Grecki imiesłów

utworzone przez | maj 2, 2020 | Greka Koine

Definicja

Czasownik odpowiada na pytania: co robi? co się z nim dzieje?

Przymiotnik odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie?

Przysłówek odpowiada na pytanie: jak?

Przyimek to nieodmienna i niesamodzielna część mowy łącząca się z innymi wyrazami: prosty (np. z, do, na, bez, za, pod, u, w, nad, o, od, po) złożone, składa się z przyimków prostych (np. z + nad = znad, po + przez = poprzez)

Orzeczenie – w składni – część zdania, która wyraża czynność podmiotu

W języku polskim wyróżniamy imiesłowy:

– przymiotnikowe czynne, np. zbawiający
– przymiotnikowe bierne, np. zbawiony
– przysłówkowe współczesne, np. zbawiając
– przysłówkoe uprzednie, np. zbawiwszy

Grecki imiesłów jest formą czasownika, który może funkcjonować niezależnie jako przymiotnik. Słowo imiesłów pochodzi od łacińskiego particeps, co oznacza „dzielenie się”, „uczestnictwo”. Imiesłów grecki jest podelagającym deklinacji przymiotnikiem czasownikowym, co oznacza, że ma cechy zarówno czasownika, jak i przymiotnika.

  • Tak jak czasownik imiesłów ma stronę i czas.
  • Tak jak przymiotnik imiesłów podlega deklinacji i zgadza się pod względem rodzaju, liczby i przypadku z wyrazem, który modyfikuje.

Cechy czasownikowe

Przysłówkowe użycie imiesłowu wyraża, w jaki sposób, kiedy, dlaczego i z jakiej okazji ma miejsce akcja.

1. Czas – ma związek zarówno z czasem akcji, jak i rodzajem akcji (liniowy, punktowy, skutek trwający). Rodzaj akcji znajduje się w samym imiesłowie. Czas działania pochodzi od czasownika głównego, a nie imiesłowu.

a) imiesłowy czasu teraźniejszego odzwierciedlają ciągłe działanie wskazujące na działanie jednocześnie z głównym czasownikiem;
b) imiesłowy dokonane i czasu aorist wskazują na działanie poprzedzające lub uprzedzające działanie czasownika głównego;
c) imiesłowy czasu przyszłego wskazują działanie, które następuje po działaniu czasownika głównego.

2. Strona –  jest taka sama, jak w czasowniku, a mianowicie identyfikuje relację podmiotu z czynnością

a) czynna oznacza, że to podmiot działa (chłopiec myje)
b) bierna oznacza, że czynnośc wykonywana jest na podmiot (chłopiec jest myty)
c) medialna oznacza, że działanie wraca do podmiotu lub też że podmiot działa sam na siebie (chłopiec myje się)

3. Modyfikatory

a) może mieć bezpośredni przedmiot w bierniku;
b) może posiadać wyrażenia przyimkowe, przymiotniki itp.

Cechy przymiotnikowe

Przymiotnikowe użycie imiesłowu zgadza się z rzeczownikiem, który on modyfikuje:

a) rodzajem (męski, żeński, nijaki)
b) liczbą (pojedyncza, mnoga)
c) przypadkiem

Imiesłów może funkcjonować przymiotnikowo:

a) atrybucyjnie;
b) predykatywnie (orzecznikowo)
c) rzeczownikowo (działa jak rzeczownik)

Użycia imiesłowu

Imiesłów przymiotnikowy

Użycie przymiotnikowe imiesłowu zgadza się z rzeczownikiem, który on modyfikuje pod względem:

a) rodzaju
b) liczby
c) przypadku
.

Atrybucyjny

Imiesłów może modyfikować rzeczownik w pozycji atrybucyjnej (czyli pomiędzy przedimkiem określonym a rzeczownikiem) z przedimkiem okreslonym lub bez niego Przykład znajduje się w

Mat. 2:7 Wtedy Herod wezwał potajemnie mędrców i dowiadywał się dokładnie o czas ukazania się gwiazdy. (του φαινομενου αστερος tou fainomenou asteros – tej konkretnej ukazującej się gwiazdy)

Predykacyjny

Imiesłów może być używany jak przymiotnik w pozycji predykatu (orzeczenia) po czasowniku istnienia. Przykład znajduje się w

Hebr. 4:12 Słowo Boże bowiem jest żywe i skuteczne, ostrzejsze niż wszelki miecz obosieczny, przenikające aż do rozdzielenia duszy i ducha, stawów i szpiku, zdolne rozsądzić myśli i zamiary serca. (w grece szyk zdania jest następujący: ζων γαρ ο λογος του θεου zoe gar ho logos tou theou – żyjące bowiem jest to konkretne słowo tego konkretnego Boga)

Rzeczownikowy

Imiesłów może funkcjonować jak przymiotnik, gdy nie towarzyszy mu rzeczownik. Przykład można znaleźć w

Dzieje 10:35 Ale w każdym narodzie miły jest mu ten, kto się go boi (ο φοβουμενος ho foboumenos  – ten konkretny bojący się) i czyni to, co sprawiedliwe.

Imiesłów przysłówkowy
Temporalny

Imiesłów można stosować w klauzuli czasowej. Przy takim użyciu na początku klauzuli przysłówka używane są słowa „kiedy, po lub podczas”. Konkretne słowo przysłówkowe użyte w tekście określone jest przez kontekst, niekoniecznie przez czas imiesłowów. Imiesłowy czasu teraźniejszego jedkaże raczej przekazują sens „podczas” (w tym czasie). Imiesłowy czasu aorist w większości przekazują ideę „kiedy” (w jakim czasie). Przykład znajduje się w

Dzieje 19:2 Zapytał ich: Czy otrzymaliście Ducha Świętego, kiedy uwierzyliście (πιστευσαντες pisteusantes – uwierzywszy)? A oni mu odpowiedzieli: Nawet nie słyszeliśmy, że jest Duch Święty

Celu

Imiesłów może być użyty do opisania celu działania czasownika głównego. Imiesłowy celu używają słów „do”, „w celu”, „w celu”, „w ten sposób”. Przykład znajduje się w

Łuk. 10:25  A oto powstał pewien znawca prawa i wystawiając go na próbę (εκπειραζων ekpeirazon – wypróbowując), zapytał: Nauczycielu, co mam czynić, aby odziedziczyć życie wieczne?

Rezultatu

Imiesłów może być użyty do wyrażenia wyniku działania czasownika głównego. Imiesłów wynikowy używa słów „tak, że” lub „z wynikiem, że”. Przykład znajduje się w

Jan 5:18  Dlatego Żydzi tym bardziej usiłowali go zabić, bo nie tylko łamał szabat, ale mówił, że Bóg jest jego Ojcem, czyniąc się (ποιων poion – z rezultatem czyniąc się) równym Bogu.

Przyczynowy

Imiesłów może działać w celu wyrażenia przyczyny działania czasownika głównego. Imiesłów przyczynowy używa słów „ponieważ” lub „gdyż”. Przykładem jest

Mat. 22:29 A Jezus im odpowiedział: Błądzicie, nie znając (ειδοτες eidotes – ponieważ nie znacie) Pisma ani mocy Boga.

Warunkowy

Imiesłów może być użyty do wyrażenia warunku działania czasownika głównego. Dr Young wyjaśnia, mówiąc:

„Imiesłowy warunkowe określają warunek, który po spełnieniu wywołuje określoną konsekwencję wskazaną w głównej klauzuli” – Richard Young, s. 155

Imiesłowy warunkowe używa słowa „jeśli”. Przykład można znaleźć w

Dzieje 15:29 Wstrzymujcie się od ofiar składanych bożkom, od krwi, od tego, co uduszone, i od nierządu. Dobrze uczynicie, jeśli będziecie się tego wystrzegać (διατηρουντες diaterountes – strzegąc). Bywajcie zdrowi

Przyzwalający

Imiesłów może wyrazić przyzwolenie, będąc używany z koncesjonariuszem lub bez „jeśli”. Koncesyjna cząstka dodaje słowo „chociaż” lub „pomimo”. Przykład znajduje się w

Jan 9:25 A on odpowiedział: Czy jest grzeszny, nie wiem. To tylko wiem, że (pomimo iż) byłem (ων on– będąc) ślepy (to) teraz widzę. 

oraz

Filip. 2:6 Który, (chociaż) będąc (υπαρχων hyparchon) w postaci Boga, nie uważał bycia równym Bogu za grabież;

Instrumentalny

Imiesłów może być użyty do wyrażenia środków, za pomocą których czynność czasownika głównego zostaje dokonana. Imiesłów instrumentalny dodaje słowa „przez” lub „za pomocą”. Przykład można znaleźć w

Dzieje 22:16 Dlaczego teraz zwlekasz? Wstań, ochrzcij się i obmyj swoje grzechy, wzywając (επικαλεσαμενος epikalesamenos – przywoławszy- czyli poprzez przywołanie) imienia Pana.

Tak więc odpuszczenie grzechów nie odbyło się dzięki wodnemu chrztowi lecz wyznaniu i osobistej spowiedzi Bogu. Tekst ten odnosi się do uświęcenia a nie soteriologii. Tutaj upada herezja zbawienia z chrztu wodnego.
.

Modalny

Imiesłów może być użyty do wyrażenia sposobu, w jaki wykonuje się czasownik główny. Imiesłów modalny odpowiada na pytanie „jak przebiegła akcja?” Przykład znajduje się w

Marek 1:22 I zdumiewali się jego nauką, uczył (ην γαρ διδασκων he gar didaskon – był bowiem nauczający) ich bowiem jak ten, który ma moc, a nie jak uczeni w Piśmie.

Okolicznościowy

Imiesłów może być użyty do wyrażenia akcji lub okoliczności, które dokonują działania czasownika głównego. Dr Young sugeruje:

„najlepszym tłumaczeniem na angielski jest przekształcenie imiesłowu w czasownik skończony o takim samym trybie, jak czasownik wiodący oraz  wstawienie „ i ” między dwoma wyrażeniami słownymi.”

To użycie imiesłowu jest idiomem, który nie ma dokładne go polskiego odpowiednika. Przykład znajduje się w

Marek 16:20 Oni zaś poszli (εξελθοντες exelthontes – wyszedłwszy) i (o)głosili wszędzie, a Pan współdziałał z nimi i potwierdzał ich słowa znakami, które im towarzyszyły. Amen

Imperatywny

Imiesłów może funkcjonować jak niezależny czasownik, jako imperatyw. Przykład można znaleźć w

Rzym. 12:9 Miłość niech będzie nieobłudna. Brzydźcie się (αποστυγουντες apostygountes – brzydzący się) złem, trzymając się (κολλωμενοι kollomenoi  – trzymający się) tego, co dobre.

Oznajmujący

Imiesłów może funkcjonować jak niezależny czasownik oznajmujący. Przykładem jest

Rzym. 5:11  A nie tylko to, ale też chlubimy się (καυχωμενοι kauchomenoi – chlubiąc się) Bogiem przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, przez którego teraz otrzymaliśmy pojednanie.

Peryfrastyczny

Peryfraza: figura stylistyczna polegająca na zastąpieniu słowa oznaczającego dany przedmiot, czynność, osobę itp. przez jego opis lub metaforę

Imiesłów może być używany z czasownikiem skończonym aby utworzyć czas złożony zwany peryfrastycznym (gr. περι peri – dookoła, oraz φραζω frazo – opowiadać). Dr Wallace mówi:

„Imiesłów ten nazywa się peryfrastyczny, ponieważ jest to sposób mówienia naookoło o tym, co można wyrazić jednym czasownikiem”. – Daniel Wallace, s. 647

Czasownik skończony ειμι eimi (jestem) jest zdecydowanie najczęstszym czasownikiem używanym z towarzyszącym imiesłowem.

Peryfrastyczny czasu teraźniejszego: jest tworzony przy użyciu teraźniejszego eimi z teraźniejszym imiesłowem. Ta forma wyraża siłę trwałą. Przykład znajduje się w

Kol. 1:6 Która dotarła do was, jak i na cały świat, i wydaje owoc (εστιν καρποφορουμενον estin karpofonoumenon – jest wydającą owoc), tak jak u was od dnia, w którym usłyszeliście i poznaliście łaskę Boga w prawdzie;

Peryfrastyczny niedokonany: powstaje przez użycie niedokonanego eimi z imiesłowem czasu teraźniejszego. Ta forma wyraża trwałość, ale nie zawsze. Przykład znajduje się w

Łuk. 19:47 I nauczał (ην  διδασκων en didaskon – był nauczający) każdego dnia w świątyni. Naczelni kapłani zaś i uczeni w Piśmie oraz przywódcy ludu szukali sposobności, aby go zabić;

Peryfrastyczny dokonany: powstaje przy użyciu teraźniejszego eimi z dokonanym imiesłowem. Znaczenie tej konstrukcji jest intensywne z siłą konsumpcyjną. Przykład znajduje się w

Efez 2:8 Łaską bowiem jesteście zbawieni (εστε σεσωσμενοι este sesosmenoi – jesteście tymi, którzy są zbawieni) przez wiarę, i to nie jest z was, jest to dar Boga.

Peryfrastyczny przyszły: jest tworzony przez użycie eimi czasu przyszłego z teraźniejszym imiesłowem. Ta forma wyraża akcję jako trwałą w przyszłości. Przykład znajduje się w

Łuk. 5:10  Podobnie też Jakuba i Jana, synów Zebedeusza, którzy byli towarzyszami Szymona. I powiedział Jezus do Szymona: Nie bój się, odtąd będziesz łowił ludzi (εση ζωγρων ese zogron – będziesz żywcem łowiący)

Peryfrastyczny przyszły dokonany: powstaje dzięki wykorzystaniu eimi czasu przyszłego z imiesłowem czasu dokonanego. Przykład znajduje się w

Hebr. 2:13 I znowu: Będę pokładał w nim ufność (εσομαι πεποιθως esomnai pepoithos – będę pokładający ufność) I znowu: Oto ja i dzieci, które dał mi Bóg.

Imiesłów absolutny

Imiesłów może funkcjonować jako absolut mianownikowy i absolut dopełniaczowy.
.

Mianownikowy

Imiesłów absolutny mianownikowy funkcjonuje jako rzeczownik. Przykład znajduje się w

Jan 7:38 Kto wierzy (ο πιστευων ho pisteuon – ten konkretnie wierzący) we mnie, jak mówi Pismo, rzeki wody żywej popłyną z jego wnętrza.

Dopełniaczowy

Imiesłów absolutny dopełniacza funkcjonuje przysłówkowo. Jego konstrukcja nie ma związku z resztą zdania, ponieważ jego podmiot – rzeczownik dopełniaczowy lub zaimek różni się od przedmiotu zdania głównego. Przykład znajduje się w

Mat. 9:18 Gdy to do nich mówił (ταυτα αυτου λαλουντος tauta aotuou lolountos – to jemu mówiąc), pewien przełożony synagogi przyszedł, oddał mu pokłon i powiedział: Moja córka dopiero co umarła, ale przyjdź i połóż na nią rękę, a ożyje.

Na podstawie Greek II lesson 25 źródło

Zobacz w temacie

 

Print Friendly, PDF & Email