Obrona Księgi Jeremiasza jako autentycznej i prawdziwej

utworzone przez | cze 23, 2022 | Teologia biblijna

Biografia autora

Jeremiasz rozpoczął swoją posługę w wieku około 20 lat, w 13 roku panowania Jozjasza, czyli w roku 626 przed Chrystusem. Przez większą część życia mieszkał w rodzinnym Anatot (pochodził bowiem z rodziny kapłańskiej) i pojawiał się w Jerozolimie w czasie dorocznych świąt żydowskiego roku religijnego.

Jer. 1:1 Słowa Jeremiasza, syna Chilkiasza, z rodu kapłanów, którzy byli w Anatot, w ziemi Beniamina;

Wydaje się, że dobrze powodziło mu się finansowo, gdyż bez widocznych trudności nabył utracony majątek po zbankrutowanym krewnym.

Jer. 32:7 Oto Chanameel, syn Szalluma, twego stryja, przyjdzie do ciebie i powie: Kup sobie moje pole, które jest w Anatot, bo do ciebie należy prawo wykupu, aby je nabyć.

Pod rządami bogobojnego Jozjasza nie był niepokojony przez władze i utrzymywał z nim tak serdeczne stosunki, że w chwili śmierci króla w bitwie pod Megiddo napisał wymowny lament.

2 Kronik 35:25 Jeremiasz też lamentował nad Jozjaszem, a wszyscy śpiewacy i śpiewaczki wspominają Jozjasza w swoich lamentacjach aż do dziś, i uczynili z tego zwyczaj w Izraelu. Oto są zapisane w lamentacjach.

Jednak nawet wśród swoich współkapłanów i krewnych Jeremiasz zaskarbił sobie znaczną niechęć ze względu na to, że otwarcie wypominał im niewierność Przymierzu i potępiał ich światowe praktyki.

Dalsze dzieje

Po śmierci Jozjasza (609 B.C.) wraz z powstaniem frakcji bałwochwalców i stronnictwa proegipskiego, nastąpiła poważna reakcja przeciwko Jeremiaszowi i wszystkiemu, za czym się opowiadał. Tylko dzięki wstawiennictwu kilku bogobojnych starszych i książąt Jeremiasz uniknął aresztowania za swoje niesmaczne oskarżenie narodu w “Kazaniu świątynnym” z rozdziałów 7-10.

Wydaje się, że od tego czasu nie wolno mu było wchodzić na teren świątyni, gdyż musiał wysyłać na głos swego sekretarza Barucha jako swego rzecznika, ilekroć miał do ogłoszenia przed ludem Boże orędzie.

Jer. 36:5 Potem Jeremiasz nakazał Baruchowi: Jestem powstrzymany i nie mogę wejść do domu PANA;

Dlatego podyktował Baruchowi swoje proroctwa, aby mogły być odczytane na głos mieszkańcom Jerozolimy. Wkrótce jednak kopia ta została przekazana królowi Jehojakimowi, który zniszczył ją w swoim kominku, fragment po fragmencie, tak jak czytał mu ją jego własny sekretarz.

Jer. 36:23 Gdy Jehudi przeczytał trzy lub cztery karty, odcinał je nożem pisarskim i wrzucał do ognia, który rozpalony był na palenisku, aż cały zwój spłonął w ogniu na palenisku

Później król Sedekiasz, następca Jehoiakima, pozwolił, by prorok został uwięziony przez nacjonalistycznie nastawionych możnowładców, którzy uważali Jeremiasza za zdrajcę, ponieważ namawiał naród do poddania się Babilonowi. Mimo to Sedekiasz skrycie obawiał się Bożego posłańca z powodu spełnienia się jego wcześniejszych przepowiedni dotyczących inwazji chaldejskiej w 598 B.C.

Dlatego kazał uratować proroka od śmierci, gdy ten był bliski zginięcia w brutalnym więzieniu, i ukrywał go przed niebezpieczeństwem aż do upadku Jerozolimy.

Jer. 38:13 Wyciągnęli więc Jeremiasza sznurami i wydobyli go z lochu. Potem Jeremiasz siedział na dziedzińcu więzienia

Kiedy wojska Nabuchodonozora w końcu szturmowały miasto, było rzeczą naturalną, że zdobywcy zaproponowali Jeremiaszowi honorowe miejsce i emeryturę w Babilonie (ponieważ nieustannie wzywał Żydów do podporządkowania się Nabuchodonozorowi jako Bożemu narzędziu karania). Jeremiasz postanowił jednak pozostać z resztkami swego narodu w Palestynie i służyć bandom partyzantów, którzy pozostali po wielkiej deportacji do Babilonii.

Jednak po podstępnym zamordowaniu Gedaliasza przez zdradzieckiego Izmaela został on uprowadzony i przewieziony do Egiptu przez zbiegłą resztkę Żydów, którzy woleli schronić się w kraju nad Nilem, niż pozostać w Palestynie i stawić czoło gniewowi Nabuchodonozora.

W Egipcie Jeremiasz prorokował jeszcze przez kilka lat i tam właśnie zmarł prawdopodobnie ukamienowany ok. 570 roku B.C.
.

Osobowość

Z natury Jeremiasz był łagodny, czuły i współczujący, a jednak Bóg powierzył mu głoszenie surowego orędzia o nieodwracalnym mroku.

Jer. 1:16, 19 16.  I ogłoszę przeciwko nim moje sądy za całą ich niegodziwość: przeciwko tym, którzy mnie opuścili, palili kadzidło innym bogom i oddali pokłon dziełom swoich rąk. 19. I będą walczyć przeciwko tobie, ale cię nie przemogą, bo ja jestem z tobą, mówi PAN, aby cię wybawić.

Kochając swój lud głębokim uczuciem, nieustannie znajdował się w centrum nienawiści, oskarżany o zdradę. Choć był bardzo wrażliwy, musiał znosić nieustanne oszczerstwa i prześladowania, które w normalnych warunkach zmiażdżyłyby nawet najbardziej bezdusznego człowieka.

Z natury introspektywny i małomówny, zawsze znajdował się w centrum uwagi. Niekiedy próbował zrzucić z siebie prorocką odpowiedzialność jako ciężar zbyt ciężki do udźwignięcia, ale wciąż na nowo powracał do swoich obowiązków i dzięki mocy Pana stawał się rzeczywiście “wieżą z brązu” (Jer. 1:18).
.

Jeremiasz: Historia tekstu

Wiele wskazuje na to, że oprócz pierwotnego wydania proroctwa Jeremiasza, które zostało zniszczone przez Jehojakima, istniało jeszcze późniejsze wydanie, które poprzedziło ostateczną formę tekstu, jaką mamy w tradycji masoreckiej. Przynajmniej taki wniosek można wyciągnąć na podstawie greckiej Septuaginty (LXX), ponieważ wydaje się ona krótsza o około jedną ósmą od hebrajskiego Tekstu Masoreckiego (MT). Różni się on także układem rozdziałów, gdyż rozdziały 46-51 w MT znajdują się po rozdziale 25 w LXX, a ponadto są one ułożone w nieco innej kolejności.

W LXX nie ma w ogóle mesjańskiego tekstu Jeremiasza 33:14-26 z tekstu MT który odnosi się do Kościoła Nowego Testamentu, duchowego potomstwa Abrahama.

14. Oto nadchodzą dni, mówi PAN, kiedy utwierdzę to dobre słowo, które zapowiedziałem domowi Izraela i domowi Judy.

15. W tych dniach i w tym czasie sprawię, że wyrośnie Dawidowi Latorośl sprawiedliwa. Będzie on sprawował sąd i wymierzał sprawiedliwość na ziemi.

16. W tych dniach Juda będzie zbawiona, a Jerozolima będzie mieszkać bezpiecznie. A takie jest imię, którym będą ją nazywać: PAN naszą sprawiedliwością.

17. Tak bowiem mówi PAN: Nie zabraknie Dawidowi potomka zasiadającego na tronie domu Izraela.

18. Kapłanom Lewitom też nie zabraknie przede mną człowieka, by składał całopalenia, spalał ofiary z pokarmów i składał ofiary przez wszystkie dni.

19. Następnie do Jeremiasza doszło słowo PANA mówiące:

20. Tak mówi PAN: Jeśli będziecie mogli złamać moje przymierze z dniem i moje przymierze z nocą, aby nie było dnia ani nocy w swoim czasie;

21. Wtedy też będzie złamane moje przymierze z Dawidem, moim sługą, aby nie miał syna, który by królował na jego tronie, i z Lewitami kapłanami, moimi sługami.

22. Jak niezliczone są zastępy niebios i niezmierzony piasek morski tak rozmnożę potomstwo Dawida, mojego sługi, i Lewitów, którzy mi służą.

23. Ponownie do Jeremiasza doszło słowo PANA mówiące:

24. Czyż nie widzisz, co ten lud mówi: Dwa rody, które PAN wybrał, już odrzucił! Tak więc gardzą moim ludem, jakby już nie był narodem w ich oczach.

25. Tak mówi PAN: Jeśli nie istnieje moje przymierze z dniem i nocą i jeśli nie ustaliłem praw dla niebios i ziemi;

26. Wtedy potomstwo Jakuba i Dawida, mego sługi, odrzucę, aby nie brać z jego rodu tych, którzy mieliby panować nad potomstwem Abrahama, Izaaka i Jakuba. Odwrócę bowiem ich niewolę i zlituję się nad nimi.

Wydaje się, że to wcześniejsze wydanie zostało opublikowane za życia samego proroka i rozpowszechnione najpierw w Egipcie. Później, po śmierci Jeremiasza, parwdopodobnie jego sekretarz, Baruch, sporządził obszerniejszy zbiór kazań swego mistrza i uporządkował materiał w bardziej logiczny sposób. MT bez wątpienia zachowuje to pośmiertne wydanie Barucha. W związku z tym należy zauważyć, że Jeremiasza 36:32 wskazuje, iż drugie wstępne wydanie ukazało się za panowania Jehoiakima, a zatem należy przypuszczać, że Jeremiasz nadal dodawał do tych wcześniejszych kazań przesłania, jakie Pan dawał mu za panowania Sedekiasza i w okresie po upadku Jerozolimy.

Jer. 36:32 Wtedy Jeremiasz wziął inny zwój i dał go Baruchowi, synowi Neriasza, pisarzowi, a ten spisał na nim z ust Jeremiasza wszystkie słowa tamtego zwoju, który spalił w ogniu Joakim, król Judy. Nadto zostało dodane do nich wiele podobnych słów.

Poniższa tabela przedstawia korelację między MT i LXX w celu ułatwienia porównania:

Tekst Masorecki MT Septuaginta LXX
1:1–25:13 1:1–25:13
25:14–46:5 32:1–51:35
46:1–51:64 25:14–31:44

.

Integralność tekstu Jeremiasza

Większość “racjonalistycznych” krytyków odmawia autorstwa pewnych fragmentów Jeremiasza zarówno samemu Jeremiaszowi, jak i jego sekretarzowi Baruchowi. Kwestionowane fragmenty to:

1) Jer. 10:1-16 ponieważ ostrzega Żydów na wygnaniu przed bałwochwalstwem w sposób przypominający Deutero-Izajasza tj rozdziały 40–55 Księgi Izajasza;

2) Jer. 17:19-27 z powodu nacisku na ścisłe przestrzeganie szabatu, co przypomina Ezechiela lub kodeks kapłański, a zatem jest trochę za późno dla Jeremiasza;

3) Jer. 30; 31, ze względu na oczekiwanie mesjańskie, które zdaniem niektórych krytyków było charakterystyczne tylko dla okresu “powygnaniowego”, a także ze względu na nacisk na odpowiedzialność indywidualną w nastroju Ezechiela 18 (zakłada się, że ten fragment Jeremiasza musiał być późniejszy niż Ezechiela);

4) Jer. 51, ponieważ w wersecie 41 Babilon jest określany przez jego atbaszowy odpowiednik, “Szeszak”, a athbash jest uważany za późny, sztuczny środek.

Jakże został zdobyty Szeszak! (שֵׁשַׁ֔ךְ) Jakże została wzięta chwała całej ziemi! Jakże Babilon stał się spustoszeniem wśród narodów!

Atbasz jest tak nazywany, ponieważ jest to kod, w którym ostatnia litera alfabetu hebrajskiego wskazuje pierwszą, a przedostatnia drugą literę itd.; stąd B-b-l z Babel wychodzi jako Sz-Sz-k, czyli kryptonim Szeszak w UBG).

A
l
e
p
h 		 B
e
t		 G
i
m
e
l		 D
a
l
e
t
h		 H
e
h		 V
a
v		 Z
a
y
i
n		 H
e
t		 T
e
t		 Y
o
d
t
h		 K
a
p
h		 L
a
m
e
d		 M
e
m		 N
u
n		 S
a
m
e
c
h		 A
y
i
n		 P
e
h		 T
z
a
d
y		 K
o
o
f		 R
e
i
s
h		 S
h
i
n		 T
a
w
Zwykły alfabet א ב ג ד ה ו ז ח ט י כ ל מ נ ס ע פ צ ק ר ש ת
T
a
w		 S
h
i
n		 R
e
i
s
h		 K
o
o
f		 T
z
a
d
y		 P
e
h		 A
y
i
n		 S
a
m
e
c
h		 N
u
n		 M
e
m		 L
a
m
e
d		 K
a
p
h		 Y
o
d
t
h		 T
e
t		 H
e
t		 Z
a
y
i
n		 V
a
v		 H
e
h		 D
a
l
e
t
h		 G
i
m
e
l		 B
e
t		 A
l
e
p
h
Kryptonim ת ש ר ק צ פ ע ס נ מ ל כ י ט ח ז ו ה ד ג ב א
Odparcie zarzutów

Należy jednak zauważyć, że wszystkie te kryteria późniejszego datowania opierają swoją ważność na niepotwierdzonych założeniach, takich jak

  • powygnaniowe datowanie dokumentu “P” Tory i Deutero-Izajasza
    .
  • oraz rzekomo późna hipoteza ewolucyjna dotycząca rozwoju nadziei mesjańskiej.

Trudno jest oczywiście uzasadnić istnienie jakiejś znacznej luki chronologicznej między Jeremiaszem a Ezechielem, ponieważ według świadectw biblijnych obaj prorocy pełnili swoją posługę równolegle, przynajmniej w drugiej części życia Jeremiasza. Podobieństwo między Jer. 31:29-30 a Ezech. 18:2-3 jest bardzo bliskie, ale wydaje się, że to, co Jeremiasz mówi mimochodem, Ezechiel bierze jako tekst do dłuższego kazania.

Jer. 31:29-30 Ezech. 18:2-3
29. W tych dniach już nie będą mówić: Ojcowie jedli cierpkie winogrona, a synom ścierpły zęby; 30. Lecz każdy umrze za swoją nieprawość. Każdemu człowiekowi, który zje cierpkie winogrona, ścierpną zęby. 2. Dlaczego powtarzacie między sobą takie przysłowie o ziemi Izraela, mówiąc: Ojcowie jedli kwaśne winogrona, a synom zęby cierpną.  3. Jak żyję, mówi Pan BÓG, nie będziecie więcej powtarzać tego przysłowia w Izraelu.

Obaj autorzy odnoszą się do osadzonego w kulturze żydowskiej powiedzenia co tylko dowodzi historycznej zgodności ich świadectw.
.

 Jeremiasz: Różne sprawy historyczne

Niewola babilońska

Jer. 29:10 Tak bowiem mówi PAN: Gdy wypełni się dla Babilonu siedemdziesiąt lat, nawiedzę was i spełnię wobec was swoje dobre słowo, by was sprowadzić z powrotem na to miejsce.

Jeśli chodzi o przepowiednię Jeremiasza dotyczącą siedemdziesięcioletniej niewoli, pojawia się pewna wątpliwość co do sposobu liczenia tych siedmiu dekad.

  • Główna deportacja ludności Judy miała miejsce dopiero w 586 B.C.
    .
  • W 539 B.C.. Babilon padł łupem zdobywców perskich, a w ciągu roku lub dwóch resztka Żydów, która zdecydowała się powrócić, osiedliła się w Judzie pod wodzą Zerubbabela i Jeszui, prawdopodobnie w 536 B.C.
    .
  • Jednak między rokiem 586 a 536 upłynęło tylko 50 lat, dlatego musimy szukać innych dat.

1) Ponieważ pierwszy najazd Nabuchodonozora na Palestynę miał miejsce w 605 roku przed Chrystusem i spowodował deportację znacznej liczby zakładników (w tym Daniela, Szadracha, Meszacha i Abednego), data ta może posłużyć za terminus a quo [moment przyjęty za początek czegoś]; zatem rok 536 byłby w przybliżeniu 70 lat później.

2) Inną możliwością jest rozpoczęcie 70 lat od zburzenia świątyni przez generała Nebuzaradana w 586 roku i przedłużenie niewoli do czasu całkowitej odbudowy drugiej świątyni, co nastąpiło w 516 roku , razem 70 lat.

Z tych dwóch możliwości ta druga wydaje się być zdecydowanie preferowana przez Zachariasza

Zach. 1:12 Wtedy Anioł PANA odpowiedział: PANIE zastępów, jak długo jeszcze nie będziesz się litował nad Jerozolimą i nad miastami Judy, na które się gniewasz już siedemdziesiąt lat

Zniszczenie Egiptu

Jer. 43:9-13 9. Weź do rąk wielkie kamienie i ukryj je w glinie w piecu do wypalania cegieł, który jest przy wejściu do domu faraona w Tachpanches, na oczach mężczyzn Judy; 10. I powiedz im: Tak mówi PAN zastępów, Bóg Izraela: Oto poślę po Nabuchodonozora, króla Babilonu, mego sługę, i sprowadzę go, i ustawię jego tron na tych kamieniach, które ukryłem; i rozciągnie swój baldachim na nich. 11. Gdy przyjdzie, pobije ziemię Egiptu, a oddani na śmierć na śmierć pójdą, oddani do niewoli do niewoli pójdą, i oddani pod miecz pod miecz pójdą. 12. Podłożę ogień w domach bogów Egiptu i on je spali, i uprowadzi. Przyozdobi się ziemią Egiptu, jak pasterz zakłada swoją szatę, i wyjdzie stamtąd w pokoju. 13. Rozbije posągi w Betszemesz, które jest w ziemi Egiptu, oraz ogniem spali domy bogów egipskich.
.
Jer. 44:30 Tak mówi PAN: Oto wydam faraona Chofrę, króla Egiptu, w ręce jego wrogów i w ręce tych, którzy czyhają na jego życie, tak jak wydałem Sedekiasza, króla Judy, w ręce Nabuchodonozora, króla Babilonu, jego wroga, który czyhał na jego życie.

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu wielu krytyków wyrażało znaczny sceptycyzm co do spełnienia się przepowiedni Jeremiasza, według której północny Egipt zostanie zniszczony przez inwazję Chaldejczyków pod wodzą Nabuchodonozora (por. także Ezech.. 29:19-20, który zawiera podobną przepowiednię). Pogańscy historycy greccy nie wspominają o takiej inwazji, choć w Starożytnościach Józefowych 10.9.5-7 znajduje się konkretny zapis:

“Johanan wziął tych, których uratował, i przybył do pewnego miejsca, zwanego Mandara. Piątego roku (582/81) po zburzeniu Jerozolimy, a był to dwudziesty trzeci rok (582) panowania Nabuchodonozora, wyruszył on na wyprawę przeciwko Coele-Syrii, a gdy już ją opanował, rozpoczął wojnę z Ammonitami i Moabitami; A gdy już podporządkował sobie wszystkie te narody, uderzył na Egipt, aby go obalić, zabił króla, który wtedy panował, i ustanowił innego, a Żydów, którzy tam byli, wziął do niewoli i zaprowadził do Babilonu; taki był koniec narodu hebrajskiego.”

Wiele autorytetów skłaniało się do odrzucenia świadectwa Józefusa jako rzekomo spreparowanego w celu poparcia Pism Hebrajskich. Jednak R. Campbell Thompson z Oxfordu zauważa:

“Mały fragment kroniki babilońskiej, opublikowany po raz pierwszy przez Pinchesa, wskazuje, że Nabuchodonozor rozpoczął wyprawę przeciwko Egiptowi w trzydziestym siódmym roku swego życia, tj, około 567 r. B.C…… Sama odległość, na jaką dotarł, jest kwestią sporną…. Możemy niemal założyć na podstawie tradycji, że niektórzy babilońscy osadnicy zbudowali w Egipcie ‘Babilon’ w pobliżu piramid, który, jak się wydaje, istniał jako ważny fort w czasach Augusta, jego armia w każdym razie pozostawiła tam jakiś ślad.”

W ANET3 (str. 308) pojawia się tłumaczenie fragmentarycznego tekstu babilońskiego znajdującego się w British Museum, zawierającego następujące zdanie:

“W trzydziestym siódmym roku (568/67) Nabuchodonozor, król Babilonu,pomaszerował przeciwko Mi-sirowi [Egiptowi], aby wydać bitwę”. ,

Dodatkowe potwierdzenie archeologiczne znajduje się w inskrypcji na posągu Nes-hora w Luwrze. Nes-hor był namiestnikiem południowego Egiptu za czasów Hofry (Uaḥ-ib-Ra, po egipsku). W tym biogramie stwierdza, że

“armia Azjatów i ludów północnych, która najechała Egipt, próbowała posunąć się w górę doliny Nilu do Etiopii, ale na szczęście została powstrzymana dzięki przychylności bogów”.

W świetle tych dowodów trudno jest więc uzasadnić zaprzeczanie historyczności inwazji Nabuchodonozora na Egipt lub kwestionowanie fakt, że była to bardzo poważna i niszczycielska inwazja.
.

Argumenty Językowe

W tym miejscu należy wspomnieć o ważnym znalezisku archeologicznym, dokonanym na terenie starożytnego miasta Lachisz (Tell ed-Duweir), które ujawniło plik korespondencji składający się z około dwudziestu jeden ostraków [w starożytnej Grecji: skorupka gliniana służąca do sporządzania krótkich notatek] datowanych na rok 588 B.C. Praktycznie wszystkie one składają się z listów lub memorandów napisanych przez kapitana placówki wojskowej o imieniu Hozjasz pisanych do Joszuy, dowódcy okręgu sił żydowskich stacjonujących w Lachisz podczas trzeciej inwazji chaldejskiej.

W większości z tych listów Joszua wydaje się bronić przed oszczerstwami i przeinaczeniami dotyczącymi jego lojalności lub sprawności. W listach tych odnosi się on do różnych osób lub zdarzeń w sposób tak nieuchwytny, że nie możemy być pewni ich pełnego znaczenia.

Niektórzy uczeni doszli na przykład do wniosku, że prorokiem wspomnianym w tych listach mógł być sam Jeremiasz albo Uriasz który został wydalony z Egiptu po tym, jak wypowiedział niekorzystne proroctwo przeciwko Jehojakimowi (Jer. 26:20-23). Jednak po głębszym zbadaniu materiału dowodowego większość uczonych doszła do wniosku, że na podstawie dostępnych danych nie można wiarygodnie zidentyfikować proroka, o którym mowa w tych listach.

Najbardziej znaczące światło na okres Jeremiasza, jakie rzuca korespondencja z Lachisz, można znaleźć w wartwie językowej. Rodzaj języka hebrajskiego użyty w tych ostrakach wykazuje bardzo wyraźne podobieństwo do tego, który pojawia się w pismach Jeremiasza, i służy potwierdzeniu autentyczności jego proroctw jako pochodzących z początku VI wieku przed Chrystusem [1].

[1] Gleason Archer Jr., A Survey of Old Testament Introduction, 3rd. ed. (Chicago: Moody Press, 1994), 400–405.

Na podstawie źródło:

Zobacz w temacie

Print Friendly, PDF & Email