Paweł i Jakub, część 6 – rozróżnienie dwóch dzieł Chrystusa

Potrzeba rozeznania

W trosce o nasze dokładne studium usprawiedliwienia, pokrótce wyjaśnimy zarówno różnicę, jak i związek między usprawiedliwieniem a uświęceniem. Nie interesuje nas tutaj uświęcenie, ale usprawiedliwienie. Dlatego nie należy oczekiwać czegoś takiego jak pełne wyjaśnienie uświęcenia.

Istnieją uzasadnione powody, aby uwzględnić związek usprawiedliwienia z uświęceniem w badaniu usprawiedliwienia.

---

Dwa zbawienne akty

Po pierwsze, Pismo Święte i wyznania Reformowane nauczają o związku pomiędzy tymi dwoma zbawiennymi aktami Boga w Jezusie Chrystusie.

1 Kor. 6:11 A takimi niektórzy z was byli. Lecz zostaliście obmyci, lecz zostaliście uświęceni, lecz zostaliście usprawiedliwieni w imię Pana Jezusa i przez Ducha naszego Boga.
.
Rzym. 8:3-4 3. Co bowiem było niemożliwe dla prawa, w czym było ono słabe z powodu ciała, Bóg, posławszy swego Syna w podobieństwie grzesznego ciała i z powodu grzechu, potępił grzech w ciele; 4. Aby sprawiedliwość prawa wypełniła się w nas, którzy postępujemy nie według ciała, ale według Ducha.

Po drugie, herezja usprawiedliwienia przez wiarę i uczynki zawsze ma jako główny składnik pomieszanie dwóch dzieł Bożych.

• Rzym uczy usprawiedliwienia nie tylko jako przypisywania sprawiedliwości, ale także jako wlania sprawiedliwości.
  .
  
• Heretycka doktryna federalnej wizji o usprawiedliwieniu przez wiarę i uczynki sprawia, że usprawiedliwienie, zwłaszcza na Sądzie Ostatecznym, składa się zarówno z dzieła Chrystusa dla nas, jak i z naszych własnych dobrych uczynków, które z mniejszą lub większą jasnością i szczerością przypisują dziełu Chrystusa w nas.

Uświęcenie jest dziełem Chrystusa w nas.

1 Piotra 1:2 Wybranych według uprzedniej wiedzy Boga Ojca, przez uświęcenie Ducha dla posłuszeństwa i pokropienia krwią Jezusa Chrystusa. Łaska i pokój niech się wam pomnożą.
.
1 Kor. 1:30 Lecz wy z niego jesteście w Chrystusie Jezusie, który stał się dla nas mądrością od Boga i sprawiedliwością, i uświęceniem, i odkupieniem;

Zatem federalna wizja celowo myli usprawiedliwienie i uświęcenie. To zamieszanie nie jest niewinne. Uświęcenie w teologii federalnej wizji polega w dużej mierze na aktywnym wkładzie samego grzesznika w jego świętość. W ten sposób usprawiedliwienie, zwłaszcza ostateczne, grzesznika obejmuje, a nawet zależy od jego własnego wykonywania dobrych uczynków i od samych dobrych uczynków.
.

---

Trydent a Kalwin

W swojej krytyce Soboru Trydenckiego Kalwin zarzucił, że rzymskokatolicka herezja o usprawiedliwieniu z uczynków, którą Trydent uczynił oficjalnym dogmatem, polegała na pomyleniu usprawiedliwienia i uświęcenia. Kalwin uznawał ścisły związek między usprawiedliwieniem a uświęceniem, ale nalegał, aby utrzymanie Ewangelii łaski wymagało rozróżnienia.

„Nie można zaprzeczyć… że te dwie rzeczy, usprawiedliwienie i uświęcenie, są stale powiązane i spójne; lecz stąd błędnie wnioskuje się, że są to jedno i to samo.”

Aby zilustrować zarówno ścisły związek, jak i wyraźną różnicę między usprawiedliwieniem a uświęceniem, Kalwin odwołał się do światła i ciepła słońca:

„Światła słońca, chociaż nigdy nie towarzyszy mu ciepło, nie należy uważać za ciepło”.

O swojej ilustracji, ale w odniesieniu do jej rzeczywistości, Kalwin zapytał następnie:

„Gdzie jest człowiek tak nierozróżniający, że nie potrafi odróżnić jednego od drugiego?”[21].

---

Ważne definicje

Wyjaśnijmy sobie terminy teologiczne i dzieła zbawienia, które opisują.
.

Usprawiedliwienie

Usprawiedliwienie (korzeń bycia sprawiedliwym) jest aktem Boga w Chrystusie, przebaczającym grzechy i grzeszność wybranemu grzesznikowi oraz uznającym go za sprawiedliwego przed Bogiem sędzią, przypisując mu całe posłuszeństwo Chrystusa w jego miejsce.

To posłuszeństwo Chrystusa, które jest przypisane wybrańcowi, wierzącemu grzesznikowi jedynie poprzez daną grzesznikowi wiarę w Chrystusa, jest całym wykonywaniem przez Chrystusa woli Bożej przez całe jego życie i posługę, a zwłaszcza posłuszeństwem Jego cierpienia i śmierci u kresu życia, których kulminacją jest śmierć na krzyżu.

Dzięki temu aktowi Bożemu grzesznik jest doskonale sprawiedliwy w sądzie Bożym w swoim sumieniu grzesznika, już w tym życiu. Ten akt Boży jest tematem Listów do Rzymian 3–5, Listu do Galacjan i innych fragmentów Pisma Świętego.

Rzym. 4:6-7 6. Jak i Dawid mówi, że błogosławiony jest człowiek, któremu Bóg przypisze sprawiedliwość bez uczynków, mówiąc: 7. Błogosławieni, których nieprawości są przebaczone i których grzechy są zakryte.

---

Uświęcenie

Uświęcenie, w wyraźnym odróżnieniu od usprawiedliwienia, jest dziełem Boga przez Ducha Jezusa Chrystusa w wybranym, wierzącym i usprawiedliwionym grzeszniku, czyniące go świętym. Rdzeniem łacińskiego terminu uświęcenie jest świętość.

Świętość polega na oczyszczeniu z nieczystości i mocy grzechu oraz na poświęceniu się Bogu z miłości do Niego, tak aby człowiek był posłuszny Prawu Bożemu i spełniał dobre uczynki, których Bóg od niego wymaga. Uświęcenie, podobnie jak usprawiedliwienie, jest dziełem, którego Bóg dokonuje w grzeszniku za pośrednictwem jego wiary

Dzieje 15:9 I nie uczynił żadnej różnicy między nami a nimi, oczyszczając przez wiarę ich serca.

---

Progres uświęcenia

W przeciwieństwie do usprawiedliwienia, uświęcenie nie osiąga doskonałości w tym życiu. Jest postęp w tej pracy. Stajemy się coraz bardziej święci, chociaż

„nawet ludzie najświętsi mają w życiu jedynie przedsmak pełnego posłuszeństwa.”[22].

Progres w uświęceniu to dostrzegalna z zewnątrz zmiana osoby, zmiana jakości postępowania, która wynika z coraz lepszego rozpoznania ogromu grzeszności w ciele i coraz bardziej zaciekłej i zwycięskiej z grzechem walki jaką toczy Duch Święty w odrodzonym człowieku.

Przysłów 4:18 Ale ścieżka sprawiedliwych jest jak jasne światło, które świeci coraz jaśniej aż do dnia doskonałego.
.
Hebr. 12:14 Dążcie do pokoju ze wszystkimi i do świętości, bez której nikt nie ujrzy Pana.
.
Hebr. 12:10-11 10. Tamci bowiem karali nas przez krótki czas według swego uznania. Ten zaś czyni to dla naszego dobra, abyśmy byli uczestnikami jego świętości. 11. A żadne karanie w danej chwili nie wydaje się radosne, ale smutne. Potem jednak przynosi błogi owoc sprawiedliwości tym, którzy przez nie byli ćwiczeni.
.
Hebr. 13:20-21 20. A Bóg pokoju, który przez krew wiecznego przymierza wyprowadził spośród umarłych wielkiego pasterza owiec, naszego Pana Jezusa; 21. Niech was uczyni doskonałymi w każdym dobrym uczynku, abyście spełniali jego wolę, dokonując w was tego, co miłe w jego oczach, przez Jezusa Chrystusa, któremu chwała na wieki wieków. Amen
.
1 Tes. 5:23 A sam Bóg pokoju niech was w pełni uświęci, a cały wasz duch, dusza i ciało niech będą zachowane bez zarzutu na przyjście naszego Pana Jezusa Chrystusa.
.
Rzym. 6:19 Po ludzku mówię, z powodu słabości waszego ciała. Jak bowiem oddawaliście wasze członki na służbę nieczystości i nieprawości, aby czynić nieprawość, tak teraz oddawajcie wasze członki na służbę sprawiedliwości, abyście byli uświęceni. (εἰς ἁγιασμόν  eis hagiasmon – ku uświęceniu)
.
2 Kor. 3:18 Lecz my wszyscy, którzy z odsłoniętą twarzą patrzymy na chwałę Pana, jakby w zwierciadle, zostajemy przemienieni w ten sam obraz, z chwały w chwałę, za sprawą Ducha Pana.
.
2 Kor. 7:1 Mając więc te obietnice, najmilsi, oczyśćmy się z wszelkiego brudu ciała i ducha, dopełniając uświęcenia w bojaźni Bożej
.
Efez. 4:22 Że – co się tyczy poprzedniego postępowania – powinniście zrzucić z siebie starego człowieka, który ulega zepsuciu przez zwodnicze żądze
.
Gal. 4:19 Moje dzieci, które znowu w bólach rodzę, aż Chrystus w was się ukształtuje;
.
1 Piotra 1:15 Lecz jak ten, który was powołał, jest święty, tak i wy bądźcie świętymi we wszelkim waszym postępowaniu
.
1 Jana 3:3 A każdy, kto pokłada w nim tę nadzieję, oczyszcza się, jak i on jest czysty.
.
Obj. 22:11 Kto krzywdzi, niech nadal wyrządza krzywdę, kto plugawy, niech się nadal plugawi, kto sprawiedliwy, niech nadal będzie sprawiedliwy (statyczne przypisanie sprawiedliwości Chrystusa), a kto święty, niech się nadal uświęca. (progres uświęcenia)

---

Różnice

Wspólną cechą tych dwóch dzieł Bożych w Chrystusie jest to, że oba są dziełami zbawienia od grzechu. Ale są różne i należy je wyraźnie rozróżnić.

Usprawiedliwienie	Uświęcenie
Jest aktem prawnym w świadomości wierzącego grzesznika, wyrokiem uznającym go za sprawiedliwego przed Bogiem, niczym na sali sądowej.	Jest dziełem duchowej mocy w sercu, umyśle, duszy i ciele wierzącego grzesznika, czyniąc go świętym, czyli dobrym.
Usuwa winę za grzech i wpływa na prawny stan niewinności.	Pokonuje dominującą moc grzechu w życiu człowieka i dokonuje zwycięstwa świętości.
Uwalnia grzesznika z niewoli winy.	Uwalnia grzesznika z niewoli panującej mocy grzechu.
Przypisuje, czyli zalicza, sprawiedliwość Chrystusa na rachunek grzesznika, czyli jego pozycję przed Bogiem sędzią.	Wlewa w grzesznika posłuszeństwo Chrystusa. Różnica pomiędzy dwoma aktami Bożymi jest różnicą pomiędzy przypisywaniem a wlewaniem. Jakikolwiek kościół lub teolog wyjaśniający usprawiedliwienie jako wlanie sprawiedliwości, choćby częściowo, w ten sposób wypacza ewangeliczną prawdę o usprawiedliwieniu.
Zalicza na kont]o grzesznika posłuszeństwo prawu Chrystusa w miejsce tego grzesznika, dzięki czemu grzesznik zostaje uwolniony od obowiązków przestrzegania prawa dla swojej sprawiedliwości i poniesienia kary prawa za swoją nieprawość.	Wypisuje prawo Boże w sercu grzesznika, tak że zaczyna on zwycięsko przestrzegać prawa.
Uwalnia grzesznika od winy za grzech, od odpowiedzialności za karę Bożą i od poczucia wstydu.	Wyzwala grzesznika spod panującej mocy grzechu, a tym samym od zanieczyszczenia grzechem.
Usprawiedliwiony cudzołożnik jest wolny od kary śmierci i nawiedzającej go hańby za swój czyn. Staje świadomie przed Bogiem, swoją żoną, społeczeństwem i własnym sumieniem jako ktoś, kto doskonale i zawsze przestrzegał siódmego przykazania.	Uświęcony cudzołożnik nie jest już rządzony przez pożądliwość, walczy z pożądliwością, ilekroć wynika ona z jego grzesznej natury, i szczerze nie chce już nigdy więcej popełnić tego czynu, czy to w myśli, czy w uczynku, ale żyć w czystości.
Usprawiedliwienie błogosławi grzesznika pokojem z Bogiem w jego sumieniu.	Uświęcenie błogosławi grzesznika mocą kochania Boga i bliźniego.
Usprawiedliwienie jest doskonałym aktem zbawienia wierzącego grzesznika przez Chrystusa w tym życiu.	Uświęcenie, choć zwycięskie dzieło Chrystusa nad wierzącym grzesznikiem już w tym życiu, nigdy nie jest doskonałe w tym życiu, ale ma charakter postępujący.

.

---

Skutki obu dzieł

Kiedy Chrystus usprawiedliwia wierzącego grzesznika przez jego wiarę, w pełni przebacza mu wszystkie jego grzechy i zdecydowanie przypisuje grzesznikowi całe posłuszeństwo Chrystusa w jego imieniu. Błogosławieństwo usprawiedliwienia dla grzesznika polega na tym, że jest on świadomy i pewny doskonałej sprawiedliwości przed Bogiem. Świadomie staje przed Bogiem sędzią jako ktoś, kto nigdy nie miał ani nie popełnił żadnego grzechu, ale jest całkowicie niewinny dzięki pełnemu posłuszeństwu Jezusa Chrystusa, jego przedstawiciela.

Nie jest to coraz większe usprawiedliwienie. Coraz bardziej nie można się usprawiedliwić. Kiedy sędzia oświadcza w stosunku do oskarżonego, że oskarżony jest niewinny, wyrok jest wyrokiem doskonale wykonanym, a świadomość uniewinnionego jest świadomością doskonałej niewinności w odniesieniu do wymogów prawa.

Uświęcenie natomiast w tym życiu nigdy nie jest doskonałe. Uświęcony grzesznik nigdy nie jest całkowicie uwolniony od mocy i zanieczyszczenia grzechem (wbrew fałszywemu i głupiemu nauczaniu perfekcjonistów. Jeśli chodzi o szaleństwo tego nauczania, w historii kościoła pojawia się opowieść, że kiedy człowiek twierdził, że jest doskonały w świętości, inny odpowiedział: „Uwierzę w to po rozmowie z twoją żoną”). Grzech już nie panuje w uświęconym grzeszniku, jak mówi Rzymian

Rzym. 6:1-2 1. Cóż więc powiemy? Czy mamy trwać w grzechu, aby łaska obfitowała? 2. Nie daj Boże! My, którzy umarliśmy dla grzechu, jakże możemy jeszcze w nim żyć?

Ale grzech w nim pozostaje, i to z taką mocą, że ma on jeszcze grzeszną naturę (którą jest grzech, popełnia grzech (wbrew swojej woli, jak mówi Paweł uczy w Liście do Rzymian 7) i psuje grzechem nawet najlepsze swoje dzieła, dopóki żyje.

Rzym. 7:17-18 17. Teraz więc już nie ja to robię, ale grzech, który we mnie mieszka. 18. Gdyż wiem, że we mnie, to jest w moim ciele, nie mieszka dobro, bo chęć jest we mnie, ale wykonać tego, co jest dobre, nie potrafię.

Niemniej jednak w każdym dziecku Bożym przez całe życie jest i powinien następować postęp w świętości. Katechizm Heidelberski kładzie nacisk na ten postęp w wyjaśnianiu konieczności ostrego głoszenia zgromadzeniu dziesięciu przykazań:

„abyśmy przez całe życie …coraz bardziej upodobnialibyśmy się do Niego, aż osiągniemy doskonałość, jaką Bóg nam przeznaczył w przyszłym życiu.”[23].

To wyznaniowe stwierdzenie wskazuje, że doskonałość uświęcenia następuje w chwili śmierci, a ostatecznie w zmartwychwstaniu ciała, kiedy ciało ma udział z duszą w doskonałej świętości Chrystusa. Katechizm uczy, że wierzący nie boi się śmierci, ale wręcz tęskni za nią, ponieważ w chwili jego śmierci Duch Chrystusowy ostatecznie usuwa w nim jego grzeszną naturę i moc grzechu.

„Dlaczego i my musimy umrzeć, skoro Jezus Chrystus umarł za nas?  Bo swoją śmiercią wcale nie spłacamy naszych win. Ona oznacza, że to grzech zostaje zniszczony, a my przechodzimy do życia wiecznego”[24]

W ten sposób wyznania Reformowane ostro rozróżniają te dwa wybitne dzieła zbawienia. [25] To rozróżnienie jest biblijne:

Rzymian 3–5 nauczają o usprawiedliwieniu jako prawnym akcie Boga w Chrystusie, doskonale uwalniającym od winy na podstawie życia i śmierci Chrystusa, aby grzesznik miał pokój z Bogiem.

Rzymian 6–7, pierwsza część rozdziału 8 i rozdziały 12–16 nauczają o uświęceniu jako działaniu Ducha w usprawiedliwionym grzeszniku, polegającym na faktycznym wyzwoleniu go spod panującej mocy grzechu, chociaż nie w sposób doskonały w tym życiu (patrz zwłaszcza rozdział 7), aby zwycięsko prowadził życie miłości do Boga, wyrażające się przez posłuszeństwo prawu Bożemu.
.,

---

Instytuty Jana Kalwina

O tym wszystkim co do tej pory rozważono w kwestii usprawiedliwienia i uświęcenia, o rozróżnieniu tych obu nierozerwalnych dzieł Chrystusa zaświadcza wczesna Reformacja ustami Kalwina. W Instytutach 3.14.9 potwierdza doktrynę Reformowaną pisząc on co następuje:

“Wyznajemy, że gdy Bóg pojednał nas ze sobą za pośrednictwem sprawiedliwości Chrystusa i udzielając nam darmowego odpuszczenia grzechów, uważa nas za sprawiedliwych, Jego dobroć łączy się jednocześnie z miłosierdziem, tak że mieszka w nas przez i za pośrednictwem swego Ducha Świętego, za którego pośrednictwem pożądliwości naszego ciała są z każdym dniem coraz bardziej umartwiane, podczas gdy my sami jesteśmy uświęceni; że jesteśmy poświęceni Panu dla prawdziwej czystości życia, a nasze serca są wyszkolone do posłuszeństwa prawu.

W ten sposób naszym wiodącym pragnieniem staje się posłuszeństwo Jego woli i we wszystkich sprawach przyczyniamy się wyłącznie do Jego chwały.

Jednak gdy kroczymy drogami Pana pod przewodnictwem Ducha Świętego, abyśmy nie unosili się nadmiernie i nie zapomnieli o sobie, wciąż pozostają w nas resztki niedoskonałości, które utrzymują nas w pokorze: „bo nie ma człowieka, który by nie zgrzeszył ” – mówi Pismo (1 Król. 8:46).

Jaką więc sprawiedliwość mogą ludzie osiągnąć dzięki swoim uczynkom? Po pierwsze, powiadam, że najlepsza rzecz, jaką można przez nie wyprodukować, jest zawsze skażona i zepsuta przez nieczystość ciała i zawiera w sobie jakby mieszaninę śmieci. Niech święty sługa Boży, powiadam, wybierze z całego swego życia czyn, który uzna za najwspanialszy, i niech rozważy go we wszystkich jego aspektach; niewątpliwie znajdzie w nim coś, co ma zapach zgnilizny ciała, ponieważ nasza ochota w czynieniu dobra nigdy nie jest taka, jak powinna, ale nasze postępowanie jest zawsze opóźniane przez wiele słabości.

Choć widzimy plamy, którymi skażone są uczynki sprawiedliwych, nie są bynajmniej niezauważone, to jednak, zakładając, że są one możliwie, czy nie sprawią obrazę oku Boga, przed którym nawet gwiazdy nie są czyste? Widzimy więc, że nawet święci nie mogą dokonać ani jednego dzieła, które oceniane na podstawie własnych zasług nie zasługiwałoby na potępienie.”

Na podstawie, David Engelsma, Ewangeliczna prawda o usprawiedliwieniu

Przypisy

[21] Kalwin, „Antidotum na Sobór Trydencki”, w: Calvin’s Tracts, 3:115–16.
[22] Katechizm Heidelberski Odp. 114
[23] Tamże,  Odp. 115
[24] Tamże, Pyt. i Odp. 42
[25] Zob. także Konfesję Belgijską 23–24, Konfesję Westminsterską 11, 13

---

Zobacz w temacie

• Paweł i Jakub, część 1 – zarys problemu interpretacyjnego
• Paweł i Jakub, część 2 – odpowiedź Reformacji
• Paweł i Jakub, część 3 – doktrynalne rozróżnienie
• Paweł i Jakub, część 4 – warunkowe przymierze a zbawienie z uczynków
• Paweł i Jakub, część 5 – odparcie zarzutów
• Paweł i Jakub, część 6 – rozróżnienie dwóch dzieł Chrystusa
• Paweł i Jakub, część 7 – monstrualne odstępstwo
  .
• Wiara utwierdza zakon
• Wezwanie do duchowego oczyszczenia
• Wiara a usprawiedliwienie
• Wiara a uświęcenie
• Pewność usprawiedliwienia
  .
• Synergia wiary i uczynków
• Pokuta jako ewangelia
• Neonomizm
• Reformowany pelagianizm
  .
• Osądzanie: Obowiązek chrześcijanina
• Mantra zwodzicieli: polemika na terytorium wroga
• Łaskawy dar nietolerancji
• Czy naprawdę możesz poznać drzewo po jego owocach?
• Ciężkie pasterstwo