Historia królestw

Księga Daniela została napisana między 536 a 530 rokiem p.n.e. co jest negowane przez “uczonych” wyższej krytyki tekstu. Zanim przejdziemy do dalszych argumentów obalających mit późnego powstania Księgi Daniela warto zwrócić uwagę na rys historyczny imperium aleksandryjskiego

  1. Diadochowie (tj.“nastepcy”), termin określający dowódców armii Aleksandra Macedońskiego, którzy przejęli władzę w imperium po jego śmierci w 323 roku p.n.e. wkrótce potem wybuchły między nimi wojny o kontrolę nad ziemiami podbitymi przez Aleksandra
    .
  2. Antypater, panujący jako regent Macedonii 321–319 p.n.e.
    .
  3. Kasander, jego syn, rządził w latach 319-317 p.n.e. i zabezpieczył Macedonię i Grecję. Tytuł króla przyjął w 305 r., po tym jak w 310 r. zamordował Aleksandra IV.
    .
  4. Licymach otrzymał pieczę nad Tracją w 323 p.n.e, a nad Azją Mniejszą w 301 r., przyjmując tytuł króla w 305 r. p.n.e.
    .
  5. Ptolemeusz przejął władzę nad Egiptem w 323 r. p.n.e.; po 301 r. p.n.e. zajął także Fenicję, a w 294 r. p.n.e. ponownie podbił Cypr. W 305 r. przyjął także tytuł króla, w 288 r. wypędził Demetriusza Poliorcetesa z Macedonii, a zmarł w 281 r. p.n.e.
    .
  6. Seleukos I niezależny król Babilonu w 311 p.n.e., w 302 r. p.n.e. podbił kraj aż po rzekę Indus – zmarł w 281 r.
    .
  7. Perdikkas służył wcześniej jako regent imperium od 323 do 321 r. p.n.e.
    .
  8. Antygon I objął stanowisko regenta w 320, walczył z Eumenesem, zabijając go w 316 p.n.e. a następnie przejął kontrolę nad całą Azją. Zginął w 301 w bitwie pod Issus.
    .
  9. Demetriusz Poliorketes pokonał Ptolemeusza na Cyprze w 306 p.n.e. (chociaż później podbił go Ptolemeusz). Demetriusz ledwo uniknął własnej klęski w bitwie pod Ipsus w 301 p.n.e.

Podsumowując, należy więc rozumieć, że przed powstaniem tych czterech królestw starano się utrzymać imperium aleksandryjskie w całości. Najpierw na regenta wybrano Perdikkasa, ale zmarł on w 321 r. p.n.e. Po nim nastał Antygonus I, który pokonał króla Pergamum Eumenesa, zabijając go w 316 r. p.n.e., a następnie wziął pod swoją kontrolę całą Azję. Ostatecznie jednak Antygonus i jego syn, Demetriusz Poliorcetes, zostali pokonani przez wojska Antypatera, Licyniusza i Seleucusa w bitwie pod Ipsus w 301 r. p.n.e.

Wtedy to, wraz z Ptolemeuszem, każdy z nich mógł ubiegać się o tytuł króla i utrzymać oddzielne królestwo.


Mały róg

W związku z tym należy zauważyć, że najsilniejszy argument za utożsamieniem czwartego imperium Daniela z imperium Aleksandra i jego greckich następców pochodzi z pojawienia się małego rogu w rozdziałach 7 i 8.

W rozdziale 7 mały róg rozwija się z czwartego imperium, to znaczy z przerażającej bestii o dziesięciu rogach, która obala czteroskrzydłego lamparta.

Dan. 7:6-8; 24 6. Potem spojrzałem, a oto inna bestia, podobna do pantery, która miała cztery ptasie skrzydła na grzbiecie. Bestia miała także cztery głowy i dano jej władzę. 7. Potem widziałem w nocnych widzeniach: Oto czwarta bestia, straszna, przerażająca i bardzo silna, mająca wielkie żelazne zęby. Pożerała i miażdżyła, a resztę deptała swoimi nogami. Różniła się od wszystkich bestii, które były przed nią, i miała dziesięć rogów. 8. Uważnie przypatrywałem się rogom, a oto mały róg wyrósł między nimi i trzy spośród tych pierwszych rogów zostały wyrwane przed nim. A oto w tym rogu były oczy podobne do oczu ludzkich i usta mówiące wielkie rzeczy. 24. A dziesięć rogów oznacza, że z tego królestwa powstanie dziesięciu królów, a po nich powstanie inny, który będzie różnił się od pierwszych i poniży trzech królów;

Ale w rozdziale 8, mały róg rozwija się z głowy kozła, który wyraźnie reprezentuje imperium greckie.

Dan. 8:8-9; 20-21 8. Wtedy kozioł stawał się bardzo wielki, ale gdy stał się potężny, złamał się wielki róg, a na jego miejsce wyrosły cztery rogi okazałe na cztery strony świata. 9. Z jednego z nich wyrósł mały róg, a ten bardzo wzrastał ku południu, ku wschodowi i ku wspaniałej ziemi. 20. Ten baran, którego widziałeś, o dwóch rogach, to są królowie Medów i Persów. 21. A ten kosmaty kozioł to król Grecji, a ten wielki róg między jego oczami to pierwszy król.

Jak już wspomnieliśmy, kozioł ten rozpoczął swoją karierę z jednym rogiem (Aleksander Wielki), ale potem wyprodukował cztery inne na jego miejsce. Nie ulega wątpliwości, że mały róg w rozdziale 8 wskazuje na władcę imperium greckiego, czyli Antiocha Epifanesa (por. 8:9).
.

Zarzut krytyków

Krytycy zakładają więc, że skoro użyto tego samego terminu, to mały róg z rozdziału 7 musi odnosić się do tej samej osoby. To jednak nie może być prawdą, ponieważ to czteroskrzydła pantera z rozdziału 7 (tj. 7:6) czyli trzecia bestia wyraźnie odpowiada czterorogiemu kozłowi z rozdziału 8; to znaczy, że oba reprezentują greckie imperium, które podzieliło się na cztery części po śmierci Aleksandra.

Jedynym rozsądnym wnioskiem, jaki można wyciągnąć, jest to, że w symbolicznych wizjach Daniela występują dwa małe rogi.

  • pierwszy z nich wyłania się z trzeciego imperium,
  • drugi ma się wyłonić z czwartego.

Wydaje się, że chodzi tu o związek typu (Antiochus IV z trzeciego królestwa) i antytypu (Antychryst, który ma powstać z ostatniej formy czwartego imperium). Jest to jedyne wyjaśnienie, które spełnia wszystkie dane i które rzuca światło na Daniela 11:4-45, gdzie postać historycznego Antiocha nagle zlewa się z postacią Antychrysta, który ma dopiero nadejść w czasach końca.
.

Prawo Medów i Persów

Dwa inne względy powinny być przytoczone, aby wykazać, że autor uważał Medów i Persów za jedno i to samo imperium. W Daniela 6 mówi się, że Dariusz jest związany “prawem Medów i Persów“, tak że nie mógł odwołać dekretu skazującego Daniela na lwią jamę.

Dan. 6:8 I tak teraz, królu, zatwierdź to prawo i podaj je na piśmie, aby było nieodwołalne według prawa Medów i Persów, które nie może być cofnięte.

Jeżeli autor uważał Dariusza za władcę niezależnego imperium medyjskiego, które istniało wcześniej niż perskie, to nie da się wyjaśnić, dlaczego miałby być związany prawem Persów.
.

Interpretacja pisma na ścianie

Po drugie, mamy dowód na to, że pismo na ścianie zostało zinterpretowane przez Daniela

Dan. 5:28 Peres: Twoje królestwo zostało podzielone i oddane Medom i Persom.

Daniel jest tam przedstawiony jako interpretujący napis do Belszazara, ostatniego króla pierwszego imperium, czyli królestwa Chaldejczyków. Interpretując trzecie słowo, peres, mówi: Twoje królestwo zostało podzielone i oddane Medom i Persom. Jest to oczywiście gra słów, w której termin parsɩ̂n, a raczej jego liczba pojedyncza peres, pochodzi od czasownika peras, oznaczającego “dzielić lub oddzielać.”

Ale jest to również tłumaczone jako wskazujące na פָרַס pārās, czyli “Persów”. Może to oznaczać jedynie, że według autora imperium chaldejskie zostało odebrane Belszazarowi jako ostatniemu przedstawicielowi pierwszego imperium i przekazane Medom i Persom, którzy stanowili drugie imperium. Nie może to oznaczać, że rządy zostały najpierw przekazane Medom, a dopiero później Persom, ponieważ znaczącym słowem, które pojawiło się w piśmie na ścianie, było właśnie słowo “Persja”. Kolejność jest więc jasna: imperium przeszło od Chaldejczyków do Persów. Nie może być żadnych uzasadnionych wątpliwości, że autor uważał Persów za panów drugiego imperium.

Skoro tak, to musimy stwierdzić, że czwarte imperium rzeczywiście reprezentowało Rzym.

Jeśli więc czwarte imperium z rozdziału 2, potwierdzone przez inne symboliczne przedstawienia z rozdziału 7, wyraźnie wskazywało na powstanie imperium rzymskiego, to można jedynie wnioskować, że mamy tu do czynienia z prawdziwym proroctwem prognostycznym, a nie zwykłym vaticinium ex eventu (proroctwem spisanym po fakcie).
.

Słabości teorii Machabejskiej

Według teorii daty Machabejskiej, Księga Daniela została napisana między 168 a 165 r. p.n.e., podczas gdy imperium rzymskie nie rozpoczęło się (przynajmniej dla Żydów) aż do 63 r. p.n.e., kiedy to Pompejusz Wielki zajął tę część Bliskiego Wschodu, która obejmowała Palestynę. Z pewnością Hannibal został już pokonany przez Scypiona pod Zamą w 202 r. p.n.e., a Antiochus III został rozgromiony pod Magnezją w 190 r., ale Rzymianie do 165 r. nie posunęli się poza granice Europy, z wyjątkiem ustanowienia wasalnego królestwa w Azji Mniejszej i protektoratu nad Egiptem.

Z pewnością jednak w 165 r. p.n.e. żaden człowiek nie mógł przewidzieć, że hellenistyczne monarchie Bliskiego Wschodu zostaną pochłonięte przez nową potęgę, która pojawiła się na Zachodzie. Żaden żyjący wówczas człowiek nie mógł przewidzieć, że italska republika będzie sprawować władzę bardziej bezwzględną i rozległą niż jakiekolwiek imperium, które kiedykolwiek ją poprzedzało. Już sama ta jedna okoliczność, że Daniel przepowiada imperium rzymskie, wystarcza, by obalić całą hipotezę daty Machabejskiej (która oczywiście była próbą naturalistycznego wyjaśnienia nadprzyrodzonego elementu przepowiedni i wypełnienia). Jak zaraz zobaczymy, w księdze tej znajdują się inne niezwykłe przepowiednie, które świadczą o tym, że pochodzi ona z boskiej inspiracji, a nie jest zwykłą powieścią historyczną napisaną w czasach Machabeuszy.

Należy również zaznaczyć, że teoria daty Machabeuszy nie wyjaśnia, w jaki sposób Księga Daniela została kiedykolwiek przyjęta przez późniejszych Żydów jako Pismo Święte. W Księdze Powtórzonego Prawazostała ustanowiona zasada:

5 Mojż. 18:22 Gdy prorok będzie coś mówił w imieniu PANA, a to się nie spełni ani nie nastąpi, to jest to słowo, którego PAN nie wypowiedział, lecz prorok mówił to z zuchwalstwa. Nie bój się go.

To znaczy, że każda osoba podająca się za prawdziwego proroka Pańskiego, której choć jedna przepowiednia nadchodzących wydarzeń nie spełni się, ma być całkowicie odrzucona. Nie może być wątpliwości, że opis podany w Dan. 11:40-45 w odniesieniu do ostatniego końca małego rogu wcale nie odpowiada sposobowi, w jaki Antioch Epifanes spotkał się ze swoją śmiercią; istnieje wyraźna przerwa w proroczym objawieniu zaczynającym się od 11:40. Ta przerwa jest wskazana przez słowa: “A pod koniec czasu“.

Zwolennicy teorii liberalnej mogą jedynie twierdzić, że autor Daniela z dynastii Machabeuszy nie zdołał przewidzieć sposobu upadku Antiocha. Zrobił wszystko, co w jego mocy, ale po prostu nie wyszło. Jeśli jednak tak rzeczywiście było, nie sposób sobie wyobrazić, jak Żydzi mogli nadal uważać to pismo za kanoniczne lub autorytatywne, skoro zawierało fałszywe proroctwo. Jeśli jednak dzieło to zostało skomponowane przez historycznego Daniela, łatwo jest zrozumieć, w jaki sposób zostało ono zachowane jako autentyczne Słowo Boże. Fakt, że tak wiele wydarzeń z późniejszej historii zostało dokładnie przepowiedzianych w VI wieku p.n.e. przez historycznego Daniela, stanowił potwierdzenie wiarygodności tego dzieła jako boskiego objawienia.
.


Dodatkowe dowody na autorstwo Daniela

Po pierwsze mamy jasne świadectwo samego Pana Jezusa w mowie oliwnej. W Ewangelii Mat. odnosi się On do “obrzydliwości spustoszenia, o której mówił [dia] Daniel prorok”. Wyrażenie “ohyda spustoszenia” występuje w Księdze Daniela trzy razy

Mat. 24:15 Gdy więc zobaczycie obrzydliwość spustoszenia, o której mówił prorok Daniel, stojącą w miejscu świętym (kto czyta, niech rozumie);
.
Dan. 9:27 Utrwali przymierze z wieloma przez jeden tydzień. A w połowie tego tygodnia sprawi, że ustanie ofiara spalana i ofiara z pokarmów, a przez mnóstwo obrzydliwości uczyni spustoszenie aż do końca, i wyleje się to, co postanowione, na tego, który ma być spustoszony.
.
Dan. 11:31 A powstaną przez niego wojska, które zbezczeszczą świątynię-twierdzę i zniosą codzienną ofiarę, a postawią obrzydliwość spustoszenia.
.
Dan. 12:11 A od tego czasu, kiedy zostanie zniesiona ofiara codzienna i będzie postawiona obrzydliwość spustoszenia, upłynie tysiąc dwieście dziewięćdziesiąt dni.

Jeśli te słowa Chrystusa są wiarygodnie zrelacjonowane, możemy jedynie stwierdzić, że wierzył on, iż historyczny Daniel jest osobistym autorem proroctw zawierających to wyrażenie. Jest rzeczą znamienną, że Jezus uważał tę “ohydę” za coś, co ma się spełnić w przyszłym wieku, a nie za bożka Zeusa ustawionego przez Antiocha w świątyni, jak twierdzą teoretycy Machabeusza.

Po drugie, autor Księgi Daniela wykazuje tak dokładną znajomość wydarzeń z VI wieku p.n.e., jaka nie byłaby dostępna dla pisarza z II wieku p.n.w.; na przykład,

Dan. 8:2 Zobaczyłem w widzeniu, że jestem w pałacu Suza, który znajdował się w prowincji Elam; zobaczyłem w widzeniu, że jestem nad rzeką Ulaj.

Miasto Suza jest opisane jako znajdujące się w prowincji Elam jeszcze za czasów Chaldejczyków. Ale od greckich i rzymskich historyków dowiadujemy się, że w okresie perskim Suza, lub Szusam, został przypisany do nowej prowincji, która została nazwana na jego cześć, Susiana, a poprzednio bardziej rozległa prowincja Elam została ograniczona do terytorium na zachód od rzeki Eulajos. Można więc wnioskować, że tylko bardzo wcześni autorzy wiedzieliby, że Suza była kiedyś uważana za część prowincji Elam.
.


Teoria różnych źródeł pochodzenia Daniela

Wspomniano już o ustępstwach Hoelschera i Torreya, że aramejskie części Księgi Daniela pochodzą z III wieku przed Chrystusem, chociaż uważają oni, że rozdziały w języku hebrajskim zostały całkiem na pewno skomponowane przez nieznanego pisarza machabejskiego. Ponieważ dopuszczenie takich wcześniejszych elementów zdawałoby się podważać strukturę wspierającą datę Machabejską jako całość, właściwe jest podsumowanie sugestii zwolenników teorii wcześniejszego źródła i dołączenie kilku trafnych uwag.

W 1909 roku C. C. Torrey opublikował swój pogląd, że pierwsza połowa Księgi Daniela została skomponowana około połowy III wieku p.n.e., podczas gdy druga połowa pochodzi od autora z dynastii Machabeuszy, który przetłumaczył rozdział 1 na język hebrajski, a następnie skomponował rozdział 7 w języku aramejskim, aby lepiej pasował do rozdziałów 2-6. Montgomery w ICC zaakceptował tę sugestię z jednym wyjątkiem: uznał rozdział 7 za kompozycję odrębną od pozostałych dwóch części. Otto Eissfeldt w swoim Einleitung (1934) opowiedział się za tym samym poglądem: że pierwsze sześć rozdziałów pochodzi z III wieku p.n.e., a ostatnie sześć z okresu Machabejskiego i zostały skomponowane jako kontynuacja starszego dzieła.

Gustav Hoelscher w Die Entstehung des Buches Daniel (1919) zdecydowanie poparł przedmachaabejskie pochodzenie rozdziałów 1-7, wykazując bardzo przekonująco, że Nabuchodonozor przedstawiony w rozdziałach 2-4 reprezentował o wiele bardziej oświecony i tolerancyjny stosunek do religii żydowskiej (ogólnie rzecz biorąc) niż grecki tyran Antiochus Epifanes, i dlatego nie mógł służyć jako typ tego ostatniego. Martin Noth w Zur Komposition des Buches Daniel (1926) posunął się tak daleko, że datował oryginalne części rozdziałów 2 i 7 na czasy Aleksandra Wielkiego; następnie, w III wieku p.n.e, legendy rozdziałów 1-6 zostały zebrane, a wizja czterech królestw została włączona w przerobionej formie.

Ginsburg w swoich “Studiach nad Danielem” (por. s. 5 i nast., 27 i nast.) w 1948 r. podjął się wyodrębnienia sześciu (!) różnych autorów, którzy przyczynili się do powstania Księgi Daniela 🙂

  1. rozdziały 1-6 zostały skomponowane między 292 a 261 r. p.n.e.;
  2. rozdział 2 został następnie poddany przeróbkom i wstawkom między 246 a 220 r. p.n.e.;
  3. rozdział 7 pochodził ogólnie z okresu Machabeuszy;
  4. rozdział 8 został skomponowany między 166 a 165 r. p.n.e.;
  5. rozdziały 10-12 pochodzą od innego autora z tego samego okresu;
  6. a rozdział 9 z okresu nieco późniejszego niż 165 r. p.n.e.;

H. H. Rowley w The Unity of Daniel (1952) przyznał, że niektóre z materiałów składających się na rozdziały 1-6 istniały wcześniej w formie ustnej, ale mimo to podjął się dość energicznej obrony zasadniczej jedności kompozycji Daniela w jego obecnej formie literackiej – czyli w czasach Machabeuszy.

Należy zauważyć, że przypisanie znacznych fragmentów Księgi Daniela do okresu przed czasem zbrojnego powstania Machabeuszy zagraża całej hipotezie o pochodzeniu z II wieku p.n.e., głoszonej przez zwolenników teorii późnej daty. Tak więc, jeśli portret Nabuchodonozora znacznie kontrastuje z charakterem i postawą Antiocha Epifanesa, jego znaczenie dla sytuacji Machabeuszy staje się raczej niejasne.

Podobnie jest z pozostałymi epizodami historycznymi, w których pogański rząd wydaje się traktować Żydów z tolerancją i szacunkiem. Co więcej, należy zauważyć, że cała koncepcja vaticinium ex eventu jest fatalnie zagrożona, jeśli Daniel 1-7 został w rzeczywistości skomponowany przed wypełnieniem się wydarzeń politycznych, tak wyraźnie przepowiedzianych w tych siedmiu rozdziałach.

Na podstawie źródło


Zobacz w temacie