Wszechwiedzący Chrystus

utworzone przez | lis 15, 2023 | Chrystologia: nauka o Chrystusie, Egzegezy

Stwórca a stworzenie

Izaj. 55:8-9

8. Moje myśli bowiem nie są waszymi myślami ani wasze drogi nie są moimi drogami, mówi Jahwe;

9. Ale jak niebiosa są wyższe niż ziemia, tak moje drogi przewyższają wasze drogi, a moje myśli – wasze myśli.

Tekst Izajasza naucza nas kilku ważnych rzeczy o Bogu. Bóg ukazany został w tym miejscu nie tylko jako Istota posiadająca atrybuty jakich możemy doszukać się w człowieku (np. że Bóg myśli oraz że jest Bogiem czynu) ale też atrybuty te zostały ukazane jako ponadnaturalne, znacznie różniące się od ograniczonych cech człowieka

  • Bóg myśli, a zatem Jego sposób rozumowania jest logiczny, co odzwierciedla ta sama, ludzka logika udzielona człowiekowi przez Boga.
    .
  • Jednak Bóg jako wszechwiedzący myśli w sposób nieograniczony, wiedza Boga przewyższa wiedzę człowieka tak samo jak nieskończony wszechświat jest większy od ziemi
    .
  • To co wyróżnia Boga od stworzenia, co dowodzi, że Bóg jest Bogiem, to informacja o Bogu jako Tym, którego myśli stają się rzeczywistością. Boże myśli mają moc sprawczą, podczas gdy ludzkie myśli mają jedynie moc odkrywczą.
    .
  • Bóg posiada nieskończoną moc stwórczą, czego odbiciem jest istnienie nieskończonego, stworzonego przez Boga wszechświata.
    .
  • Wszystko czego Bóg pragnie, urzeczywistnia się jako Jego droga, przewyższająca wszystkie zamysły stworzenia.

Ponieważ Bóg jest wszechwiedzący i wszechmądry, a jednocześnie Boża mądrość ma moc stwórczą oraz sprawczą, drogi Boga, czyli Jego akty są odmienne od ludzkich: to co Bóg chce aby było, to jest. To czego Bóg nie chce aby było, tego nie ma. Klemens Aleksandryjski, wczesny ojciec kościoła w swoim  dziele pt. Stromata [1] czytelnikom wyjaśniał ową wszechmoc Bożą poprzez odwołanie do ograniczenia umysłu stworzenia

“…sygnalizując w ten sposób niemożność wyrażenia Boga i wskazując, że to, co boskie, jest niewyrażalne ludzką siłą” [2]

Bóg jednak postanowił objawić o sobie o wiele więcej swoim adoptowanym dzieciom. Uczynił to poprzez Chrystusa, swojego jednorodzonego Syna, drugą Osobę Trójcy, który podczas wcielenia opowiedział nam o Ojcu

Jan 1:18 Boga nikt nigdy nie widział. Jednorodzony Syn, który jest w łonie Ojca, on nam o nim opowiedział.

Chrystus objawił Swojego Ojca w taki sposób, że możliwym stało się poznanie i utożsamienie Bożej istoty Ojca z Bożą istotą Syna. Jest to poznanie chwały Bożej w obliczu Jezusa Chrystusa. (2 Kor. 4:6) Nie wszyscy jednak przyjmują mądrość Bożą, czyli Chrystusa, nie wszyscy mają wiarę w Chrystusa jako wcielonego Boga. W tym samym dziele Klemens dowodzi, że “wiedza [o Bogu] nie dotyczy wszystkich” [3]

Tota Scriptura a Boskość Chrystusa

Nasze rozważanie rozpoczniemy od przedstawienia argumentu będącego podstawą i platformą, na bazie którego będziemy mogli zrozumieć absolutną wyjątkowość Chrystusa. Otóż w Księdze Przysłów czytamy o Bogu jako o źródle wszelkie wiedzy i rozumu. Jeśli ktoś posiada mądrość, pochodzi ona od Boga. Jeśli ktoś jest rozumny, jest to dar Boży. Bóg suwerennie daje mądrość i rozum tym, którym chce. Nie ma ani mądrości ani rozumu poza Bożym obdarowaniem.

Przysłów 2:6 Jahwe bowiem daje mądrość, z jego ust pochodzi wiedza i rozum.

Teraz, gdy już wiemy, że że cała mądrość, czyli zdolność rozeznania i wiedza czyli mądrość pochodzą od Boga Jahwe rozważmy kolejny tekst Pisma. Tym razem udamy się do Listu do Kolosan, gdzie Chrystus ukazany jest jako ten, który jest wszechmądry, wszechrozumny:

Kol. 2:2-3 2. Aby ich serca były pocieszone, będąc zespolone w miłości, a to ku wszelkiemu bogactwu zupełnej pewności zrozumienia, ku poznaniu tajemnicy Boga Ojca i Chrystusa; 3. W którym są ukryte wszystkie skarby mądrości i poznania.

Określone zostały następujące elementy:

  • istnieje tajemnica Boga Ojca i Chrystusa
    .
  • tą tajemnicą są wszystkie skarby mądrości (cała wiedza) i poznania (wszelkie rozumowanie)
    .
  • nacisk położony został na Chrystusa, jako tego, w którym cała tajemnica czyli wszechmądrość i wszechrozum są ukryte

Wszechmądrość i wszechrozum ukryte w Chrystusie są wszystkimi skarbami zatem mają nieskończoną wartość. Ponieważ mądrość i poznanie (rozum) Chrystusa są ukrytym skarbem, nie należą one z natury do ludzi, to nie jest mądrość i poznanie ludzkości. Stąd zgodnie z tekstem Izajasza 55:8-9  Moje myśli bowiem nie są waszymi myślami ani wasze drogi nie są moimi drogami, mówi Jahwe;  Ale jak niebiosa są wyższe niż ziemia, tak moje drogi przewyższają wasze drogi, a moje myśli – wasze myśli.

  •  tak jak myśli Boga nie są myślami ludzi tak też skarby mądrości i poznania nie należą do ludzi lecz do Chrystusa.
    .
  •  tak jak drogi i myśli Boga przewyższają drogi i myśli ludzkie tak też mądrość i poznanie (rozum) Chrystusa przewyższają to co ludzkie.

Bardzo wyraźnie Pismo naucza prawdy o tym, że Chrystus posiada wszystkie skarby mądrości i poznania, które nie są myślami i drogami ludzi. Teksty te dowodzą Boskości Chrystusa. Ponieważ cała mądrość i poznanie są ukryte w Chrystusie, Chrystus jest wieczny. Mądrość i poznanie nie tyle  zostały (ἦσαν esan czas przeszły) ukryte lecz są (εἰσιν eisin – czas teraźniejszy, strona czynna, tryb oznajmujący) w Chrystusie.

Nie może być zatem czasu, kiedy Chrystus nie był, ponieważ mądrość i poznanie są (czas teraźniejszy) ukryte w Nim. Chrystus nie został wypełniony mądrością i rozumem. On zawsze jest wszechmądry i zawsze wszechrozumny.

To oznacza, że Chrystus jest zawsze Chrystusem, wiecznym Zbawicielem, Synem Bożym. Nie było nigdy czasu gdy Chrystus nie był.
.

Gramatyka tekstu Kolosan

Jeśli ktoś miałby wątpliwości i na podstawie Listu do Kolosan miałby chęć utworzenia doktryny personifikacji mądrości Bożej w Chrystusie, tj. pozbawienia Syna Bożego Boskości i utworzenia miejsce tego doktryny ukazującej Chrystusa jako Boży plan, czy też realizację tegoż planu poprzez manifestację mądrości i poznania (rozumu) musimy temu mocno zaprzeczyć. Chrystus nie jest utworzoną mądrością. Zwróćmy uwagę na grecki zapis słów ” W którym są ukryte wszystkie skarby mądrości i poznania.”

ἐν ᾧ εἰσιν πάντες οἱ θησαυροὶ τῆς σοφίας καὶ γνώσεως ἀπόκρυφοι


en ho eisin pantes hoi thesauroi tes sofias kai gnoseos apokryfoi

Słowa σοφίας i γνώσεως są dopełniaczami treści. W tym konkretnym przypadku mowa o dopełniaczu treści związanym z rzeczownikiem. Zasada tego konstruktu mówi

Dopełniacz treści jest kategorią leksykalno-syntaktyczną w tym sensie, że rzeczownik główny będzie terminem wskazującym ilość. Dopełniacz nominalny treści różni się od dopełniacza materiału, gdyż dopełniacz treści wskazuje na zawarty element, podczas gdy dopełniacz materiału wskazuje na materiał z którego coś jest utworzone [5]

Chrystus zatem nie jest utworzony z mądrości, tzn. nie jest przejawem skupienia w jednym miejscu mądrości Boga. Chrystus jest raczej pełen mądrości. Cała mądrość Boża i poznanie Boże zawiera się w Nim, jest treścią Chrystusa. Chrystus nie został stworzony. On jest. On jest pełen całej mądrości i całego poznania, co zawiera się w definicji dopełniacza treści:

Jeśli słowo, do którego odnosi się ten dopełniacz, jest rzeczownikiem, zastąp je parafrazą „pełen” lub „zawierający”. [5]

Ponownie zasada Granvile Sharpa czyni definitywną zarówno mądrość (σοφία sofia) jak i poznanie / rozum (γνῶσις gnosis)

Definicja: Kiedy spójnik łączny καί kai łączy dwa rzeczowniki w tym samym przypadku, opisu osobistego odnoszące się do atrybutów [np. τῆς σοφίας καὶ γνώσεως gdzie sofias i gnoseos to dopełniacz) to pomimo tego, że przedimek określony τῆς nie powtarza się przed słowem γνώσεως to i tak odnosi się do niego odnosząc się jednocześnie do tej samej osoby, do której odnosi się pierwszy rzeczownik (tutaj σοφίας) [6]

  • τῆς σοφίας – definitywna, wszelka mądrość mieszka w nim, czyli w Chrystusie
    .
  • τῆς γνώσεως – definitywne wszelkie poznanie mieszka w nim, czyli w Chrystusie

Absolutnie cała mądrość i całe poznanie Boga jest immanentną i wieczną własnością, czy też treścią Chrystusa. Chrystus od wieczności w wieczność posiada ten sam atrybut mądrości i poznania co Ojciec. Chrystus nie jest spersonifikowanym atrybutem Bożej mądrości i poznania. Chrystus posiada mądrość i poznanie (rozum) będące Jego własnością.
.

Salomon a Chrystus

Wierzymy, że w jednej osobie Chrystusa zjednoczone są dwie natury: prawdziwie Boska i prawdziwie ludzka. To, że Chrystus jest nie tylko prawdziwym człowiekiem ale jest też prawdziwym Bogiem można łatwo dowieść na przykładzie Salomona.

Chrystus nie może być najmądrzejszym z ludzi, wyjątkowo uzdolnionym mędrcem czy też największym myślicielem jaki kroczył po tym świecie, ponieważ takim człowiekiem był Salomon. Autorytatywne świadectwo Pisma Świętego wskazuje właśnie na Salomona jako na mędrca nad wszystkich mędrców:

1 Król. 3:12 Oto uczyniłem według twoich słów: Dałem ci serce mądre i rozumne, tak że podobnego tobie nie było przed tobą ani po tobie nie powstanie nikt jak ty.

Co wynika z powyższego fragmentu Pisma? Jakie są implikacje tego przesłania?

Przesłanka 1: Salomon to najmądrzejszy z wszystkich ludzi we wszystkich czasach

Przesłanka 2: Nigdy nie pojawi się na świecie człowiek dorównujący mądrością Salomonowi

Przesłanka 3: Salomon nie jest tak samo mądry jak Bóg, nie jest wszechwiedzący

Dodajmy czwartą przesłankę: Chrystus jest mądrzejszy od Salomona, najmądrzejszego z ludzi wszystkich czasów: Królowa z Południa stanie na sądzie z tym pokoleniem i potępi je, bo przybyła z krańców ziemi, aby słuchać mądrości Salomona, a oto tu ktoś więcej niż Salomon (Mat. 12:42)

Konkluzje: Ponieważ Chrystus jest mądrzejszy od najmądrzejszego z ludzi wszechczasów, po którym Bóg zapowiedział że nie będzie już mądrzejszego człowieka, to Chrystus nie może być tylko człowiekiem. Chrystus jest nie tylko człowiekiem ale i Bogiem. Chrystus łączy w jednej Osobie dwie natury: prawdziwie ludzką i prawdziwie Bożą.

Poszerzmy nieco nasze rozumowanie. Oto dalsze wnioski wynikające z pierwszej konkluzji: Jeśli Jezus Chrystus jest tylko człowiekiem, to nie można by o Nim powiedzieć, że był mądrzejszy od Salomona, ponieważ Bóg wyraził się bezpośrednio i jasno, że Salomon był najmądrzejszym ze wszystkich ludzi aż po wszechczasy. To przeczyłoby całkowicie twierdzeniu tekstu Listu do Kolosan, gdzie czytamy, że cała wiedza, wszystkie skarby mądrości i wszelka zdolność poznania jaką posiada Ojciec, czyli to co niedostępne stworzeniu, to wszystko należy do Chrystusa, Syna Bożego.

Jedynie uznanie biblijnej prawdy o wcieleniu wszechwiedzącego Boga i zjednoczeniu dwóch natur: prawdziwie ludzkiej i prawdziwie Boskiej w jednej osobie czyli w Jezusie Chrystusie harmonizuje teksty Listu do Kolosan oraz 1 Królewskiej. Syn Boży, prawdziwy Bóg i prawdziwy człowiek posiada najwyższą, Boską mądrość, wiedzę i poznanie. On wie wszystko. Tego nie można powiedzieć o Salomonie.
.

Analogia Scriptura

Zasada Pismo interpretuje Pismo jest kwestią rozstrzygającą wątpliwości. Ponieważ, jak naucza nas Drugi List Piotra: Nie z ludzkiej bowiem woli przyniesione zostało kiedyś proroctwo, ale święci Boży ludzie przemawiali prowadzeni przez Ducha Świętego. (2 Piotra 1:21), dochodzimy do przekonania, że Duch Święty jest autorem każdego słowa w Biblii a zatem żadna doktryna nie może być sprzeczna z inną, ponieważ Duch Święty jest Bogiem a w Bogu nie ma sprzeczności ani zmienności (Marek 12:29; Jakuba 1:17; Mal. 3:6; Tyt. 1:2; Hebr. 6:18). Stąd płyną kolejne wnioski:

Po pierwsze, każdy konkretny fragment Pisma Świętego należy interpretować w świetle reszty Pisma Świętego, szczególnie tych fragmentów, które odnoszą się bezpośrednio do rozważanego fragmentu.

Po drugie, Pismo Święte jest jednym, jednolitym i harmonijnym słowem Bożym. Pismo Święte nie przeczy sobie, nauczając prawdy w jednym miejscu, a nauczając jej przeciwieństwa w innym.

Po trzecie, każdy fragment Pisma Świętego należy wyjaśniać w świetle jego kontekstu.

Rozważmy teraz teksty Pisma Świętego omawiające kwestię mądrości Jezusa Chrystusa. Zobaczymy, że Duch Święty przemawia do nas przez spisane Słowo Boże (inaczej nie przemawia) w sposób spójny:

A) Uczniowie podążający od lat za Mistrzem rozpoznali wszechwiedzę Chrystusa w czasie bezpośrednich rozmów z Nim samym. Wszechwiedza Chrystusa stanowiła bezpośredni dowód na Boskie pochodzenie Chrystusa. O tym, że tekst Jana 16:30 mówi o pochodzeniu świadczy inne użycie słowa ἐξέρχομαι exerchomai, np. w Ew. Mateusza 2:6 (z ciebie bowiem wyjdzie władca), gdzie mowa o pochodzeniu Mesjasza z Betlejem, zatem o Jego fizycznym tam narodzeniu.

Jan 16:30 Teraz wiemy, że wszystko wiesz i nie potrzebujesz, aby cię ktoś pytał. Dlatego wierzymy, że wyszedłeś (ἐξῆλθες  exelthes) od Boga.
.
Jan 21:17 [Piotr o Jezusie]  Panie, ty wszystko wiesz,

B) Chrystus ukazany został przez Pawła jako nie mądrość ludzką, lecz mądrość Bożą. Bliskie użycie rzeczownika moc dowodzi, iż mądrość Chrystusa posiada moc sprawczą. To Jego mądrość jest podstawą do odrodzenia na nowo tych, którzy zostają skutecznie powołani przez Boga podczas słuchania Ewangelii o Chrystusie żyjącym świętym życiem, ukrzyżowanym, pogrzebanym i zmartwychwstałym dla i w imieniu wszystkich wybranych do zbawienia grzeszników (1 Kor. 15:1-4)

1 Kor. 1:24 Lecz dla tych, którzy są powołani, zarówno dla Żydów, jak i Greków, głosimy Chrystusa – moc Bożą i mądrość Bożą.

C) Zauważmy, że mądrość Boża, czyli Chrystus, posiada zdolność decyzyjną identyczną jaką posiada Bóg wszechmogący. Tak jak mądrość Boża wysyła, tak czyni to Chrystus. Jest oczywistym, że Bóg wysyłając proroków i Apostołów używa swojej mądrości aby osiągnąć przez to posłanie zamierzony przez siebie cel. Stąd gdy Chrystus posyła kogoś na misję, to Bóg posyła.

Doktryna posłania jest także szczególnie związana z doktryną elekcji, zgodnie z którą rozumiemy, iż wszystkie cele oraz środki a także osoby użyte przez Boga do ich osiągnięcia wynikają z Bożego dekretu. Zatem gdy Chrystus mówi o Pawle, iż jest on Jego (czyli Chrystusa) wybranym naczyniem, nie jest możliwym, aby wybór Chrystusa nie był wyborem Bożym.

Łuk 11:49 Dlatego też mądrość Boża powiedziała: Poślę do nich proroków i apostołów, a niektórych z nich będą zabijać i prześladować;
.
Mat. 10:16 Oto ja was posyłam jak owce między wilki. Bądźcie więc roztropni jak węże i niewinni jak gołębice.
.
Łuk. 10:3 (Jezus do 72 wysłanników) Idźcie! Oto posyłam was jak baranki między wilki.
.
Dzieje 9:15 (Syn Boży o Apostole Pawle) Lecz Pan powiedział do niego: Idź, bo on jest moim wybranym naczyniem, aby zanieść moje imię do pogan, królów i synów Izraela.

D) Kolejny argument to źródło mądrości. Zarówno Bóg w ujęciu ogólnym, jak i Syn Boży szczególnie, zostali przedstawieni jako jedno i to samo źródło tej samej mądrości udzielanej człowiekowi. Zauważmy doskonałą harmonię między Ojcem a Synem.

Bóg udziela hojnie mądrości proszącym. Ale jednocześnie widzimy, że to Syn udziela tej mądrości. Wierzący proszą Boga o mądrość. Ale jednocześnie proszą Syna o mądrość. W ostateczności rozum umożliwiający rozpoznanie w Synu Bożym wcielonego Boga pochodzi od samego Syna! Rozum ten rozpoznaje prawdziwego Boga w Synu.

Koh. 2:26 Bo człowiekowi, który mu się podoba,[Bóg] daje mądrość, wiedzę i radość.
.
Jakuba 1:5 A jeśli komuś z was brakuje mądrości, niech prosi Boga, który daje wszystkim obficie i bez wypominania, a będzie mu dana.
.
Łuk. 21:15 Ja bowiem dam wam usta i mądrość, której nie będą mogli odeprzeć ani się sprzeciwić wszyscy wasi przeciwnicy.
.
Jana 14:13 A o cokolwiek będziecie prosić w moje imię, to uczynię, aby Ojciec był uwielbiony w Synu.
.
1 Jana 5:20 A wiemy, że Syn Boży przyszedł i dał nam rozum, abyśmy poznali prawdziwego Boga, i jesteśmy w tym prawdziwym, to jest w jego Synu, Jezusie Chrystusie. On jest prawdziwym Bogiem i życiem wiecznym.

Świadectwo patrystyki

1 Kor. 1:18 Mowa o krzyżu bowiem jest głupstwem dla tych, którzy giną, ale dla nas, którzy jesteśmy zbawieni, jest mocą Boga.

Mówiąc o mądrości Bożej musimy nawiązać do doktryny krzyża. Otóż krzyż jest mocą Bożą, czyli efektywnie zastosowaną mądrością ku zbawieniu wybranego ludu. Mądrość Boża nie jest dostępna śmiertelnikom i jest dla nich głupstwem. Ale jednocześnie Bóg udziela swojej mądrości, konkretnie o Chrystusie i o krzyżu tak, że przez wiarę przyjmują wszystkie zasługi Chrystusa jako własne: Jego sprawiedliwość życia, cierpienia i śmierci za wszystkie grzechy wszystkich wybranych. Stąd tą mądrością Bożą, która dla innych jest zwykłym głupstwem ale dla wybranych jest mądrością ku zbawieniu jest sam Chrystus, nasz umiłowany skarb.

Wielki Reformator Jan Kalwin komentując List do Kolosan zauważył związek między ukrytą mądrością Chrystusa a samym Chrystusem, jaki objawia się wybranym ale przez potępionych jest wzgardzony, stąd na zawsze ukryta jest dla nich Boża chwała i jej blask. Potępieni nie rozumieją ani Chrystusa ani Jego dzieła:

“Mówi jednak, że skarby są ukryte, ponieważ nie widać ich lśniących wielkim blaskiem, lecz raczej ukryte pod godną pogardy pokorą i prostotą krzyża. Głoszenie krzyża jest bowiem zawsze głupstwem dla świata, jak stwierdziliśmy w Liście do Koryntian. Nie sądzę, aby w tym fragmencie istniała jakaś wielka różnica między mądrością a zrozumieniem, gdyż użycie dwóch różnych terminów służy jedynie dodaniu dodatkowej siły, jak gdyby powiedział, że żadnej wiedzy, erudycji, nauki, mądrości nie można znaleźć gdzie indziej.” [7]

Ponownie Augustyn, ojciec kościoła, dowodzi że jedynie udzielona przez Boga wiara otwiera skarbiec mądrości Chrystusowej z której odrodzony czerpie wiedzę o Chrystusie. Bóg nie ukrył mądrości o Synu przed swoimi dziećmi lecz raczej hojnie nią obdarza tych, których umiłował jeszcze przed założeniem świata:

“Zwróćcie uwagę, najdrożsi, i zobaczcie, jak rozsądna jest rada Apostoła, gdy mówi: „Jak więc przyjęliście Chrystusa Jezusa, Pana naszego, tak chodźcie w nim, wkorzenieni w niego i zbudowani, i utwierdzeni w wierze”. Musimy przecież mocno w Nim trwać poprzez prostotę i pewność tej wiary, aby mógł nam, wiernym wierzącym, otworzyć skarb, który jest w Nim ukryty. Ten sam Apostoł mówi: „W Nim ukryte są wszystkie skarby mądrości i poznania”. Nie ukrył ich, aby nam ich odmówić, ale aby wzbudzić w nas pragnienie tego, co ukryte. Taka jest wartość tajemnic.” [8]

Wnioski

Tekst Pierwszego Listu do Tymoteusza przekonuje nas o istnieniu tylko jednej mądrej istoty, którą jest doskonale mądry Bóg. Stąd ponieważ Syn Boży nazwany jest tak mądrym jak Ojciec, musimy uznać, że choć Ojciec i Syn nie są jedną Osobą lecz dwoma, to jednak co do istoty są jednością. Ojciec, Syn (a także Duch Święty, por. Izaj. 11:2; 40:13; 2 Kor. 2:10; Efez. 1:17; 1 Kor. 12:8; ) to różne Osoby o jednej i tej samej, Boskiej istocie.

1 Tym. 1:17  A Królowi wieków, nieśmiertelnemu, niewidzialnemu, jedynemu mądremu Bogu niech będzie cześć i chwała na wieki wieków. Amen.

Chrystus jest doskonałym wyrazem Bożej mądrości zgodnej z atrybutem Bożej prostoty. Jest to mądrość doskonała, pozbawiona sprzeczności, czysta, święta, dobra i sprawiedliwa. Tego też naucza nasza Reformowana konfesja:

“Wierzymy całym naszym sercem i wyznajemy naszymi ustami, że istnieje tylko jedna prosta i duchowa Istota, którą nazywamy Bogiem. Jest On wieczny, niepojęty, niewidzialny, niezmienny, nieskończony, wszechmocny, doskonale mądry, sprawiedliwy, dobry, niewyczerpane źródło wszelkiej dobroci.” [9]

Chrystus nie jest Bożym atrybutem czy też czasową manifestacją. Chrystus jest wiecznym Synem, współistotnym Ojcu. A od czasu narodzin w Betlejem jest wcielonym Bogiem. Odrzucenie tej prawdy to odrzucenie Chrystusa i droga na zatracenie.

Jeden zatem jest Ojciec a nie trzej Ojcowie,
Nie masz trzech Synów, tylko jeden tak się zowie;
Jeden też i Duch Święty, nie w liczbie troistej! –
Świeci więc jako słońce dogmat oczywisty:
Że w uwielbionej wszędzie Trójcy Przenajświętszej…
.
– Tak uczy wiara, a kto się jej stale
Nie trzyma, ten zbawionym nie może być wcale. [10]

Kazanie wygłoszone dnia 28.01.2024

Przypisy

[1] Stromata tłumaczy się jako kobierce
[2] Klemens Aleksandryjski, Stromata 5.12, Boga nie można objąć słowami ani umysłem.
[3] Tamże
[4] Daniel B. Wallace, The Greek Grammar Beyond the Basics, s. 13-15. 93
[5] Tamże
[6] Patrz pierwsza reguła Granville Sharpa, źródło
[7] Jan Kalwin, komentarz do Listu do Kolosan
[8] Augustyn z Hippony, komentarz do Listu do Kolosan
[9] Konfesja Belgijska Artykuł 1, Jest tylko Jeden Bóg
[10] Wyznanie Wiary Atanazego ok. 295 – 373 rok

Zobacz w temacie

https://www.youtube.com/watch?v=kmgt90VZFmQ

Print Friendly, PDF & Email