Księga Rodzaju a Enuma Elisz

utworzone przez | gru 6, 2022 | Teologia biblijna

Wyjątkowe Słowo Boże

Izaj. 8:20 Do prawa i do świadectwa! Jeśli nie będą mówić według tego słowa, to w nim nie ma żadnej światłości

Są takie okresy w roku, kiedy chrześcijaństwo i Słowo Boże zaczyna częściej niż zwykle pojawiać się w różnego rodzaju mediach, czy to tradycyjnych, czy też elektronicznych.

Tymi okresami są zwykle zbliżające się święta Bożego Narodzenia i okres Wielkanocny. różnego rodzaju programy i stacje radiowe, telewizyjne, czy portale internetowe, zaczynają publikować rozmaite materiały i wywiady dotyczące chrześcijaństwa jako jednej z największych religii, bezlitośnie wrzucając do jednego kotła wszystko co chociaż w opisie nauki ma słowo „chrześcijaństwo”.

Tworzy się w ten sposób swoisty konglomerat, może lepiej brzmiałoby synkretyzm różnego rodzaju wyznań, filozofii, doktryn, dogmatów, nauk, bez jakiegoś szczególnego rozróżnienia ich pochodzenia, źródła powstania czy też, przede wszystkim, oparcia w Żywym Słowie Bożym jakim jest 66 ksiąg Pisma Świętego.Zaproszeni goście, wyjaśniają swoje poglądy na temat nauki chrześcijańskiej, nawiązują do innych religii,

  • ukazując podobieństwa
  • i rzekome zapożyczenia

Warto w tym miejscu podkreślić rzecz bardzo istotną dla każdego chrześcijanina studiującego Pismo. Rzecz, która niestety często daje się zauważyć u osób mówiących piszących, dyskutujących o Biblii, które często powtarzają „według mnie…” „wydaje mi się że…” „moim zdaniem…”. Warto wspomnieć że Biblia, nie została napisana dla ich wyłącznej interpretacji (2 Piotra 1:20), a dyktujący Pismo Bóg, nie robił tego dla poddania Jego słowa interpretacji jednego konkretnego człowieka, gdyż wtedy znaczenie Jego słowa zmieniłoby się wraz ze śmiercią dyskutanta, jak mówi Psalm 119

Psalm 119:88-94 Według twego miłosierdzia ożyw mnie, abym strzegł świadectwa twoich ust. Na wieki, o PANIE, twoje słowo trwa w niebie. Z pokolenia na pokolenie twoja prawda; ugruntowałeś ziemię i trwa. Wszystko trwa do dziś według twego rozporządzenia; to wszystko służy tobie. Gdyby twoje prawo nie było moją rozkoszą, dawno zginąłbym w moim utrapieniu. Nigdy nie zapomnę twoich przykazań, bo nimi mnie ożywiłeś. Twoim jestem, wybaw mnie, bo szukam twoich przykazań.

Asercje nieodrodzonych

Izaj. 40:25 Do kogo więc mnie przyrównacie, abym był do niego podobny? – mówi Święty.

Jakiś czas temu znalazłem artykuł na temat Biblii jako plagiatu starożytnych, pism. Artykuł został opublikowany kilka lat temu na portalu wiaraprzyrodzona.wordpress.com (źródło) gdzie autor w swoich wywodach jasno wskazuje nie tyle na podobieństwa co żywe zapożyczenia tekstów Biblijnych z innych traktatów religijnych. Całość artykułu ma silny wydźwięk antysemicki i antychrześcijański, zawierając bardzo dużo uproszczeń, błędnej analizy i stawianych „chochołów” z którymi dzielnie autor się potyka.

W niniejszym tekście, który możliwe, że będzie początkiem pewnego cyklu, jeśli Bóg pozwoli, chciałbym skupić się na rzekomym plagiacie jakim jest Biblia w części opisującej stworzenie świata. Autor kalumni podkreśla, że pierwsze rozdziały Księgo Rodzaju, są ukradzione z sumeryjskiego poematu Enuma Elisz. Sprawdźmy zatem czy jakieś podobieństwa występują, jakie one są, z czego mogą wynikać, jakie są różnice i jaka jest ich waga.

W artykule będę opierał się na tłumaczeniu Enuma Elisz przygotowanym przez ks. dr Józefa Bromskiego, a opublikowanym na stronie starozytnysumer.pl w formie zapisu z tablic.
.

Historia pogańskiego dzieła

Poemat o stworzeniu świata, Enuma Elisz to epos, napisany w języku akadyjskim, nazwany tak od rozpoczynających go słów, które znaczą “Gdy w górze…” Pierwotny tekst pochodzi prawdopodobnie z końca II tysiąclecia p.n.e. Enuma Elisz nazywany jest eposem o stworzeniu wszechświata w ujęciu sumeryjskim.

Kosmogonia starożytnego Sumeru, miała jednoznaczny pogląd na sens istnienia człowieka, światem rządzi panteon bogów z Mardukiem na czele, ludzkość ma za zadanie służyć bogom. Znaczna cześć tradycji religijnej Sumeru została przejęta następnie przez Babilończyków.

Przypomnijmy, że gdy Izrael dostał się do niewoli babilońskiej, pierwsze księgi Starego Testamentu już funkcjonowały, ciężko byłoby zatem Mojżeszowi, który był autorem pięciu pierwszych ksiąg, zapożyczyć coś z czym nie miał bezpośredniej styczności.
.

Politeizm a monoteizm

Mamy zatem w Sumerze, do czynienia z religią politeistyczną, opierająca się na wielobóstwie, którego zaprzeczeniem jest monoteizm Biblijny, w którym mamy do czynienia z Panem, Bogiem, który sam siebie określa jako Jedyny.

W 5 Księdze Mojżeszowej oraz w Księdze Izajasza Bóg mówi o sobie:

5 Mojż. 32:39 Spójrzcie teraz, że to ja, tylko ja jestem, a nie ma innych bogów oprócz mnie
.
Izaj. 43:10-12 Wy jesteście moimi świadkami, mówi PAN, i moim sługą, którego wybrałem, abyście poznali mnie i wierzyli mi, i zrozumieli, że to ja jestem. Przede mną nie został stworzony żaden Bóg ani po mnie nie będzie. Ja, ja jestem PANEM i oprócz mnie nie ma zbawiciela. Ja ogłaszałem, wybawiałem i opowiadałem, gdy nie było wśród was żadnego obcego boga. Wy jesteście moimi świadkami, mówi PAN, że ja jestem Bogiem.

Bóg jednoznacznie wskazuje że jest jedynym prawdziwym Bogiem, żadnego innego nigdy nie było i nie będzie, tymczasem w Enuma Elisz, bogowie sa ze sobą związani więzami krwi i partnerstwa także seksualnego. Żaden z nich nie zaprzecza boskości innych.

“Stawił się bóg Marduk, mocarz bogów, wasz syn, przeciw Tiâmat poniósł w drogę swe serce. Otworzył usta swe i (tak) powiedział do mnie:. „Jeżeli ja, wasz mściciel,. Tiâmat spętam i wam życie uratuję, to zwołajcie zgromadzenie, i odwróćcie bieg mego przeznaczenia. W Upšukinnaki zasiądźcie razem ochoczo, i otwórzcie usta moje. Jak wy (przedtem), tak ja (teraz) losy wyznaczać będę. Nie będzie zmienione nic cokolwiek ja uczynię, nie będzie cofnięte, nie będzie osłabione słowo ust mych”

Zatem jak widzimy Marduk który jest bogiem stworzonym w późniejszym czasie, potrzebuje zgody wszystkich innych bóstw by jego wola stawała się wiążącą dla innych bóstw, w dodatku jest forma zapłaty za to że zgadza się wystąpić przeciw Tiamat, bogini będącej uosobieniem oceanu słonej wody, elementu chaosu.

Tymczasem Bóg Biblii nie potrzebuje niczyjej zgody, nie musi stosować przekupstwa, szantażu czy swoistego handlu, On zwyczajnie postępuje według upodobania swojej woli.

1 Mojż. 14:19 I błogosławił mu, mówiąc: Niech będzie błogosławiony Abram przez Boga Najwyższego, właściciela nieba i ziemi.
.
5 Mojż. 32:39 Spójrzcie teraz, że to ja, tylko ja jestem, a nie ma innych bogów oprócz mnie. Ja zabijam i ożywiam, ja ranię i ja leczę, i nikt nie wyrwie z mojej ręki.
.
Izaj. 43:13 Zanim powstał dzień, ja jestem, a nie ma nikogo, kto by wyrwał cokolwiek z mojej ręki. Gdy coś uczynię, któż to odwróci?
.
Dan. 4:35 A wszyscy obywatele ziemi jako za nic poczytani są. Według woli swojej postępuje, z wojskiem niebieskiem i z obywatelami ziemi, a niemasz, ktoby wstręt uczynił ręce jego i rzekł mu: Cóż to czynisz?
.
Hiob 9:12  Oto gdy co porwie, któż go przymusi, aby przywrócił? Albo któż mu rzecze: Cóz czynisz?
.
Psalm 115:3 A nasz Bóg jest w niebie, czyni wszystko, co zechce.

Formalne podobieńśtwa

Przejdźmy do samego tekstu eposu. Język którym jest pisany, jest charakterystyczny dla dzieł religijnych, mamy tu zatem pewne podobieństwo do Biblii wynikające nie z treści ale przyjętej formy narracji. Podobnie jak dzisiejsi prawnicy, bazujący na prawie rzymskim, posługują się podobna formą językową mimo różnej treści, jak inżynierowie przygotowujący opis techniczny inwestycji, tak Biblia i Enuma Elisz, są w pewien sposób podobne.

Początek eposu przynosi nam informacje o istnieniu już dwóch żywiołów – boga Apsu, pierwiastka męskiego, będącego uosobieniem oceanu wód słodkich, oraz bogini Tiamat – będącej żeńskim pierwiastkiem, uosobieniem wód słonych:

“Gdy u góry niebo nie było nazwane, na dole ziemia nie była wymieniona z imienia, a  Apsû, znakomity ich twórca, Mummu i Tiâmat, rodzicielka wszystkiego, swe wody razem toczyli, – i nie powiązały się korzenie trzcinowe, ni były widziane kępy – gdy nie istniał żaden bóg, ni jego imię było wymienione, i losy nie były wyznaczone –  stworzeni zostali śród nich bogowie, (fragment eposu)

Widzimy także że oprócz dwójki bogów, istniał jeszcze bożek Mummu będący rodzajem pomocnika, wezyra, namiestnika nad tym czego jeszcze nie było, co nie zostało stworzone. Tymczasem początek Księgo Rodzaju, mówi

1 Mojż. 1:1 Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. A ziemia była bezkształtna i pusta i ciemność była nad głębią, a Duch Boży unosił się nad wodami

Jedynym podobieństwem jest tutaj nawiązanie do wody, jednak należy pamiętać że w kosmologii starożytnych ludów wschodu, woda w ciągłym ruchu oznaczała rodzaj niespersonifikowanego chaosu, zmienności.

Różnice w obu tekstach są o wiele głębsze niż podobieństwa.

  • W eposie, dwa rodzaje wody, oznaczane są jako dwa odrębne bóstwa, które są częścią owego ruchu i zmienności, w dodatku mają wyraźne rozdzielenie płciowe na pierwiastek męski i żeński.
    .
  • W Biblii natomiast Bóg nie jest częścią, ani elementem owego „chaosu” on unosi się nad nim, jest oddzielony, panuje nad nim, kontroluje, a w dodatku za chwilę wyznaczy rolę i zadania swojemu stworzeniu.

Zauważmy także że Enuma Elisz podkreśla, że żadne losy nie były wyznaczone, nic nie jest pewne. Tymczasem w Biblii mamy jasne informacje dotyczące pełnej suwerenności Boga co do wyznaczenia czasu:

Hiob 14:5 Gdyż jego dni są ustalone, liczba jego miesięcy jest u ciebie; wyznaczyłeś mu kres, którego nie może przekroczyć.
.
Psalm 74:17 Ty wyznaczyłeś wszystkie granice ziemi, ty ustanowiłeś lato i zimę.
/
Psalm 104:8-9 Wzniosły się ponad góry, zniżyły się w doliny, na miejsce, które dla nich założyłeś. Wyznaczyłeś im granicę, aby jej nie przekroczyły ani nie powróciły, by okryć ziemię.
/
Psalm 139:16 Twoje oczy widziały niedoskonały płód mego ciała; w twojej księdze są zapisane wszystkie moje członki i dni, w które były kształtowane, gdy jeszcze żadnego z nich nie było.

A także wybrania niektóych ludzi do zbawienia (por. Jan 15:16; Rzym. 8:29-30; Efez. 1:4-5; 1 Tes. 5:9; Mat. 11:25-26; Psalm 139:16) spójrzmy na List do Efezjan i Rzymian

Efez. 1:4 Jak nas wybrał w nim przed założeniem świata, abyśmy byli święci i nienaganni przed jego obliczem w miłości.
.
Rzym. 8:28-30 A wiemy, że wszystko współdziała dla dobra tych, którzy miłują Boga, to jest tych, którzy są powołani według postanowienia Boga. Tych bowiem, których on przedtem znał, tych też przeznaczył, aby stali się podobni do obrazu jego Syna, żeby on był pierworodny między wieloma braćmi. Tych zaś, których przeznaczył, tych też powołał, a których powołał, tych też usprawiedliwił, a których usprawiedliwił, tych też uwielbił.

Dalsi bogowie

W Enuma Elisz, wody obu bóstw mieszają się ze sobą powołując do życia kolejne bóstwa. Zatem mamy tu do czynienia z aktem seksualnym w wyniku którego dochodzi do narodzenia nowych bóstw.

“Stworzeni zostali śród nich bogowie,  ukazali się bóg Lahmu i bogini Lahamu – i zostali nazwani imionami. Czasu przybywało, przyrastało – i zostali stworzeni Anšar bóg niebiańskiego horyzontu i bogini Kišar, bogini ziemskiego horyzontu więksi od tamtych” (fragment eposu)

Co więcej owi nowi bogowie rodzą się zarówno jako pierwiastek męski i żeński, są rodzeństwem, a jednocześnie małżeństwem. Tymczasem Bóg Biblii jest jedyny i doskonały, nie określa swojej płci, nie współżyje z żadną stworzoną czy istniejąca istotą. On powołuje swoją wolą do istnienia gotowe, w pełni ukształtowane istoty, które są mu całkowicie podporządkowane.

1 Mojż. 1:2 …Duch Boży unosił się nad wodami.
.
1 Mojż. 1:26-27 Potem Bóg powiedział: Uczyńmy człowieka na nasz obraz według naszego podobieństwa… Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boga go stworzył; stworzył ich mężczyzną i kobietą.

Obraz Boży, czyli Imago Dei jacy posiadali stworzeni ludzie to nie płeć ani fizyczność. W Adamie był oświecony rozum, prawdziwe poznanie Boga i najszczersze pragnienie miłowania Boga i bliźniego, tak że Adam objął Ewę i od razu uznał ją za swoje własne ciało (Marcin Luter, Dzieła Lutra, t. 1).

Nie mamy tu do czynienia zatem z żadnym podobieństwem, zapożyczeniem czy wręcz plagiatem.
.

Bunt w niebie

Dochodzimy do momentu który wymyka się wszelkiemu porównywaniu, jako że w eposie dochodzi do niepokojów i zamieszek. Otóż nowi bogowie stają się swawolni i zuchwali, przeszkadzają Apsu i Tiamat i buntują się przeciwko nim. Apsu udaje się do Tiamat wraz z wezyrem Mummu, wyjaśnia jej swój problem, a Mummu znajduje rozwiązanie i podsuwa go bogowi Apsu –

“Apsû otworzył swe usta, rzekł do niej,  do czystej Tiâmat wyrzekł słowa:  „Ich postępek jest bolesny dla mnie,  we dnie nie znajduję spokoju, w nocy nie śpię,  chcę zniszczyć, ich wystąpienie chcę zniweczyć,  niech wróci spokój będziemy spali”.  Gdy usłyszała to Tiâmat,  powstała, krzyknęła ku swemu małżonkowi  mocno wzburzona w sobie,  zło wrzuciła do swego serca.  „Co? Cośmy zrobili, to mamy zniszczyć?  Ich wystąpienie jest bolesne, ale my postąpmy pobłażliwie”.  Odpowiedział na to Mummu, dając radę Apsu,  – a zła i nieżyczliwa była rada Mummu:  „Idź, tyś mocen, knowanie zniszcz,  We dnie będziesz spokojny, w nocy będziesz spał”. (fragment eposu)

Mamy tu do czynienia zatem z naradą pradawnych bóstw które mają, za radą pomniejszego bóstwa, wystąpić przeciwko zrodzonym nowych bóstwom. Rodzice mają wystąpić i wytępić swoje dzieci. O ile w politeizmie, bez względu na kulturę w której religie funkcjonowały często dochodzi do konfliktów, a nawet wojen między bogami, boginiami, półbogami etc to w Biblii zwyczajnie nie znajdziemy podobnego problemu, ponieważ Bóg jest Jedyny, w dodatku nie znajduje żadnego rywala w bożkach narodów występujących w Piśmie.

Natomiast zauważamy iż w niebie istniała walka między aniołami wiernymi Bogu i upadłymi. Stworzenie walczyło przeciwko stworzeniu a nie Bóg przeciw stworzeniu, tak jakby stworzenie miało jakąś możliwość zagrożenia Bogu.

Obj. 12:7 I nastąpiła walka w niebie. Michał i jego aniołowie walczyli ze smokiem. I walczył smok i jego aniołowie;

Co więcej, nawet gdy Izrael odwraca się od Pana i czci bałwany, Bóg zwyczajnie niszczy wyżyny, święte gaje, świątynie, nie znajdując żadnego oporu w dziełach rąk i serc ludzkich.
.

Politeizm a Bóg trynitarny

Próby wciśnięcia w ramy politeizmu wystąpienia Boga w trzech osobach, również nie ma uzasadnienia biblijnego, gdzie jasno opisano istotę Boga jako współdzieloną przez trzy Osoby: Ojca, Syna i Ducha. Bóg to jedna Istota, jeden Bóg.

Nie wchodząc w głębszą analizę w tym artykule, poniższego cytatu wystarczy przeanalizować kto mówi, o kim do kogo i jakiego czasu używa:

Hebr. 1:3 Który, będąc blaskiem jego chwały i wyrazem jego istoty  (Ojciec i Syn współistotni)
.
Jan 10:30 Ja i Ojciec jedno jesteśmy.
.
Jan 14:16 A ja będę prosił Ojca i da wam innego (ἄλλον allon – inny tego samego rodzaju) Pocieszyciela, aby z wami był na wieki (Duch jest co do istoty tego samego rodzaju co Syn ale to inna Osoba)
.
Jan 8:54-58 Mój Ojciec jest tym, który mnie chwali, o którym wy mówicie, że jest waszym Bogiem. Lecz nie znacie go, a ja go znam. I jeślibym powiedział, że go nie znam, byłbym podobnym do was kłamcą. Ale znam go i zachowuję jego słowa. Abraham, wasz ojciec, z radością pragnął ujrzeć mój dzień. I ujrzał, i radował się. Wówczas Żydzi powiedzieli do niego: Pięćdziesięciu lat jeszcze nie masz, a Abrahama widziałeś? Jezus im odpowiedział: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Zanim Abraham był, ja jestem. (Syn jest wieczny)
.
Hebr. 9:14 To o ileż bardziej krew Chrystusa, który przez Ducha wiecznego ofiarował Bogu samego siebie bez skazy, oczyści wasze sumienie z martwych uczynków, by służyć Bogu żywemu? (Duch jest wieczny)

Mamy tu zatem informacje o istnieniu przed początkiem czasu Jezusa jako Boga Żywego, a nie stworzonego w akcie seksualnym Boga, Pana, Jahwe z ziemską kobietą, jak to mam miejsce w przypadku eposu, gdzie kolejni bogowie rodzą się wskutek aktu między Apsu i Tiamat.
.

Morderstwo a ofiara

Plan Mummu, przekazany Apsu i Tiamat jednak się nie ziścił albowiem bóstwo Ea zwane także Enki, przejrzało plan i wyprzedziło go. Ea zamordował Mummu, w sposób hańbiący pozbawiając go korony, zamordował także Apsu we śnie. Mamy tu do czynienia z pierwiastkiem magicznym, jako że Ea wymyślił zaklęcie dające mu panowanie nad wodami, uśpił w ten sposób Apsu i zamordował, przejmując niejako jego potęgę i władanie nad wodami.

“Jego samego (Apsû) oczarował podczas snu. Gdy leżał w grocie, Sprowadził sen na Apsû, czarujący sen. . Główne części boga Mummu odciął boleśnie: Rozciął mu związkę (na głowie), tak że spadła korona, pozbawił go blasku: ten został zhańbiony Apsû spętał i zabił.” (fragment eposu)

Jednym z argumentów który pojawia się, a ma być dowodem na rzekome podobieństwo Biblii do Enuma Elisz jest „zamordowanie” Jezusa przez jego Ojca – Boga. Wynika to z całkowitego niezrozumienia kilku zagadnień

  • Jedności Ojca, Syna i Ducha Świętego
    .
  • dobrowolnej ofiary Syna
    .
  • odbiorcy ofiary
    .
  • powodu dla którego ofiara została wyznaczona i wypełniona

Syn Boży nie zostaje zmuszony do złożenia ofiary ale sam decyduje się na wcielenie aby złożyć ofiarę za wszytkich wybranych do zbawienia.

Filip. 2:6-7 Który, będąc w postaci Boga, nie uważał bycia równym Bogu za grabież; Lecz ogołocił samego siebie, przyjmując postać sługi i stając się podobny do ludzi;
.
Hebr. 2:16 Bo zaiste nie przyjął natury aniołów, ale potomstwa Abrahama

 W ciele złożył doskonałą ofiarę odkupienia, za wybranych przez siebie ludzi. Nie został zamordowany przez Ojca, On sam się ofiarowuje. Nie mamy tu do czynienia z wojną bóstw, ze zdradzieckim morderstwem, wyprzedzającym inne zdradzieckie morderstwo.

Nie ma żadnego podobieństwa.
.

Gwiezdne wojny

W dalszej części eposu dochodzi do kolejnej tragicznej wojny między bóstwami. Tiamat cierpli z powodu straty Apsu, pojawiają się nowi bogowie, powstali wskutek morganatycznego związku bóstw  już istniejących (taki duchowy mezalians). Brat i siostra – mąż i żona powołują do życia bóstwo Asura

“Wewnątrz czystego Apsû został zrodzony bóg Ašur   Zrodził go bóg Lahmu, jego ojciec. Matką jego była bogini Lahamu, jego rodzicielka.  Ssał piersi bogini. Karmicielka pielęgnowała go, napełniła go grozą” (fragment eposu)

Asur namawia Tiamat do podjęcia działań wojennych przeciwko  pozostałym bogom którzy stali za zabiciem jej męża

„Zabili twego małżonka Apsû”. Bolesne lała łzy, siedziała rozpaczając. … przerażenie . „Nie będziemy spali aż go pomścimy. Teraz oto jest zabity twój małżonek Apsû, …….. i bóg Mummu, który był związany. Nie zasiadasz ty jedna tylko. Spiesz się żywo. Zemścimy się na nich i będziemy spali” (fragment eposu)

Tiamat stwarza/rodzi potwory które będą stanowiły jej armię, a na jej czele postawiła jedno z pierszwych bóstw – Kingu drugiego męża i ukochanego Tiamat, stworzonego przez nią jako obrońca i dowódca wojsk.

“Pośród bogów swych pierworodnych, których zwołała na zgromadzenie, . wywyższyła boga Kingu, zrobiła go wielkim między nimi:  do niego należy iśd pierwszym na czele armji, prowadzid wojsko.” (fragment eposu)

Nadal trudno doszukiwać się tu jakiegokolwiek podobieństwa do Biblii i stworzenia świata, ba, wiemy że Bóg nie prowadzi żadnych wojen z innymi bogami, bo jest Jedynym.
.

Powtórne stworzenie

W dalszej części eposu mamy do czynienia z wojną między bóstwami, z jednej strony Tiamat z częścią bogów i stworzonymi potworami, z drugiej młodsi bogowie którzy wybierają na swego przywódcę Marduka, który zgadza się ale, jak wyżej wspomniano nie za darmo. Tiamat wyznacza Kingu na wodza, daje mu tabliczkę z zapisanym losem, który jednak nie może się równać z wolą Marduka i przekazaną mu władzą nad światem przez inne bóstwa.

Zwrócić należy uwagę że nie ma tu definiowanych pojęć dobra i zła, do tego jeszcze wrócę. Marduk w wyniku bitwy morduje Tiamat, niszczy i więzi jej wojsko i ….zaczyna dopiero tworzyć świat.

“Na jej ciało popatrzał, cielsko potworne rozkrajał i ją stwarzał rzeczy pomysłowe. Rozciął ją, jak rybę maš-di-e, na dwie części. Połowę z niej rozłożył i pokrył nią niebo.  Umieścił (tam) zasuwy, kazał im trzymać straże  i zlecił, żeby jego (nieba) wody nie wypuszczały“ (fragment eposu)

Zatem Marduk rozcinając ciało martwej bogini, zaczął tworzyć świat, podzielił ją na dwie części z połowy stworzył niebo, które miało za zadanie trzymać w ryzach wody. Tymczasem w Biblii, Bóg stwarza w sposób opisany w Genesis następująco

1 Mojż. 1:3-10 I Bóg powiedział: Niech stanie się światłość. I stała się światłość. Bóg widział, że światłość była dobra. I oddzielił Bóg światłość od ciemności. I nazwał Bóg światłość dniem, a ciemność nazwał nocą. I nastał wieczór i poranek, dzień pierwszy. Potem Bóg powiedział: Niech stanie się firmament pośrodku wód i niech oddzieli wody od wód. I uczynił Bóg firmament, i oddzielił wody, które są pod firmamentem, od wód, które są nad firmamentem. I tak się stało. I Bóg nazwał firmament niebem. I nastał wieczór i poranek, dzień drugi. Potem Bóg powiedział: Niech się zbiorą w jednym miejscu wody, które są pod niebem, i niech się ukaże sucha powierzchnia. I tak się stało. I Bóg nazwał suchą powierzchnię ziemią, a zbiorowisko wód – morzami. I Bóg widział, że to było dobre.

Różnice są przede wszystkim w ustaleniu już zasad i funkcjonowaniu czasu.

  • Bóg stwarza w ustanowionym przez siebie i wyznaczonym, określonym czasie, tego nie ma w Enuma Elisz.
    .
  • Bóg wydaje nakaz powstania światła. Określa zadania i role światła i ciemności.
    .
  • Bóg nakazuje rozdzielenie wód górnych i dolnych firmamentem i nazywa go, czyli nadaje mu znaczenie, funkcje które spełnia.
    .
  • Bóg oddziela wody pod firmamentem i pojawia się ziemia, suchy ląd która nazywa, nadaje jej funkcje i znaczenie.
    .
  • Bóg tworzy i wyznacza role, funkcje, cele istnienia.
    .
  • Bóg w swej suwerenności określa co jest dobre.

W Enuma Elisz jest inaczej:

  • zwycięski Marduk zaczyna tworzyć, przede wszystkim miejsca dla innych bogów,
    .
  • zarządza nimi, decyduje w jaki sposób będą w panteonie bóstw funkcjonować i mieszkać
    .
  • następnie umieszcza na niebie gwiazdy, wyznacza trzy na każda porę roku na 12 miesięcy, ustala zodiak, oznacza każdy dzień roku
    .
  • następnie ustanawia księżyc by oświetlał noc i wyznacza jego zanikanie i pojawianie się od pełni do nowiu
    .
  • zabiegi dotyczące gwiazd i księżyca dotyczyły kwestii astrologicznych, magicznych.

Tymczasem w Biblii, można zauważyć pewne podobieństwo, jednak odmienne pod kątem wyznaczonego zadania i pełnionej funkcji, określa także ich znaczenie.

Potem Bóg powiedział: Niech się staną światła na firmamencie nieba, by oddzielały dzień od nocy, i niech stanowią znaki, pory roku, dni i lata.I niech będą światłami na firmamencie nieba, aby świeciły nad ziemią. I tak się stało. I Bóg uczynił dwa wielkie światła: światło większe, aby rządziło dniem, i światło mniejsze, aby rządziło nocą, oraz gwiazdy. I Bóg umieścił je na firmamencie nieba, aby świeciły nad ziemią; I żeby rządziły dniem i nocą, i oddzielały światłość od ciemności. I Bóg widział, że to było dobre.

Stworzenie człowieka

Dalej z mitologii sumeryjskiej dowiadujemy się, iż Marduk postanowił stworzyć człowieka. Podzielił się swoim pomysłem z Ea. Uzyskał zgodę bogów na złożenie ofiary z Kingu, z którego krwi i gliny, Ea stworzył pierwszych ludzi i przykazał im służyć bogom. Jako wyraz wdzięczności bogowie wznieśli Mardukowi świątynię w Babilonie – E-sagilę. Po ukończeniu prac urządzili ucztę, podczas której na niebie ustanowili łuk Marduka. Anszar, Lahmu i Lahamu nadali Mardukowi trzy imiona i nakazali innym bogom uczynić to samo.

Tymczasem Biblia, przynosi zgoła inne informacje na temat powstania człowieka. Po pierwsze Bóg nie musi dzielić się z nikim sowim zamiarem i szukać akceptacji, jest Bogiem Jedynym, suwerennym stwórcą, robi wszystko według upodobania swojej woli. Po drugie nie potrzebuje do tego niczyjej pomocy, robi to sam, z prochu ziemi. Jak czytamy w Genesis

1 Mojż. 1:26-30 Potem Bóg powiedział: Uczyńmy człowieka na nasz obraz według naszego podobieństwa; niech panuje nad rybami morskimi i ptactwem niebieskim, nad bydłem i całą ziemią oraz nad wszelkimi zwierzętami pełzającymi, które pełzają po ziemi. Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boga go stworzył; stworzył ich mężczyzną i kobietą. I Bóg błogosławił im. Potem Bóg powiedział do nich: Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, napełniajcie ziemię i czyńcie ją sobie poddaną; panujcie nad rybami morskimi i nad ptactwem niebieskim, i nad wszelkimi zwierzętami, które poruszają się po ziemi. I Bóg powiedział: Oto dałem wam wszelkie rośliny wydające z siebie nasienie, które są na powierzchni całej ziemi, i wszelkie drzewo mające owoc drzewa, wydające z siebie nasienie – będą one dla was pokarmem. I wszelkim zwierzętom ziemi, i wszelkiemu ptactwu niebieskiemu, i wszystkiemu, co pełza po ziemi i ma w sobie życie, pokarmem będą wszelkie rośliny zielone. I tak się stało. (…) Wtedy PAN Bóg ukształtował człowieka z prochu ziemi i tchnął w jego nozdrza tchnienie życia. I człowiek stał się żywą duszą.

Bóg stwarzając człowieka, wyznacza mu

  • płeć
    .
  • rolę i funkcje które będzie pełnił
  • wyznacza zadania do realizacji.

Od początku tworzy człowieka jako kobietę i mężczyznę, ale przede wszystkim, daje mu swoje tchnienie, dzięki któremu staje się człowiek żywą duszą, czym jednoznacznie odróżnia człowieka od świata zwierząt.

Według oficjalnej nauki kapłanów babilońskich świat został uporządkowany dzięki sile twórczej Marduka: od chaosu do stworzenia człowieka. Świat pochodził od uosabiających żywioły bogów, które na początku przenikały się nawzajem. Jedynie Marduk był w stanie ogarnąć go, wyłonić poszczególne elementy i określić ich miejsce we wszechświecie.

Według Żywego Słowa Bożego, Pan, Bóg samodzielnie kształtuje swoje stworzenie według swej woli, określa jego role, funkcje, zadania. Istnieje poza początkowym chaosem materii którą tworzy (jest transcendentny), by z niej według swojej woli wydźwignąć w ciągu 7 dni stworzenie. Nic nie jest chaotyczne, przypadkowe, wszystko jest zaplanowane i określone.

  • nie tworzy pomniejszych bóstw
    .
  • nie szuka niczyjej pomocy
    .
  • nie oczkuje niczyjej zgody.

Izaj. 44:24 Tak mówi PAN, twój Odkupiciel, który cię stworzył już od łona matki: Ja, PAN, wszystko czynię: sam rozciągam niebiosa, rozpościeram ziemię swoją mocą;

Mimo że jest zaangażowany w proces tworzenia, nie jest jego częścią o czym mówią wspomniane pierwsze wersy Biblii. Proces tworzenia nie wymaga aktu seksualnego, co było stałym punktem powołania przez Apsu i Tiamat nowych bóstw. Nie zawiera Bóg związków, jest doskonały w swoim istnieniu, nie potrzebuje emanacji, wcieleń, awatarów etc.
.

Wnioski

Twierdzenie że Biblia i opisywany w niej proces tworzenia świata jest zapożyczony ze starożytnego eposu Enuma Elisz, wydaje się nie tyle mocno naciągane co jest zwykłym nieporozumieniem. Podobieństwa, niewielkie, pochodzą z obserwacji otaczającej nas rzeczywistości. Zarówno Mojżesz, piszący Księgę Rodzaju, jak i starożytni autorzy eposu, widzieli gwiazdy, słońce, księżyc, na firmamencie niebieskim. Jednak w zupełnie inny sposób opisali ich stworzenie.

Sumerowie widzieli w nich pewien magiczny porządek a proces stworzenia świata w zasadzie jako swojego rodzaju przerobienie surowców wtórnych, którymi stało się ciało bogini Tiamat.

Mojżesz zapisuje przekazywane natchnione Słowo Boże, opisując proces stworzenia według upodobania woli Boga, jako ostateczny z wyznaczonymi rolami, funkcjami i zadaniami. Opisuje akt stworzenia nie jako przerabianie istniejącego materiału, ale jako tworzenie czegoś nowego od podstaw.

K.W.

Zobacz w temacie

Print Friendly, PDF & Email