Upamiętanie a wiara, uczucia i uczynki, część 5

Przypomnienie

Biblijna prawda jest jedna, nie ma w Biblii dwóch różnych, paralelnych czy też przeciwstawnych sobie doktryn. Ponieważ Pismo naucza nas, że zbwienie jest tylko z łaski i tylko z wiary oraz nie jest z uczynków, nie jest możliwym aby jakakolwiek interpretacja dowolnego fragmentu tworzyła doktrynę przeciwną. A jednak…

W ujęciu historycznym, a mówiąc bardziej precyzyjnie, w historii kościoła, wyraźnie zarysowuje się linia frontu wielkiej bitwy o prawdę, której znamiennym elementem jest właściwwa definicja kluczowych dla soteriologii słów.

Fałszywy kościół atakuje wiarę dodając uczynki do wiary, dwa niezbędne komponenty zbawienia. Kościół prawowierny odpiera ataki powołując się na Słowo Boże i Biblijne znaczenie słów.

Przedmiotem niniejszego rozważania jest utwierdzenie chrześcijan w ortodoksji poprzez wskazanie na zakres znaczeniowy słowa μετάνοια metanoia oznaczającego “upamiętanie”, a tłumaczonego przez odstępców jako “pokuta”.

---

Dwa kościoły, dwa znaczenia

Jak do tej pory dowiedliśmy, że w prawowiernym kościele μετάνοια metanoia oznaczało “zmianę myślenia”. Mamy całkowitą pewność co do wczesnochrześcijańskich źródeł i świadectw, z czego wynika nasze przekonanie.
.

Stanowisko ortodoksji

1) Wczesnochrześcijańskie dzieła piśmiennicze tłumaczą metanoię jako zmianę myślenia. Pisma te były powszechnie dostępne chrześcijanom pierwszych wieków kształtując ich sposób rozumowania i interpretacji Słowa Bożego:

a) w Septuagincie, greckim tłumaczeniu Starego Testamentu oznacza “zmianę myślenia” [1]

b) w Męczeństwie Polikarpa, greckim wczesnochrześcijańskim świadectwie martyrologii metanoia to “zmiana zdania” [2]

c) w greckim Testamencie Dwunastu Patriarchów z I wieku jest to “poznanie prawdy” czyli “wiara” [3]

d) Pasterz Hermasa, greckie dzieło z II wieku używa metanoi jako zmiany zdania [4]

2) Ojcowie Kościoła, pierwsi teologowie tak samo jak pisma, tłumaczą metanoię jako “zmianę myślenia”.

a) Klemens Aleksandryjski dowodzi że to “zmiana myslenia” [5]

b) Tertulian z Kartaginy również uznaje “zmianę myślenia” jako właściwe znaczenie terminu [6]

c) Laktancjusz, wczesnochrześcijański autor, łaciński retor i nadworny doradca Konstantyna dowodził, że w grece metanoia oznacza “powrót do właściwego zrozumienia”, czyli de facto “zmianę myślenia”, [7]

d) Atanazy Aleksandryjski, późniejszy ojciec kościoła wciąż definiował metanoię jako “zmianę myślenia” [8]

3) Czas Reformacji to okres duchowej odnowy Kościoła i powrotu do pierwotnej, ortodoksyjnej wiary po latach zniewalania umysłów herezją zbawienia z uczynków, sakramentów i zasług.

W czasie tej wielkiej odnowy odkryto na nowo właściwe znaczenie metanoi odrzucając rzymsko katolicką uczynkową “pokutę” na rzecz “zmiany myślenia” oraz  “wiary”. XVI wieczna Reformacja opierając się o pracę Erazma z Roterdamu (nomen omen katolika) odrzuciła propozycję papistów. To odkrycie stało się podstawą do Reformacji zainicjowanej przez Lutra.

a) Erazm z Roterdamu, choć papista, uczciwie przyznał, że słowo to oznacza nic innego jak “zmianę myślenia” [9]

b) Luter rozumiał to jako poczucie winy czyli bojaźń dręcząca sumienie świadomością grzechu, oraz jako “wiarę, która ufa, że grzechy są odpuszczone” [10]

c) Kalwin nauczał, że chodzi o zmianę umysłu, dopiero z której wynika zmiana życia [11]

d) Francis Turretin, autor monumentalnego dzieła Instytuty Teologii Elenktycznej potwierdza, że pierwotna Reformacja utożsamiała upamiętanie z wiarą [12]

Potwierdzenie powszechnego rozumienia znaczenia metanoi jako “zmiany myślenia” odzwierciedlają wczesne Reformowane Konfesje

a) Kanony z Dort, ekumeniczny dokument wiążący całą Reformację definiuje upamiętanie jako synonim wiary [13]

b) Konfesja Westminsterka identyfikuje metanoię z niechęcią i wstrętem do osobistego grzechu oraz ze zrozumieniem łaski, czemu towarzyszy skrucha i nawrócenie [14]

c) Konfesja Sandomierska określa metanoię jako “zmianę umysłu” i “zmianę wyznawanych poglądów”, czemu towarzyszy skrucha [15]

Współcześni teolodzy kalwińscy, a nawet ich przeciwnicy, przyznają, że metanoia pierwotnie rozumiana była przez Reformację jako “zmiana myślenia”, przy czym prawowierni pozostają przy tej definicji.

a) Philip Schaff, protestancki teolog i historyk kościoła dowodził, że Reformatorzy wrócili do pierwotnej idei upamiętania czyli zmiany umysłu i uczuć [16]

b) Robert Wilkin, profesor w Dallas Theological Seminary potwierdza, ze Luter i Kalwin rozumieli metanoię tak samo, jako zmianę zdania, zmianę umysłu, element zbawczej wiary [17]

c) John Robbins, prezbiteriański teolog i filozof utożsamia metanoię z upamietaniem rozumianym jako wiara. [18]

To, że ortodoksyjna pozycja interpretacyjna jest prawdziwa dowodzi tekst Dziejów Apostolskich, gdzie czytamy o związku dzieła Chrystusa, osiągniętemu przez Chrystusa celu oraz środka przywłaszczenia tego celu przez grzesznika.

Dzieje 5:30-31 30. Bóg naszych ojców wskrzesił Jezusa, którego wy zabiliście, zawiesiwszy na drzewie. 31. Tego Bóg wywyższył swoją prawicą, aby był władcą i zbawicielem, aby ludowi Izraela dać upamiętanie i przebaczenie grzechów.

• dzieło Chrystusa na krzyżu to zbawienie odkupionego ludu (zawiesiwszy na drzewie… aby był…. zbawicielem)
  .
  
• celem Chrystusa jest przebaczenie grzechów wybranym przez Boga grzesznikom
  .
• Przywłaszczenie przez grzesznika celu, jaki osiągnął Chrystus odbywa się za pomocą środka łaski, którym jest upamiętanie czyli zmiana myślenia grzesznika o własnym grzechu i Chrystusie
  

Narzędziem zbawienia grzesznika jest udzielona przez Boga wiara, przywłaszczająca dzieło Chrystusa. To jest czysta, kalwińska ortodoksja, podsumowana przez Konfesję Belgijską:

“Dlatego wyznajemy słusznie wraz z Apostołem Pawłem, że jesteśmy usprawiedliwieni jedynie z wiary lub przez wiarę niezależnie od uczynków. Jednakże, by wyrazić to jaśniej, nie twierdzimy, że wiara sama z siebie nas usprawiedliwia, gdyż to tylko narzędzie, z pomocą którego możemy uchwycić się Chrystusa – naszego usprawiedliwienia. Jezus Chrystus poczytujący na naszą korzyść wszystkie swoje zasługi i wszystkie swoje święte dzieła, jakich dokonał dla nas i zamiast nas, jest naszą sprawiedliwością. A wiara to narzędzie, które jednoczy nas z Nim we wszystkich Jego dziełach, które gdy stają się nasze, zupełnie wystarczają do uwolnienia nas z grzechów.” [19] .

---

Stanowisko heretyckie

Z drugiej strony w historii odstępczego kościoła zauważyć możemy przeniesienie środka ciężkości słowa μετάνοια metanoia ze zmiany myślenia, czyli wiary, na uczynki. Nie powinno też nikogo dziwić, że silny nacisk na uczynkowość w metanoi jest strategią wrogów Chrystusa. Jeśli znaczenie tego słowa zostanie zmienione wśród Protestantów, Reformacja albo zostanie poważnie osłabiona, albo całkowicie upadnie.

1) Pozycja Rzymu jest pozycją zwodniczą, jaka wyrosła na błędzie interpretacyjnym łacińskiego tłumaczenia:

a) Hieronim ze Strydonu przetłumaczył je błędnie jako “poenitentiam agite” czyli czyńcie pokutę [20] Sam Hieronim nie był heretykiem, jednak jego błąd doprowadził do herezji

b) Rzymski katolicyzm w skutek rozwoju łacińskiego błędu uczynił z tego sakrament składający się z żalu za grzechy, spowiedzi usznej i zadośćuczynienia za grzechy [21]

c) scholastycy i sofiści współcześni Kalwinowi  identyfikowali je z dyscypliną, wyrzeczeniem, ujarzmianiem ciała, karceniem i karaniem za grzechy [22]

2) Neo-kalwinizm ugruntowany na błędach purytan bardzo szybko powraca do pozycji rzymskiej definiując metanoię jako uczynki. I choć starannie kamufluje nową definicję w działaniu Ducha Świętego, w każdym przypadku zbawienie okazuje się w tym systemie wynikać tak z wiary jak i uczynków.

a) Thomas Watson, purytanin zdefiniował metanoię jako uczynki dodając przy tym, że zbawienie osiąga się poprzez wiarę i dobre uczynki [23]

b) Burk Parsons, związany ze środowiskiem Ligonier Ministries, uznaje metanoię za akt (czyli pracę, uczynek) tyle że nie-techniczny [24]

c) John MacArthur, czołowy neo-kalwinista, przez wielu określany jako “największy teolog naszych czasów” wyraża pogląd, że metanoia to pokuta, całkowita zmiana rozumowania i stylu życia oraz pełne posłuszeństwo [25]

Jeśli neo-kalwińska propozycja jest prawdziwa, wtedy rzeczywiste zbawienie odbywa się poprzez wiarę obejmującą zasługi Chrystusa (2 Kor. 5:21; Rzym. 8:3-4; Jan 17:19) oraz przez pokutę, nawet rozumianą jako dar Boga uzdalniający człowieka do pełnego posłuszeństwa, zmiany stylu życia, czyli nie-techniczne (?) uczynki. W tym ujęciu zasługa i posłuszeństwo Chrystusa okazują się niewystarczające do zbawienia.

Dzieje 5:30-31 30. Bóg naszych ojców wskrzesił Jezusa, którego wy zabiliście, zawiesiwszy na drzewie. 31. Tego Bóg wywyższył swoją prawicą, aby był władcą i zbawicielem, aby ludowi Izraela dać pokutę i przebaczenie grzechów.

Przyjmując neo-kalwińską definicję metanoi tekst Dziejów Apostolskich nauczałby, że

• dzieło Chrystusa na krzyżu (zawiesiwszy na drzewie… aby był…. zbawicielem)
  .
  
• posiada cel, którym jest przebaczenie grzechów
  .
  
• cel ten jest osiągany za pomocą środka łaski, którym jest pokuta, czyli pełne posłuszeństwo w zmienionym stylu życia człowieka.

W ten sposób środkiem zbawienia stają się własne uczynki grzesznika. Jest to potępiony przez Reformowany Synod w Dort, czysty Arminianizm nauczający o zbawieniu, że

“...nie polega na tym, że poprzez wiarę, która przyjmuje zasługi Chrystusa, jesteśmy usprawiedliwieni przed Bogiem i zbawieni, lecz na fakcie, iż Bóg, odwoławszy żądania doskonałego posłuszeństwa wiary, uważa samą wiarę i posłuszeństwo wierze, mimo iż niedoskonałe, za doskonałe posłuszeństwo prawu, i ocenia to jako godne nagrody życia wiecznego poprzez łaskę” [26]

Rację ma David Engelsma mówiąc, że doktryna Arminianizmu (propagowana przez neo-kalwinistów) jest gorsza niż rzymska. Rzym przynajmniej czyni z posłuszeństwa Chrystusa część sprawiedliwości grzesznika w usprawiedliwieniu, a nawet większą część (w teorii, jeśli nie w praktyce). Dla Arminianizmu sprawiedliwość grzesznika to wszystkie jego własne uczynki. [27]

To dlatego tak ważnym jest właściwe rozeznanie co oznacza słowo μετάνοια metanoia.
.

---

Użycia pozostałe, kościół dojrzały

Przedmiotem niniejszego rozważania jest wskazanie na zakres znaczeniowy słowa μετάνοια metanoia oznaczającego upamiętanie, a tłumaczonego czasem jako pokuta.

Po analizie znaczenia w sytuacjach semantycznych i zgodnie z chronologią: 1) użyć przez Jana Chrzciciela jako prekursora chrześcijaństwa 2) Jezusa Chrystusa, twórcę chrześcijaństwa 3) Łukasza w Dziejach w kościele rozwijającym się oraz 4) Apostoła Pawła w kościele dojrzewającym, dowiedzione zostało, że wszystkie świadectwa zgodnie określają leksem μετάνοια metanoia jako zmianę doktryny oraz zmianę postrzegania grzechu w odniesieniu do domniemanej przez grzesznika samosprawiedliwości. W przypadku lapsi, czyli osób upadłych μετάνοια metanoia to wynikająca z żalu zmiana myślenia prowadząca do nawrócenia z grzechu.

Czas na analizę semantyczną użycia słowa μετάνοια metanoia  w kościele rozwiniętym, dojrzałym, która rozpozna i podsumuje wszystkie możliwe znaczenia w każdym możliwym jego wystąpieniu w Nowym Testamencie. To będzie stanowić podstawę do wnioskowania opartego o indukcję zamkniętą, w której ograniczona ilość przesłanek doprowadzi do koniecznej inferencji, czy też koniecznego i bezbłędnego wniosku opartego o skończoną ilość przesłanek. Rezultatem tego będzie najszersza zakresowo definicja, możliwa do zastosowania w każdym przypadku jego wystąpienia.
.

Pierwsze świadectwo

Hebr. 6:1-2
.

1. Dlatego zostawmy podstawowe nauki o Chrystusie i przejdźmy do tego, co doskonałe, nie zakładając ponownie fundamentu, którym jest upamiętanie od martwych uczynków i wiara w Boga;

2. Nauka o chrztach i nakładaniu rąk, o zmartwychwstaniu umarłych i sądzie wiecznym.

Analiza logiczna

• Tekst  skierowany jest do Żydów, których wiara opierała się o Stary Testament  będący fundamentem  wiary  kościoła starej dyspensacji (5 Mojż. 4:8; Psalm 147:19; Rzym. 3:1-2; Efez. 2:20). Apostoł wyjaśnia Żydom, że fundament, choć zawiera w sobie prawdę, nie jest doskonały, ponieważ nawiązuje jedynie do podstawowych nauk o Chrystusie, przedstawionych na sposób obrazowy.
  .
• Objawienie Starego Testamentu ma charakter typologiczny, przedstawiające prawdy na sposób symboliczny, praboliczny. To, co przekazuje Prawo jest po prostu cieniem przyszłej rzeczywistości, którą jest Chrystus, doskonały i wieczny Arcykapłan (Hebr. 8:5-7 ;9:8-9; 10:1)
  .
  
• Stąd “przejdźmy do tego, co doskonałe” należy interpretować w sensie porównawczym – od poznania w postaci cieni i typów (Kol. 2:16-17; Hebr. 8:5; 10:1) – do doskonalszego poznania rzeczy, do którego prowadzi jasne objawienie i posługa Ewangelii (Efez. 3:4-5, 9; Kol. 1:26; Hebr. 7:19).
  .
  
• Autor ustanawia tu zasadę progresywnego objawienia – co oznacza, że cienie i typy Starego Testamentu należy interpretować w świetle nauczania Nowego Testamentu, zawierającego w sobie jasną wykładnię i aplikację całej doktryny.
  .
  
•  Obrzędy i ceremonie, typy i figury objawione w Prawie, nigdy nie mogłyby doprowadzić do zbawienia (2 Mojż. 29:36; Hebr. 10:4).
  .
  – Tym co doskonalsze jest zbawienie w Chrystusie (Hebr. 10:14)
  .
  
• Typy chrztów (nauka o chrztach gr. βαπτισμῶν baptismon) należy wyjaśnić jako rytualne, powtarzalne obmycia. Słowo βαπτισμός baptismos odnosi się tu do czasowych w swoim charakterze ceremonii obecnych w systemie żydowskim, polegających na różnych obmyciach (βαπτισμοῖς  baptismois), i przepisach cielesnych nałożonych aż do czasu naprawy. (Hebr. 9:10).
  .
  – To, co doskonalsze względem żydowskich obmyć jest chrztem chrześcijańskim (Mat. 28:19). Skrapianie krwią ołtarza starej dyspensacji (2 Mojż. 29:20-21) zastąpiła duchowa rzeczywistość krwi Chrystusa, która kropi do oczyszczenia całego człowieka (Hebr. 9:13-14; 12:23-24)
  .
  
• Stąd upamiętanie z martwych uczynków odnosi się do tego, co zostało wyrażone przez ofiary zabitych zwierząt ,przez które każdego roku odbywa się przypominanie (ἀνάμνησις anamnesis) grzechów (Hebr, 10:3) w systemie starej dyspensacji. Z racji związania z typem ofirary było to czasowe niedoskonałe upamiętanie.
  .
  – To, co doskonałe, co prowadzi do trwałego upamiętania jest złamane ciało i przelana krew Mesjasza: A gdy złożył dziękczynienie, połamał i powiedział: Bierzcie i jedzcie, to jest moje ciało, które za was jest łamane. Czyńcie to na moją pamiątkę (ἀνάμνησιν  anamnesin). Podobnie po wieczerzy wziął też kielich, mówiąc: Ten kielich to nowy testament w mojej krwi. Czyńcie to, ilekroć będziecie pić, na moją pamiątkę (ἀνάμνησιν  anamnesin)  (1 Kor. 11:24-25)

Znaczenie w kontekście: Upamiętanie odnosi się do zmiany myślenia. Ta zmiana porzuca cienie i typy Starego Testamentu, przez co należy rozumieć ceremonie starej dyspensacji, w szczególności rytualne obmycia, system ofiarniczy, zastąpione rzeczywistością oraz co ciekawe, zmiana w samej istocie upamiętania z czasowego na trwałe. Chrześcijańskie upamiętanie, zmiana myślenia i wiara, okazuje się mieć trwały charakter.
.

---

Drugie świadectwo

Hebr. 6:4-6
,

4. Niemożliwe jest bowiem, żeby tych, którzy raz zostali oświeceni i zakosztowali daru niebieskiego, i stali się uczestnikami Ducha Świętego;

5. Zakosztowali też dobrego słowa Bożego i mocy przyszłego wieku;

6. A odpadli – ponownie odnowić ku upamiętaniu, gdyż sami sobie znowu krzyżują Syna Bożego i wystawiają go na hańbę.

Analiza logiczna

• Fragment jest antytezą pierwszej części rozważania, w której autor przekonuje do wiary chrześcijańskiej argumentując za wyższością ofiary Chrystusa nad żydowskim systemem ofiarniczym, wyższością obmycia czyli chrztu nad rytuałami obmycia starej dyspensacji oraz dowodząc słabości typów względem rzeczywistości (czyli Chrystusa) w odniesieniu do zbawienia.
  .
• Adresatem słów są członkowie społeczności, do której dotarła prawda Ewangelii (werset 4), przez co zostali oświeceni, poznali i zrozumieli zapewniające życie wieczne skutki krzyża Chrystusa (zakosztowali daru niebieskiego), a także byli świadkami cudów czynionych przez Ducha Świętego jak wskrzeszenia, dary wielu zagranicznych języków, uzdrowienia, ale także a nawet przede wszystkim stali się stali się uczestnikami Ducha Świętego tj. uczestnikami działania Ducha w życiu osób odrodzonych przez Ducha Świętego, których życie stało się pełne rezultatów upamiętania do których należą skrucha, żal za grzechy, zmiana postępowania.
  .
• Niektóre z tych osób przyjęły nawet z radością informację Ewangelii (werset 5) lecz okazali się  być fałszywymi, nieodrodzonymi i nominalnymi chrześcijanami, czyli skalistym ugorem, którzy, gdy usłyszą, z radością przyjmują słowo. Nie mają jednak korzenia, wierzą do czasu, a w chwili pokusy odstępują. (Łuk. 8:13)
  .
• Ktoś intelektualnie rozumiejący pełnię doktryny, radujący się z niej nawet, ale następnie z czasem nieakceptujący jej i powracający do starego systemu nie może zostać odnowiony w poznaniu prawdy (werset 6). Cielesny, pozbawiony Ducha Żyd poznał prawdę ale jej ostatecznie nie uznał, będąc raczej przekonany do starego, ponieważ cielesny człowiek nie akceptuje tych rzeczy, które są Ducha Bożego. Są bowiem dla niego głupstwem i nie może ich poznać, ponieważ rozsądza się je duchowo. (1 Kor. 2:14).
  .
• W konsekwencji odnowa ku upamiętaniu, czyli ku zmianie myślenia o Chrystusie jest zatem niemożliwa. W zasadzie mowa o akcie przeciwnym. Powrót do przestarzałego systemu ofiarniczego odpowiada współczesnej koncepcji pokuty czyli ludzkiej próby zadośćuczynienia za grzechy. Lapsi o jakich tu mowa są osobami nie tyle przestraszonymi prześladowaniami czy też jawnogrzesznikami, lecz w pełni świadomymi konsekwencji porzucenia Chrystusa i Ewangelii apostatami.

Znaczenie w kontekście: Upamiętanie oznacza tutaj zmianę myślenia, a konkretnie porzucenie starego ceremonialnego paradygmatu na rzecz krzyża Chrystusa. Lapsi czyli świadomi, rozmyślni apostaci nie mogą ponownie zmienić myślenia o Chrystusie i krzyżu.
.

---

Trzecie świadectwo

Hebr. 12:17 Wiecie przecież, że potem, gdy chciał odziedziczyć błogosławieństwo, został odrzucony. Nie znalazł bowiem miejsca na upamiętanie, choć ze łzami go szukał
.
1 Mojż. 27:34 I A gdy Ezaw usłyszał słowa swego ojca, podniósł donośny krzyk pełen goryczy i powiedział swemu ojcu: Błogosław też i mi, mój ojcze.

Analiza logiczna

• Oba teksty jasno prezentują rzeczywistość, w której płacz i chęć zmiany postępowania nie oznaczają upamiętania. Ezaw choć szukał upamiętania ze łzami, zatem czując żal ze względu na stratę błogosławieństwa, upamiętanie nie znalazło w nim miejsca, nie było jego rzeczywistością.
  .
• Zmiana myślenia w Ezawie nie mogła wystąpić, ponieważ dotyczyła kwestii przesądzonej. Ezaw bezbożnie sprzedał pierworództwo za miskę zupy (Hebr. 12:16).
  .
• W rezultacie Ezaw  poszukiwał zmiany zdania nie u siebie (co było niemożliwe) lecz u Izaaka, swojego ojca! Nalegał na ojca aby ten udzielił mu błogosławieństwa, które już zostało udzielone (Błogosław też i mi, mój ojcze). Izaak nie zmienił zdania i odparł Ezawowi: Twój brat podstępnie przyszedł i wziął twoje błogosławieństwo (1 Mojż. 27:35).

Znaczenie w kontekście: Nie da się wyraźniej rozdzielić skruchy i nawrócenia czyli żalu za grzechy i zmiany postępowania od upamiętania. Podmiotem upamiętania, miał być Izaak, którego Ezaw próbował nakłonić do zmiany zdania. To prowadzi nas do konkluzji, że upamiętanie jest oddzielonym przeżyciem od przeżycia płaczu i żalu. Stąd upamiętanie nie może być definiowane jako skrucha i nawrócenie ani tym bardziej zadośćuczynienie czy też posłuszeństwo.
.

---

Czwarte świadectwo

2 Piotra 3:9 Nie zwleka Pan ze spełnieniem obietnicy, jak niektórzy uważają, że zwleka, ale okazuje względem nas cierpliwość, nie chcąc, aby ktokolwiek zginął, lecz aby wszyscy doszli do upamiętania.

Analiza logiczna

• Kontekstem wypowiedzi Piotra jest atak szyderców i jawnogrzeszników atakujących doktrynę kościoła: Przede wszystkim to wiedzcie, że w ostatecznych dniach przyjdą szydercy, którzy będą postępować według swoich własnych pożądliwości; I będą mówili: (2 Piotra 3:3)
  .
• Atak doktrynalny skupiał się eschatologii a konkretnie drugiego przyjścia Chrystusa na Sąd Ostateczny: Co z obietnicą jego przyjścia? Bo odkąd zasnęli ojcowie, wszystko tak trwa, jak od początku stworzenia. (2 Piotra 3:4)
  .
• Apologia Piotra odnosi się do wielkiej Bożej cierpliwości μακροθυμέω makrotymeo – ojcowskej cierpliwości i znoszeniu grzeszników przeznaczonych do zbawienia.
  .
• Konkludując: Ponieważ Bóg cierpliwie znosi wybranych do zbawienia grzeszników powstrzymując swój gniew, oraz pragnieniem Boga jest zbawienie wybranych (nie chcąc, aby ktokolwiek zginął) jedynym znaczeniem upamiętania w tekście jest zmiana myślenia, ponieważ zbawienie nie odbywa się przez wiarę i uczynki. Jednakże rezultatem upamiętania co do Chrystusa i własnego grzechu jest zmiana postępowania wyrażona przez werset 11 Skoro to wszystko ma się rozpłynąć, to jakimi wy powinniście być w świętym postępowaniu i pobożności;  Włączenie zmiany postępowania do zakresu znaczeniowego upamiętania oznaczałoby zbawienie z wiary i uczynków.

Znaczenie w kontekście: Upamiętanie odnosi się tutaj do zmiany zdania przez grzesznika w kwestii rozpoznania własnego grzechu określonego przez pożądliwości oraz w kwestii Chrystologii w ujęciu eschatologicznym czyli odejście od negacji powtórnego przyjścia na rzecz jej akceptacji.

Ponieważ Chrystus przyjdzie powtórnie aby osądzić grzech upamiętanie jest wiarą w powtórne przyjście Chrystusa oraz wiarą w zgładzenie tegoż grzechu.
.

---

Ostateczna definicja terminu

Po długiej podróży przez Pismo Święte dodarliśmy ostatecznie do pełnej definicji metanoi. Rozpoznając wszystkie możliwe konteksty użycia słowa abstrakcyjna jednostka znaczeniowa wyrazu μετάνοια metanoia, jego nienaruszalne znaczenie, najbardziej ogólne znaczenie pasujące do każdej sytuacji semantycznej czyli każdego jego użycia w Nowym Testamencie brzmi.

Okazuje się, że pierwszy kościół oraz Reformacja mówi w całkowitej zgodzie z Pismem Świętym. Dlatego też odrzucamy alegacje rzymskiego katolicyzmu i neo-kalwinizmu, ponieważ w obu tych fałszywych systemach religijnych mowa raczej o uczynkach niż o zmianie myślenia.

Przypomnijmy Jana Kalwina, jego prostą definicję metanoi:

“Greckie słowo oznacza zmianę zdania lub intencji.“

Już prościej wytłumaczyć się nie da. Zginając nasze kolana przed Chrystusem wyznawców fałszywej doktryny wzywamy do upamiętania.

Kazanie wygłoszone dnia 17.09.2023

Przypisy

[1] Zobacz hasło „UPAMIĘTAĆ, UPAMIĘTANIE w Complete Expository Dictionary of Old and New Testament Words (Grand Rapids: Zondervan, 2006), s. 580-581
[2] Euzebiusz z Cezarei, przekład CF Cruse, The Ecclesiastical History of Eusebius Pamphilus (Filadelfia: 1833), s. 146. Patrz rozdział 15: „Męczeństwo Polikarpa z innymi w Smyrnie”. por. 4.15.23 – 4.15.24 (księga 4, rozdział 15, sekcje 23-24) w greckim tekście Historii kościelnej Euzebiusza.
[3] Testament Dwunastu Patriarchów, Testament Gada 5.7, ang. tłum. Robert Sinker
[4] Pasterz Hermasa, Wizja 3 Rozdziale 7 oraz Mandat 11
[5] Klemens Aleksandryjski, Stromata 1.17.83
[6] Tertulian z Kartaginy, Przeciw Marcionowi 2.24
[7] Lucius Caecilius Firmianus signo Lactantius, Divine Institutes 6.24
[8] William Beveridge, The Works of the Right Rev. William Beveridge, pod redakcją Thomasa Hartwella Horne’a (Londyn: 1824), 9 tomów, tom. 4, str. 507
[9] Desiderius Erazm, Adnotacje do Nowego Testamentu, s. 17-18. Zobacz jego komentarze do rozdziału 3 Mateusza, dla „Poenitentiam agite”. Przełożył z łaciny J. Perreault. źródło
[10] Marcin Luter, w artykule wiel. Jacoba Erharda, źródło
[11] Jan Kalwin, Instytuty 3.4.1
[12] Francis Turretin, Doskonałość  zadośćuczynienia, źródło
[13] Kanony z Dort 1.3; 2.5; 3/4.10
[14] Konfesja Westminsterska 15.1-2
[15] Konfesja Sandomierska z 1570 roku, 14. O upamiętaniu i nawróceniu się człowieka do Boga
[16] Philip Schaff, redaktor, Encyklopedia religijna: lub słownik biblijnej, historycznej, doktrynalnej i praktycznej teologii (Edinburgh: T. & T. Clark, 1884), tom. 3, str. 2031, patrz wpis „UPAMIĘTANIE”.
[17] Robert Wilkin, „Upamiętaniei zbawienie, część 1: Doktryna upamiętania w historii Kościoła”, Journal of the Grace Evangelical Society, jesień 1988, tom. 1:1
[18] John Robbins, Uczynki wiary Johna MacArthura, źródło
[19] Konfesja Belgijska Artykuł XXII Usprawiedliwienie przez wiarę w Jezusa Chrystusa
[20] Jerome’s Latin translation of “repent” as “do penance”, leading to unBiblical practices for centuries, źródło
[21] ΚΚΚ 1491
[22] Jan Kalwin, Instytuty 3.4.1
[23] Thomas Watson, Doctrine of Repentance, źródło
[24] Ligonier Ministries, Czy pokuta jest apsektem wiary, czy pokuta jest dobrym uczynkiem? źródło
[25] John MacArthur, What Is Biblical Repentacne? źródło
[26] Kanony z Dort 2, błąd 4
[27] David Engelsma, Ewangeliczna prawda o usprawiedliwieniu, s. 19
[28] Jan Kalwin, przekład Johna Allena, Instytuty Religii Chrześcijańskiej (Londyn: 1844), 2 tomy, tom. 1, księga 3, s. 476.

---

Zobacz w temacie

• Upamiętanie a wiara, uczucia i uczynki, część 1
• Upamiętanie a wiara, uczucia i uczynki, część 2
• Upamiętanie a wiara, uczucia i uczynki, część 3
• Upamiętanie a wiara, uczucia i uczynki, część 4
• Upamiętanie a wiara, uczucia i uczynki, część 5
  .
• Pokuta, upamiętanie, skrucha i nawrócenie
• Czym jest skrucha?
• Czym jest Boży smutek?
• Smutek ku życiu, smutek ku śmierci
  ,
• Aby wszyscy doszli do pokuty
• Fałszywa ewangelia “zbawienia panującego Pana”
• Uczynki wiary według Johna MacArthura
  .
• Wiara w wiarę
• Doktryna podwójnego posłuszeństwa Chrystusa
• Doktryna podwójnego przypisania
• Doktryna przebłagania
• Dzieło Ewangelii
• Dzisiejsza pseudo ewangelia

• Skuteczność krzyża Chrystusa
• Jak głosić Ewangelię i dobre uczynki
• Jarzmo Chrystusa
• Jego wiara w nas
• Jeśli kalwinizm jest prawdą, po co ewangelizować?
  .
• Usprawiedliwienie i uświęcenie: ich różnice i wzajemne relacje, część 1
• Zbawienie z uczynków?
• Czy jestem zbawiony? Nawet jeśli grzeszę?
• Nowy ekumenizm, cz. 2: epistemologia papistów kontra Reformacja
• Doktryna wiecznego usrpawiedliwienia
• Prawna i organiczna unia z Chrystusem
• Ordo Salutis – porządek zbawienia
  .
• Niezmienny Bóg źródłem pewnej pociechy
• O grzechu niewiary
• O skutecznym wyznaniu Chrystusa