Nieco o Reformatorze

William Tyndale (1494 – † 1536) był pierwszym Reformatorem, który wbrew zakazowi, ryzykując swoim życiem przetłumaczył Biblię z języka greckiego i hebrajskiego na angielski. Z tego też pwoodu został spalony na stosie przez ohydny reżim Rzymskokatolicki. O determinacji Tyndale’a świadczy jego rozmowa pewnym wykształconym księdzem, który stwierdził, że “byłoby lepiej dla nas żyć bez praw bożych, niż bez papieskich”, na co oburzony odparł:

“Sprzeciwiam się papieżowi i jeśli Bóg zachowa mnie przy życiu, uczynię tak, że chłopiec przy pługu będzie znać [Biblię] lepiej, niż sam papież”

Szokującym dla pobożnego czytelnika będzie fakt, iż współcześni odstępcy od wiary starają się wykorzystać osobę tego świętego Reformatora do argumentacji przeciw doktrynie Trynitarnej…


Argumenty zwodzicieli

W jaki sposób rzekomego antytrynitaryzmu dowodzą oponenci prawdy? Czynią to w sposób dwojaki: odwołując się do argumentu milczenia oraz kontrowersji tłumaczenia tekstu Jana. Według pierwszego argumentu Tyndale nigdy nie wyraził się jasno w sprawie Trójcy, drugi promuje koncepcję, iż Reformator uznawał Słowo (logos) za bezosobową koncepcję Boga.
.

Milczenie owiec

Antytrynitarze argumentują, że w teologii Tyndale’a, która dotyka tak istotnych spraw jak soteriologia, hamartiologia, odkupienie, uświęcenie itd. nigdy nie jest poruszana kwestia Trynitarna. To tak, jakby w tej materii istniała doktrynalna próżnia. A to oznacza iż nie wyznawał on doktryny współistotności Ojca, Syna i Ducha Świętego, trzech Osób Jednego Boga.
.

Refutacja

Przede wszystkim w rozważaniu należy naświetlić fakt, że Tyndale nigdy nie spisał swojej teologii w formie systematycznej a zrozumienie jego wierzeń musi być oparte o wydobycie ich z dzieł, jakich był autorem. Twierdzenie, że Tyndale nie wyznawał teologii Trynitarnej ponieważ nigdzie o tym nie wspominał nie znajduje poparcia w faktach. Dr Rowan Williams we wstępie do książki Ralpha Werrella pt. Teologia Williama Tyndale’a pisze:

“chociaż Tyndale byłby zaskoczony, gdyby mu to powiedziano – jego teologia jest zgodna z niektórymi z najgłębszych tematów teologii partrystycznej i wczesnośredniowiecznej, kładąc nacisk na naturę zbawienia jako włączenia w relacje Trynitarne; ale wyróżnia się od nich mocno ugruntowaniem tego w biblijnej koncepcji przymierza”

Wypowiedź dra Williamsa poparta zostaje następującymi jasno sprecyzowanymi przekonaniami Tyndale’a

“nie możemy oferować żadnych uczynków Bogu, ale przyjmować jedynie Jego miłosierdzie z naszą pokutującą wiarą, przez Jezusa Chrystusa, naszego Pana i jedynego Zbawiciela: któremu też, jak i Bogu, naszemu Ojcu przez Niego, tak też i Duchowi Świętemu, który jedynie oczyszcza, uświęca i obmywa nas niewinną krwią naszego odkupienia, niech będzie chwała na wieki. Amen.William Tyndale, Prologue Jonas, PS-1, s 466, źródło

Chwała Syna przed chwałą Ojca

W tym momencie powinniśmy podziękować  Bożej opatrzności za umieszczenie Jezusa Chrystusa przed osobą Ojca w powyższej wypowiedzi. Dowodzi to wprost iż Tyndale nie czynił różnicy ontologicznej między Ojcem a Synem. Gdyby bowiem Syn Boży był stworzeniem koncepcja wielbienia stworzenia przed Stwórcą miałaby charakter obrazoburczy i wręcz bluźnierczy. Stworzenie zostałoby uznane za ważniejsze od Boga….

Jednakże u Tyndale’a chwała należna Bogu Ojcu oddawana jest także osobie Syna Bożego i osobie Ducha Świętego, co przy założeniu odrzucenia doktryny Trynitarnej należałoby traktować jako bałwochwalstwo.

Na marginesie w czasie czytania poniższego cytatu warto zauważyć iż Reformator w przeciwieństwie do współczesnych mu papistów wierzył w zbawienie z wiary nie z uczynków

Wracając do głównego tematu rozważania zauważamy, że nawet Pismo Święte przedstawiając najwyższą formę doksologii (czyli uwielbienia Boga) nie posuneło się tak daleko jak Tyndale, ponieważ widzimy iż w momencie gdy wszelkie istniejące stworzenie oddaje Boską cześć Jedynemu Bogu najpierw adresowana jest ona kolejno do Ojca i Syna.

Obj. 5:13 A wszelkie stworzenie, które jest w niebie i na ziemi, i pod ziemią, i w morzu, i wszystko, co w nich jest, słyszałem, jak mówiło: Zasiadającemu na tronie i Barankowi błogosławieństwo i cześć, i chwała, i moc nawieki wieków.

Być może William Tyndale był nieco nadgorliwy w swoim Trynitaryzmie a być może po prostu przepełniało go uwielbienie za darmowe zbawienie z łaski jakiego doswiadczał, a za które osobiście zapłacił Syn Boży cierpiąc męki na krzyżu – stąd też Reformator skierował  swoje słowa najpierw do osoby Boga-Syna, później dopiero uwielibił osoby Boga-Ojca i Boga-Ducha Świętego.
.

Chwała Ojca chwałą Ducha Świętego

Faktycznie Duch Święty z ust Tyndale’a otrzymuje identyczną chwałę co Ojciec i Syn. Czy jako antytrynitarz byłby on do tego zdolny? Oczywiście że nie, jednakże jako chrześcijanin czynił to z pobożną radością, podobnie jak wszyscy prawowiernie wierzący, od początku istnienia Kościoła:

1 Piotra 4:14 Jeśli was znieważają z powodu imienia Chrystusa, błogosławieni jesteście, gdyż Duch chwały, Duch Boży spoczywa na was, który przez nich jest bluźniony, ale przez was jest uwielbiony.

Dla Tyndale’a waga dzieła Ducha Świętego w Bożym Przymierzu leży w Jego roli jako aktywnej osoby Trójcy, która aplikuje krew Chrystusa tym wszystkim, którzy zostali wybrani przez Ojca jeszcze przed powstaniem wszechświata, aby byli Jego dziećmi.
.


Kontrowersja tłumaczenia

Początkowe wersety Ewangelii Jana są często cytowane jako dowód, że Jezus jest Bogiem. W końcu ten fragment mówi o Jezusie, prawda? Używa się tam formy osobowej zaimka „niego”, aby potwierdzić tę koncepcję. Poniżej znajduje się ten sam fragment oryginalnej angielskiej wersji Williama Tyndale’a:

Wersja angielska: “In the beginning was that word, and that word was with god: and god was that word. The same was in the beginning with god. All things were made by it, and without it, was made no thing, that made was. In it was life, And life was the light of men, and the light shineth in the darkness, and darkness comprehended it not.”
.
Dosłowne tłumaczenie na polski: “na początku było słowo, i słowo było z bogiem: i bogiem było słowo. To samo było na początku u boga. Wszystkie rzeczy były zrobioine przez to, a bez tego, nic nie zostało uczynione, co zostało uczynione. W tym było życie, A życie byłi światłem ludzi, i światło świeciło w ciemności a ciempność tego nie ogarneła .

Widzimy iż tak wyraz słowo jak i zaimki wskazujące to, tym, tego odnoszą się do rodzaju nijakiego. Antytrynitarze podają tu następujący argument:

– skoro Tyndale tłumacząc z greki użył w języku angielskim zaimka wskazującego rodzaju nijakiego “it” (pl. to) zamiast “him” (pl. niego) – rozumiemy iz uznawał słowo za nieosobowe, Chrystus nie mógł być Bogiem lecz jedynie koncepcją jaką Bóg posiadał zanim stworzył świat.
.

Refutacja

Słabość tej argumentacji jest oczywista. Przede wszystkim Tyndale tłumaczył z greki na angielski poraz pierwszy w historii świata i nie posiadał odpowiedniego aparatu krytycznego umożliwiającego wykluczenie potencjalnych błędów językowych. Po drugie wiemy też, że tłumaczenie to miało charakter bardzo bliski współcześnej ekwiwalencji formalnej: tłumaczenie słowo w słowo (jak tylko to możliwe). I tu Reformator musiał sprostać nielada zadniu.

Angielski wyraz word” czyli słowo” zupełnie jak w j. polskim jest rodzaju nijakiego. Wprawdzie większość rzeczowników angielskich pozbawionych jest rodzaju, mimo to w mentalności Anglików pozostało echo języka starosaksońskiego (jakim posługiwali się Sasi i Anglowie we wczesnym średniowieczu), w którym rzeczowniki były określone przez rodzaj. Tak więc choć gramatycznie nieokreślone, to jednakże mentalnie zakorzenione, wyrazy funkcjonują z domyślnym rodzajem (męskim, żeńskim i nijakim). W starosaksońskim wyraz word był oczywiście rodzaju nijakiego (źródło).

Ponieważ tak angielskie jak i greckie czasowniki nie posiadają określonego rodzaju, Tyndale musiał zdecydować: czy złamać zasadę gramatyczną i tworzyć sztuczne konstrukcje typu: “na początku był słów (nienaturalny dla j. angielskiego rodzaj męski)… i wszystko on zrobił” – czy też raczej dostosować zaimki wskazujące do formy nijakiej angielskiej wersji wyrazu logos (w grece to rodzaj męski) czyli angielskiego word (rodzaj nijaki). Wybrał drugą opcję.

Zwróćmy teraz uwagę na tekst polski ze wskazaniem na greckie odpowiedniki słów użytych w argumentacji heretyków:

Jan 1:1-3 1. Na początku było Słowo (λογος logos), a Słowo (λογος logos) było (ἦν en) u Boga i Bogiem było (ἦν en) Słowo (λογος logos).2. Ono (ουτος autos) było (ἦν en) na początku u Boga.3. Wszystko przez nie (αυτου autou) się stało, a bez niego  (αυτου autou) nic się nie stało, co się stało.

.

λογος logos – rodzaj męski
ἦν en – był, była, było, rodzaj w grece nie jest określony (tak jak w przypadku polskiego słowa jest – może dotyczyć jego, jej lub tego)
ουτος autoson, rodzaj męski
αυτου autouniego, rodzaj męski

Frazę, zachowując greckie rodzaje, należałoby zapisać następująco:

Na początku był Słów, a Słów był u Boga i Bogiem był Słów, on był na początku u Boga, wszystko przez niego się stało i bez niego nic się nie stało co się stało. (i konsekwenite dalej) W nim była życia, a życia była światłością ludzi.

ζωη zoe – życie – w grece jest rodzaju żeńskiego
φως fos – światłość –  w grece i po polsku jest rodzaju żeńskiego

Ewidentnie tekst Jana w oryginale wskazuje na męską i osobową formę wyrazu λογος logos – czego dowodzą referencyjne dwie formy zaimka osobowego ουτος autos (on) i αυτου autou (niego), które wykluczają możliwość użycia rodzjau nijakiego bezosobowego w odniesieniu do słowa.

Kolejną kwestią będzie użycie przedimka okreslonego  ho, którego brak rzekomo wskazuje na Jezusa jako i stworzone pomniejsze bóstwo (więcej o tym w artykule Bezcielesny Jezus Strażnicy)
.
.


Tyndale, Polikarp i Pismo

Historia Kościoła jest wielce pomocna w identyfikacji ortodoksyjnej doktryny oraz w odsiewie plew czyli herezji. W latach 69-155 A. D. w Smyrnie żył nie kto inny jak Polikarp, osobisty uczeń Apostoła Jana, przyjaciel Ignacego z Antiochii, kompan Papiasza z Heirapolis, nauczyciel Ireneusza z Lionu. Zacna kompania ortodoksyjnych chrześcijan.

Otóż znamiennym będzie tutaj wyznanie Polikarpa w czasie męczeńskiej śmierci, ponieważ jest ono tożsame z uwielbieniem jakie oddał Trójjedynemu Bogu William Tyndale, oraz z tym, jakie w przyszłości odda wszelkie stworzenie.

Objawienie (95 – 98 A.D.)
Rozdział 5 wersy 13-14
Polikarp (65 – 155 A.D.)
Męczeństwo Polikarpa, rozdz. 14
William Tydanle (1494 – 1536 A.D.)
Prologue Jonas, PS-1, s 466
“A wszelkie stworzenie, które jest w niebie i na ziemi, i pod ziemią, i w morzu, i wszystko, co w nich jest, słyszałem, jak mówiło: Zasiadającemu na tronie i Barankowi błogosławieństwo i cześć, i chwała, i moc nawieki wieków. A cztery stworzenia mówiły: Amen wielbię Cię [Boże Ojcze] za wszystkiie rzeczy, błogosławię Cię, uwielbiam Cię, razem z wiekuistym i niebiańskim Jezusem Chrystusem, Twoim umiłowanym Synem, któremu z Tobą i Duchem Świętym niech będzie chwała teraz i na wszystkie nadchodzące wieki. Amen”

“[Chrystusowi] jak i Bogu, naszemu Ojcu przez Niego, tak też i Duchowi Świętemu, który jedynie oczyszcza, uświęca i obmywa nas niewinną krwią naszego odkupienia, niech będzie chwała na wieki. Amen. 

Historycznie rzecz ujmując doktryna nie zmienia się. Chrześcijanie rozpoznają Boga w trzech Osobach: Ojca, Syna i Ducha Świętego i oddają mu wszelką oraz wiekuistą chwałę i cześć z bojaźnią i drżeniem.
.


Argumentum ab experientia

Szanowny czytelniku jeśli nadal wierzysz, że William Tyndale nie wyznawał doktryny Trójcy, zachęcamy cię do drobnego eksperymentu. Stań przed swoją organizacją i publicznie, głośno i wyraźnie powtórz za Reformatorem:

“Tak jak Jezusowi Chrystusowi, mojemu Panu i jedynemu Zbawicielowi, tak też i Bogu, mojemu Ojcu oraz Duchowi Świętemu niech będzie chwała na wieki. Amen.”

A potem, gdy już zostaniesz wykluczony z heretyckiej społeczności znajdź sobie przyzwoity zbór chrześcijański. Taki gdzie wyznaje się historycznie potwierdzone biblijne prawdy: doktrynę trynitarną i teologię reformowaną (Tyndale oczywiście był “kalwinistą” swoich czasów 🙂 ).
.


Zobacz w temacie