Spis treści
Synergizm uczynków i wiary?
Jakuba 2:24 Widzicie więc, że człowiek zostaje usprawiedliwiony z uczynków, a nie tylko z wiary.
Jeśli oderwać z kontekstu stwierdzenie zawarte w tekście Listu Jakuba faktycznie człowiek nieumocniony przez Ducha Świętego może dojść do wniosku, że zbawienie jest pochodną wiary i uczynków. Rzymski katolik widzi powyższy tekst następująco:
człowiek zostaje usprawiedliwiony z uczynków, a nie tylko z wiary.
Tego typu interpretacja nie tylko jest sprzeczna z najbliższym kontekstem, ale także zaprzecza całokształtowi nauki Słowa Bożego w temacie zbawienia. Czyniąc zbawienie zależnym od uczynków człowieka jeśli o człowieka chodzi to drzwi do nieba i społeczności z Bogiem zostają zamknięte. Bogu zaś zostaje odebrana chwała za zbawienie.
Dalsze potwierdzenie herezji
W Katechizmie Kościoła Katolickiego przeczytamy, że
.
- usprawiedliwienie to połączone dzieło Boga i człowieka
- łaska zbawienia może zostać wypracowana osobiście
- można też pracować na łaskę zbawienia dla osób trzecich
- zbawienia dostępuje się przez wypełnianie przykazań
1993 Usprawiedliwienie ustanawia współpracę między łaską Bożą i wolnością człowieka. Jej wyrazem ze strony człowieka jest przyzwolenie wiary na słowo Boże, które wzywa go do nawrócenia, oraz współdziałanie miłości z poruszeniem Ducha Świętego, który go uprzedza i strzeże
.,
2010 … Poruszeni przez Ducha Świętego i miłość możemy później wysłużyć sobie i innym łaski potrzebne zarównodo naszego uświęcenia, wzrostu łaski i miłości, jak i do otrzymania życia wiecznego
.
2027 … Poruszeni przez Ducha Świętego, możemy wysłużyć sobie i innym wszystkie łaski potrzebne do osiągnięcia życia wiecznego…
.
2068 Biskupi, jako następcy Apostołów, otrzymują od Pana… misję nauczania wszystkich narodów i głoszenia Ewangelii wszelkiemu stworzeniu, aby wszyscy ludzie przez wiarę, chrzest i wypełnianie przykazań dostąpili zbawienia
.
Remonstrancji krok wstecz w stronę Rzymu
Remonstrancja czyli nauka utworzona przez Arminiusza w XVII wieku godziła w doktryny Reformacji tworząc teologiczny pomost między ewangelikami a Rzymskimi katolikami. Oparta została o pięć Artykułów, z których dwa ostatnie zrównują wiarę reprezentowaną przez pontifa, czyli antychrysta Watykanu i tzw. “protestantami” odrzucającymi teologię reformowaną.
Artykuł IV Remonstrancji uznaje, że człowiek jest suwerenem nad Bogiem ponieważ wola człowieka nie może być przez Boga naruszona, i człowiek sam, choć z Bożą pomocą w postaci inicjacji, musi zdecydować, czy chce być zbawiony. Tym samym jest on tożsamy z 1993 Kanonen Rzymskiego katolicyzmu który naucza o współpracy Boga i wolnej woli człowieka.
Artykuł V Remonstrancji stwierdza, że zbawienie jest zależne od człowieka i może być utracone. Aby go nie utracić należy zachować wiarę, które musi być potwierdzone uczynkami. Innymi słowy aby wierzyć należy wykonywać dobre uczynki (np. wiarę zachowuje się poprzez czytanie Pisma, powstrzymywanie się od grzechu, wykonywanie nakazów Słowa Bożego). Jest on tym samym tożsamy z kanonami 2010, 2027 i 2068 Rzymskiego katolicyzmu, które nauczają, że na łaskę trzeba sobie zasłużyć uczynkami.
Oba systemy ustanawiają prowadzące na zatracenie zbawienie z uczynków a tekst Jakuba zdaje się doskonale pasować do teologii tak Rzymskich katolików jak i arminian.
.
Refutacja herezji
Tekst bez kontekstu zawsze stanowi pretekst. Tym razem mamy tutaj do czynienia z opuszczeniem kontekstu wypowiedzi, która pozbawiona została także chronologii i kolejności wydarzeń. W konsekwencji zaburzeniu uległ ciąg przyczynowo-skutkowy głównej myśli a intencja autorska wypaczona.
.
Kontekst historyczny
Jakuba 1:1 Jakub, sługa Boga i Pana Jezusa Chrystusa, przesyła pozdrowienia dwunastu pokoleniom, które są w rozproszeniu.
Istotnym dla dalszego rozważania będą tak czas powstania jak i odbiorca Epistuły. Otóż List ten został napisany między 44 a 49 rokiem I wieku i jest pierwszą Księgą Nowego Testamentu skierowaną do prześladowanych i rozproszonych początkowo w okolicy Judei a potem i całego starożytnego świata Żydów, których nazywa on zwyczajowo braćmi aż 15 razy (wersy 1:2, 16, 19; 2:1, 5, 14; 3:1, 10, 12; 4:11; 5:7, 9, 10, 12,19).
W roku 34 a.d., po śmierci Szczepana
Dzieje 8:1; 4 1 W tym czasie zaczęło się wielkie prześladowanie kościoła w Jerozolimie i wszyscy oprócz apostołów rozproszyli się po okolicach Judei i Samarii; 4 A ci, którzy się rozproszyli, szli wszędzie, głosząc słowo Boże.
Stwierdzenie aktualne w roku 42 a.d.
Dzieje 11:19 Lecz ci, których rozproszyło prześladowanie, jakie wybuchło z powodu Szczepana, dotarli aż do Fenicji, na Cypr i do Antiochii, nie głosząc słowa Bożego nikomu, tylko Żydom.
Ponownie w roku 44 a.d. (prawdopodobna data powstania Listu Jakuba)
Dzieje 12:1 W tym czasie król Herod zaczął gnębić niektórych członków kościoła.
Grupa ta była szczególnie narażona na apostazję, odwrócenie się z drogi Pańskiej i powrót na łono akceptowanego powszechnie judaizmu. Dlatego też Jakub dodaje otuchy Żydom utożsamiającym się z chrześcijaństwem lecz żyjącym w rozproszeniu. Im to również Jakub przedstawia sposób na wykrycie prawdziwej wiary oraz ostrzeżenie przed fałszywą, powołując się na przykład patriarchy Abrahama.
Wstęp teoretyczny
Już w pierwszych wersach Listu znajdziemy teologiczną rozprawę na temat wytrwania świętych w wierze, który zostanie później rozwinięty w postaci ilustracji wziętej z życia Abrahama. Argument Jakuba nie dotyczy wpływu doświadczeń na zbawienie lecz odnosi się do rodzaju nagrody, jaką otrzymają poszczególni chrześcijanie w zależności od prób, jakim byli oni poddawani przez Boga. Stąd wers 2 rozpoczyna się od pozytywnego stwierdzenia aby cieszyć się tym bardziej, im większej ilości prób czlowiek zostaje poddany.
2. Poczytujcie to sobie za największą radość, moi bracia, gdy rozmaite próby (πειρασμοῖς peirasmois) przechodzicie;
3. Wiedząc, że doświadczenie waszej wiary wyrabia cierpliwość.
4. Cierpliwość zaś niech dopełni swego dzieła, abyście byli doskonali i zupełni, niemający żadnych braków.
Zauważamy tutaj następujący ciąg przyczynowo-skutkowy: próba → doświadczenie → cierpliwość → doskonałość (w kontekście wiary). Wiara staje się coraz bardziej doskonała poprzez Boże próby. To dlatego autor stwierdza o błogosławieństwie próby, ponieważ nie istnieje żadna groźba utraty wiary lecz tylko jedynie pozytywny wpływ na jej jakość (pełniejsze zaufanie)
Gramatyczna dygresja
Boże próby zawsze kończą się zwycięstwem. Jednakże pokuszenia ciała już niekoniecznie. Interesującym tutaj jest użycie tego samego słowa na określenie próby oraz pokuszenia.
Jakuba 1:13 Niech nikt, gdy jest kuszony (πειραζόμενος peirazomenos), nie mówi: Jestem kuszony (πειράζομαι peirazomai) przez Boga. Bóg bowiem nie może być kuszony (ἀπείραστός aperaistos) do złego ani sam nikogo nie kusi (πειράζει peraizei).
Greckie πειράζω peraizo oznacza pokuszenie, test, czynić dowód, a jego pochodną jest πειρασμός peirasmos – test, próba, pokuszenie. Chrześcijanin przechodzi tak próby jak i pokuszenia i z ludzkiego punktu widzenia są to jakościowo identyczne przeżycia. Różnica polega na tym, że jeśli dane przeżycie było próbą, to pochodziło ono od Boga a jego końcem zawsze jest sukces czyli zwycięstwo. Zatem aby dowiedzieć się, czy przechodzi się przez próbę Bożą czy też przez pokuszenie, należy poczekać na rezultaty. Bóg nie kusi (możłiwa porażka) lecz próbuje (zawsze sukces).
.
Kontynuacja rozważania
Następnie wersy 5-8 stanowią podstawę rozróżnienia między wierzącymi prawdziwie (stali w wierze) a powierzchownie (niestali). Z kolei wersy 9-11 to dygresja to nieadekwatności stanu posiadania względem zbawienia (Żydzi w judaizmie wierzyli, że bogaci są przez Boga faworyzowani i to oni idą na czele parady zbawienia, Jakub temu zaprzecza).
12. Błogosławiony człowiek, który znosi próbę, bo gdy zostanie wypróbowany, otrzyma koronę życia, którą obiecał Pan tym, którzy go miłują.
Wers 12 to zamknięcie argumentu rozpoczętego w wersie 2. I co najbardziej interesujące wers ten w języku oryginalnym nie daje możliwości interpretacji negatywnej (gdy człowiek nie przejdzie próby to korony życia nie otrzyma). Tu nie ma trybu przypuszczającego! Obserwujemy tu raczej:
a. stwierdzenie stanu rzeczywistego: istnieją na świecie osoby poddawane próbom przez Boga
ὃς ὑπομένει πειρασμόν, hos hypomenei peirasmon – (mąż) który znosi próby
b. stwierdzenie o sukcesie
ὅτι δόκιμος γενόμενος hoti dokimos genemenos – ponieważ wypróbowanym stał się
c. osiągnięcie celu – korony życia
Duch Święty wskazuje tutaj na żywą wiarę, czyli taką, która przynosi duchowe owoce. Wiara taka poddawana jest próbom przez Boga po to, aby zapewnić właściwą nagrodę w niebie. Im trudniejsze próby, tym nagroda większa. Greckie słowo στέφανος stephanos (korona) odnosi się raczej do majestatu niż do zwycięstwa. Ci, którzy poddawani są większym próbom osiągają w ostateczności większy majestat. W inny miejscu Słowo mówi iż sprawiedliwi będą jaśnieć jak słońce w królestwie swego Ojca [Mat. 13:43]. Z pewnością różnym blaskiem, w zależności od jakości życia chrześcijańskiego (por. 2 Kor. 5:10).
Zapamiętajmy ciąg przyczynowo skutkowy
próba → doświadczenie → cierpliwość → doskonałość → żywa nagroda w niebie
.
Praktyczna ilustracja
Jakuba 2
.
21. Czy Abraham, nasz ojciec, nie został usprawiedliwiony z uczynków, gdy ofiarował Izaaka, swego syna, na ołtarzu?22. Widzisz, że wiara współdziałała z jego uczynkami i przez uczynki wiara stała się doskonała.
Abraham nie został usprawiedliwiony z uczynków ponieważ:
/
Wcześniejsze potwierdzenie zbawienia z wiary
1. Wcześniej czytamy u Jakuba że zbawienie, będące z całą pewnością dobrym darem, pochodzi z góry i jest dziełem wyłącznie Boga – człowiek nie potrzebuje tu partycypować. Narodzenie z góry jest zbawieniem, a czytamy przecież że to Bóg zrodził wszystkich zbawionych wyłącznie ze swojej woli.
Jakuba 1:17-18 17 Wszelki dar dobry i wszelki dar doskonały pochodzi z góry i zstępuje od Ojca światłości, u którego nie ma zmiany ani cienia zmienności. 18 Ze swojej woli zrodził nas słowem prawdy, abyśmy byli jakby pierwocinami jego stworzeń.
.
Chronologia usprawiedliwienia
2. Poczytanie Abrahamowi wiary za sprawiedliwość odbyło się na długo przed tym, jak złożył on swojego syna na ołtarzu. W rzeczywistości stało się to przed narodzeniem Izaaka, gdy odbiorca obietnicy jeszcze nazywał się Abram. Jakub cytuje tu 1 Mojż. 15:6 gdzie w wersach 2, 3 czytamy iż Abram ciągle był bezdzietny, w wersach 4, 4 Bóg obiecuje wywieść z lędźwi Abrama potomka i rozmnożyć go ponad miarę. Zatem Abram przyjmuje słowa Boga, wierzy w nie, nie składa Izaaka na ołtarzu bo go jeszcze nie ma, i ta wiara poczytana zostaje mu za sprawiedliwość.
1 Mojż. 15:1-6 1 Po tych wydarzeniach słowo PANA doszło do Abrama w widzeniu: Nie bój się, Abramie. Ja jestem twoją tarczą i twoją niezmiernie obfitą nagrodą. 2 I Abram powiedział: Panie BOŻE, co mi dasz, skoro ja jestem bezdzietny, a szafarzem mego domu jest ten Damasceńczyk Eliezer? 3 Abram dodał: Oto nie dałeś mi potomka, a sługa urodzony w moim domu będzie moim dziedzicem. 4 A oto dotarło do niego słowo PANA: Nie on będzie twoim dziedzicem, lecz ten, który wyjdzie z twego wnętrza, będzie twoim dziedzicem. 5 Potem wyprowadził go na dwór i powiedział: Spójrz teraz na niebo i policz gwiazdy, jeśli będziesz mógł je policzyć; i powiedział mu: Takie będzie twoje potomstwo. 6 I uwierzył PANU, i poczytano mu to za sprawiedliwość
.
Opóźnienie ofiary względem usprawiedliwienia
3. Uczynek, o jakim wspomniał Jakub miał miejsce wiele lat po poczytaniu wiary Abrama za sprawiedliwość (1 Mojż. 22:1-12). W wersie 5 czytamy, że Abraham wierzył, iż tak on jak i Izaak wrócą z góry znajdującej się w ziemi Moria – obaj żywi. Abraham wierzył, że Bóg wskrzesi Izaaka.
1 Mojż. 22:5 Wtedy Abraham powiedział do swoich służących: Zostańcie tu z osłem, a ja i chłopiec pójdziemy tam, oddamy cześć Bogu i wrócimy do was
Hebr. 11:19 Uważał, że Bóg może nawet wskrzesić z martwych, skąd go też otrzymał na podobieństwo zmartwychwstania.
.
Test wiary
4. Żądanie przez Boga ofiarowania jego jedynego syna, z którego przecież Bóg obiecał wywieść całe narody było próbą prawdziwości wiary Abrahama. To ogromne doświadczenie poprzez cierpliwość doprowadziło wiarę Abrahama do doskonałości (był to dowód na to, że wiele lat wcześniej Abram rzeczywiście uwierzył Bogu w Jego słowa). Nagrodą Abrahama nie mogło być życie wieczne, ponieważ został on zbawiony efektywnie jeszcze jako Abram (Bóg poczytał mu wiarę za sprawiedliwość przed narodzeniem Izaaka, tym bardziej przed złożeniem go w ofierze). Jest nią raczej wielka chwała. Abraham został nazwany przyjacielem Boga (2 Kronik 20:7; Izaj. 41:8; Jakuba 2:23) oraz ojcem wszystkich wierzących (Rzym. 4:11; Gal. 3:9), a raj był nazwany od jego imienia (Łuk. 16:22-23). Zbawiająca wiara Abrahama dopiero za parę lat przyniosła owoc w postaci uczynku, który z niej wypływał.
.
Ciąg przyczynowo skutkowy
5. Podobnie jak w przypadku pierwotnego, teoretycznego rozważania, tak i tutaj w praktycznej ilustracji obserwujemy ten sam ciąg przyczynowo skutkowy
próba → doświadczenie → cierpliwość → doskonałość → żywa nagroda w niebie
Zbawienie jest wyłącznie z łaski przez wiarę lecz jest także potwierdzone przez wierność w posłuszeństwie wobec Bożej woli.
.
Ilustracja martwej wiary
Jakuba 2
.
18. Lecz ktoś może powiedzieć: Ty masz wiarę, a ja mam uczynki; pokaż mi swoją wiarę bez twoich uczynków, a ja ci pokażę swoją wiarę z moich uczynków.19. Ty wierzysz, że jest jeden Bóg, i dobrze czynisz. Demony także wierzą i drżą.
20. Czy chcesz się przekonać, marny człowieku, że wiara bez uczynków jest martwa?
26. Jak bowiem ciało bez ducha jest martwe, tak i wiara bez uczynków jest martwa.
Czytając Słowo Boże ktoś może być przekonany, że mówi ono prawdę, dzięki temu może rozumieć istotę Boga, Jego majestat, drżeć przed Nim, obawiać się kary. Martwa wiara to taka, która nie jest działaniem Boga (Kol. 2:12) lecz ludzkim przekonaniem wynikającym z lgoczinie pojętych i zaakceptowanych jako prawdziwe argumentów Pisma Świętego. Jest ona martwa, ponieważ
a. nie prowadzi do życia wiecznego, człowiek taki nie posiada Ducha Świętego
.
b. czego dowodem jest brak owoców wiary, czyli trwałych uczynków, które również są dziełem Ducha (Jan 15:16; Efez. 2:10)
Martwa wiara występuje u demonów, które znają doskonale teologię a przed Bogiem drżą. Jednak nie ma w nich miłości ani posłuszeństwa. Podobnie samozwiedzeni ludzie, którzy posiadają martwą wiarę będą cechowani przez:
- znajomość teologii
- cielesny emocjonalizm
- niestałość w wierze
- wewnętrzny strach
Jest to żywy obraz takich ruchów jak Rzymski katolicyzm (fałszywa teologia, fanatyzm zamiast wiary, strach przed Bogiem), szeroko pojęty ruch zielonoświątkowy (fałszywa teologia, inny duch, niestałość w wierze, cielesny emocjonalizm), arminianizm (fałszywa teologia, wewnętrzny strach).
Teodoret z Cyru napisał o prekursorach zwiedzenia duchem zielonoświątkowstwa, tj. o Mesalianach, którzy twierdzili iż widzą Boga Ojca, Syna i Ducha Świętego, że doświadczają objawień, że ludzie ci poddani swoim własnym złudzeniom bardzo łatwo odpadają od swojej wersji wiary.
Teodoret z Cyru, O herezjach
Mesalianie, czyli modlitewni entuzjaści
.
Łatwo też im przychodzi wyrzekać się wiary, gdy ich kto przymusza, łatwo też wyłączają ze wspólnoty tych, którzy mówią coś przeciw nim. Na przykład gdy za wielce błogosławionego Flawiana, biskupa Antiochii, zostali odłączeni, krzyczeli, że skierowane przeciw nim zarzuty są fałszywymi oskarżeniami.
Martwa wiar towarzysząca w zasadzie wszystkim Rzymskim katolikom, ogromnej rzeszy wyznawców ducha zielonoświątkowstwa oraz znacznej części arminian
- nie podlega Bożym próbom lecz pokuszeniom
- nie produkuje doświadczenia lecz zgorszenie
- efektem tego nie jest cierpliwość lecz niepokój
- nie prowadzi do doskonałości lecz do destrukcji
- zamiast nagrody w niebie będzie kara w jeziorze ognistym
Ciąg przyczynowo-skutkowy martwej wiary
pokuszenie → zgorszenie → niepokój → destrukcja → śmiertelna kara w jeziorze ognistym
.
Analiza najbliższego kontekstu
Dwa rodzaje wiary
14. Jaki z tego pożytek, moi bracia, jeśli ktoś mówi, że ma wiarę, a nie ma uczynków? Czy wiara może go zbawić?
15. Gdyby brat albo siostra nie mieli się w co ubrać i brakowałoby im codziennego pożywienia;
16. A ktoś z was powiedziałby im: Idźcie w pokoju, ogrzejcie się i najedzcie, a nie dalibyście im tego, czego potrzebuje ciało, jaki z tego pożytek?
Autor rozważa tu dwa rodzaje wiary: zbawiającą i niezbawiającą. Podaje też sposób rozpoznania, którym są owoce wiary. Brak owoców oznacza brak zbawiającej wiary. Jako ilustracja użyta została sytuacja, w której wypowiedziane zostały słowa obietnicy pomocy, lecz pomoc nie została udzielona. Tego typu postępowanie to raczej obłuda. Zatem wiara martwa to wiara obłudna, ponieważ nie idą z nią w parze żadne uczynki wynikające z tejże wiary.
.
Martwa wiara
17. Tak i wiara, jeśli nie ma uczynków, martwa jest sama w sobie.
18. Lecz ktoś może powiedzieć: Ty masz wiarę, a ja mam uczynki; pokaż mi swoją wiarę bez twoich uczynków, a ja ci pokażę swoją wiarę z moich uczynków.
Konkluzja jest bardzo prosta: wiara pozbawiona owoców, pozbawiona uczynków nie może być wiarą zbawiającą. Z drugiej strony możemy łatwo o kimś powiedzieć, że jest wierzący obserwując owoce jego wiary, czyli uczynki.
.
Wiara jako czyste przekonanie
19. Ty wierzysz, że jest jeden Bóg, i dobrze czynisz. Demony także wierzą i drżą.
20. Czy chcesz się przekonać, marny człowieku, że wiara bez uczynków jest martwa?
Wiara żywa
21. Czy Abraham, nasz ojciec, nie został usprawiedliwiony z uczynków, gdy ofiarował Izaaka, swego syna, na ołtarzu?
22. Widzisz, że wiara współdziałała (συνήργει synergei) z jego uczynkami i przez uczynki wiara stała się doskonała (ἐτελειώθη eteleiothe).
.
Kanon 10. Jeśli ktoś mówi, że ludzie są usprawiedliwieni bez sprawiedliwości Chrystusa, z pomocą której zasłużył dla naszego usprawiedliwienia, lub że przez samą tą sprawiedliwość jest formalnie usprawiedliwiony, niech będzie wyklęty.
.
Kanon 12. Jeśli ktoś twierdzi, że wiara usprawiedliwiająca jest niczym innym jak ufnością w Boże miłosierdzie przebaczające grzech przez Chrystusa, albo że ta ufność jest jedyną rzeczą, przez którą jesteśmy usprawiedliwieni — niech będzie przeklęty.
.
Uczynki jako owoc
23. I tak wypełniło się Pismo, które mówi: Uwierzył Abraham Bogu i poczytano mu to za sprawiedliwość, i został nazwany przyjacielem Boga.
.
Analogia Scriptura
Pismo nie może sobie zaprzeczać. O tym, że powyższa analiza jest prawdziwa świadczy kolejny argument czyli nauka Słowa Bożego w kwestii uczynków i zbawienia.
Rzym. 3:28 Tak więc twierdzimy, że człowiek zostaje usprawiedliwiony przez wiarę, bez uczynków prawa
.
Efez. 2:8-9 8 Łaską bowiem jesteście zbawieni przez wiarę, i to nie jest z was, jest to dar Boga. 9 Nie z uczynków, aby nikt się nie chlubił.
.
Tyt. 3:5 Nie z uczynków sprawiedliwości, które my spełniliśmy, ale według swego miłosierdzia zbawił nas przez obmycie odrodzenia i odnowienie Ducha Świętego
.
Rzym. 11:6 A jeśli przez łaskę, to już nie z uczynków, inaczej łaska już nie byłaby łaską. Jeśli zaś z uczynków, to już nie jest łaska, inaczej uczynek już nie byłby uczynkiem.
.
Rzym. 3:20 Dlatego z uczynków prawa nie będzie usprawiedliwione żadne ciało w jego oczach, gdyż przez prawo jest poznanie grzechu.
.
Gal. 2:16 Wiedząc, że człowiek nie jest usprawiedliwiony z uczynków prawa, ale przez wiarę w Jezusa Chrystusa, i my uwierzyliśmy w Jezusa Chrystusa, abyśmy byli usprawiedliwieni z wiary Chrystusa, a nie z uczynków prawa, dlatego że z uczynków prawa nie będzie usprawiedliwione żadne ciało.
.
2 Tym. 1:9 Który nas zbawił i powołał świętym powołaniem nie na podstawie naszych uczynków, ale na podstawie swojego postanowienia i łaski, która została nam dana w Chrystusie Jezusie przed wiecznymi czasy.
.
Rzym. 4:6 błogosławiony jest człowiek, któremu Bóg przypisze sprawiedliwość bez uczynków
.
Patrystyka
Ireneusz (ok. 130 – ok. 202) o usprawiedliwieniu przez wiarę:
A Abraham, jako że był Prorokiem i widział w duchu dzień nadejścia Pana oraz Jego przeznaczenie na mękę, poprzez którą to i on sam, jak też wszyscy, którzy uwierzą Bogu tak, jak i on uwierzył, dostąpią zbawienia, napełnił się wielką radością. Dla Abrahama bowiem nie był Pan kimś nieznanym i pragnął on bardzo zobaczyć Jego dzień (Jan 8:56), a nie chodzi tutaj o Ojca Pana, gdyż nauczył się on wszystkiego od Słowa Pańskiego i Jemu uwierzył, co też zostało poczytane przez Pana za sprawiedliwość. Wiara bowiem, która wznosi się ku Bogu najwyższemu, usprawiedliwia człowieka i dlatego powiedział on: „Wznoszę swą rękę ku Bogu najwyższemu, który stworzył niebo i ziemię” (1 Mojż. 14:22). Wszystko to zaś próbują obalić ci, którzy mają złą wolę i to w oparciu o jedno zdanie, którego w dodatku dobrze nie znają.
.
Przeciw herezjom 4.5.5, Migne PG 7: 986B
Hilary z Poitiers (ok. 315 – 367) o tym, iż jedynie wiara usprawiedliwia
„W odpowiedzi faryzeuszów kryje się niezawodnie jakaś prawda prorocza. Wprawdzie wbrew swej woli, wyznają jednak, kto był posłuszny woli ojca: mianowicie, młodszy syn wyznał posłuszeństwo, mimo iż nie urzeczywistnił tego w odpowiednim czasie, albowiem JEDYNIE WIARA USPRAWIEDLIWIA. (łac. quia fides sola justificat).
.
Hilary, Komentarz do Ewangelii Mateusza 21.15, Minge, PL 9:1041
Bazyli Wielki (329 – 379) o tym, że jesteśmy usprawiedliwieni wyłącznie na podstawie wiary
„Mówi bowiem Apostoł: Kto się chlubi, niech w Panu się chlubi, to znaczy, Chrystus stał się dla nas mądrością od Boga i sprawiedliwością, i uświęceniem, i odkupieniem, aby, jak napisano: KTO SIĘ CHLUBI, W PANU SIĘ CHLUBIŁ (1 Kor 1:31). Tak właśnie wygląda pełna i doskonała chluba w Bogu, kiedy ktoś nie chlubi się z własnej sprawiedliwości, ale wie, że będąc niegodnym prawdziwej sprawiedliwości, USPRAWIEDLIWIONY ZOSTAŁ WYŁĄCZNIE PRZEZ WIARĘ W CHRYSTUSA.”
.
Homilia XX.3, De humilitate, Minge PG 31:529C
Hieronim ze Strydonu (331 – 420) O usprawiedliwieniu
Wszelkie usta są zamknięte i świat cały podlega sądowi Bożemu, dlatego z uczynków zakonu nie będzie usprawiedliwiony przed nim żaden człowiek. Nie ma bowiem różnicy, gdyż wszyscy zgrzeszyli i brak im chwały Bożej i usprawiedliwieni są darmo, z łaski jego. A kiedy pisze: Uważamy bowiem, że człowiek bywa usprawiedliwiony przez wiarę, niezależnie od uczynków zakonu, ponieważ to Bóg usprawiedliwia obrzezanych na podstawie wiary, a nieobrzezanych przez wiarę; wyraźnie pokazuje on, iż usprawiedliwienie nie zależy od zasług człowieka, ale od łaski Boga, który bez uczynków zakonu przyjmuje wiarę wierzących.
.
Przeciw Pelagianom II.7, Migne, PL 23: 543A-B
Ambrozjaster (IV w.) o usprawiedliwieniu z wiary
„Jak i Dawid nazywa błogosławionym człowieka, któremu Bóg udziela usprawiedliwienia, niezależnie od uczynków” (Rzym. 4:6) Paweł uzasadnia to przykładem proroka [Dawida], który mówi, iż błogosławionymi są ci, o których Bóg zadecydował, że niezależnie od uczynków i zachowywania prawa, usprawiedliwieni są przed Nim przez samą tylko wiarę.”
.
Komentarz Ambrozjastera do Rzymian 4,6: In Epistolam Ad Romanos, Migne, PL 17: 83A
- Katolicki innoewangelicyzm
- Boży wyrok: idź precz w ciemności zewnętrzne
- Arminianizm: Tania łaska i herezja bez ewangelii
- John Piper o ostatecznym usprawiedliwieniu przez uczynki, część 2
