Trzy obiekcje wobec doktryny podwójnej predestynacji, część 1

utworzone przez | wrz 7, 2021 | Egzegezy, Teologia reformowana

Podstawa rozważania

Rzym. 9:10-13 10. A nie tylko to, ale i Rebeka, gdy poczęła z jednego mężczyzny, naszego ojca Izaaka; 11. Gdy dzieci jeszcze się nie urodziły i nie zrobiły nic dobrego ani złego, aby zgodnie z wybraniem trwało postanowienie Boga, nie z uczynków, ale z tego, który powołuje; 12. Powiedziano jej, że starszy będzie służył młodszemu 13. Jak jest napisane: Jakuba umiłowałem, ale Ezawa znienawidziłem.

Dziewiąty rozdział Listu do Rzymian jest ważny z kilku powodów. Przede wszystkim oddaje on chwałę Bogu jako całkowicie suwerennemu Bogu, który jeszcze przed powstaniem świata, zanim ludzie zaczęli czynić cokolwiek dobrego bądź złego w swoim przedwiecznym, suwernnym i niezmiennym dekrecie (Dan. 4:35; Izaj. 14:27; 43:13; Hiob 9:10-12; Izaj. 46:10; 48:3; Kazn. 3:14; Psalm 33:11; Dzieje 15:18) wyznaczył ludzkości dwa różne cele:

Rozdział ten jest ważny także z innego powodu. Stanowi on linię graniczną między ortodoksją a herezją, chrześcijaństwem a kacerstwem. Ponieważ ogłasza Boga suwerenem i determinuje los ludzki niezależnie od woli człowieka – wśród wybranych Bożych rozlewa błogą miłość do Ojca i pokój ale w nieodrodzonych umysłach prowokuje natychmiastowy, oparty o strach sprzeciw prowadząc do bałchowchwalstwa zgodnego z prostą implikacją:

→ Negacja doktryny reprobacji to negacja elekcji (elekcja i reprobacja stanowią nierozerwalne części składowe predestynacji)
.
→ Negacja elekcji to negacja suwerennej łaski (elekcja jest jedynym środkiem zachowawczym suwerennej łaski)
.
→ Negacja suwerennej łaski to negacja suwerennego Boga  (łaska Boża odzwierciedla istotę Boga)
.
→ Negacja suwerennego Boga to to negacja Boga (Bóg, który nie jest suwerenny nie jest Bogiem)

Na przestrzeni lat co do prawidłowej interpretacji tego Świętego Tekstu heretycy wnosili różne obiekcje, jednakże ich cel był wewnętrznie spójny: zawsze chodziło o detronizację Boga i tym samym uniemożliwienie Mu suwerennej elekcji i reprobacji.

  1. Pierwszy atak odnosił się do tego kto został wybrany i negując indywidualny charakter predestynacji zmuszał czytelnika do uznania, że tekst mówi o narodach a nie jednostkach.
    .
  2. Drugi podnosił rękę na cel wybrania i negując soteriologiczny charekter predestynacji przekonywał iż mowa tu raczej o teokratycznych przywilejach narodu żydowskiego a nie o zbawieniu.
    .
  3. Trzeci referował do podstawy wybrania i choć wprawdzie nie odrzucał soteriologicznego charakteru tekstu ustanawiał w centrum człowieka z jego wolną wolą, gdzie Boży wybór do zbawienia uzależniony został od ludzkiej wiary lub jej braku.

Wszystkie trzy poglądy są fałszywe. W pierwszej części artykułu zostanie udowodniony indywidualistyczny i osobowy charakter predestynacji

Krótka egzegeza

Już pierwsza analiza porządku rozważań wskazuje na główną myśl przewodnią i tematykę, którym nie są teokratyczne przywileje Izraela lecz partykularne zbawienie. Rozdział dziewiąty podzielony został przez Apostoła na osiem części, w całości stanowiących spójny argument:

Struktura rozdziału
  1. Zarys problemu, którym jest reprobacja znacznej części narodu Izraelskiego, wersy 1-5 
    .
  2. Teza wyjaśniająca przyczynę stanu rzeczywistego, którym jest Boży dekret z którego wynika reprobacja i elekcja wersy 6-7a
    .
  3. Zasada rozróżniająca odwołująca się do Bożej obietnicy względem wybranego Izaaka i potępionego Iszmaela, wersy 7-9
    .
  4. Zasada rozróżniająca dowodząca absolutnej suwerenności Bożej odwołująca się do Bożego celu czyli elekcji Jakuba i reprobacji Ezawa, wersy 10-13
    .
  5. Pierwsza obiekcja wobec teodycei i jej obalenie w oparciu o osobową elekcję Mojżesza i reprobację faraona, wersy 14-18
    .
  6. Druga obiekcja i jej obalenie przez ogólną i jednocześnie normatywną ilustrację garncarza i dwóch naczyń, wersy 19-24
    .
  7. Wzmocnienie argumentu tekstami Starego Testamentu (Ozeasz, Izajasz), wersy 25-29
    .
  8. Logiczna konkluzja dowodząca całkowitej Bożej suwerenności w zbawieniu, wersy 30-33
    .
Zarys problemu, wersy 1-5

Wersy 1-5 1. Mówię prawdę w Chrystusie, nie kłamię, co mi poświadcza moje sumienie w Duchu Świętym; 2. Że odczuwam wielki smutek i nieustający ból w moim sercu. 3. Pragnąłbym bowiem sam być odłączony od Chrystusa za moich braci, za moich krewnych według ciała. 4. Są to Izraelici, do których należy usynowienie, chwała, przymierza, nadanie prawa, służba Boża i obietnice; 5. Do których należą ojcowie i z których według ciała pochodzi Chrystus, który jest nad wszystkimi, Bóg błogosławiony na wieki. Amen.

Problem jaki Apostoł porusza w 9 rozdziale jest taki, że chociaż Mesjasz przyszedł, to większość Izraela nie jest zbawiona. Z tego powodu Apostoł odczuwa ogromny ból w sercu, wers 2 i niemal pragnie rzeczy niemożliwej (co wynika z Rzym. 8:35-39) – być odłączonym od Chrystusa (czyli być pozbawionym zbawienia, por Rzym. 8:32-34) aby wszyscy “krewni wedug ciała” czyli Żydzi to zbawienie osiągnęli, wers 3.

Kolejny wers 4 wskazuje na narodowe atrybuty Izraela : usynowienie, chwała, przymierza, prawo, służba i obietnice,  oraz duchowe błogosławieństwa – z narodu Izrael wywodzą się według ciała a) osoby zbawione (ojcowie – Abraham, Izaak i Jakub) oraz b) Zbawiciel (Jezus będący Chrystusem), wers 5
/.

Teza, wersy 6-7b

wersy 6-7a 6. Lecz nie jest możliwe, żeby miało zawieść słowo Boże. Nie wszyscy bowiem, którzy pochodzą od Izraela, są Izraelem. 7. Nie wszyscy też przez to, że są potomstwem Abrahama, są dziećmi

Apostoł wyjaśnia istnienie koncepcję Izraela cielesnego i duchowego. Nie wszyscy cieleśni Izraelici należą do Izraela duchowego. Dlaczego Żydzi w zdecydowanej większości odrzucili Mesjasza? Otóż nie jest to wina Słowa Bożego. Jego przesłanie jest skuteczne ku zbawieniu wyłącznie dla szczególnej grupy, duchowego Izraela, w tym przypadku to etniczni Żydzi będący obrzezani w duchu (Rzym. 2:28-29).

Potwierdzone to jest w dalszym kontekście, gdzie wyraźnie widać iż zdecydowana większość etnicznych Żydów odrzuca dzieło Mesjasza starając się jednocześnie uzyskać zbawienie przez uczynki własnej sprawiedliwości (por. Rzym. 10:1-3, 21).

Zasadami rozróżniającymi są Boża obietnica i Boży cel, każda zilustrowana przez parę konkretnych osób.
.

Zasada rozróżniająca – Boża obietnica, wersy 7b-9

wersy 7b-9 7b. ale jest powiedziane: W Izaaku będzie nazwane twoje potomstwo. 8. To znaczy, że nie dzieci ciała są dziećmi Bożymi, lecz dzieci obietnicy są uznane za potomstwo. 9. Takie bowiem jest słowo obietnicy: O tym właśnie czasie przyjdę, a Sara będzie miała syna.

Z tej ogromnej masy ludzi Bóg pozostawił sobie jedynie resztkę według wybrania (Rzym. 11:4-5) – wszyscy przeznaczeni do zbawienia Żydzi stanowią niewielki ułamek całego narodu. Elementem różnicującym między cielesnym a duchowym Izraelem jest Boża obietnica.

Niektórzy Żydzi są Izraelitami z ciała. Inni Żydzi, choć są nimi z ciała, są także duchowym Izraelem. Moc obietnicy dokonuje zmiany serca w taki sposób, że wierzą oni w Boże obietnice a przez to dziedziczą życie wieczne (1 Mojż. 21:10). Iszmael nie jest dzieckiem obietnicy, choć jest potomkiem z ciała. Izaak, choć jest potomkiem z ciała, jest także dzieckiem obietnicy
.

Zasada rozróżniająca – Boży cel, wersy 10-13

wersy 10-13 10. A nie tylko to, ale i Rebeka, gdy poczęła z jednego mężczyzny, naszego ojca Izaaka 11. Gdy dzieci jeszcze się nie urodziły i nie zrobiły nic dobrego ani złego, aby zgodnie z wybraniem trwało postanowienie Boga, nie z uczynków, ale z tego, który powołuje; 12. Powiedziano jej, że starszy będzie służył młodszemu 13. Jak jest napisane: Jakuba umiłowałem, ale Ezawa znienawidziłem.

Wcześniej Apostoł wspominał Iszmaela i Izaaka jako ilustrację odnoszącą się do rozróżnienia zachodzącego w Izraelu (duchowy i cielesny). Podaje dodatkowy argument oparty o ilustrację Jakuba i Ezawa i czyni to w sposób przemyślany odcinając niczym skalpelem wszelkie możliwe spekulacje. Tym razem zasadą rozróżniającą nie jest Boża obietnica lecz Boży cel.

Elekcja Jakuba i towarzsysząca jej reprobacja Ezawa, Boże przeznaczenie do życia wiecznego i na zatracenie czyni tą różnicę.  To cel wyznaczony  przez Boga przed narodzeniem dzieci oraz przed jakimkolwiek ich aktem działania lub myśli (myśli, w tym wiara, należą do kategorii czynów, por. Kol. 3:17). Wyjaśnienie jest jeszcze bardziej klarowne.
.

Podsumowując

Wszystkie rozważane do tej pory wersy dotyczą doktryny podwójnej predestynacji – elekcji i reprobacji. Doktryny w grzeszny i nikczemny sposób negowanej przez wielu. Najważniejszej ze wszystkich ukazujących Bożą suwerenność doktryn i całkowitą deprawację człowieka, czyniącą go bezgranicznie zależnym od Bożego miłosierdzia.

Prawidłowe zrozumienie doktryny podwójnej predestynacji umożliwi skuteczną polemikę z herezją z jednej strony, z drugiej zaś będzie stanowić podstawę do radosnego uwielbienia Boga za zbawienie, które pochodzi tylko i wyłącznie od Niego. To doktryna wzbudzająca najwyższą pokorę i wdzięczność, ponieważ gdyby nie dzieło Chrystusa, zasługiwalibyśmy jedynie na sąd i wieczne zatracenie.
.

Trzy obiekcje

Rozważmy teraz trzy wcześniej zdefiniowane obiekcje, trzy obszary co do których czynione są asercje. Porównajmy najpierw asercje czynione przez Arminian względem interprpretacji tekstu Rzymian 9 z ortodoksyjną wykładnią tekstu zadając pytania: 1) kto został wybrany i potępiony? 2) do czego jest wybranie i potępienie? 3) na jakiej podstawie miało to miejsce?

Herezja Ortodoksja
Predestynacja narodów Predestynacja osób
Predestynacja do teokratycznych przywilejów Predestynacja do zbawienia i wiecznego zatracenia
Predestynacja jest warunkowa, zależna od wiary / niewiary Predestynacja jest bezwarunkowa

Czy rzeczywiście Bóg nie predestynował osób lecz narody, czy faktycznie predestynacja nie dotyczy sfery zbawienia lecz odnosi się do teokratycznych przywilejów? A może Boża, warunkowa decyzja oparta została o ludzkie akty, tj. uwierzenie lub też odrzucenie dobrointencyjnej oferty ewangelii, zbawienia przeznaczonego dla wszystkich, lecz zależnego w ostateczności od człowieka?

Obiekcje Arminian prowadzą do bardzo istotnej kontrowersji, ponieważ właściwa interpretacja tekstu jest zależna od tych kwestii. Również ortodoksja i herezja zależą od tych kwestii. Jest to także kwestia konfesyjna:

“Upodobanie Boże jest jedyną przyczyną wybrania z łaski. Nie polega ono na tym, że ze wszystkich możliwych cech oraz czynów ludzi Bóg wybrał niektóre jako warunek zbawienia, lecz na tym, że upodobało się Bogu z całej masy grzeszników usynowić dla siebie niektóre osoby jako lud wybrany, jak to jest napisane: „Albowiem kiedy się one jeszcze nie narodziły ani też nie uczyniły nic dobrego lub złego — aby utrzymało się w mocy Boże postanowienie wybrania, oparte nie na uczynkach, lecz na tym, który powołuje — powiedziano jej [mianowicie Rebece], że starszy służyć będzie młodszemu. Jak napisano: Jakuba umiłowałem, a Ezawem wzgardziłem” (Rzym 9:11-13). „Kiedy usłyszeli to poganie, uradowali się i uczcili Słowo Boże; także wszyscy ci, którzy przeznaczeni byli do życia wiecznego, uwierzyli” (Dzieje 13:48)” – Kanony Synodu w Dort, Rozdział 1, Artykuł 10

Pierwsza obiekcja: predestynacja narodów

Pierwsza próba zniszczenia Bożej prawdy odnosi się do wczytywanej do tekstu doktryny wyboru nie tyle osób co narodów. Wrogowie Boga twierdzą, że w żadnym wypadku nie można mówić tu o jednostkach ponieważ  Apostoł cytuje ze Starego testamentu, a tam mowa o narodach. W jednej kwestii Arminianom należy przyznać rację, rzeczywiście teksty Starego Testamentu w kontekście odnoszą się także do narodów:

Stary Testament Nowy Testament
1 Mojż. 25:23  I PAN jej odpowiedział: Dwa narody są w twoim łonie i dwa ludy wyjdą z twego wnętrza. Jeden lud będzie mocniejszy niż drugi i starszy będzie służył młodszemu.  Rzym. 9:12 Powiedziano jej, że starszy będzie służył młodszemu
Mal. 1:2-4 2. Umiłowałem was, mówi PAN, a wy mówicie: W czym nas umiłowałeś? Czy Ezaw nie był bratem Jakuba? – mówi PAN, a jednak umiłowałem Jakuba; 3. A Ezawa znienawidziłem i wydałem jego góry na spustoszenie, a jego dziedzictwo – smokom na pustkowiu. 4. Choćby Edom powiedział: Staliśmy się ubodzy, ale wrócimy i odbudujemy spustoszone miejsca, to tak mówi PAN zastępów: Niech oni budują, a ja zburzę; i nazwą ich granicą bezbożności oraz ludem, na który PAN zapałał gniewem aż na wieki. Rzym. 9:13 Jak jest napisane: Jakuba umiłowałem, ale Ezawa znienawidziłem.

Kontekst Mojżesza wskazuje na dwa narody będące w łonie. Ponownie Malachiasz mówiąc o Ezawie odnosi się do terenów zamieszkiwanych przez naród Edomitów (góry i dziedzictwo).

Obiekcja Arminian nie jest pozbawiona swoistej logiki: skoro Paweł cytuje Stary Testament, należy zbadać kontekst tych fragmentów. W obu przypadkach Jakub i Ezaw reprezentują narody: Edom i Izrael. Dlatego też według Arminian, Rzymian 9 mówi o predestynacji narodów.

  • Prawdą jest, że Bóg używa Jakuba i Ezawa w odniesieniu do narodów.
    .
  • Prawdą jest też, że Bóg dokonuje elekcji i reprobacji narodów (por. 5 Mojż. 7:6-7; Izaj. 43:3).
    .
  • Prawdą jest, że Izaak czy też Izrael był narodem wybranym, podczas gdy Ezaw czy też Edom to naród przeznaczony na potępienie.
    .
  • Prawdą jest, że Bóg dokonuje predestynacji narodów.

Ale to nie wszystko
.

Obalenie obiekcji

Poniżej lista 11 argumentów na podstawie których odrzucamy obiekcję
.

Po pierwsze reprobacja narodów

Jeśli elekcja i reprobacja dotyczy narodów, twierdzimy, że narody składają się z indywidualnych osób. Każda nacja ukonstytuowana jest z konkretnych ludzi. W związku z tym twierdzenie, że Bóg wybiera narody ale nie jednostki jest logicznie sprzeczne. Gdy Bóg potępia cały naród, potepia wszystkich poszczególnych członków tego narodu. Jest to zatem jeszcze gorszy przypadek potępienia. Polska to 38 milionów poszczególnych członków tego narodu. Potępienie narodu polskiego byłoby równe z potępieniem 38 milionów indywidualnych osób.
.

Po drugie kontekst słowa elekcja

Podstawowe użycie tego słowa (gr. ἐκλογή ekloge) ma charakter indywidualny

Kościół to ludzie wybrani spośród różnych narodów całego świata

Efez. 1:4 Jak nas wybrał (ἐξελέξατο exelexato) w nim przed założeniem świata, abyśmy byli święci i nienaganni przed jego obliczem w miłości.

Wybór tak w Starym jak i Nowym Testamencie dotyczy ograniczonej liczby indywidualnych osób. Pewna mniejszość Izraelitów otrzymała łaskę zgodnie z elekcją. Resztę Bóg pogrążył aktywnie w zatwardziałośći serc, wyznaczając im zatracenie jako udział. Jeden naród, dwie grupy indywidualnychosób, jedni wybrani, inni potępieni przez Boga.

Rzym. 11:4-5. 7 4. Ale cóż mu odpowiada Bóg? Zostawiłem sobie siedem tysięcy mężów, którzy nie zgięli kolan przed Baalem. 5. Tak i w obecnym czasie pozostała resztka według wybrania (ἐκλογὴν ekloge) przez łaskę. 7. Cóż więc? Czego Izrael szuka, tego nie osiągnął, ale wybrani (ἐκλογὴ ekloge) osiągnęli, a inni zostali pogrążeni w zatwardziałości;

Apostoł Piotr mówiąc o wybranych referuje do Kościoła, konkretnie jego rozproszonych indywidualnych członków.

1 Piotra 1:1-2 1. Piotr, apostoł Jezusa Chrystusa, do wybranych (Ἐκλεκτοῖς Eklektois) wychodźców rozproszonych w Poncie, Galacji, Kapadocji, Azji i Bitynii 2. (wybranych) według uprzedniej wiedzy Boga Ojca, przez uświęcenie Ducha dla posłuszeństwa i pokropienia krwią Jezusa Chrystusa. Łaska i pokój niech się wam pomnożą

Po trzecie użycie słowa cel

wers 11 Gdy dzieci jeszcze się nie urodziły i nie zrobiły nic dobrego ani złego, aby zgodnie z wybraniem trwało postanowienie Boga (ἐκλογὴν πρόθεσις τοῦ Θεοῦ μένῃeklogen prothesis – zgodnie z celem wybranie Boga trwało), nie z uczynków, ale z tego, który powołuje;

Boży cel (gr. πρόθεσις prothesis) jest według elekcji. To Boża, zdeterminowana rada, postanowienie dotyczace wszystkich rzeczy. W Nowym Testamencie Boży cel odnosi się w sposób szczegółowy do zbawienia wybranych.

Rzym. 8:28-30 28. A wiemy, że wszystko współdziała dla dobra tych, którzy miłują Boga, to jest tych, którzy są powołani według postanowienia (πρόθεσιν prothesin – celu) Boga. 29. Tych bowiem, których on przedtem znał, tych też przeznaczył, aby stali się podobni do obrazu jego Syna, żeby on był pierworodny między wieloma braćmi. 30. Tych zaś, których przeznaczył, tych też powołał, a których powołał, tych też usprawiedliwił, a których usprawiedliwił, tych też uwielbił.

Boże przeznaczenie dla powołanych według Bożego celu jest całkowicie pewne ich uwielbienie w niebie zgodnie ze złotym łańcuchem zbawienia:

→ Boży dekret czyli przedwiedza
→ przeznaczenie
→ powołanie
→ usrpawiedliwienie
→ uwielbienie

Kolejny fragment określający Boży cel jako zbawienie, które nie wynika z dobrych uczynków lecz łaski udzielonej w Chrystusie i to jeszcze przed powstaniem świata. Boży cel i środki niezbędne do jego osiągnięcia a także zakres (wybrani) zostały ustanowione jednocześnie.

2 Tym. 1:9 Który nas zbawił i powołał świętym powołaniem nie na podstawie naszych uczynków, ale na podstawie swojego postanowienia (πρόθεσιν prothesin – celu) i łaski, która została nam dana w Chrystusie Jezusie przed wiecznymi czasy.

Cel i elekcja, zarówno z osobna jak i razem wskazują na Boga wybierającego konkretnych ludzi do zbawienia.
.

Po czwarte użycie frazy “nie z uczynków”

wers 11 Gdy dzieci jeszcze się nie urodziły i nie zrobiły nic dobrego ani złego, aby zgodnie z wybraniem trwało postanowienie Boga, nie z uczynków, ale z tego, który powołuje;

Fraza w Nowym Testamencie najczęściej używana jest do wyrażenia zbawienia z łaski przez wiarę (por. Rzym. 11:6; Efez. 2:9; 2 Tym. 1:9; Tyt. 3:5; jakuba 2:25). Fraza odnosi nas do sfery zbawienia na zasadzie kontrastu.

Sumując dotychczasowe argumenty: Boży cel i elekcja nie na podstawie uczynków wskazują na zbawienie indywidualnych osób.
.

Po piąte sam fragment mówi o indywidualnych osobach.

Cztery indywidualne osoby wymienione są z imienia: Izaak (wers 7), Jakub i Ezaw (wers 13), Faraon (wers 17). W odniesieniu do Jakuba i Ezawa wersy 10-11 mówią o nich jako poczętych z jednego mężczyzny

wersy 10.11 Rebeka, gdy poczęła z jednego mężczyzny, naszego ojca Izaaka  Gdy dzieci jeszcze się nie urodziły

W łonie Rebeki przebywały dwie indywidualne osoby. Rebeka urodziła dwie indywidualne osoby. Narody mogą być rozumiane tutaj jedynie w formie firgury mowy. Dosłownie mamy do czynienia z dwoma osobami.
.

Po szóste osobista służba Ezawa

wers 12 Powiedziano jej, że starszy będzie służył młodszemu;

Ciężko uznać, że chodzi tu o starszy naród. Jakub i Ezaw byli bliźniakami, przy czym Ezaw urodził się nieco wcześniej, co nie czyni narodu Edom starszym narodem. Pismo Święte mówi wprost, że Ezaw będzie służył osobie Jakuba co zgodnie z zasadą progresywnego objawienia stanowi właściwą interpretację tekstu Starego Testamentu. Ezaw sprzedając swoje pierworodne prawo za gulasz służył Jakubowi..

1 Mojż. 25:31-33 31. Jakub powiedział: Sprzedaj mi dziś twoje pierworództwo. 32. A Ezaw odpowiedział: Oto jestem bliski śmierci, na cóż mi pierworództwo? 33. Jakub powiedział: Przysięgnij mi dziś. Przysiągł mu więc i sprzedał Jakubowi swoje pierworództwo. 

Przysięga jest formą służby. Przysięgać na Pana oznacza zobowiązać się do wykonania konkretnego dzieła w celu oddania Bogu chwały.

5 Mojż. 10:20 Będziesz się bał PANA, swego Boga, jemu będziesz służył, do niego będziesz lgnąć i na jego imię będziesz przysięgał

Wypełnieniem Bożej przysięgi zbawienia złozonej Abrahamowi była służba Syna Bożego. Kościół, czyli wszyscy zbawieni przez Mesjasza, będący duchowym Izraelem jest duchowym potomstwem Abrahama.

Hebr. 6:13 Gdy bowiem Bóg dał obietnicę Abrahamowi, a nie miał nikogo większego, na kogo mógłby przysiąc, przysiągł na siebie samego
.
Mat. 20:28 Tak jak Syn Człowieczy nie przyszedł, aby mu służono, ale aby służyć i oddać swoje życie na okup za wielu.

Po siódme użycie zaimków osobowych,

wers 15 Mówi bowiem do Mojżesza: Zmiłuję się, nad kim (ὃν hon) się zmiłuję, a zlituję się, nad kim (ὃν hon) się zlituję.

Wers ten jest konkluzją rozważania doktryny elekcji i reprobacji używając dwóch zaimków osobowych ὃν hon. Zaimek osobowy wskazuje na osobę a nie na naród. Jest to tym bardziej oczywiste ze względu na cytowanie słów wypowiedzianych bezpośrednio do osoby Mojżesza:

2 Mojż. 33:19 A on odpowiedział: Sprawię, że cała moja dobroć przejdzie przed twoją twarzą, i wypowiem imię PANA przed tobą. Zmiłuję się, nad kim się zmiłuję, i zlituję się, nad kim się zlituję.

Werset 15 podsumowuje nauczanie wersetów 12-14, prowadzące do osobistej rozmowy z Mojżeszem, w której Bóg mówi, że zmiłuje się nad kim zechce się zmiłować. Kontekst wskazuje na zgromadzony wokół Mojżesza lud Izraela i kluczowe pytanie Mojżesza do Boga: Po czym bowiem będzie można poznać, że ja i twój lud znaleźliśmy łaskę w twoich oczach? (2 Mojż. 33:16). Ponieważ Bóg okazał miłosierdzie Mojżeszowi i tylko nie którym Izraelitom, nowa o elekcji jednostek a nie narodów.
.

Po ósme selektywne cytowanie

wersy 12-13 12. Powiedziano jej, że starszy będzie służył młodszemu 13. Jak jest napisane: Jakuba umiłowałem, ale Ezawa znienawidziłem.

Fragmenty cytowane przez Pawła mówią o osobowej predestynacji i doskonale pasują do całości logicznego wywodu jaki prezentuje. Z drugiej strony cytowanie jest ograniczone i pozbawione elementów narodowych. Fragmenty te nie są cytowane

Cytowane fragmenty wskazujące na aspekt osobowy predestynacji Pominiete fragmenty wskazujący na aspekt narodowy predestynacji
1 Mojż. 25:23 …starszy będzie służył młodszemu.  1 Mojż. 25:23  Dwa narody są w twoim łonie i dwa ludy wyjdą z twego wnętrza. Jeden lud będzie mocniejszy niż drugi…
Mal. 1:2-4 a jednak umiłowałem Jakuba;  A Ezawa znienawidziłem… Mal. 1:2-4  …wydałem jego góry na spustoszenie, a jego dziedzictwo – smokom na pustkowiu.  Choćby Edom powiedział: Staliśmy się ubodzy, ale wrócimy i odbudujemy spustoszone miejsca, to tak mówi PAN zastępów: Niech oni budują, a ja zburzę; i nazwą ich granicą bezbożności oraz ludem, na który PAN zapałał gniewem aż na wieki.

Jest to działanie świadome, ponieważ służy jako dowód budowanego wcześniej argumentu indywidualnej, osobowej predestynacji.

Po dziewiąte argumenty wynikające z obiekcji

Apostoł po doprowadzeniu do końca wywodu o indywidualnej, osobowej podwójnej predestynacji sam stawia najbardziej naturalną obiekcję do doktryny.

wers 19 Ale mi powiesz: Dlaczego więc jeszcze oskarża? Któż bowiem sprzeciwił się jego woli?

Gdyby predestynacja dotyczyła narodów a nie jednostek, tego typu zarzut byłby niezasadny. Po pierwsze wybranie jednego narodu przed innym nie wzbudziłaby w sluchaczu tak negatywnych emocji wobec Boga, w końcu Izrael przez wiele pokoleń był narodem wybranym. Po drugie predestynacja, a konkretnie doktryna reprobacji związana jest z Bożym oskarżeniem. Najbardziej naturalnym tłumaczeniem tekstu jest jego odniesienie soteriologiczne: skoro Bóg przeznaczył niektórych ludzi na zatracenie, to czemu jeszcze ich oskarża, skoro nie można się woli Bożej sprzeciwiać?
.

Po dziesiąte użycia słowa naczynia w refutacji obiekcji

wersy 20-24  20. Człowieku! Kimże ty jesteś, że prowadzisz spór z Bogiem? Czy naczynie gliniane może powiedzieć do tego, kto je ulepił: Dlaczego mnie takim uczyniłeś? 21. Czy garncarz nie ma władzy nad gliną, żeby z tej samej bryły zrobić jedno naczynie do użytku zaszczytnego, a drugie do niezaszczytnego? 22. A cóż, jeśli Bóg, chcąc okazać gniew i dać poznać swoją moc, znosił w wielkiej cierpliwości naczynia gniewu przygotowane na zniszczenie; 23. I żeby dać poznać bogactwo swojej chwały na naczyniach miłosierdzia, które wcześniej przygotował ku chwale; 24. To znaczy nas, których powołał, nie tylko z Żydów, ale i z pogan?

Dalsza polemika z przeciwnikami Boga prowadzona jest w oparciu o ilustrację, gdzie Bóg jest garncarzem a poszczególni ludzie zobrazowani są przez naczynia.

  • Rozpoczyna sie od identyfikacji adwersarza jako jednego człowieka ἄνθρωπε antrhope –  wołacz liczby pojedynczej
    .
  • Użyty zostaje zaimek interrogacyjny τίς tes (kimże) – również w liczbie pojedynczej
    .
  • Rzeczownik σκεῦος  skevos (naczynie) użyte jest w liczbie pojedynczej

Wers 22 mówi o indywidualnych osobach przeznaczonych na zniszczenie, czyli wieczne zatracenie

Wers 23 mówi o indywidualnych osobach przeznaczonych ku wiecznej chwale

Wers 24 identyfikuje naczynia miłosierdzia (liczba mnoga) nie jako narody lecz jako indywidualnych ludzi powołanych sposród narodu żydowksiego i narodów pogańskich. Od samego początku Apostoł w konteście predestynacji rozprawia o indywidualnch osobach.
.

Po jedenaste przykład resztki z Izraela

wersy 27-29 27. A Izajasz woła o Izraelu: Choćby liczba synów Izraela była jak piasek morski, resztka będzie ocalona. 28. Zakończy bowiem dzieło i skróci je w sprawiedliwości. Istotnie, skróci Pan dzieło na ziemi. 29. Jak i przedtem powiedział Izajasz: Gdyby Pan zastępów nie zostawił nam potomstwa, stalibyśmy się jak Sodoma i bylibyśmy podobni do Gomory.

Ponownie jako wzmiecnienie argumentu predestynacji indywidualnych osób Apostoł podaje przykład resztki (czyli niewielkiej grupy osób) należącej do Izraela i ocalonej, w przeciwieństwie do większości osób będących fizycznym Izraelem, ale nie osiągających zbawienia. Wykluczonym jest zatem interpretacja tekstu jako predestynacji narodów (sprzecność logiczna). Resztka w Izraelu to wybrani Izraelici.

W pewnym okresie było to zaledwie 7 tysięcy osób.

Rzym. 11:4 Ale cóż mu odpowiada Bóg? Zostawiłem sobie siedem tysięcy mężów, którzy niezgięlikolan przed Baalem

Potwierdzenie przez Izaaka

Jakub za namową swojej matki Rebeki podstępnie zdobył błogosławiestwo należące do Ezawa. Elementem tego błogosławieństwa było stwierdzenie, że otrzymujący je będzie panował nad zarówno nad narodami jak i konkretnymi ludźmi (mówiąc bardziej dokładnie chodzi o braci). Jest to ewidentnie jednostkowe zrozumienie kwestii predestynacji.

1 Mojż. 27:29 Niech ludzie ci służą i niech ci się kłaniają narody. Bądź panem twoich braci i niech ci się kłaniają synowie twojej matki

Ponownie gdy Izaak odkrył podstęp nie zmienił swojego błogosławieństwa lecz explicite potwierdził iż osoba Ezawa będzie czasowo służyć osobie Jakuba

1 Mojż. 27:40 [Izaak do Ezawa]  A będziesz żył z twego miecza i będziesz służył (תַּעֲבֹ֑ד taabod) twemu bratu. Ale gdy stanie się, że będziesz panował, zrzucisz jego jarzmo z twojej szyi.

Czasownik תַּעֲבֹ֑ד taabod jest w drugiej osobie liczby pojedynczej i odnosi się do jednej osoby a nie całego narodu. To również czasownik niedokonany (określa czynności i stany, które trwają, trwały lub będą trwały) i posiada hebrajski rdzeń Qal – najprostszą formę w biblijnym języku hebrajskim. Rdzeń Qal jest zwykle używany do wyrażenia akcji prostej lub akcji statycznej (określenie stanu).

Innymi słowy hebrajska gramatyka naucza iż Ezaw jako osoba znalazł się w stanie służby u Jakuba, nie koniecznie musiał dokonać jakiegokolwiek aktu z tym związanego. Stąd wystarczającym jest odniesienie do stanu osoby Ezawa względem osoby Jakuba aby argument w Rzymian (starszy będzie służył młodszemu ) traktować adekwatnie a przez to predestynację odnosić do jednostek.
.

Argument patrystyczny

Augustyn z Hippony

Według Augustyna z Hippony (354 – † 430 A.D.) wersety 11-13 mówią o Bogu kochającym Jakuba i nienawidzącym Ezawa, gdy byli jeszcze w łonie matki. Te wersety są jednymi z najważniejszych w rozdziale dla teologii darmowej łaski Augustyna, niezależnej od ludzkich zasług. Komentując werset 11 w kazaniu wygłoszonym w 417 r., Augustyn twierdzi, że każdy człowiek ma grzeszną naturę odziedziczoną po Adamie i zasługuje na śmierć przed popełnieniem jakichkolwiek dobrych lub złych czynów. Jakuba i Ezawa rozumie jako osoby a nie narody

“Niektórzy mówią, że dusze grzeszą w niebie i zgodnie z ich grzechami są wysyłane do ciał i zamykane w nich jak w odpowiednich więzieniach. Poszli śladami własnych myśli; pragnąc teoretyzować o głębokości Boga, utonęli w samych głębinach. Apostoł, widzicie, przeciwstawia się im, kiedy chce przedstawić sprawę łaski;i wybrał te bliźnięta w łonie Rebeki … “– Augustyn List 140.47

Izydor z Sewilli

Izydor z Sewilli (ok. 560 – † 636 A.D.) o podwójnej predestynacji stwierdza iż wynika ona z jednego i tego samego dekretu Boga:

“Dwojakiejestprzeznaczenie, czy to wybranych (electorum) na wieczny odpoczynek, czy to odrzuconych (reproborum) na wieczną śmierć. Dzieje się tak na mocy wyroku Bożego, który sprawia, że rzeczy niebiańskie i związane z życiem wewnętrznym zawsze pociągają za sobą wybranych, jak też, opuszczając odrzuconych, pozwala, by zawsze nęciły ich sprawy niższe, związane ze światem zewnętrznym.” – Sentencje, Księga II.6.1,

Gotszalk z Fuldy

Gotszalk z Fuldy (ok. 804 – † 869 A.D.) oddał życie za głoszenie podwójnej predestynacji. Wyraźnie nauczał, że

„predestynacja jest podwójna, czy to wybrańców do pokoju, czy potępionych na śmierć”.

Oznacza to, że Bóg skazuje niewybrańców na potępienie, ponieważ tak chciał, jednakże podstawą tego wyroku jest grzech potępionych. Gotszalk uważał, że potępiający wyrok leży w Bogu:

„Dokładną liczbę niewybrańców określa odwieczny wyrok Boga, predestynacja do śmierci, która przebiega równolegle z wyrokiem wyboru do życia”.

Powodem potępienia było zło ludzkości:

„Sam Bóg przez swój sprawiedliwy sąd niezmiennie przeznaczył do wiecznej śmierci wszystkich potępionych, którzy w dniu sądu zostaną potępieni z powodu ich własnych złych grzechów”.

Innymi słowy, Bóg przeznaczył niektórych na potępienie, ponieważ wiedział, że są grzesznikami. Należy jednak wyjaśnić, że Gotszalk nie wierzył, że Bóg przeznaczył kogokolwiek do grzechu. Wszelkie wykroczenia są wyłączną odpowiedzialnością człowieka, a nie Boga. Swoimi własnymi słowami Gotszalk stwierdził:

„Wierzę i wyznaję, że Bóg przewidział i przeznaczył świętych aniołów i wybrał ludzi do niezasłużonego życia wiecznego, ale że w równym stopniu przeznaczył diabła wraz z jego zastępem i wszystkimi ludźmi potępionymi ze względu na ich przewidywane przyszłe złe uczynki, przez sprawiedliwy sąd, na zasłużoną śmierć wieczną”.

Stanowisko Reformowane

Jan Kalwin (1509 – 1564) również bardzo mocno podkreśla osobowy charakter predestynacji. Odnosząc się do stanu duchowego Jakuba i Ezawa nie ma na mysli narodów, lecz właśnie tę parę bliźniaków.

“Jak jest napisane, Jakuba kochałem itd. Jeszcze mocniejszym świadectwem potwierdza, jak bardzo niebiańska odpowiedź udzielona Rebece służyła jego obecnemu zamierzeniu, to znaczy, że stan duchowy obojga został zasygnalizowany przez panowanie Jakuba i niewolę Ezawa, a także to, że Jakub uzyskał tę łaskę przez dobroć Boga, a nie przez własne zasługi.“– Jan Kalwin, Komentarz do Rzymian 9, źródło

Zgodnie z nauczaniem Katechizmu Heidelberskiego z 1562 roku doktryna predestynacji, obie jej składowe, elekcja i reprobacja stanowią wielkie źródło pociechy dla wybranych. Radości wynikającej z faktu przeniesienia do wiecznej wspólnoty z Bogiem bez obawy kary wiecznego potępienia, oraz radości z wymierzenia kary wszystkim wrogom Boga oraz chrześcijan. Mowa tu oczywiście o potępionych.

Pytanie 52: Jaka pociecha płynie dla ciebie z faktu, że Chrystus „przyjdzie sądzić żywych i umarłych”?
.
Odpowiedź: Otóż w każdej trosce i prześladowaniu mogę z podniesioną głową czekać na Tego, który stanął przed Bożym Sądem zamiast mnie i zdjął ze mnie wszelkie przekleństwo, na Tego, który przyjdzie z niebios jako Sędzia, aby skazać na wieczne potępienie wszystkich swoich i moich wrogów, a mnie wraz z wszystkimi wybranymi zabrać z sobą do wiecznej chwały i radości. Gal.3:13; Filip.3:20; Mat..25:34; 2 Tym.4:8.

Podsumowanie

Ponieważ zbawienie nie odbywa się w wolicjonalnej próżni, w miejsce suwerennego Boga ustanowiony zostaje suwerenny człowiek z jego opartą o wolną wolę decyzją o przyjęciu lub odrzuceniu wiary, w ekstremalnym zaś, zielonoświąkowym podejściu suwerenem jest diabeł, który poprzez rozmaite opętania i związania decyduje o zbawieniu.

“Czyż narody nie składają się z jednostek?… Jak omijanie całych krajów, czasem całych kontynentów, może być uważane przez Arminian za mniej surowy dekret niż przeznaczanie jednostek na zatracenie, jest dla mnie zagadką. Całkowite odrzucenie Edomitów czy Moabitów nie dawało nadziei wielu, wielu osobom należącym do tych grup etnicznych. W ostateczności to nie Bóg, lecz wiara Arminian jest suwerennym garncarzem, który może robić z gliną w swoich rękach, co jej się podoba.” – Renat Iljasow, Niezależna Konfederacja Reformowana

Stanowczo odrzucamy arminianistyczną interpretację Rzymian 9 jako bezbożną i plugawiącą prawdę o Bogu. Ogłaszamy, że przed wszystkimi wiekami Bóg niektórych przeznaczył do wiecznego zbawienia, innych zaś na wieczne potępienie. Głosicieli obcej doktryny wzywamy do upamiętania dedykując poważne ostrzeżenie wyrażone przez Synod w Dort a pochodzące z inspiracji Ducha Świętego:

“Tym, którzy szemrają przeciwko darmowej łasce wybrania i sprawiedliwej surowości potępienia, odpowiadamy wraz z Apostołem: „Kimże jesteś człowiecze, byś miał wieść spór z Bogiem?” (Rzym. 9:20)“ – Kanony Synodu w Dort, Rozdział 1 Artykuł 18

Na podstawie, źródło

Zobacz w temacie

Print Friendly, PDF & Email