Jakiego rodzaju jest teologia?

utworzone przez | kwi 28, 2023 | Teologia systematyczna

Rodzaj teologii sytematycznej

I. Teologię można rozpatrywać

1) Albo w sposób systematyczny i obiektywny (w odniesieniu do tego, co jest nauczane)

2) Albo zwyczajowo i subiektywnie (w odniesieniu do nawyku tkwiącego w intelekcie).

W pierwszym sensie żaden inny rodzaj niż doktryna nie może być jej dokładniej przypisany, ponieważ doktryna jest nauczana przez Boga i nauczana w kościele. Ale doktryna (dosłownie taka) jest znacznie lepsza od każdej ludzkiej doktryny, zarówno pod względem pochodzenia, jak i materii, formy i celu.

Tak więc jest to opisane w Piśmie Świętym przez didachen

Jan. 7:17 Jeśli ktoś chce wypełniać jego wolę, ten będzie umiał rozeznać, czy ta nauka (διδαχῆς  didaches – doktryna) jest od Boga, czy ja mówię sam od siebie. 
.
1 Tym. 4:6 Przedkładając to braciom, będziesz dobrym sługą Chrystusa Jezusa, wykarmionym słowami wiary i dobrej nauki (διδασκαλίας didaskalias – doktryny), za którą poszedłeś. 
.
1 Tym. 6:3 Jeśli ktoś inaczej naucza i nie trzyma się zdrowych słów naszego Pana Jezusa Chrystusa i nauki (διδασκαλίᾳ  didaskalia – doktryny) zgodnej z pobożnością; 

Przez formę doktryny (typon didaches) tak jak w Starym Testamencie thvrh oznacza całą doktrynę zbawienia.

Rzym. 6:17 Ale chwała Bogu, że gdy byliście sługami grzechu, usłuchaliście z serca wzoru tej nauki (τύπον διδαχῆς typon didaches), której się poddaliście; 

W tym drugim znaczeniu jest właściwie opisana przez pewien nawyk umysłowy.

Jaki nawyk należy przypisać teologii?

II. Aby lepiej zrozumieć, jaki nawyk umysłowy należy przypisać teologii, zauważamy, że każdy nawyk umysłowy jest

1) Albo nawykiem poznawania
2) Albo wierzenia
3) Albo przypuszczania

Odpowiadają one trzem przyzwoleniom umysłu: aktowi poznania, wierzenia i przypuszczania. Każda bowiem zgoda umysłu opiera się albo na świadectwie, albo na rozumowaniu.

  • Jeśli zgoda umysu opiera się na świadectwie, jest to wiara
    ;
  • jeśli na podstawie pewnego i solidnego rozumowania, jest to wiedza
    ;
  • jeśli z tylko prawdopodobnego rozumowania, jest to opinia
    .

Skąd wzięło się pięciokrotne rozróżnienie nawyków?

III. Nawyk poznawania, w przeciwieństwie do wierzenia i przypuszczania, obejmuje pięć nawyków intelektualnych wyliczonych przez Arystotelesa (Nichomachaen Ethics 6 [Loeb, 325-73]). :

1) Inteligencję,
2) Wiedzę
3) Mądrość
4) Roztropność
5) Sztukę

Nawyk jest więc rozumiany w sensie ogólnym dla każdego rodzaju pewnej i oczywistej wiedzy nawykowej, czy to o rzeczach koniecznych i spekulatywnych, czy też przypadkowych i praktycznych.

Otóż to pięciokrotne rozróżnienie wynika z pięciokrotnej różnorodności przedmiotów, którymi umysł może być zajęty. Może być bowiem zajęty

1) Rzeczami niezbędnymi, które są albo zasadami, na które od razu zgadzamy się bez demonstracji (znajomość tych rzeczy nazywa się inteligencją)

2) Wnioskiami na które wyrażamy zgodę, gdy zostaną wykazane (które stanowią wiedzę)

3) Wnioskami związanymi z zasadami (które oznaczają mądrość)

4) Rzeczami przygodnymi, które znowu są

  • albo rzeczami do zrobienia (prakta, których jedynym celem jest dobre postępowanie)
    ,
  • albo eupragiańskimi (o których zajęta jest roztropność),

5) Rzeczami do zrobienia (poieta, których celem jest wytwarzanie sztuki).
.

Teologii nie można właściwie odnieść do żadnego z nawyków.

Przysłów 3:5 Ufaj PANU z całego swego serca i nie polegaj na swoim rozumie.

IV. Żaden z nawyków intelektualnych (traktowanych w etyce i wzajemnie przeciwstawnych) nie może stanowić prawdziwego i właściwego rodzaju teologii, ponieważ wszystkie są nawykami poznania, a teologia nie jest nawykiem poznania, lecz wiary.

Są to zwyczaje naturalne, wymyślone i udoskonalone przez ludzką pomysłowość nawyki, podczas gdy teologia (której zasadą nie jest ludzki rozum, lecz boskie objawienie) jest nadprzyrodzona i dana przez Boga (theosdotos).

Wszystkie nawyki są po prostu teoretyczne lub praktyczne, podczas gdy teologia jest mieszanego rodzaju, częściowo teoretyczna, a częściowo praktyczna.
.

V. Co do gatunku, teologia

Nie może być inteligencją, ponieważ inteligencja jest to tylko znajomością zasad, a nie wniosków. Teologia jest znajomością obu. Ponownie, inteligencja dotyczy zasad znanych przez naturę i jasnych we własnym świetle, ale teologia dotyczy zasad objawionych w słowie Bożym.

Nie jest to wiedza, ponieważ teologia nie opiera się na dowodach rozumu, lecz jedynie na świadectwie. Nie opiera się na samej wiedzy, ale kieruje nią i nakazuje jej działanie.

Nie jest to mądrość, ponieważ odmawia się jej wszystkich części mądrości (tj. inteligencji znanych zasad per se i znajomości wniosków).

Nie jest roztropnością, ponieważ odnosi się nie tylko do rzeczy do zrobienia, ale także do rzeczy, w które należy wierzyć i jest dyrektywą władzy działań duchowych, a nie obywatelskich.

Wreszcie nie jest sztuką, ponieważ nie jest skutecznym nawykiem należącym do tych, które kończą się efektywnym wykonywaniem jakiejś pracy.
.

A jednak teologia obejmuje je wszystkie wybitnie

VI. Chociaż teologia nie może właściwie i ściśle przyjąć swojej nazwy od żadnego z tych zwyczajów, to jednak można śmiało powiedzieć, że obejmuje je wszystkie.

  • Ponieważ traktuje Boga jako pierwszą przyczynę, jest jak mądrość.
    .
  • Ponieważ zawiera pierwsze zasady, jest jak inteligencja.
    .
  • Ponieważ pokazuje wnioski, jest jak wiedza.
    .
  • Ponieważ kieruje działaniami, jest jak roztropność.
    ,.
  • Ponieważ jest to budujące dla kościoła, jest jak sztuka.

Dlatego w Piśmie Świętym są stosowane do niej różne określenia:

Inteligencja

Psalm 119:34 Daj mi rozum, abym zachował twoje prawo; żebym go przestrzegał z całego serca.

Wiedza

Psalm 119:66 Naucz mnie trafnego sądu i wiedzy, bo uwierzyłem twoim przykazaniom. 
.
Izaj. 5:13 Mój lud pójdzie więc w niewolę, bo nie ma poznania, a jego dostojnicy będą głodni i jego pospólstwo wyschnie z pragnienia. 

Mądrość

1 Kor. 2:6-7 6. Głosimy jednak mądrość wśród doskonałych, ale nie mądrość tego świata ani władców tego świata, którzy przemijają; 7. Lecz głosimy mądrość Boga w tajemnicy, zakrytą mądrość, którą przed wiekami Bóg przeznaczył ku naszej chwale;

Roztropność

Psalm 119:98 Czynisz mnie roztropniejszym od moich nieprzyjaciół dzięki twoim przykazaniom, bo mam je zawsze przed sobą.

I często w Księdze Przysłów I, 2, 3, 4, 5 nazywa się to „sztuką”, ponieważ doktryna wiary jest nazywana dziełem i budowlą, nad którą powinniśmy pracować

1 Kor. 3: 11 Nikt bowiem nie może położyć innego fundamentu niż ten, który jest położony, którym jest Jezus Chrystus.
.
2 Kor. 6:1 Jako jego współpracownicy napominamy was, abyście nie przyjmowali łaski Bożej na próżno.

Spośród nich wszystkich najbliższa jest mądrość

VII. Jeśli jakikolwiek rodzaj tych nawyków należy przypisać teologii, mądrość jest do niej najbardziej analogiczna i najbardziej zbliża się do jej natury. Niezupełnie w sensie arystotelesowskim, ponieważ nie różni się zbytnio od inteligencji i wiedzy, ale raczej w sensie stoickim, jako zbiór wszystkich nawyków, zarówno intelektualnych, jak i moralnych (Stobae, Kazanie 1, De Virtute, Loannis Stobaei Sententiae [1609], s. 1-29). Dlatego Suidas mówi, że mądrość to

„uczenie się i umiejętne używanie kontemplacji, wiedzy i rozpoznania” (hapanton mathesin kai ten technen kai phronesin, kai epistemen kai noun, Suidae Lexicon: Graece et l.Atine [repr.1986], 4 :835).

Tak więc doktryna wiary jest często określana w Piśmie Świętym jako „mądrość” (jak w Księdze Przysłów i 1 Kor. 2:6-7). Rozum też to potwierdza, ponieważ:

1) Mądrość jest znajomością rzeczy najwspanialszych. Teraz teologia traktuje o Bogu i jego dziełach oraz o naszym wiecznym szczęściu (rzeczach ważnych ponad wszystkie inne). O nich traktuje w najdoskonalszy sposób, nie według rozumu, ale na podstawie objawienia Bożego.

2) Mądrość jest systemem architektonicznym kierującym wszystkimi innymi. Jest to najbardziej charakterystyczne dla teologii, która jest tak dalece arbitrem i panem wszystkich nauk, że osądza je i sama nie może być sądzona przez kogoś innego.

Wszystkie inne systemy muszą bowiem odnosić się do teologii jako do standardu, a wszystko, co nie zgadza się z teologią, musi zostać z nich odrzucone. Chociaż więc innym systemom nie nakazuje zasad i przedmiotów, to jednak rządzi nimi tak daleko (ponieważ ustala ich granice), że nie śmieją ani sprzeciwiać teologii żadnego przedmiotu, ani używać przeciwko niej swoich zasad. A także w odniesieniu do ostatecznego celu (tj. chwały Bożej), który chociaż nie osiągają natychmiast, to jednak muszą mieć taki kierunek.
.

VIII. Jeśli teologia bierze pewne rzeczy z innych systemów, to nie jako podwładny od przełożonych, ale jako zwierzchnik od podwładnych (jak pani swobodnie posługująca się swoimi służebnicami). Teologia nie tyle zabiera innym, co zakłada, że przyjmuje wcześniej znane rzeczy, na których buduje objawienie.

Na podstawie Francis Turretin, Instytuty Teologii Elenktycznej, Temat 1: Teologia

Zobacz w temacie

Print Friendly, PDF & Email