Historia Reformacji XVI wieku, część 5 : wielka debata w Lipsku

utworzone przez | maj 26, 2022 | Historia chrześcijaństwa

Podstępna gra papieża

Rok 1519

Łuk. 16:8 . ..Bo  synowie tego świata w swoim pokoleniu są roztropniejsi od synów światłości.

Luter nie miał zamiaru rozstawać się z Rzymem, ale ostatecznie było to nieuniknione. Nie chodziło o to, że Luter wywołał tę separację w swoim pragnieniu odejścia od wiary „nieskrępowanej”, ale o to, że Rzym oddzielił się od Lutra, ogłaszając go heretykiem.

Papież był gotów wystawić przeciwko niemu papieską bullę, gdy nagle zmienił swoją taktykę, prawdopodobnie ze względu na jego koncepcje, w których umysł Fryderyka był skupiony na całej sprawie jego mnicha. Zamiast tego papież wysłał Karola z Miltitz ze złotą różą do elektora w nadziei, że przekona go, by stanął po stronie Rzymu i przeciw Lutrowi.

Cesarz Niemiec Maksymilian zmarł 12 stycznia 1519 r., a administratorem imperium został Fryderyk. Ponieważ papież nie chciał, aby Karol austriacki zasiadł na tronie, jego dążeniu do zdobycia elektora towarzyszyła w tym czasie pobłażliwość wobec Lutra. Po prostu nie chciał stwarzać niepotrzebnych problemów pośród tak ważnego dla niego konfliktu politycznego.

Miltitz spotkał się także z Lutrem, aby najlepiej jak tylko pozwoliło na to serdeczne spotkanie przekonać go do kontynuowania rozpoczętego kursu. Zyskał trochę gruntu, przynajmniej we własnym umyśle, i poprosił Lutra, aby napisał do papieża, aby wyjaśnić swoje różnice jako pokorny sługa kościoła. Chociaż Luter zgodził się na to i napisał list, nadal nie chwiał się w swoim pragnieniu i nie wyrzekł się Ewangelii.

Kiedy rozpoczęły się te negocjacje, Luter wciąż był zajęty drukiem swoich książek i wysyłaniem ich po całym kraju i do innych krajów. Wiele z jego prac przywieziono do Włoch, Hiszpanii, Anglii i Szwajcarii.

Zapowiedź debaty

Przysłów 18:12 Przed upadkiem serce człowieka jest wyniosłe, a chwałę poprzedza pokora.

Wypadki polityczne nie zatrzymały toku debaty teologicznej. John Eck pragnął ożywienia debaty i wycelował w Lutra, chociaż Carlstadt stał na przeszkodzie. Eck był uczonym i człowiekiem dumnym ze swoich osiągnięć i umiejętności. Carlstadt był entuzjastyczny, ale miał mało zdrowego rozsądku.

Eck zaczął pisać przeciwko propozycjom Lutra, choć subtelnie, i Luter uznał, że takie ataki były skierowane nie tylko przeciwko Wittenberdze czy Carlstadtowi, ale także przeciwko teologicznym tezom zawartym w jego Tezie.

Wywiązał się spór, w którym Carlstadt miał reprezentować Wittenbergę, ale Luter napisał list do księcia Jerzego, aby również mógł wziąć udział w sporze. Spór miał mieć miejsce w Lipsku, a Adolphus, biskup obszaru, nie chciał, aby tak ważkie sprawy kościoła rzymskiego były omawiane na jednej konferencji, na której teologowie mogliby w mgnieniu oka dokonać decyzji.

Profesorom z Lipska nie przeszkadzało, że taka dyskusja miałaby miejsce, i uznali za zabawne, że będą mogli zobaczyć, jak teologowie rozważą sprawy. Z kolei Erazm w korespondencji z Melanchtonem nie uważał, aby taki spór był dobrym pomysłem. Jednak zastrzeżenia Erazma nie zostały uwzględnione i spór miał nastąpić.

Wielu zastanawiało się, jak biedny mnich z Wittenbergi miałby szanse wobec „giganta” Ecka, który przez całą swoją karierę miażdżył swoich wrogów? Nawet Frederick i Spalatin niepokoili się zbliżającym się spotkaniem.
.

Roztropność Lutra

Psalm 18:30 Droga Boża jest doskonała, słowo PANA w ogniu wypróbowane. Tarczą jest dla wszystkich, którzy mu ufają.

Teologowie spotkali się w Lipsku na spotkaniu, które miało zmienić oblicze Reformacji. Eck przybył pierwszy, potem Wittenbergerowie. Eck natychmiast spotkał się z Luterem, aby dowiedzieć się, dlaczego nie będzie z nim dyskutował i że Eck będzie musiał zadowolić się Carlstadtem.

Wydaje się, że książę zabronił Lutrowi angażowania się w spór, ale nakazał mu pozostać w roli obserwatora. Adolphus Merseburg, słysząc, że goście przybyli, postawił żołnierzy przy drzwiach każdego kościoła, aby zapobiec dyspucie.

Eck próbował uzyskać zgodę księcia na udział Lutra w sporach. Eck przekonał George’a, by pozwolił na spór i przygotował na tę okazję salę we własnym pałacu. Kiedy spotkanie się rozpoczęło, Eck poprosił o sprowadzenie sędziów, ale Luter to odrzucił. Gdyby rzymscy sędziowie zasiedli i zarządzili zebraniem, Reformatorzy nie mieliby szans na wygraną.

Wszyscy „sędziowie”, których pragnęli Reformatorzy, pochodzili z chrześcijaństwa. Zwrócili się dzieł teologów całego chrześcijaństwa jacy żyli w każdym wieku, w którym wiernie objaśniano Pismo Święte.

Eck i jego ludzie spotkali się razem i postanowili zrezygnować z „papieża” jako sędziego, chociaż zaproponowali pewne uniwersytety jako sędziów nad nimi wszystkimi. Luter odmówił poddania się rzymskiemu osądowi, a ulicami miasta krzyczano, że Luter w ogóle nie będzie się spierał, ponieważ nie chciał być ograniczany przez żadnego sędziego.

Po takich okrzykach Luter uznał pewne uniwersytety jako sędziów chociaż zrobił wyjątek, że miał prawo do odwołania. W ten sposób warunki zostały spełnione i można było rozpocząć spory.
.

Pierwsze harce

1 Sam. 16:7 Lecz PAN powiedział do Samuela: Nie patrz na jego urodę ani na jego wysoki wzrost, gdyż go odrzuciłem. PAN bowiem nie patrzy na to, na co patrzy człowiek, bo człowiek patrzy na to, co jest przed oczami, ale PAN patrzy na serce.

27 czerwca to dzień otwarcia debaty. Przewodniczącym był książę Jerzy wraz z księciem pomorskim. Mosellanus przypomniał teologom o zasadach debaty i o kolejności, w jakiej mają się spierać przed księciem Jerzym. Śpiewali, odmawiali modlitwy i byli gotowi do rozpoczęcia.

Luter był średniego wzrostu i tak chudy, że „jego kości można było prawie policzyć”. Jego znajomość Pisma była niezrównana w tej dyspucie, podobnie jak jego zasób informacji o argumentach i ideach. Wydawał się być ogólnie łagodnym mężczyzną i nie było w nim surowości, chociaż pozostał niewzruszony w swoich przekonaniach.

Carlstadt był niższej postury, miał ciemną i spaloną słońcem skórę, dysponował „nieprzyjemnym głosem”. Jego pamięć zawodziła i był bardziej skłonny do gniewu, ale miał wiele cech Lutra, choć w mniejszym stopniu.

Eck był wysoki i barczysty, miał silny niemiecki głos. Nie był uprzejmym mówcą, a jego akcent czynił go bardziej wulgarnym niż eleganckim. Wydawało się, że przedstawia się bardziej jako żołnierz niż teolog.

Debata rozpoczęła się od Ecka i Carlstadta. Dyskusje trwały 17 dni. Tematy, które kwestionowali Eck i Carlstadt, dotyczyły woli człowieka przed jego nawróceniem, gdzie Eck trzymał się idei pelagiańskiej, a Carlstadt próbował wyjaśnić stanowisko Augustyna.

Melancthon często pomagał Carlstadtowi, przekazując mu notatki i pomagając mu w odwołaniu się do książek, coś, czego Eck nie lubił, ale dopuszczał na podstawie pierwszeństwa Augustyna. Jeszcze zanim został wezwany na ambonę, Luter wybuchnął przeciwko Eckowi, ponieważ nie był w stanie powstrzymać się z powodu oszczerstw i kiepskiej argumentacji Ecka przeciwko przyjaciołom.
.

Zwarcie tytanów

Przysłów 27:22 Choćbyś zmiażdżył głupca w moździerzu tłuczkiem razem z ziarnami, nie opuści go głupota.

4 lipca rozpoczęła się debata między Eckiem a Lutrem. Ich pierwszy spór dotyczyła głowy kościoła – Eck utrzymywał, że to papież, a Luter dowodził, że to Jezus Chrystus. Luter nie tylko zademonstrował to na podstawie Biblii i dowiódł, że papież rzymski nie miał w tym względzie żadnego autorytetu, ale także zademonstrował to z wczesnych ojców, takich jak Ambroży i Augustyn.

Eck był zaskoczony rozległą wiedzą i nauką Lutra. Aby zmienić ciężar dyskusji odwołał się do Jana Husa i Lutra jako jednomyślnych. Luter zaprzeczył, jakoby był tego samego zdania co Czechy, ale zgadzał się z faktem, że niektóre z rzeczy, których nauczał Hus, były rzeczywiście prawdą.

Luter wykazał również niespójności soborów rzymskich, zarówno w błędach, jak i sprzecznościach między nimi. Eck pogardzał tym i twierdził, że takie rady nie mogą się mylić. Dyskusja zeszła na prymat papieski, a następnie na trwające pięć dni odpusty.

Następne spory obejmowały skruchę, rozgrzeszenie kapłanów i zadośćuczynienie. Eck nieustannie odwoływał się do doktorów scholastycznych w tych kwestiach, gdzie Luter nieustannie odwoływał się do Pisma Świętego, a następnie poparł rzeczywistość i prawdę Pisma Świętego, wykazując, że pierwsi ojcowie nauczali tego samego w opozycji do stanowiska Ecka.

Luter zakończył dysputy mówiąc, że Eck uważa Pismo za diabła sprzed krzyża.
.

Boża opatrzność

Marek 4:28-29 26. I mówił: Z królestwem Bożym jest tak, jak gdyby człowiek wrzucił ziarno w ziemię. 27. Czy śpi, czy wstaje, we dnie i w nocy, ziarno wschodzi i rośnie, a on nie wie jak.

Po zakończeniu sporu Luter najpierw opuścił miasto, a następnie Carlstadt, ale Eck pozostał tam kilka dni. Wydawało się, że nie zapadła oficjalna decyzja co do wyniku debaty, a każda osoba wyraziła swoją subiektywną opinię o jej skutkach.

W prywatnych listach Eck wyznał, że został pokonany w wielu punktach, ale podał wymówki, dlaczego został pokonany: książki Carlstadta (które przywiózł z powodu słabej pamięci), notatki, które czytali, i że było zbyt wielu doktorów przeciwko niemu.

Spór między Eckiem a Lutrem w Lipsku wzbudził wielkie zainteresowanie od świeckich aż do książąt tej ziemi. Poliander, sekretarz doktora Ecka, został jakiś czas później przekonany do Reformacji. George Anhalt, młody książę w wieku 12 lat, był podekscytowany sporami i obdarzył Lutra głębokim szacunkiem.

Jednym ze studentów, który w wyniku debat przeniósł się z Lipska do Wittenbergi,był Gaspard Cruciger, który później zaprzyjaźnił się z Melanchtonem i asystentem Lutra w tłumaczeniu Biblii niemieckiej.

Luter poczuł się wzmocniony dysputą. Utwierdziło się w nim postanowienie oddzielenia się od papiestwa i zrodziło w nim oburzenie wobec kościoła rzymskiego za jego nadużycia i błędy.

Doszedł do prawidłowego wniosku, że papież musiał być „z diabła”, choć współczuł tym, którzy nadal byli pod jarzmem rzymskiej tyranii, tak jak on sam był kilka lat wcześniej.
..

Przebiegłość Ecka

Przysłów 18:13 Kto odpowiada, zanim wysłucha, ujawnia głupotę i ściąga na siebie hańbę.

Eck pisał przeciwko Lutrowi w dramatycznej formie, by sprawiać wrażenie, jakby odniósł jakieś zwycięstwo w sporze z Lutrem, a także wysłał list do Fryderyka. W czasach zamętu Eck miał sprytną umiejętność mieszania problemów tak, aby wyglądać na zwycięzcę. Zaciekle wypowiadał się przeciwko pismom Lutra i Melanchtona, których nie czytał.

To tutaj Melancthon po raz pierwszy chwycił za pióro, aby napisać traktat teologiczny przeciwko podstępom doktora. Melancthon próbował nauczyć Ecka podstaw hermeneutyki – nie znajdujemy autorytetu w Piśmie Świętym, ponieważ pierwsi ojcowie mówią, że są Pismo jest ważne, raczej naginamy pisma ojców do autorytetu Biblii.

Melancthon triumfował tym utworem nad Eckiem i Eck o tym wiedział. Jednak po prostu kontynuował swój atak propagandowy przeciwko Reformatorom.

W tym samym czasie wybuchła debata między Emserem z Lipska a Lutrem. Emser pragnął oderwać husytów od fundamentów nauki Reformatora i napisał przeciwko nim, że Luter nie jest im podobny.

Husytom jednak przypomniano o Husie, ponieważ nadal słuchali raportów i czytali pisma Reformatora. Pamiętając o dobrodziejstwie teologicznym, jakie Jan Hus czynił w całych Czechach, husyci myśleli, że Marcin Luter w Niemczech jest tak samo wielki jak on, a nawet wspanialszy.

W wyniku kłótni wzrastali przyjaciele, podobnie jak jego wrogowie. Nawet Staupitz zaczął okazywać zimne ramię wobec Reformatora. Miltitz próbował naprawić niektóre z tych wyłomów, oferując w końcu Złotą Różę Fryderykowi, chociaż nie dostarczył jej osobiście. Ale Fryderyk pozostał wierny sprawie rReformacji i dziełu Lutra.

Był teraz zdecydowanie przeciwko Rzymowi.
.

Kolejne spory

2 Kor. 2:17 Nie jesteśmy bowiem jak wielu, którzy fałszują słowo Boże, lecz ze szczerości, jak od Boga mówimy w Chrystusie przed obliczem Boga.

Luter zamiast uciekać, by ukryć się przed nieszczęściami, które narastały przeciwko niemu, posunął się naprzód. Powstało jedno z jego najsłynniejszych dzieł: Komentarz do Listu do Galacjan, W ten sposób wyjaśniał naturę dzieła Chrystusa przeciwstawiając je zasługom dobrych uczynków jakie ludzie czynili aby uzyskać zbawienie i poprzez prawdę biblijną obnażył  kościół rzymski jako tkwiący ich błędzie.

Obrazy i odpusty nie sąsposobem na zbawienie a nic, co ludzie czynią nie może zasłużyć na zbawienie wieczne. Wystarczy raz na zawsze Zastępcze odkupienie Jezusa Chrystusa. Miłość do tego niewidzialnego Chrystusa jest postawą chrześcijanina. Ci, którzy nie kochają takiego Chrystusa, który zbawia, nie są zbawieni.

Eck podburzył franciszkanów do pisania przeciwko Lutrowi i zaatakowania go. Luter odpowiedział na ich ataki kolejną pracą, w której odrzucił nowe błędy, jakich franciszkanie nauczali.  Pisma Lutra przeciwko nim pozostały bez odpowiedzi, a to milczenie było dla niego pociechą, wiedząc doskonale, że całkowicie obalił tak ich jak i ich błędy.

Wieczerza Pańska była również tematem, nad którym w tym momencie zastanawiał się Luter. Głosił publicznie o naturze sakramentu, a także zaatakował Rzym. Brzydził się pomysłem, by Eucharystia mogła udzielić łaski niezależnej od uczestnika biorącego udział w mszy. Rzym zarzucił mu przy tym, że pochodzi z Czech i jest partnerem dla Husa. Luter nie zaprzeczył, że Hus miał rację, ale zaprzeczył, że urodził się w Czechach i na tym zakończył.

Na podstawie źródło

Zobacz w temacie

 

Print Friendly, PDF & Email