Cyprian a interpretacja skały z Mat. 16:18

utworzone przez | paź 2, 2017 | Rzymski katolicyzm, Teologia historyczna

Ja ci też mówię, że ty jesteś Piotr, a na tej skale zbuduję mój kościół, a bramy piekła go nie przemogą. Mat. 16:18

Życiorys

CYPRIAN (a.d. 200–210—ca. 258) był biskupem w Kartaginie, w Północnej Afryce w połowie III wieku. Był jednym z  najbardziej wpływowych teologów i biskupów Kościoła swego czasu i oddał swe życie jako męczennik za wiarę. Był pod wielkim wpływem pism Tertuliana, Północno-Afrykańśkiego ojca kościoła, który był jego poprzednikiem.
.

Katolicki autorytet

Cyprian jest często cytowany przez Rzymsko Katolickich apologetów jako świadek papieskiego prymatu. W swojej rozprawie „O Jedności Kościoła” Cyprian daje następującą interpretację skały z Mateusza 16:

Pan powiedział do Piotra, mówię ci (powiedział On,) że ty jesteś Piotr a na tej skale zbuduje mój Kościół i bramy Piekła go nie przemogą. I dam ci klucze do królestwa niebieskiego, i cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane i w niebie, a cokolwiek rozwiążesz na ziemi będzie rozwiązane w niebie (Mat. 16:18-19). Jemu to znowóż, po Swoim zmartwychwstaniu, On mówi, Paś Moje owce. Na nim będącym jednym On buduje Swój Kościół; i pomimio, że On daje wszystkim Apostołom równą moc, i mówi, Jak Mój Ojciec posłał Mnie, tak ja was posyłam; weźmijcie Ducha Świętego: komukolwiek grzechy odpuścicie, będą mu odpuszczone, komukolwiek grzechy zatrzymacie, będą mu zatrzymane (Jan 20:23); – jednak w celu wykazania jedności, On przez Swój własny autorytet włożył to samo źródło tej samej jedności, aby zacząć od jednego (A Library of the Fathers of the Holy Catholic Church (Oxford: Parker,  1844), Cyprian, On The Unity of the Church 3-4, pp. 133-135).

Skała, ale jaka?

Cyprian wyraźnie mówi, że Piotr jest skałą. Jeśli jego komentarze miałyby być ograniczone do powyższego cytatu moglibyśmy wnioskować, że był on głosicielem prymatu papieskiego. Jednakże komentarze Cypriana mówią coś jeszcze. Jego dodatkowe twierdzenia dowodzą bezapelacyjnie, że pomimo iż twierdzi, że Piotr jest skałą to nie czyni tego w sensie pro-Rzymskim. Jego pogląd jest taki, że Piotr był symbolem jedności, symbolicznym reprezentantem biskupów Kościoła. Cyprian postrzegał wszystkich apostołów jako równych sobie. Wierzył, że słowa skierowane do Piotra w Mateusza 16 reprezentują ordynację wszystkich Biskupów, tak więc Kościół jest osadzony nie na jednym Biskupie, lecz na wszystkich jednakowo i kolegialnie. Piotr zatem jest symbolem episkopatu jako całości. Poglądy Cypriana wyrażone są tymi słowy:

Z pewnością inni Apostołowie byli tym samym czym Piotr był, obdarzeni jednakową wspólnotą szacunku i mocy;  jednak początek jest uczyniony z jedności, aby Kościół mógł być ustanowiony jako jedno; ten to Kościół w Pieśni nad Pieśnimi, Duch Święty kreuje i nazywa w Osobie naszego Pana: Moja gołębica, Moja bez skazy jest tylko jedna; jest jedynaczką swojej matki, wybrana swej rodzicielki (Cant. 9:6) (A Library of the Fathers of the Holy Catholic Church (Oxford: Parker, 1844), Cyprian, On The Unity of the Church 3, p. 133).

Nasz Pan, którego nakazy i ostrzeżenia należy przestrzegać, określił zaszczyt Biskupa i porządek Swego własnego Kościoła, mówiąc w Ewangelii i mówiąc do Piotra: mówię do ciebie ty jesteś Piotr a na tej skale zbuduje mój Kościół i bramy Piekła go nie przemogą. I dam ci klucze do królestwa niebieskiego, i cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane i w niebie. Skutkiem tego ordynacja Biskupów, i porządek Kościoła, spływa wraz z kursem czasu i linii naśladowców, tak że Kościół jest osadzony na swych Biskupach; i każdy akt Kościoła jest regulowany przez tych amych zarządców. (A Library of the Fathers of the Holy Catholic Church (Oxford: Parker, 1844), The Epistles of S. Cyprian, Ep. 33.1).

Piotr jako symbol jedności

Cyprian, tak jak Tertulian, twierdził, że Piotr jest skałą. Jednak takie stwierdzenie musi być uwarunkowane. Z pewnością nie ma na myśli tego w taki sam sposób w jaki czyni to Kościół Rzymu. W swej rozprawie O Jedności Kościoła Cyprian naucza, że Piotr nie jest jedyną skałą czy fundamentem na którym Kościół jest zbudowany, lecz raczej, że jest przykładem zasady jedności. Piotr reprezentuje Kościół będący jednością. Cały episkopat, według Cypriana, jest fundamentem, jednak sam Chrystus prawdziwą Skałą. Biskupi Rzymu nie są obdarowani boskim autorytetem do rządzenia Kościołem. Wszyscy biskupi razem konstytuują Kościół i zarząd nad poszczególnymi obszarami odpowiedzialności jako równi sobie. Jeśli Cyrpian chciał powiedzieć, że Kościół jest zbudowany na Piotrze a ten, kto opiera się biskupowi Rzymu opiera się Kościołowi (odcinając się od Kościoła), to zaprzecza sobie kompletnie, gdyż zobaczymy w Części II, że sprzeciwiał się Szczepanowi, biskupowi Rzymu, co do jego interpretacji Mateusza 16 jak również w teologicznych i prawnych zagadnieniach. Jego czyny dowodzą, że jego komentarze o Piotrze nie mogą być zgodne z Rzymsko Katolicką interpretacją jego słów. Takie twierdzenie to zniekształcanie prawdziwego znaczenia jego słów.
.

Dwie wersje dzieła

Z historycznego punktu widzenia istniało pewne zamieszanie co do interpretacji nauk Cypriana, ponieważ istnieją dwie wersje jego dzieła O Jedności w Kościele. W pierwszym Cyprian mówi o katedrze Piotrowej, w której zrównuje Kościół z tą katedrą. Twierdzi, że jest tylko jeden Kościół i jedna katedra oraz pierwszeństwo dane Piotrowi. W drugim odniesienia do Piotrowego prymatu są złagodzone w celu położenia większego nacisku na temat jedności i równości biskupów. Większość Rzymsko-katolickich i Protestanckich uczonych jest zgodna co do tego, że Cyprian jest autorem obu wersji. Drugą napisał w celu odwrócenia się od pro-Rzymskiej interpretacji, jaka została przypisana jego słowom, której to nigdy nie miał w zamiarze. Episkopat jest dla niego zasadą jedności w kościele oraz jego reprezentacją. Katedra Piotrowa jest symbolicznym wyrazem, który odnosi się do każdego biskupa w jego własnej stolicy i nie odnosi się wyłącznie do biskupa Rzymu. Biskup Rzymu posiada pierwszeństwo szacunku lecz nie posiada powszechnej jurysdykcji nad całym Kościołem, gdyż Cyrpian jednoznacznie stwierdza, że wszyscy apostłowie otrzymali taki sam autorytet i status co Piotr a Kościół jest zbudowany na wszystkich biskupach a nie samym Piotrze. Niektórzy sprzeciwiają się tym wnioskom o Cyprianie cytując jego twierdzenia o katedrze Piotrowej. Apologeci Rzymsko-katoliccy chcieliby abyśmy wierzyli, że komentarze Cypriana odnoszą się wyłącznie do biskupów Rzymu i przez to posiadają oni szczególny autorytet jako następcy Piotra.

Rzymsko-Katolicki historyk, Robert Eno, odrzuca ten punkt widzenia jako błędna interpretacja poglądu Cypriana. Stwierdza on, że Cyprian nie wierzył, że biskup Rzymu posiadał większy autorytet niż inni Afrykańscy biskupi. Wszyscy byli sobie równi:

Cyprian znacząco używa obrazu katedry Piotra czy też krzesła. Zwrócić trzeba jednak uwagę na to, że jest to istotne w teologii lokalnego kościoła: „Bóg jest jeden i Chrystus jest jeden: jest jeden Kościół i jedna katedra, z mocy Pana, przez Piotra. Jest niemożliwym aby inny ołtarz mógł być postawiony lub aby nowe kapłaństwo mogło być wyznaczone, ponad tym jednym ołtarzem i tym jednym kapłaństwem. (Ep. 43.5).

Katedra Piotrowa jako symbol

Symbolika katedry Piotrowej była źródłem wielu nieporozumień i dyskusji. Być może łatwiej ją rozumieć patrząc na szczególne dzieło jakie Cyprian napisał w celu obrony tak swojej pozycji jako jedynego prawomocnego biskupa Kartaginy oraz pozycji Korneliusza przeciw Nowatianowi, pt. De unitate ecclesiae, znanej rónież w wiekach średnich jako O Prostocie Zwierzchności. Najbardziej przydatnym będzie rozdział czwarty. Praca ta jest kontrowersyjna, ponieważ istnieją dwie wersje tego rozdziału. Od czasów Reformacji akceptacja jednej wersji lub drugiej dzieliła  denominacje.

Wiele z tego straciło na znaczeniu w ostatnich dekadach, szczególnie dzięki pracy ks. Maurice Bevenota, angielskiego Jezuity, który poświęcił większość swego naukowego życia temu tekstowi. Forsował on pogląd angielskiego Benedyktyna, Johna Chapmana, stwierdzający, że mamy do czynienia z dwiema wersjami tekstu, których w obu przypadkach autorem jest Cyprian. Ten pogląd zdobył szeroką akceptację w ostatnich dziesięcioleciach. Nie tylko Cyprian jest autorem obu dzieł, lecz także jego teologia dotycząca Kościoła jest niezmieniona tak w pierwszym jak i w drugim. Cyprian dokonał zmian tekstowych ponieważ wcześniejsza wersja była źle używana.

Teologia kontrowersyjnego fragment przedstawia Piotra jako symbol jedności, nie jako istotę, której Chrystus dał większy autorytet, ponieważ (jak twierdzi w obu wersjach):

… taka sama moc jest dana wszystkich Apostołom… oraz …Nie ma wątpliwości, że wszyscy byli takimi jakim był Piotr. Chociaż Piotrowi dano moc jako pierwszemu: Zatem jasnym jest, że jest tylko jeden Kościół i jedna katedra.

Katedra Piotrowa zatem należy do każdego praworządnego w swej stolicy biskupa. Cyprian posiadał Katedrę Piotra w Kartaginie a Korneliusz w Rzymie przeciw Nowatianowi, uzurpatorowi. Trzeba trzymać się tej jedności aby pozostawać w Kościele. Cyprian pragnął jedności lokalnego kościoła wokół praworządnych biskupów oraz jedności między biskupami na świecie, sklejonych wspólnie (Ep. 66.8)
.

Poglądy Cypriana względem Rzymu

Poza jego dobrymi stosunkami i harmonią z Biskupem Korneliuszem w kwestii przedawnienia, jakie były podstawowe poglądy Cypriana odnośnie roli Rzymu we współczesnym mu Kościele (nie patrząc na Piotra jako symbol jedności)? Mając na uwadzeto, co przedstawiono powyżej, jasnym jest, że nie postrzegał biskupa Rzymu jako kogoś większego, z wyjątkiem zaszczytu, nawet pomimo tego, że praworządny biskup Rzymu również dzierżył Katedrę Piotra w sensie historycznym (Ep. 52.2). Innym terminem, często używanym przez Afrykańczyków gdy mówili o Kościele był korzeń (radix). Cyprian czasami używał tego zwrotu w odniesieniu do Rzymu, prowadząc niektórych do przekonania, że traktował kościół Rzymu jako korzeń. Jednak w rzeczywistości w nauczaniach Cypriana Kościół Powszechny jako całość był korzeniem. I tak gdy żegnał się z Katolikami podróżującymi do Rzymu, instruował ich aby po przyjeździe do Rzymu byli szczególnie ostrożni w stosunku do grupy Chrześcijan. Mieli unikać grup schizmatyków, jak tej od Nowatiana. Powinni przyłączyć się do Kościoła, któremu przewodniczył Korneliusz, ponieważ tylko ten był Powszechnym Kościołem w Rzymie. Innymi słowy Cyprian zachęcał

… ich do rozpoznania łona i korzenia…. Powszechnego Kościoła i do przylgnięcia do niego (Ep. 48.3).

Oczywistym jest, że w umyśle Cypriana

…jedyną teologiczną konkluzją, jakiej nie wyciąga jest to, że biskup Rzymu posiada autorytet, który jest większy od tego, jaki mają biskupi Afrykańscy (Robert Eno, The Rise of the Papacy (Wilmington: Michael Glazier, 1990), pp. 57- 60).

Charles Gore

Jak wskazuje Charles Gore, Cyprian zwrotu Katedra Piotra w swoim Liście 43, często cytowanym przez apologetów Rzymskich w obronie ekskluzywnego prymatu Rzymu, używał w odniesieniu do swego własnego spojrzenia na Kartaginę, a nie w stosunku do Rzymu. Zostało to potwierdzone jako ogólny konsensus między Protestantami, Prawosławnymi i Rzymsko-Katolickimi historykami. James McCue, piszący dla Dialogu między Luteranami i Katolikami, w pracy Prymat Papieski a Kościół Powszechny, potwierdza tą interpretację poglądu Cypriana następująco:

Według interpretacji Cypriana fragmentu z Mateusza 16:18, Jezus udzielił autorytetu najpierw Piotrowi, który następnie został udzielony wszystkim apostołom. To, według Cypriana, stało się aby uwydatnić jedność w mocy jaka została udzielona kościołowi, jaki został ustanowiony. Cyprian często mówi o Piotrze jako fundamencie kościoła, a ma na myśli to, że to w Piotrze Jezus najpierw ustanowił wszystkie moce i odpowiedzialności budujące kościół, które następnie zostały dane pozostałym apostołom i biskupom. Piotr jest źródłem jedności kościoła tylko w sposób przykładowy lub symboliczny… Piotr według Cypriana nie miał żadnego autorytetu nad pozostałymi apostołami, a w konsekwencji kościół Piotra nie może rzeczowo twierdzić, że posiada autorytet nad innymi kościołami. (Papal Primacy and the Universal Church, Edited by Paul Empie and Austin Murphy (Minneapolis: Augsburg, 1974), Lutherans and Catholics in Dialogue V, pp. 68-69).

Michael Winter

Ten osąd potwierdza Michael Winter, Rzymsko Katolicki historyk

Cyprian używał Piotrowego tekstu z Mateusza w obronie autorytetu episkopalnego, lecz wielu późniejszych teologów, będących pod wpływem koneksji papieskich, interpretowało Cypriana w sensie propapieskim, który był mu obcy…. Cyprian używał Mateusza 16 do obrony autorytetu każdego Biskupa, lecz ponieważ użył go w przypadku obrony Biskupa Rzymu, daje to wrażenie, że rozumiał to jako odniesienie do autorytetu papieskiego…. Tak Katolicy jak i Protestanci są ogólnie zgodni co do tego, że Cyprian nie przypisywał nadrzędnego autorytetu Piotrowi (Michael Winter, St. Peter and the Popes (Baltimore: Helikon, 1960), pp. 47-48).

Ten Rzymsko Katolicki historyk twierdził stanowczo, że pogląd, iż Cyprian jest ojcem wspierającym Rzymsko Katolicką interpretację Mateusza 16 to błędna interpretacja prawdziwej nauki Cypriana. Mówi on, że tak Protestanccy jak i Rzymsko Katoliccy uczeni zgadzają się co do tego. Jeszcze raz, Rzymsko Katoliccy historycy w szczególności odrzucają to, co niektórzy Rzymscy apologeci często nauczają o Cyrpianie i jego komentarzach o Katedrze Piotra. Karlfield Froehlich stwierdza:

Cyprian rozumiał biblijnego Piotra jako reprezentanta zjednoczonego episkopatu, a nie jako biskupa Rzymu… Rozumiał go jako symbol jedności biskupów, uprzywilejowanych funkcjonariuszy upamiętania… Dla (Cypriana), Piotr, pierwszy który otrzymał klucze upamiętania, które dostają wszyscy inni biskupi, był biblijnym rodzajem jednego episkopatu, który z kolei gwarantował jedność kościoła. Piotr zrównywał ciało biskupów. (Karlfried Froehlich, Saint Peter, Papal Primacy, and the Exegetical Tradition, 1150-1300, p. 36, 13, n. 28 p. 13. Taken from  The Religious Roles of the Papacy: Ideals and Realities, 1150-1300 , ed. Christopher Ryan, Papers in Medieval Studies 8 (Toronto: Pontifical Institute of Medieval Studies, 1989).

John Meyendorff

Wyjaśnia znaczenie użycia przez Cypriana frazy katedra Piotrowa i podsumowuje eklezjologię Cypriana, która była normatywną dla Wschodu jako całości:

Wczesnochrześcijański koncept, najlepiej wyrażony w III wieku przez Cypriana z Kartaginy, według którego „stolica Piotrowa” należy w lokalnym kościele do biskupa pozostaje długotrwałym i oczywistym wzorcem dla Bizantyjczyków. Grzegorz z Nyssy, dla przykładu, może pisać, że Jezus „przez Piotra dał biskupom klucze niebiańskich zaszczytów.” Pseudo-Dionizy gdy wspomina „hierarchów” – t.j. biskupów wczesnego Kościoła – natychmiast referuje do obrazu Piotra … Piotrowa sukcesja jest widoczna kiedykolwiek prawowierna wiara jest zachowana, i jako taka nie może być zlokalizowana geograficznie czy zmonopolizowana przez pojedynczy kościół lub jednostkę (John Meyendorff,
Byzantine Theology (New York: Fordham University, 1974), p. 98).

Pogląd Cypriana na “Katedrę” Piotra ( cathedri Petri) był taki, że należała ona nie tylko do biskupa Rzymu ale do każdego biskupa w każdej społeczności. Zatem Cyprian nie używał argumentu Rzymskiego pierwszeństwa lecz argumentu swego własnego autorytetu jako „sukcesora” Piotra w Kartaginie… Dla Cypriana „Katedra Piotra” była konceptem sakramentalnym, obowiązkowo obecnym w każdym lokalnym kościele: Piotr był przykładem i modelem dla każdego lokalnego biskupa, który, wewnątrz swej społeczności, przewodniczy w Eucharystii i posiada „moc kluczy” do odpuszczania grzechów. A ponieważ model jest wyjątkowy, wyjątkowy jest także episkopat (episcopatus unus est) dzielony, w równej pełni (in solidum) przez wszystkich biskupów (John Meyendorff, Imperial Unity and Christian Divisions (Crestwood: St. Vladimir’s, 1989), pp. 61, 152).

Reinhold Seeberg

I ostatecznie, Reinhold Seeberg wyjaśnia interpretację Cypriana fragmentu z Mateusza 16 i jego eklezjologię tymi słowy:

Według Mat. 16:18 i dalej kościół jest założony na fundamencie biskupa a jego kierunek spoczywa na nim: „Stąd poprzez zmiany czasów i dynastii ordynacja biskupów i porządek kościoła idzie na przód, tak że kościół jest ukonstytuowany na biskupach, a każdy akt kościoła jest kontrolowany przez tych liderów” (List 33.1)… Biskupi konstytuują kolegium (collegium), episkopat (episcopatus). Rady wypracowały tą koncepcję. W niej biskupi praktycznie reprezentują jedność kościoła, tak jak to Cyprian teoretycznie sformułował. Na ich jedności spoczywa jedność kościoła… Ta jedność manifestuje się w fakcie, że Pan w pierwszym przypadku przekazał apostolski autorytet na Piotra: „Skutkiem tego inni apostołowie także byli, do pewnego stopnia, tym czym był Piotr, obdarowani w równy dział tak zaszczytu jak i mocy; jednak początek bierze się z jedności, po to, żeby kościół Chrystusa mógł być przedstawiony jako jeden” (de un. eccl. 4) …W rzeczywistości wszyscy biskupi – traktowani dogmatycznie – stali na tym samym poziomie, i z tego powodu zachował on, w przeciwieństwie do Stefanusa z Rzymu, swe prawo do niezależnego zdania i czynów… Reinhold Seeberg, Text-Book of the History of Doctrines (Grand Rapids: Baker, 1952), Volume I, p. 182-183).

Cyprian przeciw watykańskiemu prymatowi papieskiemu

Powyższe cytaty uznanych Rzymsko Katolickich, Protestanckich i Prawosławnych historyków ukazują konsensus opini naukowej o nauce Cypriana efektywnie demonstrując niekompatybilność poglądów Cypriana z tymi, których zwolennikiem jest Watykan. Ten konsensus ukazuje również niebezpieczeństwo przyjmowania twierdzeń Ojców kościoła jako wartości nominalnej bez odniesienia do kontekstu tych twierdzeń lub szukania właściwej interpretacji znaczenia terminów jakich używają. Łatwym jest wczytać wcześniej założone znaczenie do ich wypowiedzi co
skutkuje błędną interpretacją ich nauczania.

Autorzy dzieła „Jezus Piotr i Klucze” są właśnie tego winni. Ukazują cytaty Cypriana w całkowitym oderwaniu od prawdziwych faktów, jakie zostały wyliczone przez powyższych historyków, sprawiając wrażenie, że Cyprian wierzył w prymat papieski, podczas gdy w rzeczywistości tak nie było. Ich punkt widzenia, dzielony przez wielu Rzymskich apologetów naszych dni, jest całkowicie odrzucony nawet przez samych konserwatywnych Rzymsko Katolickich historyków. Cyprian jest wspaniałym przykładem ojca, który twierdził, że Piotr jest skałą, jednak nie twierdził tego w Rzymsko Katolickim sensie. Jednak bez podania właściwego historycznego kontekstu i zrozumienia jego pism łatwo jest wprowadzić w błąd niewiedzących poprzez zaangażowanie słów Cypriana w rozwój doktrynalny późniejszych czasów, przez to błędnie reprezentując jego prawdziwe stanowisko.

Źródło

Zobacz w temacie

Print Friendly, PDF & Email