Spis treści
Geografia
Kolosy znajdowały się w Frygii, w Azji Mniejszej 15 km na południowy wschód od Laodycei na drodze przez dolinę Lycus między Sardeis i Celaenae. Stolicą tego terytorium był Efez, położony w pobliżu zachodniego wybrzeża półwyspu. Około 190 km w głębi lądu znajdowały się trzy miasta:
- Laodycea
- Hierapolis
- Kolosy
Kolosy były położone w dolinie rzeki Lycus. Laodycea i Hierapolis stały po przeciwnych stronach doliny, około 10 km od siebie. Kolosy znajdowały się około 20 km dalej na wschód, nad samą rzeką.
W książce o Kolosach Herodot opisuje, w jaki sposób “rzeka Lycos wpada do otworu ziemi i znika z widoku, a następnie po upływie około pięciu stadiów pojawia się ponownie, a ta rzeka również wpływa do Maiandera.” Pomimo zdradziecko niejednoznacznej kartografii i historii, Kolosy wyraźnie odróżniono we współczesnych badaniach od pobliskiej Chonae (Χῶναι), obecnie nazywanej Honaz. Ruiny Kolosów leżą 3 km na północ od tej miejscowości.
2440 metrów nad Kolosami wznosiła się góra Kadmos.
.
Gospodarka
Było to znaczące miasto od V wieku pne, które straciło na znaczeniu gospodarczym w czasach Pawła na rzecz Laodycei. Ziemia w tym regionie była żyzna, i sąsiednie wyżyny nadawały się na doskonałe pastwiska dla dużych stad owiec. Obszar był być może największym ośrodkiem produkcji wełny na świecie. Wody kredowe rzeki Lycus były szczególnie korzystne dla wytwarzania barwników, szczególnie karmazynowych (następnie nazywane fioletowym).
Kolosy są wymienione jako duże i dobrze prosperujące miasto przez innego greckiego historyka, Ksenofonta. Wszystko to wyraźnie wskazuje, że Kolosy w swojej świetności były ważnym miastem w Dolinie Lycus.
/
Polityka
Kolosy były częścią rzymskiej – a następnie bizantyjskiej – prowincji Frygia Pacatiana, zanim została zniszczona w 1192/3, a jej ludność przeniosła się do pobliskich Chonae.
Frygijska potęga osiągnęła swój szczyt pod koniec VIII wieku b.c. pod historycznym królem: Midasem, który zdominował większość zachodniej i środkowej Anatolii i rywalizował z Asyrią i Urartu o władzę we wschodniej Anatolii. Ten późniejszy Midas był jednak także ostatnim niezależnym królem Frygii, zanim Cymerianie złupili stolicę frygijską, Gordium, około 695 roku b.c..
Frygię następnie poddano Lidii, a następnie kolejno Persji, Aleksandrowi i jego hellenistycznym następcom, Pergamonowi, Rzymowi i Bizancjum. Frygianie stopniowo asymilowali się z innymi kulturami do wczesnego średniowiecza; po podboju Turcji przez Anatolię nazwa “Frygia” przeszła z użycia jako oznaczenie terytorialne.
.
Kultura i Filozofia
Brygianie lub Brigianie (grecki : Βρύγοι lub Βρίγες ) to historyczna nazwa nadana ludowi starożytnych Bałkanów. Ogólnie uważa się, że byli spokrewnieni z Frygianami, którzy w starożytności żyli w zachodniej Anatolii. Obydwie nazwy, Brygianie i Frygianie, są uważane za warianty tego samego słowa źródłowego. Opierając się na dowodach archeologicznych, niektórzy uczeni, tacy jak Nicholas Hammond i Eugene N. Borza twierdzą, że Brygianie / Frygianie byli członkami kultury łużyckiej, która wyemigrowała na południowe Bałkany w późnej epoce brązu
Historie o bohaterskim wieku greckiej mitologii mówią o kilku legendarnych frygijskich władcach:
- Gordias, którego węzeł gordyjski został później przecięty przez Aleksandra Wielkiego
- Midas, który obracał w złoto wszystko, czego dotknął
- Mygdon, który walczył z Amazonkami
Według Iliady Homera Frygianie uczestniczyli w wojnie trojańskiej jako bliscy sojusznicy Trojan, walcząc przeciwko Achajczykom. Kolosy uzyskały status miasta wcześniej niż Laodycea i Hierapolis. Grecki historyk Herodot (ok. 484-425 b.c) określa je jako duże miasto Frygii. W tym czasie ludzie tam mieszkający byli głównie frygianami.
.
Język
Kolosanie posługiwali się greką koine, jednak godnym odnotowania jest będący pod wpływem migracji ludów proto-słowiański szczególny słownik ich mowy:
- Według Klemensa z Aleksandrii frygijskie słowo bedu / wedu (βέδυ) co się tłumaczy jako “woda” pojawiło się w rytuale orfickim.
- Innym ciekawym frygijskim słowem jest bago (staroperski baga-, proto-słowiański bogъ “bóg“).
.
.
Religia
..
Pogaństwo
Kolosanie czcili swoją wielką boginię i towarzyszące jej pomniejsze bóstwa. Kolosy były godne uwagi ze względu na istnienie lokalnego kultu aniołów. Sami Frygijczycy byli ludźmi religijnymi. Wydaje się, że istnieje wyraźna tendencja do emocjonalnych form ekspresji, a nawet do orgii, w których udział miała ekscytująca muzyka i szalony taniec. Wybitnymi frygijskimi bóstwami były
- Cybele, anatoliańska bogini matka
- Sabazios, który był związany z odnawiającymi mocami natury.
Cybele (gr. Κυβέλη Kybele, Κυβήβη Kybebe, Κύβελις Kybelis ) to Anatolijska bogini matka. Jest jedyną znaną boginią Phrygii i prawdopodobnie była bóstwem państwowym. Jej kult frygijski został zaadoptowany przez greckich kolonistów z Azji Mniejszej i rozprzestrzenił się na kontynentalną Grecję i jej bardziej odległe zachodnie kolonie około VI wieku b.c.
W Grecji Cybele spotkał się z mieszanym przyjęciem. Była częściowo zasymilowana z aspektami bogini ziemskiej Gai i jej minojskim odpowiednikiem Rhea i bogini matki żniwnej Demeter. Niektóre miasta-państwa, w szczególności Ateny, przywoływały ją jako obrońcę, ale jej najsłynniejsze greckie rytuały i procesje ukazują ją jako w zasadzie obcą, egzotyczną boginię-misterium, która przybywa w rydwannie do którego zaprzęgniete są lwy przy akompaniamencie dzikiej muzyki, wina, i nieuporządkowanej procesji. Wyjątkowo jak na grecką religię posiadali kapłaństwo eunuchów. Wiele z greckich kultów zawierało obrzędy u boskiego frygijskiego kastrata pastuszka-towarzysza Attisa, który był jej mężem. W Grecji Cybele kojarzy się z górami, murami miejskimi, żyzną przyrodą i dzikimi zwierzętami, zwłaszcza lwami.
W Rzymie Cybele była znana jako Magna Mater (“Wielka Matka“). Państwo rzymskie przyjęło i rozwinęło szczególną formę tego kultu po tym, jak wyrocznia sybillińska poleciła ją jako kluczowego sojusznika religijnego podczas drugiej wojny rzymskiej przeciwko Kartaginie. Rzymscy mitologowie wymyślili ją jako boginię trojańską, a przez to starożytną boginię ludu rzymskiego za pośrednictwem trojana księcia Eneasza. Wraz z ostateczną hegemonią Rzymu nad światem śródziemnomorskim, romańskie formy kultów Cybele rozprzestrzeniły się w Imperium Rzymskim. Znaczenie i moralność jej kultów i kapłaństwa były tematami debaty i sporu w literaturze greckiej i rzymskiej i pozostają takie we współczesnej nauce.
Sabazios (starożytny grecki: Σαβάζιος) to bóg jeździec i ojciec niebieski Frygów i Traków. Chociaż Grecy interpretowali frygijskiego Sabaziosa zarówno jako Zeusa, jak i Dionizosa, jego reprezentacje nawet w czasach rzymskich pokazują go zawsze konno, jako nomadycznego boga jeźdźca, dzierżącego jego charakterystyczne moce.
Wydaje się prawdopodobne, że migrujący Frygianie sprowadzili Sabaziosa z nimi, gdy osiedlili się w Anatolii na początku pierwszego tysiąclecia b.c., i że początków boga można się doszukać w Macedonii i Tracji . Niedawno odkryte starożytne sanktuarium Perperikon we współczesnej Bułgarii jest uważane za miejsce kultu Sabaziosa.
.
Kościół
Kościół w Kolosach założył Epafras około 53-55 A.D. Konwertyta nawrócony dzięki trzyletniej ewangelizacji Apostoła Pawła w Efezie.
Kol. 1:5-7 5 Z powodu nadziei odłożonej dla was w niebie. O niej to przedtem słyszeliście w słowie prawdy ewangelii; 6 Która dotarła do was, jak i na cały świat, i wydaje owoc, tak jak u was od dnia, w którym usłyszeliście i poznaliście łaskę Boga w prawdzie; 7 Jak też nauczyliście się od naszego umiłowanego współsługi Epafrasa, który jest wiernym sługą Chrystusa dla was;
Ponieważ Kościół w Kolosach był mieszany wyzwanie stanowiły zarówno Żydowski legalizm (przymus obrzezania, restrykcje żywieniowe, nakaz zachowywania szabasu i żydowskich świąt, asceza, oddawanie czci aniołom) jak i pogański mistycyzm (wiara w dualizm: materia zła, sfera duchowa dobra, zatem Chrystus nie mógł być materialny, sny, wizje).
Lokalna społeczność chrześcijańska borykała się z systemem synkretycznych religii gnostyckich, które rozwijały się w Azji Mniejszej.
Główną herezją Kolsan ukazywała Jezusa jako niewystarczającego Zbawiciela. Jezus, według fałszywych nauczycieli był istotą stworzoną, jednym wielu pośredników między Bogiem a ludzkością. W ten sposób Jezus został pozbawiony swego Bóstwa i ograbiony z jego odkupieńczej pracy na Golgocie. Herezja kładła nacisk na rytuały, nieoszczędzanie ciała i kult aniołów, które uważano za chrześcijańską drogę.
Kolosy (podobnie jak Laodycea i Hierapolis) były domem dla wielu Żydów. Seleucydowy władca Antioch III (ok. 241-187 b.c) przetransportował 2000 Żydowskich rodzin z Babilonu i Mezopotamii do regionu Lydii i Frygii. Ci Żydzi prosperowali i, jak to zwykle bywa w w takim przypadku, jeszcze więcej Żydów przeniosło się do tego obszaru w celu poprawy własnej sytuacji. Żydowska diaspora przyczyniła się do niektórych z herezji z jakimi kościół w Kolosach musiał się zmagać.
II wiek pokazuje silne chrześcijaństwo w Frygii, ale naznaczone niezgodą. Wielcy przywódcy, tacy jak biskupi Papias i Apolinary z Hierapolis, powstali w tym regionie. Męczennicy udowodnili odwagę i poświęcenie Kościoła. Ale Frygianie skłaniali się ku wysokiemu emocjonalizmowi, tam też narodziła się jedna z największych religijnych herezji, tj. praktykujący pozabiblijne czyli fałszywe sny, wizje i proroctwa oraz mówienie niezrozumiałym bełkotem (rzekomy dar języków) ruch Montanistów – prekursor współczesnego ruchu zielonoświąwego.
Proto-zielonoświątkowy Montanizm, herezja potępiona przez Kościół w V wieku, ma swoje korzenie w tej właśnie frygijskiej duchowości.
.
Napięcia
Miasto zostało zdziesiątkowane przez trzęsienie ziemi w latach 60 I wieku i zostało odbudowane niezależnie od poparcia Rzymu. Początkowo Kolosy, Laodycea i Hierpaolis były równie ważne, ale to się zmieniło wraz z upływem lat. Laodycea stała się politycznym centrum prowincji i finansowym centrum całego obszaru – miastem o wspaniałym rozkwicie. Hierapolis stało się świetnym centrum handlowym i znanym uzdrowiskiem ze względu na walory lecznicze jego wód.
Wkrótce Kolosy straciły na znaczeniu w oczach Rzymu. Stało się tak ponieważ szlak handlowy, który wcześniej przechodził przez miasto, został przeniesiony do Laodycei. Zanim napisano list Pawła Kolosy stały się małym, mało istotnym miastem.
.
Autor Listu do Kolosan i czas powstania
Paweł jest autorem tekstu (Kol. 1:1), który został napisany między 60-62 A.D. gdy Apostoł przebywał w więzieniu. Potwierdzają to tacy Ojcowie Kościoła jak Ireneusz, Klemens Aleksandryjski, Tertulian, Orygenes oraz Euzebiusz.
W tym samym czasie powstały List do Filemona i List do Efezjan. Prawodpodobnie Tychik, który towarzyszył Onezymowi, zbiegłemu niewolnikowi Filemona, dostarczył Kolosanom List Pawła.
Efez. 6:21 Żebyście zaś wiedzieli i wy, co się ze mną dzieje i co robię, wszystko oznajmi wam Tychik, miły brat i wierny sługa w Panu;
.
Kol. 4:7-9 7 O wszystkim, co się ze mną dzieje, opowie wam Tychik, umiłowany brat, wierny sługa i współsługa w Panu. 8 Posłałem go do was właśnie po to, aby się dowiedział, co się u was dzieje i pocieszył wasze serca; 9 Wraz z Onezymem, wiernym i umiłowanym bratem, który pochodzi spośród was. Oni oznajmią wam wszystko, co się tutaj dzieje.
.
Filem. 1:10 Proszę cię za moim synem, Onezymem, którego zrodziłem w moich więzach;
.
Motywy teologiczne Listu
- Boskość Chrystusa (1:15-20; 2:2-10)
- Pojednanie (1:20-23);
- Odkupienie (1:13, 14; 2:13, 14; 3:9-11);
- Wybranie (3:12)
- Przebaczenie (3:13)
- Natura kościoła (1:18, 24, 25; 2:19; 3:11,15).
- Herezje , rozdział 2.
