Chrzest, część 4 – chrzest w Dziejach Apostolskich

utworzone przez | lis 8, 2023 | Egzegezy, Eklezjologia: nauka o kościele

Wprowadzenie

Na początku tego rozważania od razu stajemy przed powtórzeniem obietnicy występującej w różnych formach we wszystkich czterech Ewangeliach:

Dzieje 1:5 Jan bowiem chrzcił wodą, ale wy po niewielu dniach będziecie ochrzczeni Duchem Świętym. 

To ciągłe powtarzanie z pewnością przypomina nam, że w chrzcie ważny jest nie znak zewnętrzny, ale rzeczywistość wewnętrzna, na którą znak wskazuje. Możemy zostać ochrzczeni przez pokropienie, polanie, a nawet pojedyncze lub „potrójne” zanurzenie (lub różne tego kombinacje), ale jeśli nie jest prawdą o nas, że „w jednym Duchu wszyscy jesteśmy ochrzczeni w jedno ciało…” (1 Kor. 12: 13), lepiej by nam było, żebyśmy się nigdy nie urodzili. Liczy się nie rytuał, ale rzeczywistość, na którą rytuał wskazuje. Na nieszczęście jednym z aspektów upadku jest to, że chętnie skłaniamy się ku rytuałom!

  • widzimy to wśród niektórych chrześcijańskich Żydów w ich nacisku na obrzezanie
    .
  • widzimy to wśród grecko-prawosławnych i rzymskich katolików w ich nacisku na włączenie różnych rytuałów do kultu
    .
  • widzimy to wśród tych, którzy przywiązują religię do obchodzenia Bożego Narodzenia, Wielkanocy, Wielkiego Piątku itd.
    .
  • widzimy to wśród tych, którzy nalegają na noszenie pewnych ubrań i ubiorów

– w istocie nazywamy ich „rytualistami” – i należy się obawiać, że zobaczymy to wśród tych którzy upierają się przy szczególnym sposobie chrztu – gdyż herezja galacka jest zawsze z nami!

Oczywiście zdaję sobie sprawę, że ostatnia grupa po prostu odpowie: „Chrzest oznacza zanurzenie i nic innego jak zanurzenie – po prostu wykonujemy polecenie naszego Pana”. Celem niniejszego dochodzenia jest jednak sprawdzenie, czy rzeczywiście tak jest. Z pewnością nasze dotychczasowe badania wskazują na dokładnie odwrotny kierunek.

Dzień pięćdziesiątnicy (Dzieje 2:38, 41)

Dzieje 2:38, 41

38. Wtedy Piotr powiedział do nich: Pokutujcie i niech każdy z was ochrzci się w imię Jezusa Chrystusa na przebaczenie grzechów, a otrzymacie dar Ducha Świętego.

41. Ci więc, którzy chętnie przyjęli jego słowa, zostali ochrzczeni. I przyłączyło się tego dnia około trzech tysięcy dusz.

Duch Święty zstąpił na Apostołów i w wyniku głoszenia Piotra około trzy tysiące osób przyjęło jego słowo i tego samego dnia zostało ochrzczonych. Interesujące są tutaj dwa aspekty.

Po pierwsze, jeśli odbywało się to poprzez zanurzenie, wówczas każdy z dwunastu Apostołów musiał obsłużyć około 250 osób. Zakładając, że co minutę ktoś był ochrzczony, daje to pięć godzin (uwzględniając przerwy) – patrz wcześniejsze obliczenia dotyczące Jana Chrzciciela). Dość ciężki dzień pracy!

Nieprawdopodobieństwo tego jest niewielkie w porównaniu z drugim aspektem, tj. prawie niemożnością uzyskania wymaganej ilości wody.

Po drugie Jerozolima w przeciwieństwie do większości większych miast nie jest położona nad rzeką. W egzemplarzu The New Bible Dictionary (1962) napisano, że do dziś problemem jest zaopatrzenie w wodę.

Ale nawet w tym kraju, gdzie woda jest obfita, a urządzenia sanitarne doskonałe, każdy, kto ma jakąkolwiek wiedzę na temat kościołów baptystów, będzie świadomy rozległego planowania, które często jest potrzebne do przeprowadzenia nawet pojedynczego zanurzenia. Kandydat może być zmuszony do przebycia wielu kilometrów.

Anegdoty i literatura wymieniają heroiczne wysiłki związane z przenoszeniem (i napełnianiem) zbiorników itp., a mimo to dowiadujemy się, że w dzień Pięćdziesiątnicy, w porze suchej, kiedy większość gospodarstw domowych korzystała z cystern napełnianych w porze deszczowej, a jednak tam, gdzie nie było dostępnego dużego zbiornika wodnego, Apostołowie najwyraźniej nie mieli trudności z ochrzczeniem około trzech tysięcy osób. Cóż, nie byłoby problemu, gdyby można było to zrobić poprzez pokropienie – lub nawet polanie.

Nieuchronnie nie możemy poznać wszystkich możliwości, ale nawet gdyby dostępny był rozległy zbiornik, czyż nie jest prawdopodobne, że najwyraźniej wroga populacja ucierpiałaby z powodu rozległego zanieczyszczenia swoich zasobów wody w wyniku zanurzenia trzech tysięcy ludzi? Czy też w istocie, że późniejsi kandydaci pozwoliliby sobie na zanurzenie się w tak zanieczyszczonym basenie?

Zapytajmy po prostu: która metoda jest najbardziej prawdopodobna? Nigdy nie widziałem dnia Pięćdziesiątnicy cytowanego w tekstach dowodowych dotyczących zanurzenia – i nie jestem zaskoczony, że tak nie jest!

Samarytanie (Dzieje 8:12-13, 16)

Dzieje 8:12-13, 16

12. A gdy uwierzyli Filipowi, który głosił o królestwie Bożym i o imieniu Jezusa Chrystusa, chrzcili się zarówno mężczyźni, jak i kobiety.

13. Uwierzył też sam Szymon, a gdy się ochrzcił, trzymał się Filipa i zdumiewał się, widząc cuda i wielkie znaki, jakie się działy. 

16.  Na żadnego z nich bowiem jeszcze nie zstąpił. Byli tylko ochrzczeni w imię Pana Jezusa.

Z tego fragmentu nie dowiadujemy się bezpośrednio nic o trybie, warto jednak najpierw zauważyć, że „przyjmowali chrzest zarówno mężczyźni, jak i kobiety” (werset 12). Jest mało prawdopodobnym aby kobiety mieszkające na Wschodzie zanurzały się w wodzie w obecności mężczyzn.

Po drugie, naturę otrzymania Ducha Świętego wskazuje stwierdzenie: „Na żadnego z nich jeszcze nie zstąpił” (werset 16). To sugeruje polanie lub pokropienie jako metodę.
.

Etiopski eunuch (Dzieje 8:36, 38-39)

Dzieje 8:36, 38-39

36. A gdy jechali drogą, przybyli nad jakąś wodę. Wówczas eunuch powiedział: Oto woda; co stoi na przeszkodzie, żebym mógł być ochrzczony?

38. Kazał więc zatrzymać wóz. Obaj, Filip i eunuch, zeszli do wody i ochrzcił go.

39. A gdy wyszli z wody, Duch Pański porwał Filipa i eunuch go więcej nie widział, ale jechał swoją drogą, radując się.

Ten fragment jest prawie zawsze cytowany przez baptystów jako tekst potwierdzający ich stanowisko:

… Obaj, Filip i eunuch, zeszli do wody i ochrzcił go. A gdy wyszli z wody… (wersety 38-39).

To jest dokładnie opis chrztu przez zanurzenie, jaki moglibyśmy podać jako dowód na chrzest przez zanurzenie — chociaż tekst nie dowodzi, że tak było! Przyjrzyjmy się bliżej okolicznościom.

Po pierwsze, zauważamy, że Pismo Święte w wersecie 26 wyraźnie zwraca naszą uwagę na fakt, że „Jest to droga pustynna.”.

werset 26 Lecz anioł Pana powiedział do Filipa: Wstań i idź na południe, na drogę, która prowadzi z Jerozolimy do Gazy. Jest to droga pustynna.

Po drugie, czytamy, że napotkali „jakąś [gr. τι ti trochę] wodę”

Nie powiedziano nam, jak wiele jej było. Mogła to być

  • woda spływająca po skalnej ścianie
    ;
  • albo źródło na pustyni
    ;
  • mały lub duży basen.

To, że było to woda wystarczająca, aby kogoś zanurzyć, jest czystym domniemaniem. Można powiedzieć, że eunuch „zszedł… do wody” (werset 38), ale to nie dowodzi zanurzenia, bo dokładnie to samo mówi się o Filipie – jeśli udowadnia to o jednym, udowadnia to o obu!

I jakby dla wyjaśnienia, fragment jest kontynuowany: „A kiedy wyszli z wody…”, podkreślając, że to, co dotyczyło eunucha, było prawdą także dla Filipa.

Jeśli w rzeczywistości woda byłaby małym basenem lub nawet źródłem i oboje do niej weszli, a Filip złożył dłoń i wylał lub spryskał eunucha wodą, wszystko, co jest powiedziane w relacji, zostałoby w równym stopniu uwzględnione.

Rzeczywiście to samo byłoby prawdą, gdyby Filip użył po prostu strużki na skalnej ścianie – bo choć w najpowszechniejszym tłumaczeniu greckiego słowa „εἰς” (eis) znaczy „do”, może ono po prostu oznaczać „w stronę” lub w rzeczywistości całkiem sporo innych rzeczy, w zależności od kontekstu.

Podobnie słowo „ἐκ/ἐξ” (ek/ex), przetłumaczone jako „z”, może oznaczać „od”. Czy może jest znaczące, że chociaż w języku greckim istnieje doskonały sposób jednoznacznego przekazania znaczenia „do” i „z”, Duch Święty w rzeczywistości tego nie zrobił?

Prawda jest taka, że baptyści zaczynają od założenia „zanurzenia”, a następnie po prostu wczytują to do fragmentu i używają go jako tekstu potwierdzającego – co oczywiście oznacza wpadnięcie w logiczną pułapkę argumentu cyrkularnego.
.

Saul (Dzieje 9:18; 22:16)

Dzieje 9:18-19

18. I natychmiast spadły z jego oczu jakby łuski, i zaraz przejrzał, wstał i został ochrzczony.

19. A gdy zjadł, odzyskał siły. 

Dzieje 22:16 Dlaczego teraz zwlekasz? Wstań, ochrzcij się i obmyj swoje grzechy, wzywając imienia Pana.

Tutaj mamy relację z chrztu Pawła z Tarsu. Czytamy:

…wstał i został ochrzczony. (Dzieje 9:18)

Przypomnijmy sobie po prostu okoliczności. W drodze do Damaszku Saul spotkał się ze zmartwychwstałym Panem Jezusem i nawrócił się. Wszedł do miasta oślepiony i przez trzy dni nie jadł ani nie pił, kiedy przyszedł do niego Ananiasz i odzyskał wzrok. Następnie relacja mówi po prostu:

1) wstał,

2) został ochrzczony i

3) gdy otrzymał pokarm, nabrał sił.

Prosta lektura narracji, pozbawiona uprzedzeń, sugeruje, że po powstaniu Paweł został ochrzczony przez Ananiasza, wstając — prawdopodobnie przez pokropienie lub polewanie na miejscu — a następnie przyjął pokarm.

Czy jest w ogóle prawdopodobne, że Ananiasz zaniósł Pawła w jego osłabionym stanie albo do jakiejś publicznej łaźni (jeśli taka istniała), albo za miasto do Abana lub Pharpar i po znalezieniu odpowiedniego spokojnego miejsca zanurzył go, a przed tym miał okazję przerwać post Pawła?

Jakie jest prawdopodobieństwo tej sytuacji?
.

Chrzest Korneliusza, jego krewnych i bliskich przyjaciół (Dzieje 10:44, 47-48)

Dzieje 10:44, 47-48

44. A gdy jeszcze Piotr mówił te słowa, Duch Święty zstąpił na wszystkich słuchających tej mowy.

47. Czy ktoś może odmówić wody, żeby byli ochrzczeni ci, którzy otrzymali Ducha Świętego jak i my?

48. I nakazał ochrzcić ich w imię Pana. I prosili go, aby u nich został kilka dni.

Piotr, wezwany przez tego pogańskiego setnika, głosi grupie, gdy… Duch Święty zstąpił na wszystkich słuchających tej mowy. (werset 44)

Ci, którzy przybyli z Piotrem zdziwili się że dar Ducha Świętego został wylany także na pogan. (werset 45)

Następnie Piotr zadaje oczywiste pytanie: Czy ktoś może odmówić wody, żeby byli ochrzczeni ci, którzy otrzymali Ducha Świętego jak i my? I nakazał ochrzcić ich w imię Pana. (wersety 47-48)

Naturalnym odczytaniem tego fragmentu jest to, że następnie do domu wniesiono wodę i chrzest został dokonany przez polanie lub pokropienie. Interpretację tę wzmacnia obrona Piotra wobec jego czynów w rozdziale 11:

A gdy zacząłem mówić, zstąpił na nich Duch Święty, tak jak na nas na początku. I przypomniałem słowo Pana, gdy powiedział: Jan chrzcił wodą, ale wy będziecie ochrzczeni Duchem Świętym. (wersety 15-16)

Doświadczyli, że Duch Święty „zstąpił” lub „został na nich wylany”. Zatem analogia w oczywisty sposób doprowadziłaby ich do oczekiwania, że chrzest wodą będzie przebiegał w podobny sposób.
.

Lidia i jej domownicy (Dzieje 16:14-15)

Dzieje 16:14-15

14. Przysłuchiwała się temu też pewna bogobojna kobieta, imieniem Lidia, z miasta Tiatyry, sprzedająca purpurę, której to serce otworzył Pan, aby uważnie słuchała tego, co mówił Paweł.

15. A gdy została ochrzczona razem ze swoim domem, poprosiła: Jeśli uznaliście mnie za wierną Panu, wejdźcie do mojego domu i zamieszkajcie w nim. I wymogła to na nas.

W wyniku działalności misyjnej Pawła i jego grupy przybyli do Filippi. Odnotowano tu dwa przypadki chrztu.

Najpierw, w dzień sabatu, Paweł głosił w miejscu modlitwy nad rzeką.

werset 13  A w dzień szabatu wyszliśmy za miasto nad rzekę, gdzie zwykle odbywały się modlitwy. Usiedliśmy i rozmawialiśmy z kobietami, które się tam zeszły.

Kolejność zarejestrowanych zdarzeń jest następująca:

  1. Wśród czcicieli była niejaka Lidia, sprzedawczyni purpury z Tiatyry.
    .
  2. Pan otworzył jej serce, aby słuchała słowa Bożego.
    .
  3. Następnie „przyjęła chrzest ona i jej dom” (werset 15).
    .
  4. Następnie zmusiła Pawła i jego grupę do pozostania w jej domu.

Konsekwencje te zostały tak dobrze sformułowane przez innego pisarza, że skorzystamy z niektórych jego słów. Czy to prawdopodobne?

…że ta szanowana dama ze Wschodu, zajmująca dobrą pozycję, została bez uprzedniego przygotowania zanurzona w miejscu publicznym przez mężczyznę, którego nigdy wcześniej nie widziała? Byłoby to rażącym pogwałceniem zwyczajów i obyczajów Wschodu, gdzie kobiety, zgodnie ze swoim zwyczajem, zawsze kryły się w domu. A Paweł… nie był człowiekiem, który niepotrzebnie gwałciłby te uczucia delikatności… Ponad wszelką wątpliwość Lidia nie była zanurzona.

Wystarczy spróbować wyobrazić sobie Pawła, Lidię i jej domowników, wszystkich ociekających wilgocią, wracających do miasta, aby dostrzec szaleństwo twierdzenia, że chrzest to „zanurzenie i nic innego jak zanurzenie”!
.

Strażnik więzienny w Filippi i jego rodzina (Dzieje Apostolskie 16:33-34)

Dzieje 16 33-34

33. Tej samej godziny w nocy wziął ich ze sobą, obmył ich rany i natychmiast się ochrzcił, on i wszyscy jego domownicy.

34. Wprowadził ich do swego domu, zastawił przed nimi stół i weselił się, uwierzywszy Bogu z całym swoim domem.

Drugie wydarzenie w Filippi dotyczyło uwięzienia Pawła i Sylasa. Fakty są bardzo znane. Około północy miało miejsce trzęsienie ziemi, a strażnik budząc się ze snu obawia się, że więźniowie uciekli i jest bliski samobójstwa, gdy Paweł interweniuje i mężczyzna zostaje uratowany. Następnie:

wziął ich ze sobą, obmył ich rany i natychmiast się ochrzcił, on i wszyscy jego domownicy. Wprowadził ich do swego domu, zastawił przed nimi stół (wersety 33-34)

Historia mówi nam, że strażnik wziął wodę, aby obmyć ich rany. Następnie on i cała rodzina natychmiast zostali ochrzczeni. Logicznie rzecz biorąc, wodę do tego celu czerpano z tej samej cysterny lub studni, która była więzieniu. Czy jest prawdopodobne, że więzienie posiadało także pełny zbiornik, w którym mógł zostać zanurzony on i jego rodzina?

Jeszcze mniej prawdopodobne jest, że po zamknięciu pozostałych więźniów cała grupa udała się wczesnym rankiem nad miejscową rzekę, gdzie następnie zostali zanurzeni – szczególnie w świetle komentarza Pawła z wersetu 37 („Publicznie, bez sądu biczowali i wtrącili do więzienia nas, obywateli rzymskich, a teraz potajemnie nas wyrzucają? Nic z tego! Niech sami przyjdą i wyprowadzą nas.”).

Po raz kolejny wszelkie prawdopodobieństwo wskazuje na to, że chrztów tych dokonywano przez pokropienie lub polanie – zwłaszcza gdy odbywały się one pomiędzy obmyciem ran a podaniem posiłku.
.

Kryspus, jego domownicy i uczniowie w Efezie (Dzieje 18:8; 19:1-7)

Dzieje 18:8 A przełożony synagogi, Kryspus, uwierzył w Pana wraz z całym swoim domem. Także wielu Koryntian, którzy słuchali, uwierzyło i zostało ochrzczonych.

Dzieje 19:1-7

1. I stało się, że gdy Apollos przebywał w Koryncie, Paweł obszedł okolice wyżej położone i dotarł do Efezu. I znalazłszy tam niektórych uczniów;

2. Zapytał ich: Czy otrzymaliście Ducha Świętego, kiedy uwierzyliście? A oni mu odpowiedzieli: Nawet nie słyszeliśmy, że jest Duch Święty.

3. Wtedy zapytał ich: W czym więc byliście ochrzczeni? A oni odpowiedzieli: W chrzcie Jana.

4. Paweł zaś powiedział: Jan chrzcił chrztem pokuty, mówiąc ludziom, aby uwierzyli w tego, który przyjdzie po nim, to znaczy w Jezusa Chrystusa.

5. Gdy to usłyszeli, zostali ochrzczeni w imię Pana Jezusa.

6. A kiedy Paweł położył na nich ręce, zstąpił na nich Duch Święty i mówili językami, i prorokowali.

7. Wszystkich mężczyzn było około dwunastu.

Te dwa odniesienia nie dostarczają nic bezpośrednio istotnego dla naszego badania znaczenia słowa chrzest. Możemy zauważyć, że tak jak ta książka rozpoczęła się od wzmianki o związku pomiędzy chrztem wodą i Duchem Świętym, tak ostatnia wzmianka na ten temat, poza wzmianką w relacji Pawła o jego nawróceniu, ponownie łączy dwie pozycje razem, ponieważ stwierdza:

Gdy to usłyszeli, zostali ochrzczeni w imię Pana Jezusa. A kiedy Paweł położył na nich ręce, zstąpił na nich Duch Święty i mówili językami, i prorokowali. (Dzieje 19:5-6)

Wnioski

Omówiliśmy już praktycznie każdą wzmiankę w Dziejach Apostolskich na temat chrztu. Próbując wyjaśnić jego sposób.

Rozważyliśmy jeden fragment, w którym zanurzenie mogło być możliwe, a mianowicie fragment dotyczący etiopskiego eunucha. Z pewnością jednak ten fragment nie dowodzi, że było to zanurzenie i pomijając implikacje innych fragmentów, niektóre okoliczności przypadku sugerują, że tak nie było.

W każdym innym przypadku, gdy informacje są wystarczające do wyciągnięcia wniosków, po rzetelnym rozważeniu dowodów, implikacje wskazują, że polewanie lub pokropienie jest jedynym prawdopodobnym lub, w niektórych przypadkach, jedynym możliwym sposobem.

Jest to oczywiście całkowicie zgodne z wnioskami, do których doszliśmy z badania narracji ewangelicznych – a także ze znaczeniem samego chrztu. Pozostaje dokończyć wnioski na temat sposobu chrztu z Listów i Księgi Objawienia.

Na podstawie, źródło

Zobacz w temacie

Print Friendly, PDF & Email