Obrona Księgi Ezechiela

Krytyczne zastrzeżenia co do autentyczności biblijnej Księgi Ezechiela

2 Sam. 7:28 A teraz, Panie BOŻE, ty jesteś tym Bogiem, a twoje słowa są prawdą, obiecałeś swemu słudze tę dobroć.

Jeszcze nie tak dawno, Księga Ezechiela była akceptowana jako całkowicie autentyczna przez większość racjonalistycznych krytyków. Jednak w 1924 roku Gustav Hoelscher wysunął tezę, że tylko niewielka część księgi jest autorstwa historycznego Ezechiela z VI wieku p.n.e. (tj. tylko 143 wersety z 1273), a reszta pochodzi od jakiegoś późniejszego autora żyjącego w Jerozolimie i współczesnego Nehemiaszowi (440-430 p.n.e.).

W 1930 roku profesor C. C. Torrey opublikował omówienie swego poglądu, że żadna część Księgi Ezechiela nie pochodzi z VI wieku, ani nawet z dwóch kolejnych stuleci. Datował on najwcześniejszą warstwę Księgi Ezechiela na 230 rok p.n.e. i wywnioskował, że została ona napisana w Jerozolimie, a nie w Babilonii. Jednak niedługo potem Księga została zredagowana przez redaktora, który nadał jej wygląd, jakby została napisana w Babilonii przez jednego z uczestników niewoli. Należy wspomnieć, że Torrey nie wierzył w historyczność zniszczenia Judy przez Chaldejczyków ani w usunięcie ludności żydowskiej do Babilonii w ramach jakiejkolwiek niewoli narodowej.

Jednak niewielu uczonych podążyło za nim w tym sceptycyzmie, a w ostatnich latach skumulowane dane archeologii palestyńskiej (zinterpretowane np. przez W. R. Albrighta) wskazują na całkowite ustanie izraelskiej okupacji Palestyny podczas VI wieku. G. A. Cooke, który w 1937 roku wydał tom ICC o Ezechielu, nadal trzymał się poglądu, że historyczny Ezechiel był podstawowym autorem tej księgi, ponieważ uważał, że równie trudno byłoby uwierzyć w domniemanego późnego redaktora, jak i przyjąć za wartość nominalną stwierdzenia samego tekstu.

Niemniej jednak, najnowszą tendencją w kręgach liberalnych jest zaprzeczanie autentyczności Księgi Ezechiela i upieranie się, że została ona rzeczywiście skomponowana w Palestynie jakiś czas po przywróceniu z wygnania. Tak więc N. Messel w 1945 roku odważył się datować dzieło na około 400 rok przed Chrystusem. Bentzen oświadczył:

“Księga w obecnym kształcie nie jest autentycznym dziełem proroka Ezechiela.”

Główne zarzuty

Wysunięto dwa główne uzasadnienia dla negacji tej księgi u proroka Ezechiela z VI wieku.
.

Prorok zagłady a prorok odnowienia

Prorok, który ogłaszał zagładę Izraela, nie mógł być tym samym, który roztaczał przed nim krzepiące obietnice przyszłych błogosławieństw. Innymi słowy, historyczny Ezechiel musiał być kaznodzieją ciemności i zagłady i nie dawał swemu narodowi żadnego promienia światła ani nadziei. Należy jednak zauważyć, że prawie wszyscy prorocy Starego Testamentu, którzy zapowiadają katastrofalny sąd, przepowiadają również późniejsze przywrócenie i ostateczne błogosławieństwo Izraela co zostało zrealizowane na sposób duchowy w Kościele, który będąc żydowskim stał się powszechnym, katolickim, i który jest zwany właśnie duchowym Izraelem.

Gal. 3:7 Wiedzcie zatem, że ci, którzy są z wiary, ci są synami Abrahama.
.
Gal. 6:15-16 15. W Chrystusie Jezusie bowiem ani obrzezanie nic nie znaczy, ani nieobrzezanie, ale nowe stworzenie. 16. A na tych wszystkich, którzy będą postępować według tej zasady, niech przyjdzie pokój i miłosierdzie, to jest na Izraela Bożego.
.
Obj. 21:9-10 9. I przyszedł do mnie jeden z siedmiu aniołów, którzy mieli siedem czasz napełnionych siedmioma ostatecznymi plagami, i odezwał się do mnie, mówiąc: Chodź tutaj, pokażę ci oblubienicę, małżonkę Baranka. 10. I przeniósł mnie w duchu na górę wielką i wysoką, i pokazał mi wielkie miasto, święte Jeruzalem, zstępujące z nieba od Boga
.
Rzym. 9:6 Lecz nie jest możliwe, żeby miało zawieść słowo Boże. Nie wszyscy bowiem, którzy pochodzą od Izraela, są Izraelem.
.
Rzym. 2:28-29 28. Nie ten bowiem jest Żydem, kto jest Żydem na zewnątrz, ani nie to jest obrzezaniem, co jest na zewnątrz, na ciele; 29. Ale ten jest Żydem, kto jest nim wewnątrz, i to jest obrzezanie, co jest obrzezaniem serca, w duchu, nie w literze, którego chwała nie pochodzi od ludzi, lecz od Boga.

Ta uwaga dotyczy Amosa, Ozeasza, Micheasza, Izajasza i Jeremiasza, by wymienić tylko kilka znakomitych przykładów. Nawet Nahum mówi o ostatecznym wyzwoleniu i triumfie duchowego Izraela i zniszczeniu jego wrogów

Nah. 1:5 Góry drżą przed nim, a pagórki się rozpływają; ziemia płonie przed jego obliczem, okrąg ziemi i wszyscy jej mieszkańcy.
.
Obj. 6:14 I niebo ustąpiło jak zwój zrolowany, a każda góra i wyspa ruszyły się ze swoich miejsc.
.
Nah. 2:2 PAN bowiem odwrócił pychę Jakuba jak pychę Izraela, gdyż złupili ich grabieżcy i zniszczyli ich latorośle.
.
Obj. 20:9 I wyszli na szerokość ziemi, otoczyli obóz świętych i miasto umiłowane. Zstąpił jednak ogień od Boga z nieba i pochłonął ich.

Podobnie jest w Sofoniaszu (Sof. 3:14-20, por. Obj. 19:19-21; 20:8-14) Tylko przez sztywny dogmatyzm można podzielić tych różnych starotestamentowych proroków na różne źródła i w ten sposób zachować hipotezę, że grożący może tylko grozić, a obiecujący tylko obiecywać. Nawet Hugo Gressmann został doprowadzony przez obszerne studium tych proroków do takiego wniosku:

“Odnowa świata z konieczności następuje po katastrofie światowej”.

Konkluzja Gressmanna jest zgodna z zapowiedzią Pisma:

Obj. 21:1 Potem zobaczyłem nowe niebo i nową ziemię. Pierwsze niebo bowiem i pierwsza ziemia przeminęły i nie było już morza.

Polityczna perspektywa proroka

Zarzuca się, że autor Księgi Ezechiela zdradza raczej palestyński punkt widzenia niż autora piszącego w Babilonii. Na przykład Ezechiel jest przedstawiony jako wykonujący symboliczne proroctwa na rzecz mieszkańców Jerozolimy, których oczywiście nie mogliby być świadkami, gdyby żył w ziemi Chaldejczyków oddalonej o ponad tysiąc kilometrów.

W odpowiedzi na to należy podkreślić, że w samym tekście Ezechiela nie ma żadnej wskazówki ani sugestii, że prorok wykonywał swoje symboliczne działania w obecności Jerozolimczyków rzeczywiście mieszkających w Jerozolimie. Przeciwnie, wskazuje, że jego słuchacze składali się z obywateli Jerozolimy, którzy dzielili z nim wygnanie w Tell Abib w Babilonii.

W 2 Księdze Królewskiej czytamy, że gdy król Jehojachin został wzięty do niewoli w 597 roku p.n.e. wraz ze swymi książętami i “dzielnymi wojownikami”, liczba jeńców deportowanych do Babilonu (łącznie z rzemieślnikami i wykwalifikowanymi robotnikami) wynosiła nie mniej niż dziesięć tysięcy.

2 Król 24:14 I przesiedlił całą Jerozolimę: wszystkich książąt, wszystkich dzielnych wojowników – dziesięć tysięcy jeńców, oraz wszystkich rzemieślników i kowali. Nie pozostał nikt oprócz ubogiego ludu tej ziemi.

Ponieważ znakomita większość z nich musiała być mieszkańcami Jerozolimy, nietrudno przypuszczać, że Ezechiel miał bardzo liczne audytorium jerozolimskie, którym mógł głosić właśnie tam, w Tel Abib nad Kebarem

Po drugie, zarzuca się autorowi, że zdradza iż był naocznym świadkiem wydarzeń, jakie miały miejsce w samej Jerozolimie, a których świadkami mogli być tylko faktycznie tam przebywający ludzie. Tak więc w rozdziale 8 autor opisuje bałwochwalczy kult starszych w świątyni jerozolimskiej;

Ezech. 8:10-11 10. Wszedłem więc i patrzyłem, a oto wszelkiego rodzaju zwierzęta pełzające, zwierzęta obrzydłe i wszystkie posągi domu Izraela były wyryte na ścianie, wszędzie dokoła. 11. Siedemdziesięciu mężów spośród starszych domu Izraela – wśród nich stał Jaazaniasz, syn Szafana – stało przed nimi, każdy miał w ręku swoją kadzielnicę, a unosił się gęsty obłok kadzidła.

W rodziale 11 Ezechiel odnosi się do nagłej śmierci jednego z nich (Pelacjasza, syna Benajasza).

Ezech. 11:13 A gdy prorokowałem, umarł Pelatiasz, syn Benajasza. Wtedy upadłem na twarz i zawołałem donośnym głosem: Ach, Panie BOŻE! Czy doszczętnie wyniszczysz resztkę Izraela?

W rozdziale 12 Ezechiel odnosi się do próby nocnej ucieczki Sedekiasza z Jerozolimy

Ezech. 12:12 A książę, który jest pośród nich, weźmie toboły na ramieniu o zmierzchu i wyjdzie. Przebiją mur, aby go przez niego przeprowadzić. Zakryje sobie twarz, aby swymi oczami nie widział ziemi.

Dalej przedstawia Nabuchodonozora konsultującego wróżby na skrzyżowaniu dróg w drodze do Jerozolimy;

Ezech. 21:21 Król Babilonu bowiem stanął na rozdrożu, na początku dwóch dróg, aby zasięgnąć wróżby: polerował strzały, radził się bożków, patrzył na wątrobę.

Oraz odnosi się do swojego obozowiska poza murami miejskimi.

Ezech. 24:2 Synu człowieczy, napisz sobie datę tego dnia, tego właśnie dnia. W tym dniu bowiem król Babilonu obległ Jerozolimę.

Według krytyków jedynym rozsądnym wnioskiem, jaki można wyciągnąć jest to, że autor żył w Jerozolimie w ostatnich latach przed ostatecznym zniszczeniem w 587 r. p.n.e. (większość zwolenników tej teorii czyni jednak autora późniejszym od Wygnania i rozumie jego dzieło jako zwykłą fikcyjną relację poskładaną z tradycji ustnej). Należy jednak zauważyć, że wiele z tych odniesień w Ezechielu jest całkowicie zgodnych z przypuszczeniem, że wieści o opisywanych wydarzeniach mogły mieć możliwość dotarcia do wygnańców w Babilonie do czasu, gdy autor napisał to, co napisał. W innych przypadkach, na wstępie jest napisane (np. w rozdz. 8), że to, co autor opowiada, jest wizją nadprzyrodzoną, przekazaną mu przez Pana.

Tylko na podstawie antysupernaturalistycznych założeń można wykluczyć czynnik objawienia Bożego jako wyjaśnienie, w jaki sposób Ezechiel mógł mieć tak dokładną wiedzę o tym, co działo się w domu Pana w jego rodzinnej ziemi. Nie można też z powodzeniem utrzymywać, że nawet założenie o autorze żyjącym w Jerozolimie może zadowalająco wyjaśnić cały materiał zawarty w tekście, gdyż niektóre z tych fragmentów są oczywiście wizjami pochodzenia nadprzyrodzonego. Jest tak przede wszystkim w przypadku wizji odejścia szekinah chwały Pana ze świątyni, jak przedstawiono

Ezech. 10:4 Następnie chwała PANA uniosła się znad cherubinów i sięgnęła do progu domu, a dom napełnił się obłokiem i dziedziniec napełnił się chwałą PANA.
.
Ezech. 11:23 I odeszła chwała PANA z pośrodku miasta, i stanęła na górze, która jest na wschód od miasta.

Tylko przy założeniu, że Jahwe w cudowny sposób przekazał te sceny swemu prorokowi w formie duchowej wizji, można inteligentnie zrozumieć te fragmenty Księgi Ezechiela.
.

Rozbieżności między Ezechielem a Kodeksem Kapłańskim

W rozdziale 12 wspomniano o roli, jaką szkoła Wellhausena przypisała prorokowi Ezechielowi z VI wieku w tworzeniu podwalin pod działalność szkoły kapłańskiej. Jemu lub jego bezpośrednim uczniom przypisano Kodeks Świętości (3 Mojż. 17-26) i pierwsze etapy nowej doktryny, zgodnie z którą kapłaństwo powinno być ograniczone do potomków Aarona, a nie do całego plemienia Lewiego (por. Ezech. 44:7-16, który przyznaje uprzywilejowany status rodzinie Sadoków).

Ezech. 44:15 Lecz kapłani, Lewici, synowie Sadoka, którzy pełnili straż w mojej świątyni, gdy synowie Izraela odeszli ode mnie, oni zbliżą się do mnie, aby mi służyć, i staną przede mną, aby mi ofiarować tłuszcz i krew, mówi Pan BÓG.

Jednak zwolennicy tej szkoły twierdzili, że dokument P nie mógł istnieć przed Ezechielem; w przeciwnym razie nie odważyłby się ustanowić przepisów, które znacznie różnią się od tych, które są określone w Kodeksie kapłańskim. W rzeczywistości istnieją uderzające rozbieżności w trzech ogólnych obszarach: wymiarach świątyni, wyposażeniu świątyni i rytuale kultu ofiarnego.

Oczywiście z tego powodu niektóre starożytne autorytety żydowskie, zwłaszcza te związane ze szkołą Szammaja, żywiły wątpliwości co do kanoniczności Ezechiela.– przeoczając możliwość, że opis świątyni w rozdziałach 40–48 nie był przeznaczony do realizacji w okresie Starego Przymierza, lecz jej realizacja ma charakter duchowy, i odnosi się do Kościoła Powszechnego, wilonarodowego, co było dla Żydów nieosiągalną konkluzją.

Na podstawie źródło
.

Zobacz w temacie