Definicja
Tryb ten wyraża nakaz lub błaganie wynikające z silnego argumentu. Słowo imperatywnypochodzi od łacińskiego impĕrāre i w języku polskim oznacza „narzucać, rozkazywać”. Tryb rozkazujący w języku greckim występuje zarówno u drugiej, jak i trzeciej osobie.
I jak można się spodziewać, czas teraźniejszy w trybie rozkazującym wyraża działanie w toku (działanie ciągłe).
Czas przeszły dokonany aorist trybu rozkazującego wyraża jednak działanie, którego aspekt czasowy nie jest zdefiniowany i określa czynność rozpoczętą w przeszłości, którą należy dokończyć obecnie.
Imperatyw nakazu
Jest najczęstszym zastosowaniem trybu rozkazującego. Przykłady są następujące:
Mat. 3:2 Pokutujcie (μετανοειτε metanoeite – czas teraźniejszy tryb rozkazujący), bo przybliżyło się królestwo niebieskie
Mowa tutaj o konieczności stałej pokuty
Mat. 28:19 Idźcie więc i nauczajcie (μαθητευσατε matheteusate – czas przeszły dokonany aorist tryb rozkazujący) wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego;
To, co rozpoczął Jezus i jego pierwsi uczniowie ma być kontynuowane aż do osiągnięcia końcowego celu.
.
Imperatyw zakazu
Jest tworzony przez użycie negacji (czyli partykuły zaprzeczającej) poprzedzającego imperatyw. Rezultatem jest proces i, jak pisze dr Young,
„W ten sposób„ nie przyzwyczajaj się do robienia czegoś ”lub„ nie czyń tego częścią swojego stylu życia ”.
Często można go znaleźć w Listach, w których Paweł wzywa do nowego życia w Chrystusie:
Rzym. 12:2 A nie dostosowujcie się (μη συσχηματιζεσθε me – partykuła zaprzeczająca – syschematizesthe – czas teraźniejszy tryb rozkazujący) do tego świata, ale przemieńcie się (μεταμορφουσθε meamorfousthe – bądźcie przemienieni / dawajcie się przemieniać- czas przeszły dokonany aorist tryb rozkazujący) przez odnowienie waszego umysłu, abyście mogli rozeznać, co jest dobrą, przyjemną i doskonałą wolą Boga.
Pierwszym imperatyw συσχηματιζεσθε syschemaitzethe to zakaz, a drugi μεταμορφουσθε metamorfousthe jest nakazem pozytywnym. Oba są imperatywami czasu teraźniejszego, które koncentrują się na szczegółach, które napotyka się podczas wydawania nakazów (Richard Young s. 143)
1 Jana 4:1 Umiłowani, nie (μη me – partykuła zaprzeczająca) wierzcie (πιστευετε pisteuete – czas teraźniejszy tryb rozkazujący) każdemu duchowi, ale badajcie duchy, czy są z Boga, gdyż wielu fałszywych proroków wyszło na świat.
Imperatyw błagania
Kiedy mówca chce przekazać silną potrzebę lub prośbę, stosuje się imperatyw błagania. Przykładami są:
Jan 4:7 I przyszła kobieta z Samarii, aby zaczerpnąć wody. Jezus powiedział do niej: Daj (δος dos – czas przeszły dokonany aorist tryb rozkazujący) mi pić.
Ciekawostka: fraza δος μοι πιειν dos moi piein brzmi niewiarygodnie podobnie do wyrażenia występującego w polskiej gwarze również w trybie rozkazującym: dos mi pić (dom, albo nie dom 😉 )
Łuk. 11:1 A gdy przebywał w jakimś miejscu na modlitwie i skończył ją, jeden z jego uczniów powiedział do niego: Panie, naucz (διδαξον didakson – czas przeszły dokonany aorist tryb rozkazujący) nas się modlić, tak jak i Jan nauczył swoich uczniów.
Imperatyw pozwolenia
Jest używany, gdy mówca chce wyrazić zgodę na zrobienie czegoś. Przykładem jest
1 Kor. 7:36 Jeśli ktoś uważa, że zachowuje się niewłaściwie wobec swojej dziewicy, gdyby przeszły już jej lata i jest taka potrzeba, niech czyni (ποιειτω poieito – czas teraźniejszy tryb rozkazujący), co chce, bo nie grzeszy. Niech wyjdzie za mąż.
.
1 Kor. 7:15 Lecz jeśli niewierzący chce odejść, niech odejdzie (χωριζεσθω chorizestho – czas teraźniejszy tryb rozkazujący). W takich przypadkach ani brat, ani siostra nie są w niewoli. Bóg zaś powołał nas do pokoju.
Imperatyw warunku
Zdanie warunkowe składa się z dwóch części. Pierwszą jest warunek „jeśli…” Drugą jest dopełnienie „to…”.
- Klauzula zawierająca założenie nazwana jest protazą („jeśli” – klauzula podrzędna).
. - Klauzula zawierająca wyrażenie oparte o założenie nazywana jest apodozą („to…” – główna klauzula).
Tryb rozkazujący może być użyty jako warunek formy „jeśli X, to Y się wydarzy”. Tryb rozkazujący znajduje się w X (protaza) i zwykle ma postać
tryb rozkazujący + καὶ kai (spójnik łączny i) + czas przyszły tryb znajmujący
Jan 2:19 Odpowiedział im Jezus: Zburzcie (λυσατε lusate – czas przeszły dokonany aorist tryb rozkazujący) tę świątynię, i (και kai) w trzy dni ją wzniosę (εγερω egero – czas przyszły tryb oznajmujący).
Sens wypowiedzi:„jeśli zniszczycie tę świątynię, to za trzy dni ją wzniosę”
Jakub 4:7 Poddajcie się więc Bogu, przeciwstawcie się (αντιστητε antistete – czas przeszły dokonany aorist tryb rozkazujący) diabłu, i (και kai) ucieknie (φευξεται feuksetai – czas przyszły tryb oznajmujący) od was.
Sens wypowiedzi: „jeśli przeciwstawicie się diabłu, ucieknie od was”
Zobacz w temacie
