Spis treści
Osoba heretyka
Twórcą Manicheizmu był Mani (Manes / Manicheusz), który urodził się 14 kwiednia 216 roku w Selucji, mieście położonym w zachodniej Persji nad rzeką Tygrys niedaleko Babilonii. Heretyk zmarł ok. 276 roku w Gundiszapurze. Człowiek ten wychowywał się w środowisku elkazaitów, czyli w starożytnej synkretycznej pseudochrześcijańskiej sekcie mającej swoje korzenie u ebionitów i czerpał swoje idee z gnostycyzmu.
Tradycyjnie u źródeł herezji stało pozabiblijne objawienie, które Mani po raz pierwszy przeżył w wieku 12 lat a następnie po 12 latach kolejne. To ostatnie dało początek manicheizmowi, bredniom łączącym ze sobą koncepcje chrześcijańskie z irańskim zoroastrianizmem praktykującym kult ognia.
W XX wieku na pustyni Gobi został odnaleziony List-Fundament (dosł. List o fundamencie, łac. Epistola fundamenti) autorstwa Maniego, który był jednym ze świętych pism wyznawców manicheizmu. Mani przedstawia się w nim jako Manicheusz – apostoł Jezusa Chrystusa.
Manicheizm objął swoim zasięgiem znaczne obszary Azji, północnej Afryki i Europy. Polemikę z heretykiem prowadził Augustyn z Hippony w 397 r. w dziele Przeciw listowi Maniego. Sam Augustym był adeptem manicheizmu w latach 373 – 382 a.d. aż do czasu przejścia na chrześcijaństwo.
Główne założenia
Powstały w III wieku system był syntezą wielu religii: staroirańskiego zoroastryzmu, buddyzmu i chrześcijaństwa. Dwa jego podstawowe elementy filozoficzno-religijne to:
1. Dualizm – wiara w istnienie dwóch równorzędnych sił ponadnaturalnych, dobra i zła, Dobrego Boga i Złego Boga, które prowadzą ze sobą stałą walkę
.
2. Gnoza – podkreślanie poznania w procesie wyzwalania się spod wpływu zła
Mani próbjąc po parasolem gnostycyzmu dokonać syntezy kilku religii całkowicie wypaczył naukę chrześcijaństwa. Wierzył, że istnieją dwa równorzędne królestwa, światła i pokoju oraz ciemności i chaosu, gdzie to ostatnie atakuje pierwsze. Odrzucał istnienie wszechmocnej dobrej istoty na rzecz zmagań równorzędnych sił dobra i zła.
Ciekawą współczesną analogią manicheizmu jest koncepcja Mocy z Gwiezdnych Wojen, oddająca filozofię New Age, gdzie dobro i zło są w stałej i nigdy nie kończącej się walce. Również w manicheizmie nie definiowano ostatecznego końca wszechświata lecz raczej starano się określić ostateczny koniec konkretnych jednostek (po stronie dobra lub zła).
Krótka charakterystyka manicheizmu jest całkowitym zaprzeczeniem chrześcijaństwa
W maniheizmie | W Chrześcijaństwie |
Zło jest wszędzie oraz wieczne |
Zło ma swój początek, 1 Mojż. 1:31; Ezech. 28:13-15; Izaj. 14:12-14 Autorem zła jest diabeł, 1 Jana 3:8; Jan 8:44; 1 Mojż. 3:3-6 Zło ma swój koniec, Obj. 20:10; 21:22-27 |
Wyrazem zła jest materia | Materia nie jest zła, Dzieje 10:11-15; 1 Kor. 5:9-10; |
W każdym człowieku toczy się walka dobra i zła | Ludzie są martwi duchowo, pozbawieni świętego i akceptowalnego przez Boga dobra 1 Sam. 2:2; Łuk. 18:19; 1 Kor. 15:22; Rzym. 3:10-18, Rzym. 7:18 |
Każdy człowiek ma dwie dusze, dobrą i złą | Jest tylko jedna dusza, 1 Mojż. 2:7; Mat. 10:28 |
Dobry Bóg walczył ze złym Bogiem | Bóg pokonał szatana, który nie jest Bogiem, Łuk. 10:18; Kol. 2:15; Izaj. 43:10 |
Bóg objawiony w Piśmie Świętym jest Złym Bogiem, demiurgiem, który stworzył świat materialny. | Bóg Pisma jest dobry, 2 Mojż. 34:6; 2 Mojż. 33:19; 4 Mojż. 14:18; Psalm 31:19 |
Grzechem jest każdy kontakt z materią | Kontakt z materią nie jest grzechem, Kol. 2:20-22 |
Małżeństwo było uznawane za grzech | Małżeństwo jest święte, zakaz wstępowania w związki małżeńskie to nauka demonów, Hebr. 13:4; 1 Tim. 4:1-3 |
Krzyż nie był dla nich symbolem zbawienia lecz krzywdy i zepsucia rodzaju ludzkiego. Jako, że krzyż był materialny postrzegany był zatem jako zło | Krzyż jest symbolem zbawienia, 1 Kor. 1:18 |
Wierzono w zbawienie z uczynków, a konkretnie z poznania siebie i Boga | Zbawienie jest z łaski przez wiarę, nie z uczynków, Rzym. 3:28; Efez. 2:8-9; Tyt. 3:5; Rzym. 11:6; Rzym. 3:20; Gal. 2:16; 2 Tym. 1:9; Rzym. 4:6-7 |
“To usuwa absurdalny pogląd Manichejczyków, którzy, wyobrażając sobie, że człowiek jest zasadniczo niegodziwy, dołożyli wszelkich starań, aby przypisać mu innego Stwórcę, aby w ten sposób uniknąć pozorów przypisywania przyczyny i źródła zła sprawiedliwemu Bogu. – Jan Kalwin, Instytuty II, 1:11
.
Pokłosie
Od strony formalnej manicheizm ma wiele wspólnego z innowierstwem wyznawców ducha zielonoświątkowstwa, którzy podobnie:
- praktykują pozabiblijne objawienie (fałszywe zatem karane śmiercią, 5 Mojż 13:1-10; 5 Mojż. 18:20-22; Ezech. 13:6-10)
. - wierzą w kontynuację urzędu Apostoła (przez co uwiarygadniają pozabiblijne doktryny jako fundament wiary, (Efez. 2:20; Efez. 3:3-5)
. - uprawiają kult ognia, nazywany przez nich “ogniem Ducha Świętego”. (por. 3 Mojż. 10:1-2)
. - wierzą do pewnego stopnia w Dualizm (więcej tutaj)
Jak na każdą herezję przystało do szklanki wody symbolizującej zdrową naukę dodana zostaje śmiertelna trucizna fałszu odcinającego od zbawienia.
Gal. 5:9 Trochę zakwasu całe ciasto zakwasza.
Na podstawie nauczania Nathana Busenitza, źródło
Zobacz w temacie
- Herezje i kulty a pozabiblijne objawienie
- Herezja zielonoświątkowa a gnostycki ezoteryzm
- Zachęcający do fałszywego prorokowania, strzeżcie się
- Reformacja przeciw tradycji i pozabiblijnemu objawieniu
- Dlaczego zło dominuje nad światem