε οὐκ ἦν, ἀλλ ̓ ἀίδιός ἐστιν ὁ Υιὸς καὶ συνυπάρχει τῷ πατρί, οὐκέτι Υἱόν, ἀλλ᾽ ἀδελφὸν εἶναι τοῦ πατρὸς 82. Gdyby nie było czasu, kiedy Go nie było, ale Syn byłby wieczny i współistniejącym z Ojcem, to nie byłby już synem, lecz powiedzielibyście, że jest bratem.

Na podstawie, źródło

Przypisy

[1] Chodzi oczywiście o subordynacjonizm − pogląd teologiczny, głoszony w II i III wieku, twierdzący, że Chrystus jest podporządkowany Ojcu. Wyniknął on z zastosowania neoplatońskiego rozumowania do nauki o Trójcy Świętej. Według tej nauki Ojciec emanuje Syna, a Syn emanuje Ducha Świętego. Chrystus jest podporządkowany Ojcu i ma wobec niego niższą pozycję, podobnie jak Duch Święty, który stoi niżej od Ojca i Syna.
[2] Melecjanie opowiadali się za otwartym praktykowaniem chrześcijaństwa w obliczu oficjalnych prześladowań, w tym za odprawianiem liturgii, i wzywali chrześcijan, aby nie ukrywali się. W okresie tzw. Wielkich Prześladowań za rządów cesarza Dioklecjana Melecjusz ostro krytykował Piotra, biskupa Aleksandrii, za jego zachowanie w okresie represji, w tym również ucieczkę i brak opieki nad wiernymi w tym trudnym czasie. Uważał też, że Piotr wykazał nadmierną tolerancję wobec odstępców. Melecjusz zaczął wyświęcać nowych kapłanów i biskupów, chcąc zastąpić w ten sposób duchownych, którzy zostali uwięzieni lub ukrywali się. Ponieważ czynił to również tam, gdzie jego władza biskupia już nie sięgała, jego działalność była bezprawna. Konflikt pogłębiał również fakt, iż wbrew stanowisku większości biskupów egipskich Melecjusz wykazywał surową i nieustępliwą postawę wobec tych chrześcijan, którzy w czasie prześladowań wyparli się wiary (tzw. lapsi), jednak później upamiętali się i pragnęli wrócić na łono kościoła. Sporu nie zakończyła męczeńska śmierć biskupa Piotra w 311 roku. Sami melecjanie szczycili się wytrwaniem w wierze w trakcie prześladowań i nazywali siebie Kościołem Męczenników. Melecjusz zdobył poparcie części duchowieństwa – między innymi wyświęconych przez siebie kapłanów – a wpływy sekty sięgały w pewnym okresie także poza Egipt.
[3] Konfesja Belgijska 10
[4] Katechizm Heidelberski, Pyt. i Odp. 15
[5] Cytaty Ariusza źródło

Zobacz w temacie

Print Friendly, PDF & Email