Obrona 1 Jana 5:7

utworzone przez | cze 5, 2023 | Egzegezy, Teologia biblijna, Trynitologia

Słowo wzgardzone przez uczonych

1 Jana 5:7-8

7. Trzej bowiem świadczą w niebie: Ojciec, Słowo i Duch Święty, a ci trzej jedno są.

8. A trzej świadczą na ziemi: Duch, woda i krew, a ci trzej są zgodni.

Wyrazy podkreślone, zwane Johannine Comma są pomijane we współczesnych tekstach greckich i wersjach polskich. Termin „comma” określa „grupę słów wyodrębnionych jako jedna grupa”. W rzeczywistości wydaje się, że współcześni krytycy tekstu gardzą tradycyjnym stwierdzeniem trynitarnym w 1 Jana 5:7-8 bardziej niż jakimkolwiek innym fragmentem otrzymanego tekstu (Textus Receptus).

Bruce Metzger nazwał go „fałszywym” [1]

Kurt i Barbara Aland nie mieli wątpliwości, że jest on nieautentyczny, mówiąc o „niemożliwości, aby w ogóle był powiązany z oryginalną formą tekstu 1 Listu Jana”[2]

Jest to typowy sposób traktowania, 1 Jana 5:7 przez krytyków tekstu.

Począwszy od wydania Angielskiej Wersji Poprawionej w 1881 roku, Comma Johannine została pominięta praktycznie w każdym współczesnym przekładzie angielskim jak i polskim, w tym w Biblii Warszawskiej, ASV, RSV, NASV, NIV, TEV, Living Bible, The Message, New Living Translation, CEV oraz Holman Christian Standard Bible.

Odpowiedź

Jest to jeden z najważniejszych wersetów w Biblii dotyczących nauki o Trójcy Świętej i jeden z najważniejszych świadków pełnego Bóstwa Jezusa Chrystusa. Teskt 1 Jana 5:7 w formie, w jakiej występuje w greckim Textus Receptus jest natchnionym przez Boga Pismem Świętym.

Nie wolno nam dać się onieśmielić badaczom tekstu. Nie posiadają tajemnej wiedzy ani tajemnej mądrości. Nie chcemy wyrażać się lekceważąco, ponieważ nie gardzimy nauką (chociaż gardzimy tym, co David Otis Fuller nazwał „scholarolatrią” czyli naukochwalstwem). Niemniej jednak prawdą jest, że są oni tylko ludźmi, a nie bogami. Sam fakt, że prawie nigdy nie wspominają o fundamentalnej kwestii wiary lub o obietnicy zachowania przez Boga lub o Duchu Bożym w kontekście tych spraw, jest najbardziej przerażający.

Hebr. 11:6 Bez wiary zaś nie można podobać się Bogu, bo ten, kto przychodzi do Boga, musi wierzyć, że on jest i że nagradza tych, którzy go szukają.

Argument teologiczny

Rozważmy najpierw argument teologiczny. [3] Siłą fałszerstwa lub interpolacji jest podobieństwo,a nie wyjątkowość. Trynitarna formuła „Ojciec, Słowo i Duch Święty” jest wyjątkowa nie tylko dla Jana, ale dla wszystkich pisarzy NT. Zwykła formuła „Ojciec, Syn i Duch Święty” z pewnością zostałaby użyta przez fałszerza.

Nawiasem mówiąc, ten argument jest antidotum dla racjonalistów, którzy odrzucają autentyczność Piotrowego autorstwa 2 Listu Piotra. Piotr używa unikalnej pisowni swojego imienia (Συμεών Symeon), które jest również pierwszym słowem Listu, aby zademonstrować jego znak autorstwa.

2 Piotra 1:1 Szymon (Συμεὼν Symeon) Piotr…

W innych miejscach (za wyjątkiem Dziejów 15:14) Szymon pisane jest jako Σίμων Simon. Jaki fałszerz przepuściłby banknoty trzydolarowe? Tylko władza, rząd, podjęłaby się takiego wyjątkowego działania.
.

Argument gramatyczny

Kolejną kwestią jest argument gramatyczny. [4] Pominięcie Comma Johannine pozostawia wiele do życzenia pod względem gramatycznym. Słowa „Duch”, „woda” i „krew” są rodzaju nijakiego, jednak w wersecie 8 są traktowane jako rodzaju męskiego.

7. Trzej (τρεῖς treis – r. męski) bowiem świadczą w niebie: Ojciec, Słowo (λόγος Logos – r. męski) i Duch Święty (Ἅγιον Πνεῦμα Hahion Pneuma, r. nijaki), a ci trzej (οὗτοι οἱ τρεῖς houtoi hoi treis – r. męski) jedno są.

8. A trzej (τρεις treis – r. męski) świadczą na ziemi: Duch (Πνεῦμα Pneuma – r. nijaki), woda (ὕδωρ hydor – r. nijaki) i krew (αἷμα haima – r. nijaki), a ci trzej (οἱ τρεῖς hioi treis – r. męski) są zgodni.

Jeśli pominięta zostanie Comma Johannine dziwne jest użycie frazy „ci trzej” w rodzaju męskim, która odnosi się do trzech podmiotów rodzaju nijakiego.W takim przypadku fraza użyta powinna brzmieć τά τρία ta tria (w j. polskim w liczbie mnogiej występuje rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy, w tym ostatnim zawarta jest odmiana słów rodzaju nijakiego i żeńśkiego; w grece zostaje zachowany podział na rodzaj męski, żeński i nijaki i w takim przypadku konstrukt należałoby tłumaczyć jako te trzy  jedno są lub nienaturalnie toch trzoch jedno są.

Ale użycie frazy οἱ τρεῖς hioi treis (tych trzech) można łatwo wyjaśnić, jeśli Comma Johannine zostanie zachowana. Otóz rzeczowniki rodzaju męskiego „Ojciec” i „Słowo” w wersecie 7 regulują rodzaj w wersecie następnym ze względu na zasadę siły przyciągania. Argument, że „Duch” jest spersonalizowany, a zatem męski, jest równoważony przez werset 6, który zdecydowanie odnosi się do osobowego Ducha Świętego, ale używa rodzaju nijakiego.

werset 6 Duch jest tym, który świadczy, bo Duch jest prawdą.

I. H. Marshall jest aktualnym głosem w tej argumentacji:

„Uderzające jest to, że chociaż duch, woda i krew są rzeczownikami rodzaju nijakiego w języku greckim, są one wprowadzone przez zdanie wyrażone w liczbie mnogiej rodzaju męskiego…Tutaj w 1 Liście Jan wyraźnie uważa Ducha za osobę, co prowadzi do personifikacji wody i krwi” [5]

Co więcej, słowa „ten” (to hen) w wersecie 8 nie mają poprzednika, jeśli pominięto werset 7 i Marshall nazywa tę konstrukcję „niezrównaną”, [6], podczas gdy jeśli zachowany zostanie werset 7, poprzednik brzmi: „ci trzej są jednym” (to hen)”

Argument gramatyczny został lekko potraktowany przez współczesnych krytyków tekstu, ale jego wagę zrozumiał

  • Grzegorz z Nazjanzu [7]
  • Frederic Nolan [8]
  • Robert Dabney [9]
  • Thomas Middleton [10]
  • Matthew Henry [11]
  • Edward F. Hills [12]
  • Louis Gaussen [13]

…by wymienić tylko kilku. Stoimy po stronie tych ludzi.
.

Argument celu Pism Jana

Rozważmy też argument z celu pism Jana i natury tamtych czasów. W odniesieniu do omawianego zagadnienia, tak wyraźna spójność literacko-historyczna w pełni przemawia za uwzględnieniem Comma Johannine. Rozbrzmiewającym tematem Ewangelii Jana jest Boskość Jezusa Chrystusa. Jest to podsumowane w Jana 10:30, kiedy Jezus mówi: ’Ja i Ojciec mój jedno jesteśmy’. Ten sam temat jest dominujący w Liście, zwięźle i jasno przedstawiony w 1 Jana 5:7-8.

Comma naprawdę wykazuje spójność z przesłaniem Ewangelii Jana w tym sensie. Służy jako okazja do przedstawienia doktryny Trójcy, tak jak pierwotni czytelnicy przygotowali się do studiowania załączonej Ewangelii. Chociaż Boskość Chrystusa jest wnioskowana w całym liście, to jednak nie spotykamy się z tak zwięzłą deklaracją, jaka jest zawarta w Comma. Gdyby pominąć ten fragment, wydaje się, że tematowi Ewangelii Jana brakowałoby właściwego wprowadzenia.

Warto zauważyć, że jedna z najwcześniejszych aluzji do Comma Johannine w historii kościoła jest ogłoszona w związku z tematyczną wypowiedzią Pana w Ew. Jana 10:30. Fakt, że ta aluzja została uczyniona mniej niż dwa wieki po ukończeniu Nowego Testamentu, stanowi przekonujący zewnętrzny dowód autentyczności Comma Johannine. Cyprian pisze około roku 250 n.e.:

„Pan mówi: „Ja i Ojciec jedno jesteśmy” i podobnie napisano o Ojcu i Synu i Duchu Świętym: „A ci trzej są jedno.” [14]

Teologiczna nauka zawarta w Comma jest z pewnością spójna z nadrzędnym tematem Ewangelii Jana. Nie ma powodu, by sądzić, że werset ten nie jest w tym sensie autentyczny, gdyż służy jako właściwe preludium do tematu Ewangelii, który, historycznie rzecz biorąc, najprawdopodobniej towarzyszył Listowi podczas jego rozsyłania do pierwotnych odbiorców.

Herezja gnostycyzmu ma również godne uwagi znaczenie w odniesieniu do historycznego kontekstu otaczającego Comma Johannine. Ten ’nieetyczny intelektualizm’ zaczął wkraczać do kościołów już w czasach Jana; jego wpływ będzie rósł aż do II wieku, kiedy to wydał czystemu chrześcijaństwu gigantyczną walkę. [15]  Ogólnie rzecz biorąc, gnostycyzm można opisać jako różnorodne synkretyczne ruchy religijne we wczesnym okresie historii kościoła, które starały się odpowiedzieć na pytanie:

„Co muszę zrobić, aby zostać zbawionym?”

Gnostycka odpowiedź brzmiała, że osoba musi posiąść tajemną wiedzę. Zwolennicy gnostycyzmu twierdzili, że posiadają wyższą wiedzę i dlatego byli nazywani gnostykami (gnoza to po grecku wiedza). Jednym z głównych dogmatów gnostycyzmu było zasadnicze zło materii; ciało fizyczne, innymi słowy, było postrzegane jako zło. Według tej linii myślenia, Jezus Chrystus nie mógł być prawdziwie Bogiem i prawdziwie człowiekiem, ponieważ wymagałoby to od niego posiadania złego ciała fizycznego.

Ziarna gnostyckiej herezji wydają się być w umyśle Jana w jego pierwszym liście; dziewięć razy daje testy na poznanie prawdy w połączeniu z czasownikiem ginosko (wiedzieć).(1 Jana 2:3, 5; 3:16, 19, 24; 4:2, 6, 13; 5:2) To powiedziawszy, Comma Johannine stanowiłaby integralny składnik argumentacji, jaką Apostoł wytoczył przeciwko fałszywym naukom gnostyków, zwłaszcza w odniesieniu do natury Chrystusa.

Robertson zauważa, że Ewangelia Jana została napisana, aby udowodnić Bóstwo Chrystusa, zakładając jego człowieczeństwo, podczas gdy 1 Jana został napisany, aby udowodnić człowieczeństwo Chrystusa, zakładając jego Bóstwo. [16] Dalej mówi:

Z pewnością obie idee pojawiają się w obu księgach. Jeśli te wyobrażenia są prawdziwe, to Comma jest ważna dla polemiki Jana. Jezus Chrystus, ludzki Syn Boży, jest wiecznym, żywym Słowem

Jan 1:1 Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga i Bogiem było Słowo.

Słowo, wraz z Ojcem i Duchem Świętym, daje świadectwo o „tym, który przyszedł przez wodę i krew”, czyli o Jezusie Chrystusie (1 Jana 5:6). To twierdzenie uderzyłoby prosto w twarz gnostycyzm [17]

Argument z greckiego rejestru manuskryptów

D.A. Carson, prawdopodobnie podążając za A Textual Commentary on the Greek New Testament Bruce’a Metzgera [18] twierdzi, że istnieją tylko cztery manuskrypty zawierające Comma Johannine. W rzeczywistości UBS 4. grecki NT. wymienia 8 rękopisów zawierających Comma,

  • cztery w tekście (61, 629, 2318, 918)
  • i cztery na marginesie (88, 221, 429, 636).

Rozważając dowody z greckiego rękopisu przemawiające za lub przeciw Comma Johannine, ważne jest, aby zrozumieć, że istnieje tylko 5 rękopisów datowanych na okres od II do VII wieku, które zawierają piąty rozdział 1 Listu Jana [19] Żaden z papirusów nie zawiera tej części Pisma Świętego.

Ponadto ważne jest, aby zrozumieć, że niektóre manuskrypty greckie cytowane przez redaktorów w XVI i XVII wieku już nie istnieją. Biblia Kompluteńska, sporządzona przez kilku uczonych katolickich, została oparta na greckich rękopisach uzyskanych z Biblioteki Watykańskiej i innych miejsc. Obejmowały one 1 Jana 5:7 na podstawie „starożytnych kodeksów”, które były w ich posiadaniu.

Dalej, Robert Stephens, który stworzył kilka wydań greckiego „Tekstus Receptus” (tekst otrzymany), uzyskał starożytne greckie manuskrypty z Biblioteki Królewskiej w Paryżu. Odmówił dopuszczenia nawet jednego pisma, które nie było poparte tym, co uważał za najlepsze greckie manuskrypty. Kiedy porównał te manuskrypty z biblią kompluteńską, stwierdził, że się zgadzają. Na marginesie trzeciego wydania jego greckiego NT. powiedział, że siedem z 15 lub 16 greckich rękopisów będących w jego posiadaniu zawierało Comma Johannine.

Teodor Beza pożyczył te rękopisy od syna Roberta Stephensa, Henry’ego, i dalej zeznał, że 1 Jana 5:7 znajduje się w „niektórych starożytnych rękopisach Stephensa”.

W XVI i XVII wieku zarówno katoliccy, jak i Reformowani redaktorzy byli przekonani o autentyczności 1 Jana 5:7 na podstawie greckich manuskryptów, którymi dysponowali. Prawdopodobnie część z tych dowodów została utracona. Rozważmy następujące ważne stwierdzenia:

„Erazm, w swoich uwagach na temat tego miejsca, twierdzi, że hiszpańskie wydanie wzięło go z watykańskiego MS, a ojciec Amelote, w swoich uwagach na temat własnej wersji greckiego testamentu, potwierdza, że widział ten werset w najbardziej starożytnej kopii Biblioteki Watykańskiej. Uczony autor Enquiry into the Authority of the Complutensian Edition of the New Testament [Richard Smalbroke], w liście do dr Bentleya, na podstawie tych i wielu innych argumentów, udowadnia, że kontrowersyjny fragment 1 Jana 5:7 został znaleziony w starożytnym watykańskim MS, tak szczególnie polecanym przez papieża Leona redaktorom w Complutum” [20]

oraz

„Czy możemy przestudiować opis pracy Laurentiusa Valli [porównał łacinę z greką w XV wieku], redaktorów kompluteńskich Starego i Nowego Testamentu, Roberta Stephensa, drukarza paryskiego i Teodora Bezę, nie wierząc, że znaleźli ten fragment w kilku cennych rękopisach greckich? Wszyscy ci uczeni i czcigodni mężowie z pewnością nie mogliby wspólnie twierdzić w obliczu świata chrześcijańskiego, że zbadali i zebrali rękopisy, które zawierały ten werset. Gdzie byłaby nasza szczerość i miłosierdzie, gdybyśmy przypuszczali, że są zdolni do tak celowego i rozmyślnego fałszowania Pisma Świętego i robienia tego wspólnie? Czy nie byłoby to pozbawianie ich uczciwej i zasłużonej reputacji, wiedzy i wartości, uczciwości i honoru oraz napiętnowaniem ich jako oszustów i szarlatanów?
.
Przypuszcza się, że te greckie rękopisy, z których korzystali pierwsi redaktorzy Nowego Testamentu, zaginęły przez zaniedbanie lub zostały zniszczone po tym, jak zostały użyte do tego celu. Mówi się, że rękopisy, z których korzystali redaktorzy kompluteńscy pod kierownictwem kardynała Ximenesa, nigdy nie zostały zwrócone do biblioteki watykańskiej, ale albo zaginęły, albo leżą ukryte w niektórych bibliotekach w Hiszpanii. Rękopisy, które Robert Stephens pożyczył z Królewskiej Biblioteki w Paryżu, nigdy tam nie wróciły, a przynajmniej nie znajdują się teraz, jak się mówi, w tej Bibliotece.
.
…Chociaż, jednakże, można udowodnić, że nie istniał w tej chwili ani jeden grecki manuskrypt, w którym znajdował się wspomniany werset, to jednak świadectwa ich dawnego istnienia, które zostały przedstawione, powinny zrównoważyć, jak się uważa, w oczach każdego nieuprzedzonego umysłu, wszelkie niekorzystne domniemania wynikające z tej okoliczności” [21]

Argument z greckich lekcjonarzy i drukowanych Biblii

Fascynujący jest fakt, że chociaż większość zachowanych manuskryptów greckich nie zawiera 1 Jana 5:7, zawiera go wiele lekcjonarzy greckiego kościoła prawosławnego, podobnie jak drukowane greckie Biblie. Lekcjonarze to fragmenty Pisma Świętego, które są przeznaczone do czytania w kościołach.

Drukowane lekcjonarze w Greckim kościele prawosławnym od XVI wieku często zawierają 1 Jana 5:7. Jest to ważny fakt, ponieważ nie można racjonalnie sądzić, że Grecki Kościół Prawosławny „poprawiałby” swój własny tekst z łaciny.

1 Jana 5:7 znajdował się w Apostolos lub Zbiorze Lekcji (V wiek),

„czytanym w Kościele greckim, z Listów Apostolskich, i wydrukowanym w Wenecji, An. 1602. Velut ab Antiquis seculis recepta Lectio, mówi Selden de Synedriis, l.2, c.4. Art. 4. Ten Lekcjonarz jest tak stary jak V wiek. Vide Millii Prol. 1054, oraz Dissertation Mr. Martin, Part I. c. 13” [22]

1 Jana 5:7 znajdował się w lekcjonarzu Ordo Romanus (730 n.e.) [23] Tekst trynitarny miał być czytany między Wielkanocą a Zielonymi Świątkami, jak dowiadujemy się od Durandusa, pisarza z XIV wieku, w jego Rationale of Divine Offices.

Drukowane Nowe Testamenty greckiego kościoła prawosławnego, zarówno starożytne, jak i współczesne, zawierają 1 Jana 5:7. Ponownie, nie można uwierzyć, że uwzględniliby to na podstawie czegokolwiek innego niż dowody z języka greckiego. Będąc strażnikami języka greckiego, gardzili łaciną.
.

Argument z łacińskich manuskrpytów

Większość łacińskich manuskryptów Nowego Testamentu z ostatnich 900 lat zawiera 1 Jana 5:7. Co więcej, niektóre z najbardziej starożytnych również go zawierają.

„Nie jest prawdą,żenajstarszełacińskieMSS. Nowego Testamentu nie zawierają słynnego fragmentu z 1 Jana 5:7. Albowiem Biblia Karola Wielkiego zrewidowana i poprawiona przez uczonego Alcuina, ma ten tekst przez wyznanie naszych przeciwników, a oni nie byli w stanie stworzyć starszego MS. gdzie go brakuje. Jedynym udawanym lekcjonarzem tego rodzaju jest Lekcjonarz Mabillona, który przecież nie jest stricte rękopisem Nowego Testamentu, ani nie jest spisany po łacinie, lecz w języku mieszanym, zwanym teutońsko-francuskim lub gallo-teutońskim” [24]

Argument z Pism starożytnych przywódców kościoła

Poniżej znajduje się kilka cytatów odnoszących się do Comma Johannine z pism kościelnych datowanych na pierwsze XVIII wieków ery kościoła:

Tertulian (ok. 200 n.e.)

„Połączenie Ojca w Synu i Syna w Pocieszycielu sprawia, że ta trójca jest jednością między sobą, a troje są jednym, a nie jedną osobą; w podobny sposób, jak powiedziano, ja i mój Ojciec jedno jesteśmy, aby wskazać jedność substancji, a nie pojedynczość liczby” [25]

Robert Jack komentuje:

 „Dowiadujemy się zatem, że około roku 200 n.e., niewiele więcej niż sto lat po napisaniu tego listu, Tertulian odnosi się do omawianego wersetu, aby udowodnić, że Ojciec, Syn i Duch są jednym w swej istocie; zadowalający dowód na to, że ta doktryna, chociaż niektórzy w naszych czasach twierdzili, że jest niebezpieczną nowością, była w rzeczywistości uznaną wiarą chrześcijan w tamtych wczesnych czasach” [26]

Cyprian z Kartaginy (ok. 250 r. n.e.)

„Pan mówi: „Ja i Ojciec jedno jesteśmy” i podobnie napisano o Ojcu i Synu, i Duchu Świętym: „A ci trzej jedno są”” [27]

Tutaj Cyprian cytuje Jana 10:30 i 1 Jana 5:7. Nigdzie indziej w Piśmie Świętym nie znajdujemy słów „a ci trzej jedno są” Prawdą jest, że Facundus, afrykański biskup z VI wieku, interpretował Cypriana jako odnoszącego się do poniższego wersetu, ale, jak zauważa Scrivener (1883), jest

„z pewnością bezpieczniej i bardziej szczerze’ przyznać, że Cyprian przeczytał Comma Johannine w swoim rękopisie Nowego Testamentu 'niż uciekać się do wyjaśnienia Facundusa'” [28]

Leonard Twells dodaje:

„To szlachetne świadectwo niezbicie dowodzi, że omawiany obecnie fragment pochodził z zatwierdzonych kopii z III wieku” [29]

Atanazy (ok. 350 r.)

Cytuje 1 Jana 5:7 co najmniej trzy razy w swoich pracach [30]. Wśród dzieł Atanazego, które ogólnie uznaje się za autentyczne, znajduje się streszczenie tego listu. W swoim podsumowaniu piątego rozdziału wydaje się wyraźnie odnosić do tego wersetu, kiedy mówi:

„Apostoł tutaj naucza o jedności Syna z Ojcem” [31]

Ale trudno byłoby znaleźć jakiekolwiek miejsce w tym rozdziale, gdzie naucza się o tej jedności, poza wersetem siódmym [32]

Pryscylian (380 r. n.e.),

Który został ścięty w 385 r. przez cesarza Maksyma pod zarzutem herezji, zacytował 1 Jana 5:7.

„Jak mówi Jan, trzej są, którzy dają świadectwo na ziemi: woda, ciało, krew, a ci trzej są w jednym, i trzej są, którzy dają świadectwo na niebie, Ojciec, Słowo i Duch, a ci trzej są jedno w Chrystusie Jezusie” [33]

Idacjusz Klarus (380 n.e.),

Główny przeciwnik i oskarżyciel Pryscyliana, również cytował 1 Jana 5:7 [34]

Hieronim ze Strydonu (382 n.e.)

Hieronim nie tylko wierzył, że Comma Johannine jest Pismem Świętym, ale zeznał, że

„nieodpowiedzialni tłumacze opuścili to świadectwo w greckich kodeksach” [35]

Hieronim powiedział dalej w swoim Prologu:

„…tym Listom przywróciłem ich właściwy porządek; który, gdyby został ułożony zgodnie z tekstem oryginalnym i wiernie zinterpretowany w łacińskiej dykcji, nie spowodowałby ani zakłopotania u czytelników, ani też różne czytania nie byłyby sprzeczne ze sobą, zwłaszcza w tym miejscu, gdzie czytamy o jedności Trójcy Świętej ustanowionej w Liście Jana. W tym znalazłem tłumaczy (lub kopistów) szeroko odbiegających od prawdy; którzy w swoim wydaniu podają tylko imiona trzech świadków, to jest wody, krwi i ducha, ale pomijają świadectwo Ojca, Słowa i Ducha Świętego; przez co, przede wszystkim, udowodniono, że Boskość ojca, syna i Ducha Świętego jest jednym” [36]

Teodor (IV wiek)

W „Traktacie o jednym Bogu w Trójcy, z Listu Ewangelisty Jana” stwierdził, że Jan w swoim Liście przedstawia Boga jako TrójcęBen David zauważa:

„Jest to niezwykłe świadectwo, ponieważ wskazuje na istnienie i rozgłos tego wersetu z połowy IV wieku”. [37]

Grzegorz z Nazjanzu (IV wiek)

„A co z Janem, kiedy w swoim Liście katolickim mówi, że są Trzej, którzy dają świadectwo, Duch, Woda i Krew? Uważasz, że opowiada bzdury? Po pierwsze dlatego, że ośmielił się zaliczać do jednej liczby rzeczy, które nie są współistotne, chociaż wy mówicie, że należy to robić tylko w przypadku rzeczy, które są współistotne. Bo kto by twierdził, że są one konsubstancjalne? Po drugie, ponieważ nie był konsekwentny w sposobie, w jaki używał swoich określeń; po użyciu trzech w rodzaju męskim dodaje trzy słowa, które są rodzaju nijakiego, wbrew definicjom i prawom, które wy i wasi gramatycy ustanowiliście. Bo jaka jest różnica między postawieniem najpierw męskiej Trójki, a potem dodaniem Jeden i Jeden w nijakości, albo po męskim Jeden i Jeden użyć Trzy nie w męskim, lecz w nijakim, co sami dyskwalifikujecie w przypadku Bóstwa?” [38]

Metzger twierdzi, że 'fragment ten nie jest cytowany przez żadnego z Ojców greckich. Takie śmiałe twierdzenie jest również mylące, ponieważ Grzegorz z Nazjanzu (grecki Ojciec Kościoła z IV wieku), choć nie cytuje bezpośrednio tego fragmentu, wyraźnie nawiązuje do niego i sprzeciwia się strukturze gramatycznej, jeśli Comma jest pominięty (Metzger, z drugiej strony, chciałby, abyśmy uwierzyli, że greccy Ojcowie Kościoła nie wiedzieli nic o tym fragmencie) [39]

Eucheriusz z Lyonu (434 r. n.e.)

W traktacie zatytułowanym Formulae Spiritualis Intelligentiae, c. 11, para. Jana, jest w tym samym porządku, w jakim mają je nasze drukowane wydania, wykluczając tym samym powszechny zarzut, że siódmy werset jest tylko mistyczną eksplikacją ósmego” [40]

Wigiliusz Tapsensis (484 r. n.e.)

Dwukrotnie w swoich księgach dotyczących Trójcy Świętej, wśród Dzieł Atanazego (tj. księga pierwsza i siódma), a także w swoim traktacie przeciwko Warymadusowi arianinowi, pod imieniem Idacjusz Clarus, cytuje 1 Jana 5:7 [41]

Wiktor Witensis (484 n.e.)

Współczesny Wigiliuszowi pisze Historię prześladowań wandalskich, w której przedstawia wyznanie wiary, które Eugeniusz, biskup Kartaginy i ortodoksyjni biskupi Afryki ofiarowali królowi Hunnerickowi, zwolennikowi arian, którzy wzywali tych biskupów do uzasadnienia katolickiej nauki o Trójcy Świętej. W tym Wyznaniu, przedstawionym Anno 484, pośród innych miejsc Pisma, bronili ortodoksyjnej klauzuli z 1 Jana 5:7, dając w ten sposób najwyższe świadectwo, że wierzyli, że jest autentyczne. Nawet arianie, których możemy znaleźć, nie sprzeciwiali się temu. Tak więc strony rywalizujące w tamtych czasach wydawały się zgadzać co do uznania tego fragmentu za autentyczny [42]

Eugeniusz na soborze w Kartaginie (485 n.e.)

„… i abyśmy mogli nauczać aż do teraz, jaśniej niż światło, że Duch Święty jest teraz jednym bóstwem z Ojcem i Synem. Udowodnił to ewangelista Jan, mówiąc bowiem: „Są trzej, którzy dają świadectwo na niebie: Ojciec, Słowo i Duch Święty, a ci trzej jedno są” [43]

Fulgencjusz z Ruspe (507 n.e.)

Iinny ortodoksyjny pisarz z tego samego kraju, przytacza kontrowersyjne słowa w trzech miejscach swoich dzieł. Co jeszcze bardziej dowodzi, że arianie o Hunnericu nie byli w stanie obalić tego tekstu. Gdyby tak się stało, żaden pisarz po katolickiej stronie sporu nie odważyłby się użyć obalonego świadectwa, podczas gdy pamięć o tej porażce była jeszcze niedawna [44]

Kasjodor (550 n.e.)

Patrycjusz rzymski, osoba wybitnie gorliwa, zalecająca mnichom pod swoim kierownictwem wybór starożytnych i poprawnych egzemplarzy Biblii, do ich stałego użytku, egzemplarzy oczyszczonych z błędów przez kolacjonowanie z tekstem greckim; i aby w wątpliwych miejscach konsultowali dwie lub trzy starożytne i poprawne księgi. Tak bardzo troszczył się o czystość świętego tekstu, że choć pozostawił poprawianie innych książek swoim notariuszom, to w reformowaniu Biblii nie ufał innej ręce niż swojej.

Co więcej, on sam oświadcza, że napisał swój Traktat o ortografii celowo, aby promować wierne przepisywanie Pisma Świętego. Dlatego w obecnym sporze ważne jest, aby wiedzieć, że czytanie jego kopii, 1 Jana 5:7. ze wszystkich jego traktatów, żaden nie mógł tak zaspokoić naszej ciekawości jak ten zatytułowany Complexiones, który był krótkimi i bieżącymi notatkami na temat listów apostolskich, Dziejów Apostolskich i Objawienia….
.
Ale Complexiones Kasjodoriusza zostały uznane za zaginione, pośród innych skarbów starożytnej literatury, kiedy wkrótce po tym, jak uczony i rozsądny pan Martin zakończył swoje prace na ten temat, utwór ten niespodziewanie został znaleziony w Bibliotece w Weronie i opublikowany we Florencji przez Scipio Maffeius [Francesco Scipione Maffei (1675-1755)], An. 1721. I stąd mamy wszelkie zadowolenie, jakiego możemy sobie życzyć, że sporny fragment znajdował się w kopii Kasjodoriusza.

W swoim komentarzu do 1 Jana 5:1 i następnych wersetów kończy bowiem tymi słowami:

Testificantur in Terra tria Mysteria, Aqua, Sanguis, & Spiritus: quae in Passione Domini leguntur completa: in Caelo autem Pater, & Filius, & Spiritus Sanctus, & hi tres unus est Deus. [Trzy tajemnice świadczą (dają świadectwo) na ziemi, woda, krew i duch, które w pełni odczytuje się w męce (naszej) Pana: podobnie w niebie Ojciec, i Syn, i Duch Święty, i ci trzej, to jeden jest Bóg

Po czym przechodzi do przytoczenia i wyjaśnienia dziewiątego wersetu tego rozdziału [45]

Maximus, grecki pisarz (645 n.e.)

Autor Sporów na soborze nicejskim (wśród dzieł Atanazego) cytuje w nich 1 Jana 5:7 [46]

Izydor Mercator (785 n.e.)

Przypuszcza się, że sfałszował wydane przez niego Listy Dekretowe. W pierwszym z nich papieża Hyginusa, 1 Jana 5:7,8 są cytowane, choć obecny ich porządek jest odwrócony, jak to było prawdopodobnie również w kopii Kasjodoriusza. Fałszywy charakter tych listów w żaden sposób nie szkodzi ich autorytetowi, ponieważ sporny tekst znajduje się w kopiach z tamtych czasów [47]

Ambroży Authpertus (VIII wiek)

W tym samym wieku napisał komentarz do zachowanych jeszcze Objawień, w którym słowa z 1 Jana 5:7 są wprowadzone jako eksplikacja Objawienia 1:5 [48]

W Glossa Ordinaria Walafrida Strabona (IX w.),

W tym powszechnie dziele uznanym, widzimy fragmenty trzech Świadków w Niebie, zarówno w tekście, jak i w komentarzu. Wreszcie, nie znajdujemy żadnego łacińskiego pisarza skarżącego ten fragment (który wydaje się być zachowany w wielu kopiach od piątego wieku włącznie) jako interpolację, co jest bardzo dobrym negatywnym dowodem, że nie można było postawić żadnego słusznego zarzutu co do jego autentyczności.

W Przedmowie Hieronima obwinia się niektórych tłumaczy o pominięcie go, ale aż do czasów Erazma wstawienie go nigdy nie było uważane za błąd [49]

Argument Soboru w Kartaginie

Jak widzieliśmy, Eugeniusz, rzecznik biskupów afrykańskich na soborze w Kartaginie (485 n.e.), zacytował 1 Jana 5:7 w obronie Bóstwa Jezusa Chrystusa przed arianami. Biskupi, w liczbie ok czterystu, pochodzili z Mauretanii, Sardynii, Korsyki i Balearów i stanęli w obronie Trójcy. Zastawili swoje życie i reputację za prawdziwość tego kwestionowanego fragmentu. Eugeniusz powiedział:

„…i abyśmy mogli nauczać aż do teraz, jaśniej niż światło, że Duch Święty jest teraz jednym Bóstwem z Ojcem i Synem. Udowodnił to ewangelista Jan, mówiąc: „Są trzej, którzy dają świadectwo na niebie: Ojciec, Słowo i Duch Święty, a ci trzej jedno są” [50]

Pomimo przeciwnych twierdzeń tych, którzy sprzeciwiają się Comma Johannine, fakt, że 1 Jana 5:7 był cytowany na soborze w Kartaginie w V wieku, jest prawie niepodważalnym argumentem na rzecz jego apostolskiej autentyczności. Charles Butler, w Horae Biblicae [51] zaproponował interesującą 12-punktową ripostę dla przeciwników Comma.

Butler zauważył, że katoliccy biskupi zostali wezwani na konferencję, na której z pewnością spodziewali się, że doktryny ich wiary zostaną zaatakowane przez arian (arianie zaprzeczali bóstwu Jezusa Chrystusa). Dlatego byliby bardzo ostrożni co do tego, co zawarli w proponowanym przez siebie wyznaniu, widząc, że cała władza była w rękach ich wściekłych ariańskich przeciwników.

Biskupi włączyli Comma Johannine jako pierwszą linię obrony ich wyznania o Bóstwie Chrystusa. Gdyby arianie mogli argumentować to, co mówią dzisiejsi przeciwnicy tego wersetu (że Comma nie znajdowała się w żadnej greckiej kopii i tylko w kilku łańcińskich), co odpowiedzieliby biskupi? Jeśli mamy wierzyć, że nie byli oni w stanie przedstawić jednej greckiej kopii, żadnej starożytnej łacińskiej kopii i żadnego starożytnego ojca, w którym ten werset mógłby być znaleziony, to arianie mogliby słusznie oskarżyć ich na miejscu o podążanie za gorliwą pasją i bycie winnym palpacyjnego fałszu.

Jest prawie pewne, że ci biskupi nie naraziliby się na tak natychmiastową i nieusuwalną infamię. Zgłosili się na ochotnika, aby włączyć Comma do swojej konfesji, pomimo istnienia wielu długich traktatów napisanych przez starożytnych obrońców Trójcy Świętej, w których werset ten nie został wspomniany. Takie traktaty posłużyłyby za wystarczający dowód, ale zamiast tego biskupi zacytowali 1 Jana 5:7-8.

Najwyraźniej nie obawiali się, że jakiekolwiek twierdzenie o fałszywości może zostać im prawnie zarzucone. Gdyby ten werset został zaatakowany, biskupi mogliby w jego obronie przedstawić greckie kopie, starożytne łacińskie kopie i starożytnych ojców. Comma nie został jednak zaatakowany przez arian, a katoliccy biskupi (302 z nich) zostali wygnani do różnych części Afryki, wystawieni na zniewagi swoich wrogów i starannie pozbawieni wszelkich doczesnych i duchowych wygód życia.

To niedorzeczne, że ci ludzie mogliby poddać się takim prześladowaniom i cierpieniom za swoją wiarę w bóstwo Jezusa Chrystusa tylko po to, aby wstawić fałszywy werset do Słowa Bożego jako pierwszą linię obrony. BISKUPI AFRYKAŃSCY MUSIELI MIEĆ WAŻNE ŚWIADECTWO O  COMMA W SWOICH MANUSKRYPTACH.

W rezultacie byli w stanie z powodzeniem wykorzystać ten „przecinek”, gdy bronili swojej wiary przed ariańskimi oskarżycielami [52]

Argument ze zgromadzenia u Karola Wielkiego

Około końca VIII wieku cesarz Karol Wielki zebrał wszystkich uczonych mężów, jakich można było znaleźć w tym wieku, i postawił na ich czele Alciunusa, Anglika o wielkiej erudycji; polecając im zrewidowanie rękopisów Biblii, które były wówczas w użyciu, w celu ustalenia tekstu i naprawienia błędów, które wkradły się do niego przez pośpiech lub ignorancję transkrybentów.

Aby zrealizować ten wielki cel, zaopatrzył ich we wszystkie manuskrypty, jakie można było zdobyć w jego bardzo rozległych królestwach. W ich korektorium, rezultat ich zjednoczonej pracy, który został publicznie zaprezentowany cesarzowi przez Alciunusa, czyta się świadectwo trzech (niebieskich) świadków bez najmniejszego obniżenia jego autentyczności.

Baroniusz potwierdza, że ten właśnie tom znajdował się w Rzymie za jego życia [53], w bibliotece opactwa Vaux-Celles; i że on jest „skarbem o nieocenionej wartości”. Nie można przypuszczać, że ci duchowni, zgromadzeni pod auspicjami księcia gorliwego w przywracaniu nauki, próbowaliby ustalić tekst Nowego Testamentu bez odwoływania się do greckiego oryginału; zwłaszcza, że wiemy, że w tym czasie były osoby wybitnie uzdolnione w języku greckim.

Musieli mieć dostęp do rękopisów, które dawno temu zaginęły; a ich badania mogą z dużym prawdopodobieństwem sięgać nawet wieku Apostołów. Oto więc dowód, że werset ten został uznany za część Pisma Świętego przez ponad tysiąc lat [54]

Argument z jego zachowania wśród wierzących Biblii

Pan Jezus Chrystus wskazał, że Jego Słowa zostaną zachowane w procesie Wielkiego Nakazu Misyjnego, ponieważ Pismo Święte było przyjmowane, zachowywane, nauczane i przekazywane następnym pokoleniom przez kościoły wierzące w Biblię

Mat. 28:18-20 18. Wtedy Jezus podszedł i powiedział do nich: Dana mi jest wszelka władza na niebie i na ziemi. 19. Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego; 20. Ucząc je przestrzegać wszystkiego, co wam przykazałem. A oto ja jestem z wami przez wszystkie dni aż do końca świata. Amen.

Gwarantuje to moc Chrystusa i Jego ciągła obecność wśród kościołów. Kiedy spojrzymy na historię kościoła w tym świetle, kwestia 1 Jana 5:7 staje się prostsza. Rozważmy dowody wersji na korzyść tego wersetu:

1 Jana 5:7 znajduje się w niektórych syryjskich manuskryptach, choć nie w większości [55]

1 Jana 5:7 został wydrukowany w Gutbier’s Lexicon Syricum concerdatntiale omnes N.T. Syriaci (1664); jest zatem oczywiste, że Gutbier znalazł ten ważny werset w syryjskich manuskryptach, z którymi był zaznajomiony. Został on również wydrukowany przez E. Huttera w 1599 r. w syryjskiej części jego poligloty.

1 Jana 5:7 był w starej łacinie, która była używana przez wierzących w Biblię w Europie. Dr Frederick Nolan (1784-1864) spędził 28 lat na śledzeniu historii europejskiej wersji italskiej lub starołacińskiej i w 1815 roku opublikował swoje odkrycia w An Inquiry into the Integrity of the Greek Vulgate or Received Text of the New Testament, w którym greckie manuskrypty zostały na nowo sklasyfikowane, potwierdzona została integralność Autoryzowanego tekstu, a różne odczytania zostały odszukane w ich pochodzeniu. Nolan uważał, że stara łacina wzięła swoją nazwę od kościołów w północnych Włoszech, które pozostały oddzielone od Rzymu, i że ten tekst był utrzymywany przez separatystycznych wyznawców Waldensów. Doszedł do wniosku, że 1 Jana 5:7

„został przyjęty w wersji przeważającej w Kościele łacińskim przed wprowadzeniem współczesnej Wulgaty” [56]

1 Jana 5:7 był w łacińskiej „Wulgacie”, która miała szeroki wpływ na całe średniowiecze. Używał go kościół katolicki, ale także wielu wierzących niekatolików. Bruce Metzger zauważa, że najstarszy rękopis Wulgaty Hieronima, Codex Fuldensis (546 n.e.), nie zawiera Comma Jana; ale ten fakt jest przytłoczony innymi dowodami.

Po pierwsze, widzieliśmy, że sam Hieronim wierzył, że 1 Jana 5:7 jest prawdziwym Pismem i zeznał, że heretycy usunęli go z niektórych rękopisów.

Po drugie, 1 Jana 5:7 znajduje się w ogromnej większości zachowanych rękopisów łacińskich, 49 na 50, według Scrivenera.

Po trzecie, 1 Jana 5:7 znajduje się w wielu najstarszych rękopisach łacińskich, takich jak Ulmensis (ok. 850) i Toletanus (988). Comma Johannine znajduje się w dwudziestu dziewięciu najpiękniejszych, najstarszych i najbardziej poprawnych zachowanych manuskryptach Wulgaty [57]

1 Jana 5:7 znajdował się w  Romauntskim lub oksytańskim Nowym Testamencie używanym przez Waldensów z XII wieku. Był to język trubadurów i literatów w średniowieczu. Był poprzednikiem języka francuskiego i włoskiego. Biblie Romaunta były małe i proste, przeznaczone do pracy misyjnej.

„Ta wersja była szeroko rozpowszechniona na południu Francji i w miastach Lombardii. Była w powszechnym użyciu wśród Waldensów w Piemoncie i bez wątpienia była to niewielka część świadectwa złożonego prawdzie przez tych górali, aby ją zachować i rozpowszechniać” [58]

Poniższy tekst pochodzi od Justina Savino z 11 maja 2005 roku:

„Kodeks z Zurychu, który mam, który jest podobny do Dublina a Grenoble (lub tak mi powiedziano) ma 1 Jana 5:7. Bezpośredni cytat brzmi: „Car trey son que donan testimoni al cel lo payre e lo filh e lo sant spirit e aquesti trey son un”. W tłumaczeniu: „Lecz trzej są, którzy pięć świadectw dają w niebie: Ojciec i Syn, i Duch Święty, a ci trzej jedno są„.

1 Jana 5:7 był w Tepl, który jest starym niemieckim tłumaczeniem używanym przez Waldensów od XIV do XV wieku. Comba, który napisał historię Waldensów, powiedział, że Tepl był tłumaczeniem Waldensów [59] Comba umieszcza informacje u dwóch autorytetów, Ludwiga Kellera i Hermanna Haupta. Comba stwierdza również, że Tepl był oparty na starych rękopisach łacińskich, a nie na Wulgacie Hieronima. Rozmiar Tepla identyfikuje go z małymi Bibliami, które ewangeliści Waldensów nosili podczas ich niebezpiecznych podróży po Europie.

1 Jana 5:7 był w starych francuskich tłumaczeniach. Tłumaczenie całej Biblii na język francuski pojawiło się po raz pierwszy w XIII wieku, a „często używana wersja całej Biblii została opublikowana w 1487 roku przez Jeana de Rely” [60]

1 Jana 5:7 znajdował się w starych niemieckich tłumaczeniach, które po raz pierwszy pojawiły się w XIII i XIV wieku. Kompletna niemiecka Biblia ukazała się przed wynalezieniem druku [61] Przed odkryciem Ameryki w 1492 roku istniało co najmniej 12 różnych wydań Biblii na język niemiecki. Pierwsza drukowana Biblia niemiecka ukazała się w 1466 roku [62]. Były to wersje łacińskie.

1 Jana 5:7 znajdował się w Biblii hiszpańskiej, począwszy od tej wydrukowanej w Walencji w 1478 roku przez Bonifacio Ferrera [63]

Jest prawdopodobne, że 1 Jana 5:7 znajdował się w czeskiej Biblii wydrukowanej przez Braci w 1488 roku.

1 Jana 5:7 pozostawał bezsporny w angielskich Bibliach przez 500 lat.

  • Pierwszy angielski Nowy Testament, ukończony przez Johna Wycliffe’a i jego współpracowników w 1380 roku, zawierał ten werset.
  • Comma Johannine znajdował się w Nowym Testamencie Tyndale’a z 1526 roku,
  • Coverdale’a z 1535 roku,
  • Mateusza z 1537 roku,
  • Wielkiej Biblii z 1539 roku,
  • Genewskiej z 1557 roku,
  • Biskupów z 1568 roku
  • i Biblii Króla Jakuba z 1611 roku.

Pierwszą angielską Biblią o jakimkolwiek znaczeniu, która usunęła ten werset, była Revised Version z 1881 r., a pierwszą angielską Biblią, która miała jakąkolwiek szansę na zastąpienie KJV i usunięcie 1 Jana 5:7, była New International Version z 1973 r., a wersja ta nadal nie przejęła sprzedaży Biblii Króla Jakuba. Od czasów Imperium Brytyjskiego do chwili obecnej język angielski jest jednym z najważniejszych języków świata. W dzisiejszych czasach jest to język międzynarodowy, język handlu, lotnictwa i nauki. Świadectwo angielskiej Biblii ma zatem ogromne znaczenie.

Widzimy więc, że trynitarne oświadczenie z 1 Jana 5:7 dotarło do nas przez ręce wierzących w Biblię i kościoły, które utrzymywały wiarę apostolską wielkimi kosztami przez średniowiecze, poprzez Reformację protestancką, aż do naszych czasów. W świetle Mat. 28:19-20 jest to mocne świadectwo jego apostolskiej autentyczności.
.

Argument z natury prawdziwego Chrześcijaństwa

Niektórzy krytycy tekstu uważają, że Comma Johannine weszło do zapisu rękopisu przypadkowo z notatki na marginesie, ale nie mozna uważać tego za prawdopodobne. Jest znacznie bardziej prawdopodobne, że w odniesieniu do Comma Johannine  wydarzyła się jedna z dwóch rzeczy.

Albo została usunięta przez heretyków,

Albo została dodana przez „ortodoksyjnych” chrześcijan.

Które z tych stwierdzeń jest bardziej prawdopodobne w świetle nauk biblijnych? Biblia uczy nas, że prawdziwi wierzący są gorliwi o słowa Boże.

Z drugiej strony heretycy nie boją się Słowa Bożego i są gotowi je zepsuć

2 Kor. 2:17 Nie jesteśmy bowiem jak wielu, którzy fałszują słowo Boże, lecz ze szczerości, jak od Boga mówimy w Chrystusie przed obliczem Boga.

Tak więc możliwość, że prawdziwi wierzący w Biblię dodali coś do Pism apostolskich, jest mniej niż nikła, podczas gdy możliwość, że heretycy zaatakowali Pismo Święte, jest pewna.
.

Argument z okoliczności tamtych czasów

Poniższy fragment pochodzi z Roberta Lewisa Dabneya,  [64] Tekst ten ukazał się po raz pierwszy w Southern Presbyterian Review w kwietniu 1871 roku: Musimy również wziąć pod uwagę czas i okoliczności, w których fragment ten został napisany. Jan mówi swoim duchowym dzieciom, że jego celem jest ostrzeżenie ich przed zwodzicielami

1 Jana 2:26 To wszystko wam napisałem o tych, którzy was zwodzą. 

Ich herezją było zaprzeczenie właściwego Synostwa i wcielenia Jezusa Chrystusa.

1 Jana 4:2 Po tym poznacie Ducha Bożego: każdy duch, który wyznaje, że Jezus Chrystus przyszedł w ciele, jest z Boga

Wiemy, że tymi heretykami byli Koryntianie i Nikolaici. Ireneusz i inni wcześni pisarze mówią nam, że wszyscy oni zniekształcili doktrynę Trójcy.

Cerynt nauczał, że Jezus nie narodził się w cudowny sposób z dziewicy i że Słowo, Chrystus, nie było prawdziwie i wiecznie Boskie, ale było rodzajem anielskiego „Aionu” związanego z naturalnym człowiekiem Jezusem aż do jego ukrzyżowania.

Nikolaici zaprzeczali, że Chrystus „Aion” miał rzeczywiste ciało i przypisywali mu jedynie fantazmatyczne ciało i krew.

To właśnie przeciwko tym błędom Jan wzmacnia swoje „dzieci” i to jest właśnie sedno kwestionowanego siódmego wersetu. Jeśli tak, to cały fragment jest tak sformułowany, aby wykluczyć obie herezje. W wersecie 7 obala on Koryntian, ogłaszając jedność Ojca, Słowa i Ducha, i z największą dokładnością używając nijakiego ἕν εἰσι hen eisi (jedno są) aby ustalić punkt, któremu zaprzeczał Cerynt – jedność Trzech Osób w jednej wspólnej substancji. Następnie obala nikolaitów, oświadczając o właściwym człowieczeństwie Jezusa oraz o rzeczywistym przelaniu i zastosowaniu przez Ducha wody i krwi, o których świadczy jako naoczny świadek w Ewangelii.
.

Argument z 1500-lecia milczenia historii kościoła.

Uważamy, że jest to spostrzeżenie o dużym znaczeniu w tej części tematu, że aż do czasów współczesnych nigdy nie wysunięto żadnego sprzeciwu wobec autentyczności omawianego wersetu.

Hieronim skarży się na pominięcie go przez niewiernych tłumaczy; i oświadcza, że zawierały go najlepsze greckie manuskrypty jego czasów; ponieważ odwołuje się, jak widzieliśmy, w imieniu swojej wersji do autorytetu tych rękopisów. Hieronim zmarł w 420 r. n.e. i od jego czasów werset ten nie tylko zachował swoje miejsce w Piśmie Świętym, ale był jednolicie cytowany i przywoływany przez pisarzy wybitnych pod względem nauki i uczciwości w każdym kolejnym wieku.

Gdybyśmy przez chwilę przypuszczali, że jest to fałszerstwo, to czy nie jest cudowne, że nigdy nie zostało to odkryte aż do czasów współczesnych? Czy to nie cudowne, że w okresie tysiąca czterystu lat, które upłynęły między czasami Prakseasza a wiekiem Erazma, nie można wymienić ani jednego autora, który kiedykolwiek oskarżyłby ten werset o interpolację lub fałszerstwo?

Gdyby w którymkolwiek z tych wieków podejrzewano nawet, że werset jest fałszywy, czy jego przeciwnicy, zwłaszcza arianie, milczeliby tylko, gdy przedstawiono go przeciwko nim? Czy nie wykrzykiwaliby głośno przeciwko tym, którzy go cytowali? Czy nie napełniliby chrześcijańskiego świata inwektywami przeciwko nim za ich fałsz i bezbożność, próbując w ten sposób zepsuć Słowo Boże?

To, że arianie w tamtych czasach nigdy nie udawali, że zaprzeczają autentyczności omawianego wersetu, jest zjawiskiem, które powinno być wyjaśnione przez tych, którzy twierdzą, że jest on fałszywy [65]

Argument z faktu, że to heretycy i niewierzący byli w czołówce nawołujących do usunięcia 1 jana 5:7 w xvii-xix wieku.

Widzieliśmy, że autentyczność 1 Jana 5:7 nie była poważnie kwestionowana przez cały wiek kościoła aż do XIX wieku, ale kto w XIX wieku tak głośno nawoływał do usunięcia go z Biblii? To teologiczni moderniści i unitarianie stanęli na czele wezwania do usunięcia „Boga” z 1 Tymoteusza 3:16 (Bóg objawiony został w ciele) i Comma Johannine z 1 Jana 5:7. Czy to nie przemawia głośno na korzyść tych fragmentów?

Terence Brown, były sekretarz redakcji Trynitarnego Towarzystwa Biblijnego w Londynie, poczynił następującą obserwację:

„Ostatnie stulecie było świadkiem ciągłego odchodzenia od Boskości Chrystusa w kierunku ‚unitarianizmu’. Nic dziwnego, że uczeni, którzy zostali porwani przez falę niewiary, z zadowoleniem przyjmują poparcie tych niewiarygodnych dokumentów” [66]

Jednym z pierwszych, którzy zaatakowali 1 Jana 5:7, był arianin o imieniu Sandius w 1670 roku.

Kolejny atak wyszedł spod pióra rzymskokatolickiego księdza Richarda Simona w książce Histoire Criticque du Vieux Testament (Krytyczna historia Starego Testamentu), opublikowanej w 1678 roku. Simon był prekursorem niemieckiej wyższej krytyki, zaprzeczając, że Mojżesz był autorem Pięcioksięgu.

Kolejny atak na 1 Jana 5:7 wyszedł spod pióra słynnego historyka Edwarda Gibbona (1737-94) w książce The Decline and Fall of the Roman Empire (1776, 1788). Twierdził, że chrześcijanie dodali trynitarne oświadczenie i inne rzeczy do Nowego Testamentu wieki po jego pierwszym napisaniu. Gibbon był sceptykiem na wzór Woltera i nie wierzył w boskie natchnienie Pisma Świętego.

Odpowiedź na zarzuty Gibbona została udzielona przez George’a Travisa, arcydiakona Chester, który opublikował Letters to Edward Gibbon, Esq., author of the History of the Decline and Fall of the Roman Empire; in defence of the authenticity of the seventh verse of the fifth chapter of the First Epistle of St. John. [67]

W tym momencie grecki uczony klasyczny Richard Porson (1759-1808) z Cambridge wkroczył do walki po stronie niewiary. W 1790 roku opublikował Listy do pana arcydiakona Travisa, w odpowiedzi na jego obronę trzech niebiańskich świadków,1 Jana 5:7. Pouczające jest zrozumienie, że Porson był sceptykiem w odniesieniu do Trójcy [68] Porson był także wielkim miłośnikiem alkoholu, mówiąc: „Prędzej napiłbym się atramentu, niż nie pił w ogóle”.

Unitarianie kochali krytyczny tekst grecki od czasów niemieckich modernistów Johanna Semlera (1725-91) i Johanna Griesbacha (1745-1812) i później.

Sam Semler opublikował atak na 1 Jana 5:7, zatytułowany „Zbiory historyczne i krytyczne, odnoszące się do tak zwanych fragmentów dowodowych w teologii dogmatycznej”, tom. I. na 1 Jana w. 7.

Wybitny przywódca unitarian Joseph Priestly próbował opublikować nową angielską wersję opartą na greckim tekście Griesbacha, a projekt był bardzo zaawansowany, gdy manuskrypt został zniszczony w pożarze w 1791 roku. Następca Priestly’ego, Thomas Belsham, nadal czynił ten projekt swoim głównym celem.

Kiedy powstawało Unitarian Book Society, jednym z jego głównych celów było tłumaczenie nowej wersji angielskiej Pisma opartej na tekście krytycznym Griesbacha. W 1808 r., zamiast dokonać własnego tłumaczenia, opublikowała „ulepszone” wydanie przekładu Williama Newcome’a z Irlandii z 1796 r. „głównie dlatego, że było zgodne z tekstem Griesbacha” [69]. Pełny tytuł brzmiał: „Nowy Testament, ulepszona wersja oparta na nowym tłumaczeniu arcybiskupa Newcome, z poprawionym tekstem i uwagami krytycznymi i wyjaśniającymi”. Książka została opublikowana w Londynie przez Richard Taylor & Co., w 1808 roku, a w następnym roku w Ameryce przez Williama Wellsa z Bostonu. Publikacja ta

„przyciągnęła ogień ortodoksów, pomijając jako późne interpolacje kilka fragmentów tradycyjnie cytowanych jako filary doktryny trynitarnej” [70]

Urzędnicy z Harvard College w 1809 roku opublikowali amerykańskie wydanie krytycznego greckiego NT Griesbacha, ponieważ jego krytyka tekstu była

„najpotężniejszą bronią do użycia przeciwko zwolennikom werbalnej inspiracji” [71] .

Mniej więcej w tym czasie Harvard skapitulował przed unitarianizmem. Tak więc wrogowie inspiracji biblijnej zrozumieli w tamtych czasach, że współczesna krytyka tekstu osłabia kluczowe doktryny i podważa autorytet Biblii.

Uniwersalista Abner Kneeland opublikował Nowy Testament w języku greckim i angielskim w 1823 roku. Grecki był autorstwa Griesbacha, a angielski był poprawionym wydaniem Belshama. Kneeland był pastorem Pierwszego Niezależnego Kościoła Chrystusowego, zwanego Uniwersalistycznym, w Filadelfii. Kneeland stał się później deistą.

Unitarianin John Gorham Palfrey opublikował w 1828 roku angielski Nowy Testament oparty na grece Griesbacha. Jego prace ukazały się anonimowo.

W 1869 r. American Unitarian Association of Boston opublikowało Nowy Testament, przetłumaczony z greckiego tekstu Tischendorfa, pod redakcją George’a R. Noyesa.

W 1902 roku Towarzystwo Biblijne i Traktatowe Strażnica Świadków Jehowy zaczęło wydawać Emphatic Diaglott autorstwa B.F. Wilsona. Ten prywatny interlinear został po raz pierwszy opublikowany w 1865 roku i był oparty na krytycznym greckim Nowym Testamencie Griesbacha oraz „różnych wersjach Rękopisu Watykańskiego nr 1209 w Bibliotece Watykańskiej”. Wilson był związany z Uczniami Chrystusa, którzy wyznawali herezję chrzcielnego odrodzenia, a także był związany z kultem zwanym „Kościołem Restytucji Boga”. Świadkowie Jehowy wydrukowali kilkaset tysięcy egzemplarzy Emphatic Diaglott.

Wielu fundamentalnych współczesnych krytyków tekstu było unitarianami lub modernistami teologicznymi, którzy zaprzeczali Boskości Jezusa Chrystusa, w tym

  • Johann Semler (1725-91),
  • Edward Harwood (1729-94),
  • Johann Griesbach (1745-1812),
  • George Vance Smith (1816 -1902),
  • Ezra Abbot (1819-1884),
  • Joseph Henry Thayer (1828-1901),
  • William Sandaya (1843-1920),
  • Caspar Gregory (1846-1917) i
  • Henry Vedder (1853-1935).

W XVII i XIX wieku granice były jasno wytyczone, a ci, którzy wierzyli w Biblię i opowiadali się za ewangeliczną doktryną biblijną, byli po stronie 1 Jana 5:7, podczas gdy ci, którzy byli heretykami w doktrynie i / lub agnostykami w wierze, byli przeciwko niej. Były wyjątki, ale zdecydowanie była to reguła.

Bitwa została przegrana dopiero w XX wieku, kiedy „chrześcijaństwo” zostało dramatycznie osłabione przez atak herezji i kompromisu końca czasów.
.

Dlaczego Erazm dodał comma johannine  do nowego testamentu greckiego w trzeciej edycji?

Istnieją dwa popularne mity dotyczące Erazma i 1 Jana 5:7, powtarzane jak papuga przez współczesnych modernistów, ewangelików, a nawet fundamentalistów, którzy bronią współczesnych wersji przed Textus Teceptus.

Pierwszym mitem jest to, że Erazm obiecał wstawić ten werset, jeśli powstanie grecki rękopis. Bruce Metzger stwierdza to w następujący sposób:

„Erazm obiecał, że wstawi Comma Johanneum, jak to się nazywa, w przyszłych wydaniach, jeśli uda się znaleźć choć jeden grecki rękopis zawierający ten fragment. W końcu taka kopia została znaleziona — lub wykonana na zamówienie” [72]

Drugim mitem jest to, że Erazm rzucił wyzwanie Edwardowi Lee, aby znalazł grecki manuskrypt zawierający 1 Jana 5:7. Zostało to zapoczątkowane przez Erikę Rummel w 1986 roku w jej książce Erasmus’ Annotations i powtórzone przez Jamesa White’a w 1995 roku [73]

W A History of the Debate over 1 John 5:7,8 Michael Maynard odnotowuje, że HJ de Jonge, dziekan Wydziału Teologicznego Rijksuniversiteit (Leiden, Holandia), obalił oba mity. De Jonge, uznany specjalista z zakresu studiów erazmianowskich, obalił mit obietnicy w 1980 r., stwierdzając, że pogląd Metzgera na temat obietnicy Erazma

„nie ma podstaw w pracy Erazma. W związku z tym jest wysoce nieprawdopodobne, aby zawarł trudny fragment, ponieważ uważał się za związanego taką obietnicą”.

Obalił także nowy mit wyzwania (który Rummel wymyśliła w reakcji na pogrzebanie mitu obietnicy). W liście z 13 czerwca 1995 r. do Maynarda de Jonge napisał:

„Ponownie sprawdziłem słowa Erazma cytowane przez Erikę Rummel i jej komentarze do nich w jej książce Erasmus’ Annotations. Oto, co Erazm pisze [na temat] w swojej Liber tertius quo respondet … Ed. Lei: Erasmus najpierw odnotowuje, że Lee zarzucił mu zaniedbanie MSS. 1 Jana, ponieważ Er. (według Lee) skonsultował się tylko z jednym MS. Erazm odpowiada, że z pewnością nie użył tylko jednej kopii, ale wielu kopii, najpierw w Anglii, potem w Brabancji, a na końcu w Bazylei. Nie można zatem zaakceptować zarzutu Lee dotyczącego zaniedbania i bezbożności.”
.
„Czy to zaniedbanie i bezbożność, jeśli nie zajrzałem do rękopisów, które po prostu nie były w moim zasięgu? Przynajmniej zmontowałem wszystko, co mogłem. Niech Lee wyprodukuje greckie MS. który zawiera to, czego moje wydanie nie zawiera, i niech pokaże, że ten rękopis był w moim zasięgu. Dopiero wtedy może mi zarzucić zaniedbanie w sprawach świętych.”

Z tego fragmentu widać, że Erazm nie wzywa Lee do przedstawienia manuskryptu itp. Erazm argumentuje, że Lee może zarzucić Erazmowi zaniedbanie MSS tylko wtedy, gdy wykaże, że Erazm mógł skonsultować się z dowolnym MS, w którym występował Comma Johanneum. Erazm wcale nie prosi o MS. zawierający Comma Johanneum. Odmawia Lee prawa do nazywania go niedbałym i bezbożnym, jeśli ten ostatni nie udowodni, że Erazm zaniedbał rękopis, do którego miał dostęp.

Krótko mówiąc, interpretacja Rummela jest po prostu błędna. Cytowany przez nią fragment nie ma nic wspólnego z wyzwaniem. Ponadto skraca cytat, tak że prawdziwy sens fragmentu staje się nierozpoznawalny. Nie ma absolutnie żadnego uzasadnienia, aby mówić o wyzwaniu w tym przypadku lub w przypadku jakiegokolwiek innego fragmentu na ten temat. [74]

Jeffrey Khoo zauważa dalej:

„Profesor Yale Roland Bainton, inny ekspert od Erazma, zgadza się z de Jonge, dostarczając dowodu z własnego pisma Erazma, że włączenie przez Erazma 1 Jana 5: 7f nie było spowodowane tak zwaną „obietnicą”, ale faktem, że wierzył, że „werset był w Wulgacie i dlatego musiał być w greckim tekście używanym przez Hieronima”” [75]

Edward F. Hills, który uzyskał doktorat z krytyki tekstu na Harvardzie, zeznaje:

„…to nie oszustwo było odpowiedzialne za włączenie Comma Johanneum do Textus Receptus, ale użycie łacińskojęzycznego Kościoła” [76]

W trzecim wydaniu The Text of the New Testament Bruce Metzger poprawił swoje fałszywe twierdzenie o Erazmie w następujący sposób:

„To, co zostało powiedziane na s. 101 powyżej o obietnicy Erazma, że włączy Comma Johanneum, jeśli zostanie znaleziony jeden grecki manuskrypt, który go zawiera, i jego późniejsze podejrzenie, że MS 61 został napisany wyraźnie po to, by go do tego zmusić, wymaga sprostowania w świetle badań H. J. de Jonge, specjalista w dziedzinie studiów erazmiańskich, który nie znajduje wyraźnych dowodów na poparcie tego często powtarzanego twierdzenia”  [77]

Problem polega na tym, że mit ten jest nadal przedstawiany jako prawda przez obrońców współczesnej wersji.
.

Dlaczego to trynitarne świadectwo zniknęło z większości zachowanych greckich manuskryptów?

Pominięcie w rękopisach greckich było prawdopodobnie spowodowane herezją sabellianizmu lub arianizmu. Dr Hills argumentował, że pominięcie powstało podczas kontrowersji Sabellian.

„Po drugie, należy pamiętać, że w II i III wieku (między 220 a 270, według Harnacka) herezją, do zwalczania której wezwano ortodoksyjnych chrześcijan, nie był arianizm (ponieważ ten błąd jeszcze nie powstał) ale sabellianizm (nazwany tak na cześć Sabelliusa, jednego z jego głównych promotorów), zgodnie z którym Ojciec, Syn i Duch Święty byli jednym w tym sensie, że byli identyczni.
.
Ci, którzy opowiadali się za tym heretyckim poglądem, nazywani byli Patripasjanami (Ojcami cierpiącymi), ponieważ wierzyli, że Bóg Ojciec, będąc identycznym z Chrystusem, cierpiał i umarł na krzyżu, oraz Monarchianami, ponieważ twierdzili, że stoją na straży Monarchii (jedynego rządu) Boga. Jest zatem możliwe, że herezja Sabeliusza sprawiła, że Comma Johannine znalazła się w niełasce ortodoksyjnych chrześcijan.
.
Stwierdzenie, że ci trzej są jednym, bez wątpienia wydawało im się nauczać sabeliańskiego poglądu, że Ojciec, Syn i Duch Święty są identyczni. A jeśli w trakcie kontrowersji odkryto manuskrypty, które utraciły to czytanie w przypadkowy sposób opisany powyżej, łatwo jest zrozumieć, w jaki sposób strona ortodoksyjna uznałaby te okaleczone manuskrypty za reprezentujące prawdziwy tekst i uznała Comma Johanneum za heretycki dodatek.
.
Zwłaszcza na greckojęzycznym Wschodzie Comma zostałby jednogłośnie odrzucony, ponieważ tutaj walka z sabelianizmem była szczególnie ciężka. Nie było więc wykluczone, że w III wieku, w stresie i napięciu kontrowersji sabeliańskiej, Comma Johanneum straciło swoje miejsce w tekście greckim, ale został zachowany w tekstach łacińskich Afryki i Hiszpanii, gdzie wpływ sabelianizmu prawdopodobnie nie był tak duży „[78]

Możliwe jest również, że arianie przeinaczyli ten fragment Pisma Świętego.

„Dobrze wiadomo, że arianie są wyraźnie oskarżani przez wielu ojców łacińskich o fałszowanie Pisma Świętego, usuwanie fragmentów i dziwne okaleczanie ich w czasie, gdy byli u władzy. [Szczególnie sprzeciwiali się temu Hilary z Poitiers, Hilary diakon, Ambroży i Salwian]. Sokrates, grecki historyk kościelny, który rozkwitł w V wieku, bezpośrednio oskarża ich o zniekształcenie tego Listu w celu oddzielenia Boskości od człowieczeństwa Chrystusa. …
.
Kiedy weźmiemy pod uwagę, że arianizm stał się na pewien czas religią panującą, zwłaszcza na Wschodzie, gdzie osiągnął znacznie więcej niż na Zachodzie, czy w ten sposób nie możemy w pewnym stopniu wyjaśnić milczenia greckich ojców w odniesieniu do tego wersetu? Kościół zachodni nigdy nie stał się tak ogólnie ariański jak wschodni; oczywiście można by się spodziewać, że werset ten częściej można było znaleźć w pismach łacińskich niż ojców greckich; i zgodnie z tym postrzegamy, że tak jest” [79]

Podsumowanie

W twierdzeniu krytyków tekstu, że 1 jana 5:7 ma niewielki autorytet tekstowy, tkwi dziwna hipokryzja. Podczas gdy Tetus Receptus zawiera kilka odczytów, które mają niewielkie poparcie w rękopisach greckich (ale są szeroko reprezentowane w łacinie), krytyczny tekst grecki zawiera setki odczytów, które mają niewielkie poparcie zarówno w rękopisach greckich, jak i łacińskich! Jedna z zasad Westcotta i Horta brzmiała:

„Kilka dokumentów, z powodu ich niedostatku, dają znacznie mniejsze prawdopodobieństwo, że będą miały rację niż mnóstwo im przeciwnych” [80]

United Bible Societies Greek New Testament, najnowsze wydanie tekstu Westcott-Hort, wielokrotnie kwestionuje i pomija wersety o znacznie mniejszym autorytecie tekstowym niż trynitarne oświadczenie z 1 Jana 5:7. Większość znaczących pominięć dokonano na podstawie autorytetu Aleph i B (czasami obu razem; czasami jednego osobno) oraz garstki podobnych manuskryptów i wersji.

Na przykład słowo „post” zostało usunięte z Marka 9:29 (I odpowiedział im: Ten rodzaj demonów nie wychodzi inaczej, jak tylko przez modlitwę i post) w tekście Westcott-Hort, tekście Nestlesa, tekście UBS i we wszystkich współczesnych wersjach dotyczących „autorytetu” jego pominięcia w Aleph, B, dwa minuskuły (0274, 2427), jeden starołaciński i wersja gruzińska.

Całkowite pominięcie ostatnich 12 wersetów Ewangelii Marka jest poważnie kwestionowane na podstawie „autorytetu” tylko trzech greckich manuskryptów, Aleph, B i minuskuły 304 (plus niewielkie świadectwo wersji, które były pod wpływem tekstu aleksandryjskiego).

Tekst Mateusza 21:44 (A kto upadnie na ten kamień, rozbije się, na kogo zaś on upadnie, zmiażdży go) UBS umieszcza w nawiasie na podstawie „autorytetu” tylko jednego uncjalnego (strasznie niewiarygodnego D), jednej minuskuły oraz 7 starołacińskich i jednego syryjskiego manuskryptu. Jest to co najmniej słaby autorytet tekstowy.

Czasami, w rzeczywistości, współcześni krytycy tekstualni nie mają nawet tak dużego „autorytetu” dla swoich zmian. 104 razy w Księdze Mateusza, trzecie wydanie UBS Greek N.T. drukuje czytanie, które albo

„nie występuje w żadnym manuskrypcie (34 razy), albo występuje tylko w jednym greckim manuskrypcie z ponad 5300 istniejących” [81]

Wierzymy, że Apostoł Jan napisał trynitarne oświadczenie w 1 Jana 5:7 pod boskim natchnieniem.

Zalecanym źródłem do dalszych badań jest Michael Maynard, A History of the Debate over 1 John 5:7-8: a tracing of the longity of Comma Johanneum, wraz z oceną argumentów przeciwko jego autentyczności [82] Nie jest już drukowany, ale gdzieś można znaleźć używany egzemplarz.

Dla przypomnienia, Biblie które zawierają cały przekaz NT w języku polskim to; Biblia Gdańska, Brzeska, Uwspółcześniona Biblia Gdańska, Przekład Toruński, nowa Biblia Gdańska.

Przypisy

[1] The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption, and Restoration, s. 101.
[2] The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions, s. 311
[3] Dr Thomas Strouse, A Critique of D.A. Carson’s The King James Version Debate, 1980
[4] Tamże
[5] I. H. Marshall,  The Epistles of John Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publ. Co., 1978, s. 237n.
[6] Tamże, s. 237
[7] Grzegorz z Nazjanzu, Przemówienie XXXII: Piąta przemowa teologiczna: „O Duchu Świętym”, 390 n.e.; patrz Michael Maynard, A History of the Debate over 1 John 5:7-8),
[8] Frederic Nolan, Badanie integralności greckiej Wulgaty lub otrzymanego tekstu Nowego Testamentu, 1815
[9] Robert Dabney, Doktrynalne różne odczyty greckiego Nowego Testamentu, 1891
[10] Thomas Middleton, The Doctrine of the Greek article: applied to the criticism and illustration of the New Testament, 1833
[11] Matthew Henry, Commentary on the Whole Bible, 1706
[12] Edward F. Hills, The King James Bible Defended: a Space-age Defense of the Historic Christian Faith, 1956
[13] Louis Gaussen, The Inspiration of the Holy Scriptures, 1934
[14] Cyprian z Kartaginy, The Ante-Nicene Fathers: Translations of the Writings of the Church Fathers Down to A.D. 325 (New York: Charles Scribner’s Sons, 1926), 5:423
[15] Robertson, 6:200
[16] Tamże 6:201
[17] Jesse M. Boyd, And These Three Are One: A Case for the Authenticity of 1 John 5:7-8
[18] Bruce Metzger A Textual Commentary on the Greek New Testament 3. wydanie poprawione, 1975
[19] Michael Maynard, A History of the Debate over 1 John 5:7-8, Tempe, AZ: Comma Publications, 1995
[20] Leonard Twells, A Critical Examination of the Late New Text and Version of the New Testament, 1731, II, s. 128.
[21] Robert Jack, Remarks on Authenticity of 1 John 5:7
[22] Leonard Twells, A Critical Examination of the Late New Text and Version of the New Testament, 1731, II, s. 129
[23] Twells, II, s. 133
[24] Tamże, s. 153
[25] Tertulian Przeciw Prakeaszowi II, Ante-Nicene Fathers
[26] Robert Jack, Remarks on the Authenticity of 1 John 5:7
[27] Cyprian z Kartaginy, De Unitate Ecclesiae, [O jedności Kościoła], Ojcowie przednicejscy: tłumaczenia pism ojców Kościoła aż do 325 r.n.e.
[28] Edward Hills, s. 210
[29] Twells, A Critical Examination of the Late New Text and Version of the New Testament, 1731, II, s. 134
[30] R.E. Brown, The Anchor Bible, Epistles of John, 1982, s. 782
[31] Du Pin, art. „Atanazy”, wydanie londyńskie, t. 8, str. 34
[32] Jack, Uwagi na temat autentyczności 1 Jana, w. 7
[33] Liber Apologeticus
[34] Hills, s. 210
[35] Prolog do Listów Kanonicznych; cyt. za Strouse, A Critique of D.A. Carson’s „The King James Version Debate”
[36] Prolog do Listów Kanonicznych; cytat z Ben David, Three Letters Addressed to the Editor of The Quarterly Review, in which is Demonstrated the Genuineness of The Three Heavenly Witnesses – I John 5:7, Londyn, 1825 r.
[37] Ben David, „Three Letters Addressed to the Editor of the Quarterly Review,” Londyn, 1825.
[38] Ojcowie Nicejscy i Postnicejscy
[39] Jesse Boyd, „And These Three Are One: A Case for the Authenticity of 1 John 5:7-8,” 1999
[40] Twells, II, s. 135
[41] Tamże
[42] Tamże, s. 135-136
[43] Wiktor of Vitensis, Historia prześladowania Afryki, cyt. z Michael Maynard, A History of the Debate over 1 John 5:7-8, s. 43
[44] Twells, II, s. 136
[45] Tamże, s. 136-137
[46] Tamże, s. 129
[47] Tamże, s. 137
[48] Tamże, s. 138
[49] Tamże
[50] Tamże, s. 150
[51] Część II, Krótki zarys historyczny sporów dotyczących autentyczności wersetu Trzech Świadków Niebiańskich z 1 Jana, 1807
[52] Jesse Boyd, a ci trzej są jednym: sprawa autentyczności 1 Jana 5: 7-8 zakorzeniona w egzegezie biblijnej, 1999
[53] Baroniusz urodził się około 1538 r. n.e. i zmarł w 1607 r. Du Pin potwierdza tę relację Baroniusza, w. vi. P. 122. Travis str. 24.
[54] Robert Jack, Remarks on the Authenticity of 1 John 5:7
[55] The New Testament Translated from the Syriac Peshito Version, James Murdock, 1852, notatka na temat 1 Jana 5:7
[56] Nolan, Integrity of the Greek Vulgate, s. XVII, XVIII
[57] Maynard, A History of the Debate over 1 John 5:7-8, s. 343
[58] J. Wylie, Historia protestantyzmu, tom 1, rozdział 7, „Waldensi”
[59] Comba, Waldenses of Italy, s. 190-192
[60] Norlie, The Translated Bible, s. 52
[61] Tamże, s. 61
[62] Price, The Ancestry of Our English Bible, 1934, s. 243
[63] M’Crie, History of the Reformation in Spain, s. 191
[64] Robert Lewis Dabney, The Doctrinal Different Readings of the New Testament Greek”, Discussions: Evangelical and Theological, tom. 1, 1891, s. 350-390
[65] Robert Jack, Remarks on the Authenticity of 1 John 5:7
[66] Brown, Bóg był objawiony w ciele, Trynitarne Towarzystwo Biblijne
[67] Chester, 1784; inne wydania zostały opublikowane w latach 1785 i 1794
[68] Lynn Winters, Our Judaic-Christian Heritage, część III, rozdział 3
[69] Earl Wilbur, A History of Unitarianism in Transylvania, England, and America, str. 1952, s. 339; zob. także P. Marion Simms, The Bible in America, s. 255-258
[70] Wilbur, A History of Unitarianism, s. 339, takich jak „Bóg” w 1 Tym. 3:16 i trynitarne stwierdzenie w 1 Jana 5:7
[71] Theodore Letis, The Ecclesiastical Text, s. 2
[72] Metzger, The Text of the New Testament, 1. i 2. wydanie
[73] James White, The Truth about the KJV-Only Controversy
[74] de Jonge, cytowany za Maynard, s. 383
[75] Jeffrey Khoo, Kept Pure in All Ages, 2001, s. 88
[76] Edward Hills, obrona wersji króla Jakuba
 [77] Metzger, The Text of The New Testament, wyd. 3, s. 291, przypis 2
[78] Edward Hills, The King James Version Defended, s. 212, 213
[79] Robert Jack, Remarks on the Authenticity of 1 John 5:7
[80] Introduction to the Westcott-Hort Greek New Testament, 1881, str. s. 45
[81] Wilbur Pickering, Some Relevant Considerations for New Testament Textual Criticism, z jego strony internetowej, źródło.
[82] Tempe, AZ: Comma Publications, 1995

Na podstawie źródło

Zobacz w temacie

Print Friendly, PDF & Email