Spis treści
Rzeczy niezrozumiałe
Wszyscy z nas, którzy są chrześcijanami i zaczynają czytać Biblię, chcą lepiej zrozumieć temat Starego i Nowego Testamentu. Rozpocznę od bardzo istotnych słów, które zapisał Apostoł Paweł w Drugim Liście Świętego Piotra w 3 rozdziale 14-17:
2 Piotra 3:14-17 14 Przeto, umiłowani, oczekując tego starajcie się, abyście znalezieni zostali przed Nim bez skazy i bez nagany, w pokoju. 15 A cierpliwość Pana naszego uważajcie za ratunek, jak i umiłowany brat nasz, Paweł, w mądrości, która mu jest dana, pisał do was; 16 Tak też mówi we wszystkich listach, gdzie o tym się wypowiada; są w nich pewne rzeczy niezrozumiałe, które, podobnie jak i inne pisma, ludzie niewykształceni i niezbyt umocnieni przekręcają ku swej własnej zgubie. 17 Wy tedy, umiłowani, wiedząc o tym wcześniej miejcie się na baczności, abyście zwiedzeni przez błędy ludzi nieprawych, nie dali się wyprzeć z mocnego swego stanowiska.
W tym fragmencie widzimy bardzo ważną przestrogę dla każdego czytelnika Bożego Słowa. Mianowicie taką, że w Biblii są słowa niezrozumiałe, jak jest napisane w powyższym wersecie 15. Możemy zadać sobie więc pytanie: w jaki sposób ustrzec się tego o czym mówi Piotr, aby nie interpretować Słowa Bożego na swą własną zgubę?
Różnice w interpretacji
Wszyscy, którzy znają Biblię, zdają sobie sprawę, że istnieje dużo kościołów, denominacji, które są w naszym kręgu kulturowym. Mamy tu baptystów, zielonoświątkowców, katolików, prawosławnych, kościoły ewangelicznych chrześcijan oraz wszelkiego rodzaju wspólnoty jak też sekty. Każdy z nich powołuje się na Biblię. Możemy sobie zatem zadać pytanie, który z nich ma rację? Jak zweryfikować prawdę?
Każdy z tych kościołów, wspólnot będzie próbował powoływać się na Pismo Święte udowadniając swoje teologiczne racje. Jednakże zapisy Św. Piotra z tego Listu mówią, że można przekręcać Pisma ku swej własnej zgubie, szczególnie jest tu mowa o Listach Pawła.
Prawdą jest, że większość nauk i herezji a także sporów teologicznych między chrześcijanami, przede wszystkim wynika z Listów Apostoła Pawła. To one są główną „kością niezgody” między różnymi kościołami. Z tego względu istnieją ugrupowania sekciarskie, które uważają, że Apostoł Paweł był fałszywym Apostołem i że jego Listy również są fałszywe. Tego typu poglądy są wynikiem złej interpretacji Listów Apostoła Pawła lub też złego zrozumienia Listów Pawła a co za tym idzie, odrzucenia jego nauk.
.
Klucz do prawidłowej interpretacji
Moim głównym przesłaniem jest to, że aby prawidłowo zrozumieć Słowo Boże to trzeba sięgnąć do tzw. kontekstu historyczno – kulturowego. Innymi słowy, żeby móc zrozumieć dany fragment Biblii, należy zrozumieć pewne uwarunkowania historyczno – kulturowe.
Trzeba także stosować właściwą hermeneutykę (naukę o interpretacji tekstu biblijnego) czyli, jak rozumieć Biblię. I tak, istnieją np. różne poziomy interpretacji Biblii, które postaram się określić:
- gramatyczno – historyczna – dosłowna, literalna
- alegoryczna – bardzo uduchowiona (stosował ją Ojciec kościoła Orygenes z Aleksandrii)
Mamy także interpretacje, które albo są przewagą tej dosłownej z domieszką alegorii albo odwrotnie, przewaga alegorycznej z niewielką domieszką interpretacji literalnej.
Jak zatem mamy zrozumieć tekst biblijny żeby nie wyciągać wniosków, które mogą zwieść nas na manowce?
2 Piotra 1:19-21 19 Mamy więc słowo prorockie jeszcze bardziej potwierdzone, a wy dobrze czynicie, trzymając się go niby pochodni świecącej w ciemnym miejscu, dopóki dzień nie zaświta i nie wzejdzie jutrzenka w waszych sercach. 20 Przede wszystkim to wiedzcie, że wszelkie proroctwo Pisma nie podlega dowolnemu wykładowi. 21 Albowiem proroctwo nie przychodziło nigdy z woli ludzkiej, lecz wypowiadali je ludzie Boży, natchnieni Duchem Świętym.
Mamy tutaj przestrogę. Piotr mówi tu, że proroctwo nie podlega dowolnemu wykładowi czyli, że to nie jest tak, że ktoś bierze Biblię, czyta fragment i rozumie to po swojemu nie wnikając w głębszy kontekst duchowy i historyczny.
W dzisiejszych czasach powstaje mnóstwo sekt oraz wspólnot:
- Świadkowie Jehowy,
- Mormoni,
- kościoły, które mocno wywyższają Marię, matkę Chrystusa i tzw. objawienia Fatimskie.
Może nam się wytworzyć swoisty chaos, zamęt przy takiej ilości jedynie słusznych interpretacji Pisma Świętego.
Stajemy wtedy przed pytaniem: Skąd mogę wiedzieć, że nasza interpretacja Biblii jest tą prawidłową?
.
Przykłady interpretacji
Z całą pewnością wszyscy zgodzą się z tym, że aby móc zrozumieć Słowo Boże, bardzo ważna jest modlitwa, post, czytanie całego Pisma (Stary i Nowy Testament) aby znaleźć spójność między oboma Testamentami. Ważny jest także wyżej wspomniany kontekst historyczno – kulturowy. Aby zatem zrozumieć dany fragment, trzeba zobaczyć jakie on ma znaczenie w kontekście kulturowym z I wieku n.e.
.
O umywaniu rąk
Pierwszym przykładem jest 7 rozdział Św. Marka:
Marek 7:1-23
“1 I zgromadzili się wokół niego faryzeusze i niektórzy z uczonych w Piśmie, którzy przybyli z Jerozolimy,
2 A gdy ujrzeli, że niektórzy z uczniów jego jedli chleb nieczystymi rękami to znaczy nieumytymi
3 Albowiem faryzeusze i wszyscy Żydzi zachowują naukę starszych i nie jedzą, jeśli przedtem nie umyją starannie rąk,
4 I po powrocie z rynku jeśli się nie umyją, nie jedzą; ponadto wiele innych zwyczajów przyjęli i zachowują je, jak to: obmywanie kielichów i dzbanów i miednic.
5 Zapytywali go tedy faryzeusze i uczeni w Piśmie: Dlaczego twoi uczniowie nie postępują według nauki starszych, ale jedzą chleb nie umytymi rękami?
6 On zaś rzekł im: Dobrze Izajasz prorokował o was, obłudnikach, jak napisano: Lud ten czci mnie wargami, ale serce ich daleko jest ode mnie.
7 Daremnie mi jednak cześć oddają, głosząc nauki, które są nakazami ludzkimi.
8 Przykazania Boże zaniedbujecie, a ludzkiej nauki się trzymacie.
9 I mówił im : Chytrze uchylacie przykazanie Boże, aby naukę swoją zachować.
10Albowiem Mojżesz rzekł: Czcij ojca swego i matkę swoją; oraz: Kto złorzeczy ojcu lub matce, niech śmierć poniesie.
11 Wy zaś mówicie: Jeśliby by człowiek rzekł ojcu lub matce: Korban, to znaczy: To, co się tobie ode mnie jako pomoc należy, jest darem na ofiarę,
12 Już nie pozwalacie mu nic więcej uczynić dla ojca czy matki;
13Tak unieważniacie Słowo Boże przez swoja naukę, którą przekazujecie dalej; i wiele tym podobnych rzeczy czynicie.
14 I znowu przywołał lud, i rzekł do nich: Słuchajcie mnie wszyscy i zrozumiejcie.
15 Nie masz nic na zewnątrz poza człowiekiem, co by wchodząc w niego, mogło go skalać, lecz to, co wychodzi z człowieka, to kala człowieka.
16 Jeśli kto ma uszy do słuchania, niechaj słucha.
17 A gdy opuścił lud i wszedł do domu, pytali go uczniowie jego o tę przypowieść
18 I rzekł im: Tak więc i wyjesteście niepojętni? Nie rozumiecie, że wszystko, co z zewnątrz wchodzi do człowieka, nie może go kalać
19 Bo nie wchodzi do jego serca, lecz do żołądka, i wychodzi na zewnątrz, oczyszczając wszystkie pokarmy.
20 Mówił bowiem: To, co wychodzi z człowieka to kala człowieka.
21 Albowiem z wnętrza, z serca ludzkiego pochodzą złe myśl, wszeteczeństwa, kradzieże, morderstwa,
22 Cudzołóstwo, chciwość, złość, podstęp, lubieżność, zawiść, bluźnierstwo, pycha, głupota.
23 Wszystko to złe “pochodzi z wnętrza i kala człowieka.”
Powyższy fragment można opacznie zrozumieć. Jest w nim mowa o obmywaniu rąk. Prymitywnym zrozumieniem tekstu byłoby zwrócenie uwagi wyłącznie na brak higieny przez uczniów Pana Jezusa. Tymczasem kontekst historyczny tego fragmentu jest bardzo intrygujący. Aby go zrozumieć warto zajrzeć do Miszny.
Miszna to część Talmudu.
Talmud to żydowski komentarz do Starego Testamentu, szczególnie do Pięcioksiągu – Ksiąg Mojżeszowych.
Gemara natomiast jest komentarzem do Miszny, a Miszna jest komentarzem do Prawa Mojżeszowego i w mniejszym stopniu do ksiąg Starego Testamentu.
Uprowadzenie żydów do babilonu daje początek rabinistycznym tradycjom
Powstają:
- MIDRASZ – interpretacja, komentarze do Tory oraz
- TALMUD – składający się z dwóch części:
- MISZNA – spisana ustna tradycja
- GEMARA – komponent Talmudu zawierający rabiniczne analizy i komentarze do Miszny
Aby prawidłowo zrozumieć przesłanie fragmentu o obmywaniu rąk trzeba wiedzieć, że u pewnej części grup faryzeuszy istniała modlitwa, której brzmienie było takie:
“Bądź błogosławiony Panie Boże nasz, Władco wszechświata, który nakazałeś nam obmywanie rąk.”
Należy podkreślić, że takiego przykazania nigdzie w Piśmie Starego Testamentu nie ma. Pan Jezus w rozważanym fragmencie nie krytykuje higieny osobistej rąk, tylko nawiązuje do rabinicznej modlitwy, która mówi,że”…nakazałeś nam..” czyli dodawanie do Bożych przykazań, do spisanego Słowa Bożego. To właśnie najlepszy przykład przekręcania Słowa Bożego kiedy albo dodajemy przykazania, których nie ma w Biblii albo możemy popełnic błąd w zrozumieniu tego fragmentu(w tym wypadku – myśląc, że higiena osobista jest nieważna).
Wykazano tutaj, że aby poprawnie zinterpretować jakis fragment Pisma Świętego , należy znać kontekst kulturowy Biblii.
.
Mównica Mojżeszowa
Kolejnym przykładem jest Ew. Mateusza.
Mat. 23:1-5
“1 Wtedy Jezus przemówił do ludu i do uczniów swoich tymi słowy:
2 Na mównicy Mojżeszowej zasiedli uczeni w Piśmie i faryzeusze.
3 Wszystko więc, cokolwiek by wam powiedzieli, czyńcie i zachowujcie, ale według uczynków ich nie postępujcie; mówią bowiem ale nie czynią.
4 Bo wiążą ciężkie brzemiona i kładą na barki ludzkie, ale sami nawet palcem swoim nie chcą ich ruszyć
5 A wszystkie uczynki swoje pełnią, bo chcą, aby ich ludzie widzieli. Poszerzają bowiem swoje rzemyki modlitewne i wydłużają frędzle szat swoich.”
To fragment, który wykaże, że należy znać kontekst kulturowy Pisma aby prawidłowo go rozumieć. Większość ludzi rozumie ten tekst mniej więcej tak, że Pan Jezus nakazał “przyjmować wszystko” czego nauczają uczeni w Piśmie. Jednakże taka interpretacja tu nie pasuje. Gdyby tę interpretację przyjąć właśnie tak, bez kontekstu kulturowego, to wynikałoby z niej, że mamy przyjmować wszystko co faryzeusze głoszą z mównicy Mojżeszowej.
Aby zatem poznać kontekst tego fragmentu należy najpierw zrozumieć czym jest Mównica Mojżeszowa albo inaczej Katedra Mojżesza czy też Krzesło Mojżesza.
Wiemy z różnych źródeł historycznych czy archeologicznych, że katedra Mojżesza to było miejsce w synagogach jerozolimskich z I wieku n.e, w którym jak na katedrze stał jakis uczony w Piśmie faryzeusz, jakiś kapłan, który odczytywał fragmenty z Bożego Słowa. Istniała zasada, że jedynym co wolno było odczytać będąc na owej katedrze to tekst Słowa Bożego. Nie wolno było dodać “od siebie” nawet jednego zdania. Można było zatem czytać coś z Tory i Proroków a wszelkie komentarze natury teologicznej czy praktycznej wolno było powiedzieć dopiero po zejściu z katedry Mojżeszowej.
Miejsce to pokazuje nam, że mamy słuchać tego co uczeni w Piśmie czytają z Mojżesza i z Proroków, a niekoniecznie musimy się zgadzać z ich interpretacją. Kiedy Jezus tu mówi: ”Wszystko cokolwiek by wam powiedzieli, czyńcie i zachowujcie..” to ma na myśli “..wszystko, czyńcie i zachowujcie co wam mówią z katedry Mojżesza..” A na katedrze owej, jak już wspomniano wyżej, wolno było czytać jedynie Mojżesza i Proroków bez dodawania swoich interpretacji czy komentarzy.
Z tego fragmentu dalej wynika:
“..nie postępujcie według takich uczynków bo wiążą ciężkie brzemiona i kładą na barki ludzkie ciężary, których sami palcem swoim ruszyć nie chcą.”
Wiemy, że to są właśnie tzw. rabiniczne dodatki. Boże Prawo nie jest brzemieniem! Brzemionami są właśnie rabiniczne dodatki, które sprawiają, że Prawo staje sie brzemieniem poprzez dodawanie do niego przykazań, których Bóg nie zawarł w swoim Słowie. Teraz można zrozumieć ten kontekst. Ciężkimi brzemionami są te rabinackie nauki, które wykrzywiają Boże Słowo albo dodają ciężary, które nas zniewalają. To zatem cała nauka fragmentu 23 rozdziału Ewangelii Mateusza.
Bardzo istotny jest , jak widzimy, kontekst kulturowy danego fragmentu. Naturalnie nie można zapomnieć o ważnej roli modlitwy, postu oraz społeczności z inymi wierzącymi dla dobrego zrozumienia Biblii. To wszystko jest istotne ponieważ nie można deprecjonować ogromnej roli Ducha Świętego w oświeceniu naszego serca. Ale trzeba mieć świadomość, że kontekst kulturowy dla zrozumienia Bożego Słowa jest niezmiernie ważny.
Efez. 1:17-18 17 Prosząc, aby Bóg naszego Pana Jezusa Chrystusa, Ojciec chwały dał wam Ducha mądrości i objawienia w poznaniu jego samego; 18 Ażeby oświecił oczy waszego umysłu, abyście wiedzieli, czym jest nadzieja jego powołania, czym jest bogactwo chwały jego dziedzictwa w świętych;
Chciałbym przytoczyć kolejny przykład kontekstu kulturowego, który także jest dość intrygujący.
.
Ciało śmierci
Rzym. 7:22-25
22 Bo według człowieka wewnętrznego mam upodobanie w zakonie Bożym
23 A w członkach swoich dostrzegam inny zakon, który walczy przeciwko zakonowi, uznanemu przez mój rozum i bierze mnie w niewolę zakonu grzechu,który jest w członkach moich.
24 Nędzny ja człowiek! Któż mnie wybawi z tego ciała śmierci?
25 Bogu niech będą dzięki przez Jezusa Chrystusa, Pana naszego! Tak więc ja sam służę umysłem zakonowi Bożemu, ciałem zaś zakonowi grzechu.
Ten fragment jest bardzo intrygujący. Jest tu szersze znaczenie. Dla lepszego zrozumienia należałoby przeczytać cały rozdział, zobaczyć go w kontekście całego Listu do Rzymian i całego Pisma Świętego. Np. werset 24 powyżej mówi:
“Nędzny ja człowiek! Któż mnie wybawi z tego ciała śmierci?”
Czymże jest owo “ciało śmierci”?
W prawie rzymskim jedną z kar śmierci było przywiązanie ciało martwego człowieka łańcuchami do skazanego na śmierć. Skazaniec ów musiał przy tym trupie spożywac jedzenie, wypróżniac się, w konsekwencji wiadomo było, że w końcu umierał od tzw. jadu trupiego. Tym właśnie “ciałem śmierci” w sensie kulturowym jest przywiązanie do trupa, który nas zaraża i sprawia, że od tego “ciała śmierci” umieramy.
To kolejny przykład znajomości kontekstu kulturowego.
.
Pokora wobec Słowa
Nie można Słowa Bożego interpretować “po swojemu” przed czym zreszta ostrzega nas Apostoł Piotr, mówiąc, że możemy Słowo Boże przekręcać. Warto także mieć pokorę przy próbie zrozumienia Biblii. Wiemy przecież, że na przestrzeni dwóch tysięcy lat były różne interpretacje Pisma, nawet w ramach starożytnego chrześcijaństwa.
- Dlatego kontekst kulturowy jest tu bardzo istotny.
. - Warto znać także prawo rzymskie, kulturę grecką i przede wszystkim kulturę żydowską bo pierwotnymi odbiorcami obu Testamentów byli w większości Żydzi. Potem dopiero dołączyli poganie.
. - Ważna jest również znajomość wczesnochrześcijańskich tekstów pozabiblijnych tzw. Chrześcijan z przełomu I i II wieku, która pozwala nam lepiej zrozumieć uwarunkowania kulturowe, przesłanie z kręgu kultury żydowsko-grecko-rzymskiej.
Na przykład Apostoł Paweł zarówno w Liście do Rzymian czy do Galacjan mówi o adopcji. Aby zrozumieć właściwie tekst : “..jesteście adoptowani w Chrystusie” w Liście do Efezjan mówi o naszej adopcji przez Boga. Trzeba tu zrozumieć co oznacza adopcja w prawie rzymskim i jakie to niesie konsekwencje dla nas. Wiemy, że adopcja w prawie rzymskim była podobna do obecnej lecz były tam inne niuanse. Podejście było bardziej radykalne niż dzisiejsze. Aby zatem rozumieć tekst Pisma, to warto badać jego kontekst pierwotny. Bez tej znajomości możemy pójść na manowce i dać się zwieść.
Jeszcze inną rzeczą, na którą należy zwracać uwagę, jest to, że Biblia jest księgą, która stanowi całość. Nowy i Stary Testament to jedno przesłanie od Boga. Pismo nie może być ze soba wzajemnie sprzeczne. Apostoł Paweł nie może nauczać wbrew temu co mówi Stary Testament. Oba testamenty głoszą jedno i to samo poselstwo.
Główne poselstwo Pisma Świętego o którym zaświadcza ewangelista Jan:
Jan 5:37-47 37 A sam Ojciec, który mnie posłał, wydał o mnie świadectwo.Ani głosu Jego nigdy nie słyszeliście, ani postaci Jego nie widzieliście, 38 Ani słowa jego nie zachowaliście w sobie, ponieważ nie wierzycie temu, którego On posłał. 39 Badacie Pisma, bo sądzicie, że macie w nich żywot wieczny; a one składają świadectwo o mnie; 40 Ale mimo to domnie przyjść nie chcecie, aby mieć żywot. 41 Nie przyjmuję chwały od ludzi, 42 Ale poznałem was,że nie macie w sobie miłości Bożej, 43 Ja przyszedłem w imieniu Ojca mego, a wy mnie nie przyjmujecie; jeśli kto inny przyjdzie we własnym imieniu, tego przyjmiecie. 44 Jakże możecie wierzyć wy, którzy nawzajem od siebie przyjmujecie chwałę, a nie szukacie chwały pochodzącej od Tego, który jedynie jest Bogiem? 45 Nie myślcie, że Ja was będę oskarżał przed Ojcem; oskarża was Mojżesz, w którym wy złożyliście nadzieję. 46 Gdybyście bowiem wierzyli Mojżeszowi, wierzylibyście i mnie. O mnie bowiem on napisał. 47 A jeśli jego pismom nie wierzycie,jakże uwierzycie Moim słowom?
Głównym przesłaniem Pisma Świętego jest osoba Jezusa Chrystusa. Całe poselstwo z Tanach (czyli ze Starego Testamentu) i z Nowego Testamentu to dzieło i osoba Jezusa Chrystusa. We wszystkich rozważaniach należy pamiętać, żeby nie “stracić z oczu” Pana Jezusa. Całe Pismo wskazuje, że to On jest wypełnieniem wszystkich obietnic zawartych w Starym Testamencie. Musimy zrozumieć, że Pan Jezus jest centrum tego wszystkiego co Bóg chciał nam przekazać, że to Jezus Chrystus jest najważniejszy. Jest pełnią i celem naszego życia.
Ważna jest także wspólnota kościoła, wspólne spotkania na modlitwie i rozważaniu Słowa; wspólne dyskusje wierzących, wspólne zgromadzenia.
Zobacz w temacie
