Spis treści
Przeciw całemu światu
Mat. 10:17 I strzeżcie się ludzi. Będą was bowiem wydawać radom i będą was biczować w swoich synagogach.
.
Marek 13:9 …Staniecie przed namiestnikami i królami z mojego powodu, na świadectwo przeciwko nim.
Wśród burzliwych kontrowersji IX wieku podniósł się mocny głos suwerennej łaski ze strony nieznanego niemieckiego mnicha Gotszalka z Fuldy (ok. 804 – † 30 października 869 A.D.). Podobnie jak Augustyn przed nim, a po nim Luter i Kalwin, Gotszalk posiadał przemożne zrozumienie suwerenności Boga w zbawieniu i wniósł je w swoje niespokojne pokolenie.
To w tej mrocznej godzinie historii ten średniowieczny teolog stanął nad przepaścią, by podtrzymać sztandar doktryn łaski. Za co został surowo ukarany przez zbrodniczy reżim Rzymsko-katolicki.
Życiorys
Urodzony w Moguncji we współczesnych Niemczech Gotszalk był synem szanowanego szlachcica, hrabiego Berno z Saksonii. Pod naciskiem ojca, jeszcze jako młody chłopiec, zgodził się na dożywotnie śluby zakonne. Ale po osiągnięciu wieku dojrzałości Gotszalk starał się uwolnić od tego zobowiązania i opuścić klasztor. Kościół jednak go nie wypuścił.
W klasztorze został uczniem Hrabana Maura, który następnie stał się jego głównym przeciwnikiem w kwestiach doktrynalnych. W czasie nauki zawarł znajomość z Walafridem Strabo i Sevratusem Lupusem z Ferrières.
W ramach ustępstwa Gotszalkowi pozwolono przenieść się do klasztoru w Fuldzie w północno-wschodniej Francji, gdzie wydarzyło się coś nieoczekiwanego. Gotszalk stał się zapalonym czytelnikiem Augustyna z Hippony (354 – † 430 A.D.), najbardziej dominującego nauczyciela wczesnego kościoła zachodniego. Mając biskupa Hippony jako swojego mentora teologicznego, Gotszalk wyraźnie widział biblijne prawdy o nierozłącznych związkach między
- ludzką deprawacją,
- bezwarunkowym wyborem i
- monergistycznym odrodzeniem
Te wielkie prawdy natychmiast uderzyły jego duszę jak błyskawica, rozpalając w jego sercu płonącą pasję do Boga. Owe wywyższające Boga doktryny, dalekie od bycia zwykłym dążeniem intelektualnym, przekształciły jego życie, napełniając go świętą gorliwością.
Przed rokiem 840 Gotszalk opuścił klasztor i zaczął intensywnie podróżować po Włoszech głosząc te prawdy, gdziekolwiek się udał. Wkrótce inni mnisi przekonali się do ich przyjęcia. Doktryny suwerennej łaski zyskały teraz nowego orędownika. Podjął pielgrzymkę do Rzymu i szerzył nauczanie augustianów we Włoszech, na Bałkanach i w Bułgarii, ale nie bez konfliktów. W tym czasie jego poglądy na doktrynę predestynacji budziły ostry sprzeciw, zwłaszcza ze strony Hrabana Maura, podówczas arcybiskupa Moguncji, którego działania doprowadziły do wypędzenia Gorszalma z Włoch. Wygnany podróżował przez Dalmację, Panonię i Noricum, ale nadal głosił i pisał.
W 848 roku wezwany na Synod w Moguncji Gotszalk miał zdać sprawę ze swojej śmiałej nauki o doktrynach łaski. Przed królem i urzędnikami kościelnymi wyznał niezachwianą wiarę w suwerenność Boga w zbawieniu. Stwierdził, że jego doktryna jest zgodna z Pismem Świętym i zgodna z Augustynem. Ale Synod zawyrokował przeciw Gotszalkowi i oddał go pod opiekę najpotężniejszego biskupa Francji, arcybiskupa Reims, człowieka o imieniu Hincmar (ok. 806–882)
W 849 roku Hincmar, acrybiskup Reims, nakazał Gotszalkowi stawić się przed Synodem w Chiersy, gdzie został oskarżony o herezję. W szczególności został oskarżony o gemina pradestinatio — podwójną predestynację. Bóg nie tylko wiecznie przeznaczył Swoich wybrańców do życia wiecznego, ale Gotszalk zgodnie z Pismem utrzymywał, że Bóg przeznaczył również wszystkich potępionych na wieczną śmierć.
.
Prześladowania
Kiedy Gotszalk odmówił wyparcia się wiary, synod uznał go za heretyka i wychłostał w ciągu zaledwie jednego cala jego życia. Jego książki zostały publicznie spalone, a on został uwięziony w Hautvilliers. Został pobity, zmuszony przysiąc, że więcej nie wjedzie na terytorium władane przez Ludwika Niemieckiego i zmuszony do powrotu do klasztoru w Fuldzie
Wybitni przywódcy kościelni byli oburzeni tym niesprawiedliwym traktowaniem. Czy Gotszalk nie nauczał jedynie tej samej podstawowej teologii, co Augustyn? Kilku mężczyzn wystąpiło naprzód, aby udzielić wsparcia, w tym tacy notable jak
– Remigiusz, arcybiskup Lyonu (zm. 875)
– Florius z Lyonu (zm. 860)
– Prudencjusz z Troyes (zm. 861)
– Ratramnus z Korbei (zm. 868)
– Lupus z Ferrières (zm. 862)
Ci ludzie twierdzili, że Gotszalk nie był jedynym, który wierzył w wywyższające Boga prawdy suwerennej łaski. Przy tak mocnym stanowisku tak szanowanych duchownych, kontrowersje przybrały na sile. Pod naciskiem króla Francji zwołano Synod w Chiersy (849), aby rozwiązać ten teologiczny dylemat. Niestety, ta źle prowadzona sesja przyjęła stanowisko semi-pelagiańskie, a Gotszalk pozostał w więzieniu przez następne dwie dekady.
Nawet w czasach, gdy było to niepopularne, Gotszalk trzymał się mocno doktryn łaski. Punktem ciężkości jego myślenia była fundamentalna wiara w najwyższy autorytet Boga, który rządzi każdą dziedziną stworzenia i życia, łącznie ze zbawieniem. Z tej wyżyny nie dał się ruszyć. Poniżej krótkie podsumowaniejego nauczania:
.
Totalna deprawacja
Podobnie jak Augustyn przed nim, Gotszalk był przekonany, że cała ludzkość jest w Adamie, a kiedy pierwszy człowiek zgrzeszył, ludzkość upadła wraz z nim w śmierć. Wierzył, że w swoim grzesznym stanie człowiek dziedziczy
„całkowitą deprawację woli i umysłu… [i] jest niezdolny do chcenia dobra, jeśli nie jest skutecznie wspierany przez łaskę Bożą. Może tylko grzeszyć, a nie czynić dobrze”.
Gotszalk dodał:
„Po upadku pierwszego człowieka z wolnej woli nikt z nas nie jest w stanie używać wolnej woli do czynienia dobra, ale tylko do czynienia zła”.
Oznacza to, że wola człowieka jest wolna, ale nie ma pragnienia czynienia dobra, ponieważ jest zepsuta przez grzech.
Biblijny argument
Hiob 14:4 Jak może czysty pochodzić od nieczystego? Nie ma ani jednego.
.
Psalm 39:5 Oto wymierzyłeś moje dni na szerokość dłoni, a mój wiek jest niczym przed tobą; zaprawdę każdy człowiek, nawet najlepszy, jest całkowitą marnością. Sela.
.
Izaj. 64:6 My wszyscy jednak jesteśmy jak nieczyści, a wszystkie nasze sprawiedliwości są jak szata splugawiona; wszyscy opadliśmy jak liść, a nasze nieprawości uniosły nas jak wiatr.
.
.Jan 3:19 A potępienie polega na tym, że światłość przyszła na świat, lecz ludzie umiłowali ciemność bardziej niż światłość, bo ich uczynki były złe.
.
Jan 6:44 Nikt nie może przyjść do mnie, jeśli go nie pociągnie mój Ojciec, który mnie posłał. A ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym.
..
Rzym. 3:10-12 10. Jak jest napisane: Nie ma sprawiedliwego, ani jednego; 11. Nie ma rozumnego i nie ma nikogo, kto by szukał Boga. 12. Wszyscy zboczyli z drogi, razem stali się nieużyteczni, nie ma nikogo, kto by czynił dobro, nie ma ani jednego.
Usilna i bezwarunkowa elekcja
Gotszalk potwierdził ponadto doktrynę bezwarunkowego wyboru. Wierzył, że Bóg „wybrał świat z tego świata”. Napisał:
„Przed wszystkimi światami i przed wszystkim, co Bóg uczynił od początku, przeznaczył [niektórych ludzi] do królestwa, tych których zechciał”.
Bóg nie może i nie zmieni swojego zbawczego dekretu:
„Bóg niezmienny, niezmiennie przeznaczył przed założeniem świata wszystkich Jego wybrańców swoją darmową łaską do życia wiecznego”.
Biblijny argument
Psalm 65:4 Błogosławiony, kogo ty wybierasz i przyjmujesz, aby mieszkał w twoich przedsionkach;
.
Jan 15:16 Nie wy mnie wybraliście, ale ja was wybrałem i przeznaczyłem, abyście wyszli i wydali owoc, i aby wasz owoc trwał, i aby Ojciec dał wam to, o cokolwiek poprosicie go w moje imię.
.
Dzieje 13:48 Kiedy poganie to usłyszeli, radowali się i wielbili słowo Pańskie, a uwierzyli wszyscy, którzy byli przeznaczeni do życia wiecznego.
.
Rzym. 8:29 Tych bowiem, których on przedtem znał, tych też przeznaczył, aby stali się podobni do obrazu jego Syna, żeby on był pierworodny między wieloma braćmi.
.
Efez. 1:4-5 4. Jak nas wybrał w nim przed założeniem świata, abyśmy byli święci i nienaganni przed jego obliczem w miłości. 5. Przeznaczył nas dla siebie, ku usynowieniu przez Jezusa Chrystusa, według upodobania swojej woli;
.
1 Tes. 5:9 Gdyż Bóg nie przeznaczył nas na gniew, lecz abyśmy otrzymali zbawienie przez naszego Pana Jezusa Chrystusa;
.
2 Tes. 2:13-14 13. Lecz my nieustannie powinniśmy dziękować Bogu za was, bracia umiłowani przez Pana, że Bóg od początku wybrał was do zbawienia przez uświęcenie Ducha i wiarę w prawdę. 14. Do tego powołał was przez naszą ewangelię, abyście dostąpili chwały naszego Pana Jezusa Chrystusa.
Limitowane odkupienie
Gotszalk nauczał śmierci przez Chrystusa za konkretnych wybrańców:
„Nasz Bóg i Pan Jezus Chrystus [został] ukrzyżowany tylko za wybranych”.
Mówi się, że Gotszalk dał pierwszy w historii Kościoła jasny wyraz i obronę szczególnego odkupienia. Chociaż ludzie przed nim wypowiadali się mocno na temat podstawowych aspektów tej doktryny, Gotszalk najpierw wykazał silny związek między predestynacją a zakresem odkupienia. Gotszalk napisał:
„Chrystus umarł tylko za wybranych”
twierdząc, że Chrystus umarł wyłącznie i triumfalnie za grzechy swego ludu.
Biblijny argument
Mat. 1:21 On bowiem zbawi swój ludod jego grzechów.
.
Jan 10:11Ja jestem dobrym pasterzem. Dobry pasterz oddaje swoje życie za owce.
.
Jan 10:14-1514. Ja jestem dobrym pasterzem iznam moje owce, a moje mnie znają. 15. Jak mnie zna Ojciec, i ja znam Ojca; ioddaję moje życie za owce.
.
Jan 15:13Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś oddaje swoje życie za swoich przyjaciół.
.
Dzieje 20:28Uważajcie na samych siebie i na całe stado, w którym was Duch Święty ustanowił biskupami, abyście paślikościółBoga, któryon nabył własną krwią.
.
Efez. 5:25Mężowie, miłujcie swoje żony, jak iChrystus umiłował kościół i wydał za niego samego siebie;
.
Obj. 5:9 I śpiewali nową pieśń: Godzien jesteś wziąć księgę i otworzyć jej pieczęcie, ponieważ zostałeś zabity i odkupiłeśnas dla Boga przez swoją krew zkażdego plemienia, języka, ludu i narodu.
I nieodparta łaska
Gotszalk był przekonany, że nowe narodzenie jest całkowicie z Boga. Duch Święty musi przyciągnąć grzesznika do wiary w Chrystusa. Napisał:
„Gdy pociąga nas Bóg, biegniemy w sposób odpowiedni dla naszego wybawienia”.
Wierzył, że Duch Święty ożywia duchowo martwych grzeszników, obdarza zbawczą wiarą wybrańców i regeneruje wybrane dusze. W hymnie Gotszalk napisał:
„O Duchu Święty, dajesz natychmiastowe życie tym, w których tchniesz…. Razem z Ojcem i Synem odradzasz Swoje wybrane dusze, a gdy zostaną odrodzone, również je wychwalasz”.
Biblijny argument
Jakuba 1:18 Ze swojej woli zrodził nas słowem prawdy, abyśmy byli jakby pierwocinami jego stworzeń
.
Jan 1:13 Którzy są narodzeni nie z krwi ani z woli ciała, ani z woli mężczyzny, ale z Boga.
.
2 Piotra 1:1 Szymon Piotr, sługa i apostoł Jezusa Chrystusa, do tych, którzy otrzymali wiarę równie cenną jak nasza, dzięki sprawiedliwości naszego Boga i Zbawiciela, Jezusa Chrystusa.
.
Filip. 1:29 Gdyż wam dla Chrystusa dane jest nie tylko w niego wierzyć, ale też dla niego cierpieć;
.
Dzieje 18:27 Kiedy chciał udać się do Achai, bracia go zachęcili i napisali do uczniów, aby go przyjęli. Gdy tam przybył, bardzo pomagał tym, którzy uwierzyli dzięki łasce Bożej.
.
1 Kor. 3:5 Kim bowiem jest Paweł? Kim Apollos? Tylko sługami, przez których uwierzyliście, a to tak, jak każdemu dał Pan.
.
Rzym. 12:3 Mówię bowiem przez łaskę, która mi jest dana, każdemu, kto jest wśród was, aby nie myślał o sobie więcej niż należy, ale żeby myślał o sobie skromnie, stosownie do miary wiary, jakiej Bóg każdemu udzielił.
.
Dzieje 11:18 A usłyszawszy to, uspokoili się i chwalili Boga, mówiąc: A więc i poganom dał Bóg upamiętanie ku życiu.
.
Jan 5:21 Jak bowiem Ojciec wskrzesza umarłych i ożywia, tak i Syn ożywia tych, których chce.
Przetrwanie świętych
Gotszalk utrzymywał, że wszyscy wybrani przez Boga są wiecznie bezpieczni, nigdy nie tracąc zbawienia:
„Ci, którzy zostali przeznaczeni do Królestwa, nie mogą zginąć”.
W tym nauczaniu Gotszalk był zgodny z Augustynem.
Biblijny argument
Jer. 32:40 I uczynię z nimi przymierze wieczne, że się nie odwrócę od nich, abym im nie miał dobrze czynić; nadto bojaźń moją dam do serca ich, aby nie odstępowali odemnie.
.
Jan 6:44 I to jest wola tego, który mnie posłał, aby każdy, kto widzi Syna i wierzy w niego, miał życie wieczne, a jago wskrzeszę w dniu ostatecznym.
.
Jan 10:28-29 28. A ja daję im życie wieczne i nigdy nie zginą ani nikt nie wydrze ich z mojej ręki. 29. Mój Ojciec, który mi je dał, większy jest od wszystkich i nikt nie może wydrzeć ich z ręki mego Ojca.
.
Rzym. 8:30 Tych zaś, których przeznaczył, tych też powołał, a których powołał, tych też usprawiedliwił, a których usprawiedliwił, tych też uwielbił.
.
1 Kor. 1:8-9 8. On też utwierdzi was aż do końca, abyście byli nienaganni w dniu naszego Pana Jezusa Chrystusa. 9. Wierny jest Bóg, przez którego zostaliście powołani do społeczności jego Syna, Jezusa Chrystusa, naszego Pana.
.
Efez. 1:4 Jak nas wybrał w nim przed założeniem świata, abyśmy byli święci i nienaganni przed jego obliczem w miłości.
.
Efez. 2:5-6 5. I to wtedy, gdy byliśmy umarli w grzechach, ożywił nas razem z Chrystusem, gdyż łaską jesteście zbawieni; 6. I razem z nim wskrzesił, i razem z nim posadził w miejscach niebiańskich w Chrystusie Jezusie;
.
Filip. 1:6 Będąc tego pewien, że ten, który rozpoczął w was dobre dzieło, dokończy go do dnia Jezusa Chrystusa
.
Kol. 1:11 Umocnieni wszelką mocą według jego chwalebnej potęgi, ku wszelkiej cierpliwości i wytrwałości z radością
.
1 Piotra 1:5 Którzy jesteście strzeżeni mocą Boga przez wiarę ku zbawieniu, przygotowanemu do objawienia się w czasie ostatecznym.
Doktryna reprobacji
Gotszalk wyraźnie nauczał, że
„predestynacja jest podwójna, czy to wybrańców do pokoju, czy potępionych na śmierć”.
Oznacza to, że Bóg skazuje niewybrańców na potępienie, ponieważ tak chciał, jednakże podstawą tego wyroku jest grzech potępionych. Gotszalk uważał, że potępiający wyrok leży w Bogu:
„Dokładną liczbę niewybrańców określa odwieczny wyrok Boga, predestynacja do śmierci, która przebiega równolegle z wyrokiem wyboru do życia”.
Powodem potępienia było zło ludzkości:
„Sam Bóg przez swój sprawiedliwy sąd niezmiennie przeznaczył do wiecznej śmierci wszystkich potępionych, którzy w dniu sądu zostaną potępieni z powodu ich własnych złych grzechów”.
Innymi słowy, Bóg przeznaczył niektórych na potępienie, ponieważ wiedział, że są grzesznikami. Należy jednak wyjaśnić, że Gotszalk nie wierzył, że Bóg przeznaczył kogokolwiek do grzechu. Wszelkie wykroczenia są wyłączną odpowiedzialnością człowieka, a nie Boga.
Swoimi własnymi słowami Gotszalk stwierdził:
„Wierzę i wyznaję, że Bóg przewidział i przeznaczył świętych aniołów i wybrał ludzi do niezasłużonego życia wiecznego, ale że w równym stopniu przeznaczył diabła wraz z jego zastępem i wszystkimi ludźmi potępionymi ze względu na ich przewidywane przyszłe złe uczynki, przez sprawiedliwy sąd, na zasłużoną śmierć wieczną”.
Biblijny argument
Przysłów 16:4 PAN uczynił wszystko dla samego siebie, nawet niegodziwego na dzień zła.
.
Mat. 11:25-26 25.W tym czasie Jezus powiedział: Wysławiam cię, Ojcze, Panie nieba i ziemi, że zakryłeś te sprawy przed mądrymi i roztropnymi, a objawiłeś je niemowlętom. 26.Tak, Ojcze, gdyż tak się tobie upodobało.
.
Jan 10:26 Ale wy nie wierzycie, bo nie jesteście z moich owiec, jak wam powiedziałem.
.
Jan 12:39-40 39. Dlatego nie mogli uwierzyć, bo jeszcze Izajasz powiedział: 40. Zaślepił ich oczy i zatwardził ich serce, aby oczami nie widzieli i sercem nie zrozumieli, aby się nie nawrócili, żebym ich nie uzdrowił.
.
Rzym. 9:21-22 21.Czy garncarz nie ma władzy nad gliną, żeby z tej samej bryły zrobić jedno naczynie do użytku zaszczytnego, a drugie do niezaszczytnego? 22. A cóż, jeśli Bóg, chcąc okazać gniew i dać poznać swoją moc, znosił w wielkiej cierpliwości naczynia gniewu przygotowane na zniszczenie;
.
Rzym. 11:7-8 7. Cóż więc? Czego Izrael szuka, tego nie osiągnął, ale wybrani osiągnęli, a inni zostali pogrążeni w zatwardziałości; 8. (Jak jest napisane: Bóg dał im ducha twardego snu, oczy, aby nie widzieli, i uszy, aby nie słyszeli) aż do dnia dzisiejszego.
.
Izaj. 29:10 PAN bowiem wylał na was ducha twardego snu i zamknął wasze oczy. Oczy waszych proroków i książąt, widzących, zasłonił.
.
5 Mojż. 29:4 Ale PAN nie dał wam serca do zrozumienia ani oczu do patrzenia, ani uszu do słuchania aż do dziś
.
1 Piotra 2:8 Kamieniem potknięcia i skałą zgorszenia dla tych, którzy nie wierząc, potykają się o słowo, na co też są przeznaczeni.
Zemsta zwyrodniałego reżimu rzymsko-katolickiego
Gotszalk utrzymywał do końca głębokie przekonanie o suwerenności Boga. Prawdy o suwerennej łasce były zarówno przyczyną jego cierpienia, jak i pociechą w cierpieniu. Wielu przyłączało się do Gotszalka w składaniu świadectwa o tych prawdach, ale on sam był prześladowany jako heretycki nauczyciel, ponieważ opozycja uważała, że tylko on jest niebezpieczny dla ich systemu kościelnego. Ale chociaż jego wrogowie napadali na niego, Gotszalk został uznany przez orędowników wiary za męczennika za prawdę.
Stanowisko Gotszalka dyskutowano na synodach w
– Kiersy (853)
– Walencji (855)
– i Savonnires (859).
Ostatecznie, Gotszalk miał bronić swych poglądów przed papieżem Mikołajem I, jednak zachorował ciężko. Odmówiono mu pogrzebu w poświęconej ziemi, jeśli przed śmiercią nie odwoła swych poglądów. Gotszalk nie przystał na to i zmarł jako heretyk.
Gotszalk zmarł 30 października 869 r. Ostatnie dwadzieścia lat życia spędził w więzieniu, cierpiąc „mordercze biczowanie” z rąk rzymskokatlickich oprawców. Niestety, mówi się, że na krótko przed śmiercią oszalał. Postrzegany z pogardą przez establiszment religijny został pozbawiony chrześcijańskiego pochówku. Spoczął w grobie w niepoświęcowej ziemi.
Wymierzając obrońcy biblijnej prawdy o podwójnej predestynacji powolną i straszliwą śmierć Rzymski-katolicyzm dowiódł iż jest fałszywym kościołem.
Belgijskie Wyznanie Wiary
Artykuł XXIX: Cechy prawdziwego Kościoła i co go różni od fałszywego
Jeśli zaś chodzi o fałszywy kościół, to […] polega bardziej na ludziach niż na Chrystusie i prześladuje tych, którzy żyją świętym życiem zgodnie z Bożym Słowem i napominają go za jego błędy, zawiść i bałwochwalstwo.
Spuścizna
Gotszalk był energicznym i oryginalnym myślicielem, ale był oskarżany przez swoich wrogów o
- posiadanie gwałtownego temperamentu,
- niezdolność do dyscypliny
- i brak umiarkowania tak w swoich ideach, jak i w postępowaniu.
Wśród jego wielu dzieł mamy dwa wyznania wiary (por. Migne, Patrologia Latina, cxxi. c. 347 i nast.) oraz kilka wierszy pod redakcją L. Traubego w Monumenta Germaniae historica: Poetae Latini aevi Carolini (707–738) ).
Niektóre fragmenty jego traktatów teologicznych zachowały się w pismach Hincmara, Erigeny, Ratramnusa i Loup de Ferrières. Niektóre z dzieł Gotszalka (w tym De Praedestinatione) zostały na nowo odkryte w 1931 roku w bibliotece w Bernie. Oeuvres théologiques et grammaticales de Godescalc d’Orbais (1945) D.C. Lambota zawiera dobry przegląd prac Gotszalka.
Módlmy się, aby Bóg spowodował ponowne odrodzenie takiej skoncentrowanej na Bogu doktryny w Jego kościele. Taka bowiem jest potrzeba naszych czasów.
“Jeżeli bowiem odrzuczeni ochrzczeni zostali odkupieni przez krew krzyża Chrystusa, są więc również przez Niego zbawieni i uwolnieni [od grzechu]. Nie są natomiast przez Niego zbawieni i wyzwoleni przecież ci, którzy zostali przez tegoż samego Chrystusa zupełnie słusznie już wcześniej osądzeni, już wcześniej potępieni, już wcześniej predestynowani do wiecznej śmierci i – jako to zostało powiedziane – słusznie już w nią strąceni. Nie są zatem odkupieni przez krew Jego krzyża. Dlatego niech zamilknie już niemy szczekacz, ponieważ Chrystus jest prawdziwie odkupicielem, zbawcą i wyzwolicielem nie dwóch, ale jednego, to jest jedynego wybranego świata, mianowicie swojego ciała. Kto tego nie widzi, jest ślepcem, a kto temu przeczy, jest uśmiercony“ (Gotszalk z Fuldy, O predestynacji)
Na podstawie
Steven Lawson, Gottschalk, źródło
Wikipedia, Gottschalk of Orbais, źródło
Zobacz w temacie
- Boża całkowita suwerenność
- Nie masz kto by szukał Boga, nie masz ani jednego
- Wybranie a predestynacja
- Zmiłuję się nad kim się zmiłuję
- Kwestia narodzenia na nowo
- Moc chrześcijanina
- Od kiedy istnieje Rzymski katolicyzm? – cz. 1 urząd papieża