Spis treści
Definicja
Ogólnie można powiedzieć, że w stronie biernej podmiot jest poddawany działaniu lub jest wystawiony na działanie wyrażone przez czasownik. Ze strony podmiotu nie jest implikowana żadna wola – ani nawet świadomość działania.
Oznacza to, że podmiot działania może być świadomy lub nie, jego wola może być zaangażowana w czynność lub nie. Ale te rzeczy nie są podkreślane, gdy używana jest strona bierna.
W kursie 1 lekcji 2, rozważaliśmy następujące dwa zdania:
- Byk depta ziemię
- Ziemia jest deptana przez byka
W pierwszym zdaniu podmiotem jest „byk”, i to byk aktywnie depta. Czasownik „depta” jest w stronie czynnej. W drugim zdaniu podmiotem jest „ziemia”, i ziemia jest biernie deptana. Czasownik „deptana” jest w stronie biernej.
Rodzaje strony biernej
Prosta
Najczęstszym zastosowaniem strony biernej jest wskazanie, że podmiot jest wystawiony na dziaanie czynności. Nie ma żadnych implikacji dotyczących poznania, woli lub przyczyny ze strony podmiotu. Takie użycie występuje zarówno z wyrażonym podmiotem jak i bez niego.
Marek 4:6 A gdy słońce wzeszło, wypaliło je (ἐκαυματίσθηekaumatisthe – zostało wypalone [o ziarnie]), a ponieważ nie miało korzenia, uschło.
.
Dzieje 1:5 Jan bowiem chrzcił wodą, ale wy po niewielu dniach będziecie ochrzczeni (βαπτισθήσεσθεpatiosthesesthe – będziecie zanurzeni) w Duchu Świętym.
Deponencyjna
Strona deponencyjna określa czaowniki posiadające formę strony biernej lub medialnej, które jednakże przekazują znaczenie czynne. Np. ἠδυνήθην edynethen – (od słowa móc) forma czasownika nie posiada odpowiednika polskiego. Aby przybliżyć jego sztucznie utworzoną formę porównajmy go z czasownikiem jeść
- Strona czynna: jadłem, mogłem
- Strona bierna: jedzony, [sztucznie utworzona] mogony / byłem w stanie (imieslów: jedzący, mogący)
1 Kor. 3:1 I ja, bracia, nie mogłem (οὐκ ἠδυνήθην ouk edynethen – aorist pierwszej osoby trybu oznajmującego strona bierna – dosł. nie mogony / nie byłem w stanie) do was mówić jak do ludzi duchowych, ale jak do cielesnych, jak do niemowląt w Chrystusie.
ἠδυνήθην edynethen „być w stanie” jest określany jako „bierny czasownik deponencyjny”. Ale te czasowniki są nieprzechodnie – absurdem jest twierdzenie, że mają one sens „czynny”. Termin „deponencyjny” zdaje się sugerować, że czasowniki pozbawione strony czynnej są w jakiś sposób uszkodzone: albo musiały kiedyś mieć stronę czynną i ją utracić, albo nigdy nie miały strony czynnej, choć powinny ją mieć; w każdym razie nie zachowują się jak „standardowy” czasownik grecki.
.
Strona bierna, która nie jest bierna
Studentów starożytnej greki zwykle uczy się, że formy w takich zakończeniach θην then / θης thes / θη the oraz θησομαι thesomai / θηση these / θησεται thesetai – są bierne zarówno pod względem formy jak i znaczenia, i że jeśli nie mają biernego sensu, to są „deponencyjne”, to znaczy w jakiś sposób są wadliwe – nie zachowują się tak, jak powinien zachowywać się „dobry” grecki czasownik.
Ale rozważmy dwa słowne sformułowania stwierdzeń, że Jezus „powstał z martwych”.
Χριστός ἀνέστη, Ἀληθῶς ἀνέστη! Christos aneste, Alethos aneste! – Chrystus zmartwychwstał, doprawdy zmartwychwstał!
Aorist ἀνέστη aneste trzeciej osoby liczby pojedynczej oznacza „powstał z martwych”; czasownik jest nieprzechodni, a inicjatywa w zmartwychwstaniu była Jezusa.
Czasownik nieprzechodzni nie może mieć dopełnienia bliższego i w związku z tym nie tworzy strony biernej.
Z drugiej strony aorist ἠγέρθη egerthe trzeciej osoby strony biernej musi oznaczać „został zmartwychwzbudzony”
Mat. 27:64 Rozkaż więc zabezpieczyć grobowiec aż do trzeciego dnia, by przypadkiem jego uczniowie nie przyszli w nocy, nie wykradli go i nie powiedzieli ludowi: Powstał z martwych (Ἠγέρθη egerthe – został zmartwychwzbudzony)
Istnieje tutaj domniemany agent, który czasami jest nawet wyrażony we frazie ὑπὸ τοῦ θεοῦ hypo tou Theou – przez Boga. Ponadto ἐγείρω egeiro to czasownik posiadający wszystkie trzy strony:
- ἐγείρω egeiro – powoduję wzbudzenie, powstawnie
- εγείρομαι egeiromai – budzę, powstaję
- εγείρομαι egeiromai (strona medialna w znaczeniu biernym) – jestem wzbudzony, powstały
W rzeczywistości jednak nie ma charakterystycznego aoristu i przyszłych form medialnych tego czasownika (choć można by się spodziewać ηγειραμην egeiramen / εγερουμαι egeroumai). Tyle, że nie znajdujemy form biernych ηγερθηεν egerthen / εγερθησομαι egerthesomai. Ale czy rzeczywiście te formy są bierne? Jak powiedzieć: „podniósł [kogoś] z łóżka” czy też „obudził [kogoś]”? Odpowiedź brzmi: ἠγέρθη egerthe.
Mat. 9:25 Ale gdy wygnano tych ludzi, wszedł, ujął ją za rękę i dziewczynka wstała (ἠγέρθη egerthe – została podniesiona [ta dziewczynka])
Forma ta może być używana niezależnie od tego, czy inicjatywa w powstaniu lub przebudzeniu należy do podmiotu czasownika, czy też do jakiegoś zewnętrznego czynnika. Prosty fakt jest taki, że te formy nie są zasadniczo bierne; raczej podobnie jak formy medialno-pasywne są one zdolne do przekazywania znaczenia medialnego lub biernego.
Zobacz w temacie
- lekcja 2: Afiks Alfa | Czas Aorist | Tworzenie czasu Aorist | 1-szy Aorist strona czynna tryb oznajmujący | 2-gi Aorist strona czynna tryb oznajmujący | Aorist strona bierna tryb oznajmujący
- lekcja 4: Strona Bierna | Strona Medialna | Tak zwane Czasowniki Deponencyjne | οἶδα oraz ᾔδειν | Celownik Instrumentalny | ὑπό z Dopełniaczem